สังคมศึกษา ป.6

เช็คชื่อ          บันทึกห้องเรียน       ดูบันทึก       คะแนนเก็บ

บทที่ 1 เรียนรู้ประเทศไทย

1 เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ที่ใช้ศึกษาลักษณะทางกายภาพ

เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ คืออุปกรณ์สำคัญที่ใช้ในการศึกษาและค้นคว้าทางภูมิศาสตร์ เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ เช่น การศึกษาลักษณะทางกายภาพ, การสำรวจทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม, การท่องเที่ยว, และการสร้างถนน เครื่องมือสำคัญที่ใช้กันบ่อยๆ ได้แก่ แผนที่, ภาพถ่ายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม

             1.1. แผนที่ คือสิ่งที่แสดงลักษณะพื้นผิวโลก ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและที่มนุษย์สร้างขึ้น โดยแสดงลงบนแผ่นราบ ด้วยการย่อส่วนและใช้สัญลักษณ์แทนสิ่งต่างๆ เพื่อให้เข้าใจง่าย

            1.2. ภาพถ่ายทางอากาศ คือภาพถ่ายของภูมิประเทศบนพื้นผิวโลกที่ได้จากการใช้กล้องถ่ายรูปติดตั้งบนอากาศยาน เช่น เครื่องบิน, อากาศยานไร้คนขับ (โดรน) หรือบอลลูน โดยอากาศยานจะบินเหนือพื้นที่ที่ต้องการศึกษา แล้วทำการถ่ายภาพ รายละเอียดของภาพที่ได้จะเหมือนกับการมองจากที่สูงลงมาสู่ที่ต่ำ

              1.3. ภาพจากดาวเทียม คือภาพที่ได้จากการบันทึกข้อมูลด้วยดาวเทียม ซึ่งข้อมูลจะอยู่ในลักษณะของตัวเลขหรือรูปถ่าย โดยภาพที่ได้จะเป็นภาพบริเวณกว้าง ครอบคลุมพื้นที่กว้างกว่าภาพถ่ายทางอากาศ ผู้ใช้ต้องมีความชำนาญในการแปลความหมายข้อมูลด้วยสายตาหรือคอมพิวเตอร์

ความแตกต่างระหว่างแผนที่, ภาพถ่ายทางอากาศ และภาพจากดาวเทียม

การใช้เครื่องมือทางภูมิศาสตร์เหล่านี้ เช่น แผนที่, ภาพถ่ายทางอากาศ และ ภาพจากดาวเทียม จะช่วยให้เราได้รับข้อมูลที่เป็นประโยชน์ และมีความเข้าใจที่ชัดเจนยิ่งขึ้นเกี่ยวกับลักษณะทางกายภาพของประเทศไทยและความสัมพันธ์ของสิ่งต่างๆ 🌏

2. ลักษณะทางกายภาพของประเทศไทย

             ประเทศไทยตั้งอยู่ในทวีปเอเชีย ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ บริเวณคาบสมุทรอินโดจีนและคาบสมุทรมลายู มีขนาดพื้นที่ประมาณ 513,115 ตารางกิโลเมตร

             2.1. ลักษณะทั่วไปของประเทศไทย

             ประเทศไทยตั้งอยู่ที่ละติจูด 5 องศา 36 ลิปดาเหนือ ถึง 20 องศา 29 ลิปดาเหนือ และระหว่างลองจิจูด 97 องศา 21 ลิปดาตะวันออก ถึง 105 องศา 38 ลิปดาตะวันออก

·                     จุดเหนือสุด อยู่ในเขตอำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย

·                     จุดใต้สุด อยู่ในเขตอำเภอเบตง จังหวัดยะลา

·                     จุดตะวันออกสุด อยู่ในเขตอำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี

·                     จุดตะวันตกสุด อยู่ในเขตอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน

                             รูปร่างและขนาด

ประเทศไทยมีรูปร่างคล้ายขวานโบราณ

·                     ความยาวจากเหนือสุดถึงใต้สุด มีระยะทาง 1,640 กิโลเมตร (วัดจากอำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ถึงอำเภอเบตง จังหวัดยะลา)

·                     ความกว้างจากตะวันตกสุดไปตะวันออกสุด มีระยะทาง 780 กิโลเมตร (วัดจากอำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี ถึงอำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี)

             2.2. ลักษณะภูมิประเทศของประเทศไทย

เมื่อพิจารณาจากลักษณะภูมิประเทศเป็นหลัก เราสามารถแบ่งพื้นที่ของประเทศไทยออกเป็น 4 บริเวณ ได้แก่:

                             1. ภูเขาและที่สูง

                             พบได้ในบริเวณ ภาคเหนือ และ ภาคตะวันตก เช่น

·                     ภาคเหนือ: มีทิวเขาสำคัญ ได้แก่ ทิวเขาแดนลาว, ทิวเขาถนนธงชัย, ทิวเขาผีปันน้ำ และทิวเขาหลวงพระบาง

·                     ภาคตะวันตก: มีทิวเขาสำคัญ ได้แก่ ทิวเขาถนนธงชัยกลางและทิวเขาตะนาวศรี

         บริเวณนี้มีป่าไม้อุดมสมบูรณ์ เนื่องจากเป็นพื้นที่ภูเขาสูงที่เป็นแนวทิวเขา จึงเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำลำธารสายหลักของประเทศ เมื่อน้ำจากลำธารไหลลงมา จะพัดพาตะกอนและแร่ธาตุไปทับถมในบริเวณที่ราบลุ่ม ทำให้พื้นที่เหล่านี้มีความอุดมสมบูรณ์และเหมาะแก่การตั้งถิ่นฐานและการเพาะปลูก

นอกจากนี้ ยังมีกลุ่มภูเขาหินปูน เช่น เขางู จังหวัดราชบุรี และเขาสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

2. ที่สูง

                             พบได้ใน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีลักษณะเป็นที่สูงที่เกิดจากการยกตัวของแผ่นดิน ทำให้เกิดขอบสูงชันทางด้านตะวันตกและใต้ โดยพื้นที่ลาดเอียงไปทางตะวันออก มีที่ราบใหญ่คล้ายแอ่งกระทะหงาย 2 แอ่ง คือ:

·                     แอ่งโคราช: เป็นแอ่งที่ราบขนาดใหญ่อยู่ทางตอนล่างของภาค มีแม่น้ำชีและแม่น้ำมูลไหลผ่าน

·                     แอ่งสกลนคร: อยู่ทางตอนบนของภาค มีแม่น้ำสงคราม, ห้วยน้ำก่ำ และห้วยหลวงไหลผ่าน

ส่วนทิศใต้ของภาคมีทิวเขาสันกำแพงและทิวเขาพนมดงรักเป็นแนวขอบ พื้นที่บริเวณนี้มีลักษณะเป็นดินปนทรายซึ่งไม่อุ้มน้ำ จึงประสบปัญหาภัยแล้งเป็นประจำ

                             3. ที่ราบลุ่มแม่น้ำ

พบได้ใน ภาคกลาง, ภาคตะวันออก และ ภาคตะวันตก เป็นบริเวณที่ดินมีความอุดมสมบูรณ์ เหมาะแก่การเพาะปลูก และมีความลาดชันน้อย ทำให้สะดวกต่อการคมนาคม การตั้งถิ่นฐาน และการประกอบอาชีพต่างๆ ประชากรส่วนใหญ่ของประเทศจึงอาศัยอยู่ในบริเวณนี้

ที่ราบภาคกลาง แบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ:

·                     ที่ราบภาคกลางตอนบน: ตั้งแต่จังหวัดสุโขทัยลงไปถึงนครสวรรค์ มีลักษณะเป็นที่ราบสลับกับเนินเขาขนาดเล็ก

·                     ที่ราบลุ่มภาคกลางตอนล่าง: ตั้งแต่จังหวัดนครสวรรค์ลงมาจนถึงอ่าวไทย มีลักษณะเป็นที่ราบลุ่ม

ภาคตะวันออก มีที่ราบลุ่มแม่น้ำที่สำคัญ เช่น ที่ราบลุ่มแม่น้ำบางปะกง และที่ราบลุ่มแม่น้ำขนาดเล็ก เช่น แม่น้ำระยอง, แม่น้ำจันทบุรี

ภาคตะวันตก มีที่ราบลุ่มแม่น้ำสำคัญ เช่น ที่ราบลุ่มแม่น้ำปิง, ที่ราบลุ่มแม่น้ำแควใหญ่, ที่ราบลุ่มแม่น้ำแควน้อย และที่ราบลุ่มแม่น้ำแม่กลอง

                             4. ชายฝั่งทะเลและหมู่เกาะ

                             พบได้ใน ภาคตะวันออก และ ภาคใต้ เป็นบริเวณที่ได้รับอิทธิพลความชื้นจากทะเลและลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ ทำให้มีปริมาณน้ำฝนมากกว่าภูมิภาคอื่น การที่มีชายฝั่งทะเลยาว ทำให้สามารถใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทางทะเลได้ ทั้งการประมงและการท่องเที่ยว

·                     ชายฝั่งทะเลภาคตะวันออก: บริเวณปากแม่น้ำและชายฝั่งมีลักษณะเป็นหาดโคลนปนทราย นอกจากนี้ยังมีหาดทรายสวยงาม เช่น หาดบางแสน, หาดพัทยา และมีเกาะสำคัญ เช่น เกาะสีชัง, เกาะล้าน, เกาะช้าง, เกาะเสม็ด

·                     ชายฝั่งทะเลภาคใต้ด้านอ่าวไทย: มีหาดทรายยาวยื่นเกือบตลอดแนวชายฝั่ง มีบริเวณน้ำตื้นกว้างขวาง มีทะเลภายในที่เรียกว่าทะเลสาบสงขลา และมีเกาะขนาดใหญ่ เช่น เกาะสมุย, เกาะพะงัน, เกาะเต่า, หมู่เกาะอ่างทอง

·                     ชายฝั่งทะเลภาคใต้ด้านทะเลอันดามัน: มีลักษณะเป็นชายฝั่งเว้าแหว่ง มีหาดทรายแคบ มีอ่าวขนาดเล็กจำนวนมาก และมีหมู่เกาะที่สำคัญ เช่น หมู่เกาะในอุทยานแห่งชาติอ่าวพังงา, อุทยานแห่งชาติตะรุเตา, เกาะพีพีดอน, หมู่เกาะสิมิลัน

             3. ลักษณะภูมิอากาศของประเทศไทย

             ภูมิอากาศ คือสภาพอากาศประจำท้องถิ่นที่เกิดขึ้นเป็นระยะเวลานาน ซึ่งพิจารณาจากค่าเฉลี่ยของอุณหภูมิและปริมาณฝนในแต่ละช่วงของปี

             ประเทศไทยตั้งอยู่ใน เขตร้อน ใกล้เส้นศูนย์สูตร (ระหว่างละติจูด 5 ถึง 20 องศาเหนือ) มีอุณหภูมิเฉลี่ยตลอดปีประมาณ 27 องศาเซลเซียส เพราะได้รับแสงอาทิตย์อย่างเต็มที่ตลอดปี

ในรอบหนึ่งปี ประเทศไทยมีลมประจำที่พัดผ่านคือ ลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และ ลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ นอกจากนี้ยังมีพายุโซนร้อนและพายุดีเปรสชันเคลื่อนที่ผ่าน ซึ่งส่งผลให้มีปริมาณฝนเพิ่มขึ้น

กรมอุตุนิยมวิทยาได้แบ่งเขตประเทศไทยออกเป็น 2 เขต ดังนี้:

ประเทศไทยตอนบน (ทุกภาคยกเว้นภาคใต้) มี 3 ฤดู ได้แก่:

·                     ฤดูร้อน: ประมาณ 3 เดือน (กลางเดือนกุมภาพันธ์ - กลางเดือนพฤษภาคม)

·                     ฤดูฝน: ประมาณ 5-6 เดือน (กลางเดือนพฤษภาคม - กลางเดือนพฤศจิกายน)

·                     ฤดูหนาว: ประมาณ 3 เดือน (กลางเดือนพฤศจิกายน - กลางเดือนกุมภาพันธ์)

ประเทศไทยตอนล่าง (ตั้งแต่จังหวัดเพชรบุรีลงไป) มี 2 ฤดู ได้แก่:

·                     ฤดูร้อน: ประมาณ 5 เดือน (กลางเดือนธันวาคม - กลางเดือนพฤษภาคม)

·                     ฤดูฝน: ประมาณ 7 เดือน (กลางเดือนพฤษภาคม - กลางเดือนธันวาคม)

หวังว่าเอกสารฉบับปรับปรุงนี้จะเป็นประโยชน์และช่วยให้เข้าใจเนื้อหาได้ง่ายขึ้นนะครับ 😊

4. ทรัพยากรธรรมชาติในประเทศไทย

ประเทศไทยมีความอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ ทั้ง ดิน, น้ำ, ป่าไม้ และ แร่ธาตุ ซึ่งกระจายตัวอยู่ในภูมิภาคต่างๆ ทั่วประเทศ

4.1  ทรัพยากรดิน

ดินในประเทศไทยที่พบในแต่ละภูมิภาคสามารถจำแนกออกได้หลายประเภท ดังนี้:

4.2  ทรัพยากรน้ำ

น้ำมีความสำคัญต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์อย่างยิ่ง ถึงแม้ประเทศไทยจะได้รับอิทธิพลจากลมมรสุมและมีปริมาณฝนค่อนข้างสูง แต่เนื่องจากฝนส่วนใหญ่จะตกประมาณ 6 เดือนในช่วงฤดูฝน จากนั้นปริมาณฝนจะลดลงหรือไม่มีเลย (ยกเว้นในภาคใต้) จึงจำเป็นต้องมีการจัดการทรัพยากรน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการใช้ทั้งในการอุปโภคบริโภคและ การชลประทานด้วยเหตุนี้จึงมีการสร้าง เขื่อน และ ฝายชะลอน้ำ อยู่ทั่วประเทศ เขื่อนที่สำคัญ ได้แก่:

• เขื่อนภูมิพล: จังหวัดตาก

• เขื่อนศรีนครินทร์: จังหวัดกาญจนบุรี

• เขื่อนสิรินธร: จังหวัดอุบลราชธานี

• เขื่อนรัชชประภา: จังหวัดสุราษฎร์ธานี

แบบทดสอบท้ายเรื่อง

ผลการทดสอบท้ายเรื่อง