Tình cờ tôi tìm thấy lại xấp biên nhận (factures) xưa thời Indochine và Việt Nam Cộng Hòa tôi giữ mấy chục năm nay. Coi lại thấy hay hay, xin trích một số biên nhận (gần cả trăm tờ) để bạn đọc có dịp một thời để nhớ và … giờ mới coi.
#. Tờ bán ruộng (20 tháng 4 năm 1900)
Châu Thành: Chợ Lớn
Hộ: Phú Lâm
Là một tờ giấy đôi, trang đầu viết tay bằng Việt ngữ, cú pháp xưa, nếu cố gắng đọc nói chung vẫn hiểu được.
Dù đã 125 năm rồi mà chữ viết vẫn còn rõ, nhất là chữ Nho (mực Tàu xưa, tốt thiệt!)
Trang cuối là mộc con niêm 20 xu và 2 logo của Chính Quyền Thuộc Địa Pháp (hai mộc hình tròn): một với dòng chữ “Enregistrement Domaines et Timbre - 1898” và một mộc “Republique Française Cochinchine”.
Một mộc đứng hình chữ nhật với đầy chữ Nho.
Tờ biên nhận này được xác nhận với 3 mộc và chữ ký của Chính Quyền địa phương: Cơ quan hành chính, Trưởng và Phó của cơ quan địa phương.
Hình trang đầu (bên phải) và trang cuối (bên trái)
Trang 2:
Người làng làm chứng và tờ bán ruộng được dịch sang “Nho … chùm” (chữ viết đẹp như thơ Lý Bạch).
#. Giấy bán ruộng (30 tháng năm 1922)
Gia Định, Quận Nhà Bè, Tổng Dương Hòa Hạ, làng Thới Hiệp
Giấy viết loại đặc biệt của chính quyền địa phương (có dấu bóng như trong tiền giấy, giữa có hình mộc tròn với dòng chữ “République Française 1921” và hàng chữ lớn “Indochine” phỉa duới).
Góc trái là mộc con niêm 12 cents của chính quyền thuộc địa (Indochine).
Tờ bán ruộng viết bằng tiếng Việt với ngữ pháp thời đó.
Trang sau: Chủ bán và nguời mua đồng ký dưới sự làm chứng của chính quyền sở tại cùng cơ quan hành chính cùng ấn ký.
Vào thời kỳ này, không còn thấy bản dịch sang chữ Nho nữa.
#. Một biên nhận xưa của Wacoli & Cie
Có địa chỉ 14, Quai Francis-Garnier Saigon
Biên nhận để ngày 9 tháng 4 năm 1914
Không biết là hỏa đơn bán gì, biết … chết liền!
Vàng đang là cơn sốt ở Việt Nam từ mấy tháng qua.
Xưa, gia đình nào có dư dả chút ít đều mua vảng để phòng thân, nên các tiệm vàng ở Saigon - Chợ Lớn mọc như nấm và làm ăn rất khấm khá.
#. Biên nhận Tiệm vàng y Đức Hòa
Saigon, ngày 21 tháng 3 năm 1952
#. Biên nhận Tiệm vàng lá Nguyễn Thế Năng
Saigon, ngày 8 tháng 8 năm 1953
#. Biên nhận Xuởng chế tạo đồ Kim Hoàn Kim-Hưng
Saigon, ngày 22 tháng 9 năm 1953
#. Biên nhận Tiệm vàng và bán sửa đồng hồ, mắt kiếng Liên Hưng
Saigon, ngày 6 tháng 3 năm 1958
#. Biên nhận hàng máy may SINCO
Nói tới máy may SINCO, chắc không một ai trong chúng ta mà không biết dến hoặc đã có được máy may SINCO dùng trong gia đình.
SINCO có hãng chính đặt ở số 1-3-5 Đại Lộ Trần Hưng Đạo, gần chợ sách đường Đặng Thị Nhu, và một hãng ở đường Đồng Khánh.
Ai cư ngụ ở SG-CL-GĐ đều biết chổ trong tấm hình này.