DHKH_AT TY _2025

Suy tư và cảm nhận

                                                                                                                                                             Hà Đức Long

Viết cho tuổi trẻ VIỆT NAM!

Trong những ngày Xuân ấm áp xin viết ra những cảm nhận nhỏ về dân tộc.

Tôi tin tưởng thế hệ trẻ mang thêm những bình luận phong phú để tất cả nhìn về một chiều hướng.

Những đề tài dưới đây đã được đúc kết từ những suy tư cá nhân.

Mọi đề tài đều độc lập và không liên kết một chủ thuyết nào.

BAI.  1

Peter Higgs NHÀ BÁC HỌC HẠCH NHÂN

Năm 2012, The International Conference for HIGH ENERGY PHYSICS (gọi tắt: ICHEP) tổ chức từ 04 Juillet – 11 Juillet tại Melbourne Convention and Exhibition Center.

Đúng ngày khai mạc, CERN (Centre Études Recherche Nucléaire ở Suisse gởi tin báo đã thành công trong việc tìm được Boson HIGGS! 56 năm chờ đợi! (1956-2012).

Atlas là tên của một trong những phòng thí nghiệm và phòng nghiên cứu của máy Gia Tốc LHC (Large Hadrons Collider). LHC tạo phản ứng đụng chạm (interraction des particules) trong môi trường High Energy.

Trước kết quả chính thức này, Peter Higgs không che giấu xúc động của mình qua giọt nước mắt nóng.

Trong bôi cảnh 1956-1970, trình độ cử nhân khoa học mọi nơi, biết được cấu tạo nguyên tử của vật chất và những phương trình về Quang Học. Trình độ này chưa biết tới phénomène của interaction của hạt nhân.

Hiện tượng và khảo cứu thuộc Cao học hay ít nhất phải làm việc tại các máy gia tốc (Accélérateur). Những máy này chỉ có số ít tại các nước tiên tiến.

Giai đoạn 1955-1975, những máy này công suất cao nhất cũng chỉ đến 50 Mev. So sánh với các máy ngày nay hơn 10 Tev ngàn lần mạnh hơn.

Trong vũ trụ, ánh sáng là tia “không có vật chất” di chuyển vận tốc tối đa.

Vậy nguyên thủy của vật chất là gì?

Vật chất có thể sinh ra do môt chuyển biến từ năng lượng di chuyển trong một “champ” tạm dịch là “trường” trong vũ trụ. Ngày nay “champ” này gọi là “champ Higgs”, “Tia Higgs”, “la Boson Higgs”.

Peter Higgs sinh ngày 29/05/1929.

Cuộc đời niên thiếu cũng đã biết sóng gió của Thế Chiến thứ II.

Một năm sau khi thế giới tìm ra Boson Higgs (2012), Higgs được nhận giải thưởng Nobel Vật Lý (2013).

Cá tánh: 

- Không téléphone (mobile-mart téléphone)

- Không dùng mail trong cuộc sống

- Tiếp tục thơ từ qua bưu điện

- Vẫn tự trách là không thành công lớn

- 1954-1965, Higgs tập sự tại Commissariat à L’Énergie Atomique trong một Cyclotron (máy Gia Tốc xoay tròn), năng lượng 30 Mev, năng lượng này chỉ đủ sức tạo nên Quark – Gluons – Neutrinos – Muons – (<<50 Mev là năng lượng trung bình của các máy Gia Tốc của Mỹ hay Âu Châu thời bấy giờ).

- Mặc dầu là người tìm ra nguyên thủy của hạt nhân, vẫn không thích quảng cáo “mình là cha đẻ”.

Các khoa học gia khác, như Leon Lederman (Nobel Physique 1988) đã gọi Boson Higgs là “Hạt Nhân của Thượng Đế” nguyên thủy cuộc sống.

Peter Higgs mất ngày thứ Hai 08/04/2024, thọ 94 tuổi.

Hdl

----

BAI.  2

NGÔI TRƯỜNG HY VỌNG

Tina Krieffer là Giám Đốc của tạp chí thời trang Marie Claire, xuất bản trên nhiều xứ trên thế giới. Năm 2005, trong chuyến du lịch xứ Campuchia, xứ đã trải qua thảm kịch Khmer Đỏ, bà thấy trong nhiều khu phố nghèo, những bé gái nhỏ bị bỏ rơi, sống trong hoàn cảnh đói ăn thiếu mặc.

Về lại Pháp, bà cùng bạn bè thành lập một hội đoàn nhỏ: Hội Đoàn l’Asociation Toutes à l’École.

Hội Đoàn này thành lập một lớp học nhỏ với ngân sách thật khiêm tốn, chỉ vói mục tiêu giản dị là dạy dọc, dạy viết cho các em bé gái ...

Hội Đoàn trưởng thành dần dần, sau đó theo hình thức một tổ chức O.N.G (Organizations Non Gouvernementales) để giản dị hóa mọi thể thức hành chánh xuyên quốc gia.

Hoạt động của Hội Đoàn bắt đầu ngày 07/11/2006 ở tỉnh Prek Thmey cách Phnom Penh khoảng 15 cây số.

Như mọi tổ chức, nhiều khó khăn thăng trầm. 

Ngày nay ngôi trường có tên “HAPPY CHANDARA” (tạm dịch là Ngôi Trường Hy Vọng, theo tiếng Campuchia). Chandara là tên một bé gái Campuchia, con nuôi của Tina Krieffer.

Trường HAPPY CHANDARA có các lớp từ mẫu giáo đến trung học.

Cuộc sống:

Từ sáng sớm, 7h30, các em bé trường tiểu học cùng đồng ca bài hát dễ thương cho tuổi thơ.

Tất cả đều mặc đồng phục áo xanh da trời, jupe xanh đậm, nghiêm chỉnh chào hai quốc kỳ Campuchia và Pháp. Các em đều trật tự và giữ tinh thần kỷ luật.

Bửa ăn trưa ở trường, đầy đủ thức ăn trên khay.

Tóm lại trường theo một giáo huấn kiểu cổ.

Năm 2024, trường đã có 1,700 học sinh, mặc dầu có đơn xin vào từ khắp xứ. Bao nhiêu thay đổi cuộc đời cho hàng trăm bé gái.

Thành tích 100% thành công Trung Học Phổ Thông. Tên trường và chương trình giáo huấn dược biết ở Pháp.

Học sinh xuất thân Trung Học Phổ Thông từ trường này được nhận vào học tại các trường Đại Học Pháp và Âu Châu.

Tina Kreieffer đã nêu cao tôn chỉ: tạo khả năng suy luận, bàn cãi, phê bình và xây dựng. Tất cả đều trên tinh thần rộng lượng và chia sẻ, mục đích nhằm tạo nên những người phụ nữ có ích lợi cho cộng đồng xã hội.

Chương trình giáo huấn, ngoài ngôn ngữ Khmer còn có thêm hai ngoại ngữ là tiếng Pháp và Anh.

Thành phần giáo sư thu hut nhiều sinh viên các Grandes Écoles / Pháp (Trường Lớn / ở Pháp) – một loại Đại Học Kỹ Thuật, giảng giải là những đề tài có từ nền giáo dục ở Pháp, trình độ cao như mọi xứ ở Âu châu, thảo luận rộng rãi mở mang.

Đai khái: không gian xanh, thay đổi khí hậu trên quả đất, bảo vệ rừng, ...

Ngay kiến trúc cơ bản của trường cũng thích nghi vào khí hậu nóng của Campuchia.

Năm 2016, trường bắt đầu một chương trình “canh tác” trồng trọt rau cỏ để tự túc một phần lớn. Mỗi ngày trường làm 1,600 bữa ăn cho nhân viên giáo huấn và cho học sinh, trong đó có 200 học sinh nội trú.

Quy chế quản trị không bị cản trở, đè nén bởi những thể thức hành chính độc tôn, độc quyền.

Những năm gần đây đã có vài cháu bé gái được học bỗng tốt nghiệp tại Pháp và Âu châu.

Người dân địa phương, đa số là dân nghèo, cũng đã hết lòng ra sức giúp đỡ và hãnh diện có ngôi trường này.

Ngôi trường này đã thay đổi hàng ngàn cuộc đời của các bé gái.

… Một “Success Story” … đẹp!

Hdl

BAI 3

NGƯỜI TÀI

Thời đại nào, ở mọi nơi, trong mọi lúc cũng có người tài.

Trên thế giới, trong hai Thế Kỷ thứ 19 và 20, hai nhân vật đã đưa quốc gia và dân tộc của họ từ tình trạng tối tăm, trở thành cường quốc văn minh, mạnh mẽ:

·        Minh Trị Thiên Hoàng của Nhật (1860-1912) – (Tập Xuân DHKH 2024)

·        Ben Gourion Thủ Tướng Israel (Tập Xuân DHKH 2025)

Họ là những cá nhân:

-         Thành công trong sự nghiệp

-         Có ảnh hưởng tốt cho xứ sở dân tộc

-         Co ảnh hưởng đến thế giới

 Đa số xuất thân từ những khó khăn cuộc đời.

 Những thành quả để lại đều có những lợi ích lâu dài cho quê hương xứ sở.

Bài suy tư này nói về Ben Gourion, được gọi là “cha già” của Israel.

Ở một vùng đất mà đa số những cá nhân các chủng tộc khác, nếu có may mắn làm lãnh tụ đầu tiên, thì họ xây dựng ngay một đế chế để cha truyền con nối.

Cuộc đời sóng gió của Ben Gourion từ lúc sinh ra đời ở Balan - Thủ Tương nhiều lần (1948-1954 và 1955-1963).

Năm 1948, Israel được thành lập. Ben Gourion là Thủ Tướng đầu tiên, chấp nhận phần đất do Liên Hiệp Quốc quy định.

Ben Gourion là người đầu tiên kêu gọi mọi người Do thái trên toàn cầu tìm cách đi về “vùng đất Mẹ”.

Ngay trong lúc ra đời Israel đã phải chịu ngay cuộc chiến tranh từ khối các quốc gia Arabe tuyên chiến để giành lại đất.

Cuộc chiến ngắn, không bên nào thắng bại.

Israel xây dựng quốc gia mới trên ba dịnh hướng chính: Nông Nghiệp - Quốc Phòng – Giáo Dục.

Đến bây giờ, 75 năm sau, ba định hướng này vẫn là nền tảng căn bản của mọi chiến lược quốc gia.

I.  Nông nghiệp:

Để nuôi dân và tự túc.

-         Trong giai đoạn 1048 -1965 mọi công dân đều được động viên làm nông nghiệp

Thành quả:

Nông nghiệp Israel: tân tiến đứng đầu thế giới về trồng trọt trên đất sa mạc. Xuất cảng nông nghiệp trên toàn thế giới,

- nhất thế giới về sản xuất và về tỷ lệ đất đai

- nhất thế giới về kỹ thuật “tưới nông sản” với số lượng nước thấp

-  tỷ số xuất cảng nông nghiệp cao nhất đối với dân số.

Tráí cây Israel được chấm điểm cao nhất ở Âu Châu.

II.  Quốc phòng

Với hai chương mục tối quan trọng:

1.     Quân sự: vũ khí tối tân để tự bảo vệ.

 Lúc lập quốc Israel (chỉ có gần 2 triệu dân), Khối Arabe chủ trương chiến tranh (có hơn 200 triệu dân) bao vây xung quanh.

2. Vũ khí hạt nhân: Tôi phải viết một chương mục riêng gọi là ISRAEL NUCLEAR POWER.

ISRAEL NUCLEAR POWER

Là một tài liệu rất dài.

 Đây là một tài liệu dài từ lúc lập quốc đến ngày nay, không có kết luận hay xác nhận từ Israel.

Tôi chỉ đưa những điểm mốc của chương trình. Từ lúc còn là sinh viên ở Paris, qua bạn học Do Thái hay bạn đến từ Israel, nhiều mẫu chuyện lõm bõm nói với nhau về Trung Tâm Nghiên Cứu Nguyên Tử của Israel.

Ngày nay gần như những tài liệu được đọc trước đây không còn nữa. Toàn thể nằm trong “chiến lược bảo mật” của xứ này.

Xin giới hạn vào vài điểm mốc và chuyện thành quả.

Tài liệu chỉ là tổng hợp của những chuyên gia trên thế giới vào những quan sát, debate, thảo luận với những dữ kiện thực tế.

Tài liệu tổng hợp của những chuyên gia thế giới bao gồm từ chính trị khoa học, kỹ thuật và cả gián điệp.

Chính trị: bí mật thương thuyết vói Pháp qua hai đời Tổng Thống: Charles De Gaulle và Pompidou.

Khó khăn lắm vì phải che giấu trong bối cảnh thế giới lúc bấy giờ.  Mục tiêu để Pháp giúp đỡ xây cất một lò nguyên tử trên sa mạc Negev.

Khoa học: Vấn đề nguyên thủy là tìm người, tìm khoa học gia, tìm mọi nơi. Phải là người Do Thái.

Tìm được: Ernest David Bergman một chuyên gia về Sinh Hóa từ Université Berlin, nhưng sau dó phải trốn qua Anh để tránh Nazi. (Bergman đến London năm1933, và sau chiến tranh trở về vùng đất Palestine).

Ben Gourion thành lập Ủy Ban Nghiên Cứu Nguyên Tử (Israel Atomic Energy Commission) với Ernest Bergman làm Giám Đốc đầu tiên.

Simon Peres, một nhân vật quan trọng trong lịch sử Israel, Bộ Trưởng Quốc Phòng. Peres sau này là Thủ Tướng Israel (1977, 1984-1986).

Peres liên kết sâu sa với Pháp trong vụ khủng hoảng thế giới về Canal Suez.

Chính qua Peres, Pháp đồng ý giúp lò Nguyên Tử ở Trung Tâm Dimona. Từ năm 1963-1966, có gần 2,500 khoa học gia và kỹ thuật viên Pháp làm việc tại Dimona.

Bảo mật của dự án, đưa Israel đến mọi ngụy trang che giấu đối với Mỹ (hai đời Tổng Thống Eisenhower và Kennedy).

Centre d’Études Nucléaire Dimona âm thầm hoạt động từ năm 1966.

Năm 1979, trái bom “đầu tiên” được thử với sự giúp đỡ của Afrique du Sud, trong bối cảnh thân thiện về chính trị của hai quốc gia này.

Ngày nay Israel đã có hơn trăm đầu đạn hạch nhân (???).

Xếp hạng thứ tự thời gian về cường quốc nguyên tử:

1. Mỹ, 2. Nga, 3. Pháp, 4. Anh, 5. China, 6. Israel, 7. Pakistan, 

8. Ấn Độ, …

Israel không trả lời, cũng không đính chính.

III.  Giáo dục

Mỗi con người là một sản phẩm của một quốc gia.  Quốc gia có nhiều sản phẩm tốt là một quốc gia giàu có.

ISRAEL dùng giáo dục để làm giàu nên chú trọng nhiều vào xây dụng cho từng cá nhân.

  Hdl