สังคมศึกษา ป.6

เช็คชื่อ          บันทึกห้องเรียน       ดูบันทึก       คะแนนเก็บ

1 บทบาทหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและรัฐบาล

  ประเทศไทย มีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข และมีรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ ซึ่งรัฐบาลมีบทบาทหน้าที่สำคัญในการบริหารประเทศและดำเนินการต่าง ๆ ให้เป็นไปตามนโยบายที่วางไว้ โดยมีการจัดระเบียบบริหารราชการแผ่นดินไทยที่เป็นหลักการในการบริหารราชการทั้งส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และส่วนท้องถิ่น ดังนี้

1.       การบริหารราชการส่วนกลาง

เป็นการจัดระบบราชการที่มุ่งให้เกิดประโยชน์ต่อประเทศชาติโดยส่วนรวมมีหน่วยงานตลอดจนข้าราชการรับผิดชอบในการปฏิบัติงานให้เป็นไปตามนโยบายต่าง ๆ ของคณะรัฐมนตรี ได้แก่ สำนักนายกรัฐมนตรี กระทรวง และกรม

2.        การบริหารราชการส่วนภูมิภาค

เป็นการจัดระบบราชการโดยแบ่งอำนาจการบริหารราชการส่วนกลางบางส่วนออกไปยังส่วนภูมิภาค แยกออกไปตั้งที่ทำการอยู่ตามส่วนต่าง ๆ ของประเทศ 

3.  การบริหารราชการส่วนท้องถิ่น

เป็นการจัดระบบราชการแบบกระจายอำนาจจากส่วนกลาง เพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสในการปกครองตนเองตามความต้องการ และตามความจำเป็นของแต่ละท้องถิ่น เป็นการแบ่งเบาภาระของรัฐบาลในการบริหารงาน

1.       บทบาทหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หมายถึง องค์กรที่ทำหน้าที่บริหารงานในแต่ละท้องถิ่น

มีผู้แทนที่ได้รับการเลือกตั้งมาจากประชาชนในท้องถิ่น เป็นผู้รับผิดชอบต่อการบริหารงานอย่างอิสระในเขตพื้นที่ที่กำหนด มีอำนาจในการบริหารการเงินหรือการคลังและกำหนดนโยบายของตนเอง รวมทั้งมีหน้าที่ดำเนินกิจการภายในกรอบที่กฎหมายบัญญัติไว้ เพื่อประโยชน์ของรัฐและของประชาชนในท้องถิ่น

1) ประเภทขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีอยู่ ๔

ประเภท ดังนี้

1.       องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.)

2.       เทศบาล

3.       องค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.)

4.       องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

5.       รูปแบบพิเศษ มี ๒ แห่ง คือ  กรุงเทพมหานครและเมืองพัทยา

2)  บทบาทหน้าที่สำคัญขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

1.       จัดให้มีการทำนุบำรุงทางน้ำและทางบก ดูแลรักษาความสะอาดของถนนและพื้นที่สาธารณะ รวมทั้งการกำจัดขยะมูลฝอย

2.       ป้องกันโรค ระงับโรคติดต่อ และบรรเทาสาธารณภัย

3.       จัดให้มีการบริการทางด้านสาธารณูปโภคให้แก่ประชาชนในในถิ่น

4.       ส่งเสริมด้านการศึกษา การพัฒนาสตรี เด็กและเยาวชน ผู้สูงอายุและคนพิการ

5.       ส่งเสริมการประกอบอาชีพของประชาชน เพื่อทำให้มีรายได้เพียงพอต่อการดำรงชีวิต

6.       คุ้มครองดูแล รวมทั้งบำรุงรักษาทรัพยากรทางธรรมชาติและสิ่งสิ่งแวดล้อม

7.       บำรุงรักษาศิลปะ จารีดประเพณี วัฒนธรรม และภูปัญญาท้องถิ่น

8.       ส่งเสริมด้านคุณธรรม จริยธรรม ปฏิบัติตนตามหลักธรรมของศาสนาที่ตนเองนับถือ เข้าร่วมพิธีกรรมทางศาสนา อีกทั้งยังร่วมกันทำนุบำรุงศาสนสถานและศาสนวัตถุ

2. บทบาทหน้าที่ของรัฐบาล

รัฐบาลมีบทบาทหน้าที่สำคัญในการบริหารราชการแผ่นดินให้เป็นไปตามบทบัญญัติของ

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยซึ่งเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ บทบาทหน้าที่ของรัฐบาลที่สำคัญ มีดังนี้

1. บริหารราชการแผ่นดิน

รัฐบาลต้องบริหารประเทศให้เป็นไปตามบทบัญญัติของกฎหมาย และดำเนินไปตามนโยบายที่กำหนด โดยเฉพาะเรื่องการรักษาผลประโยชน์ของประชาชน

2. รักษาเอกราชของประเทศชาติ

รัฐบาลต้องดูแลรักษาความมั่นคงของประเทศและความปลอดภัยของประชาชน 

3. พัฒนาประเทศให้มีความเจริญก้าวหน้าในทุก ๆ ด้านมีการดำเนินการที่เป็นระบบ โดยมีคณะรัฐมนตรีในรัฐบาลดูแลและรับผิดชอบการทำงานของกระทรวงต่าง ๆ 

4. จัดสวัสดิการให้แก่ประชาชน เป็นการพัฒนาด้านการบริการต่าง ๆ ให้มีคุณภาพและมีความทั่วถึงถึง เช่น การคมนาคมสะดวก การจัดการศึกษาไดยไม่มีการเก็บค่าใช้จ่าย การรักษาพยาบาล การให้บริการสาธารณูปโภค

5. ส่งเสริมให้ประชาชนรู้จักไข้สิทธิเสรีภาพและหน้าที่ของคนเอง

6.  สร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับนานาประเทศ เป็นการสร้างความสัมพันธ์ในด้าน

ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านการทูต การศึกษา เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม

7.  ส่งเสริมให้ประชาชนมีคุณธรรมจริยธรรมตามหลักธรรมของศาสนาที่ตนเองนับถือ ซึ่งจะส่งผลต่อการอยู่ร่วมกันในสังคมอย่างปกติสุข

8.  ส่งเสริมให้ประชาชนมีความรัก ความสามัคคี และปรองดองกันประชาชนในประเทศอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข มีการร่วมมือกันอนุรักษ์วัฒนธรรมภูมิปัญญาไทย และภูมิปัญญาท้องถิ่น ให้เป็นมรดกของท้องถิ่นและของชาติ

กล่าวได้ว่า บทบาทหน้าที่ของรัฐบาลมีความแตกต่างกับบทบาทหนักที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยรัฐบาลจะดูแลเและพัฒนาระดับประเทศในด้านต่าง ๆ เช่น คุณภาพชีวิตของประชาชน ความมั่นคง ความปลอดภัย เศรษฐกิจ การศึกษา    

ส่วนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีบทบาทหน้าที่ในการดูแลและพัฒนาในระดับท้องถิ่น เช่น สาธารณูปโภค การศึกษา สภาพแวดล้อม อย่างไรก็ตาม การทำงานขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นก็จะต้องประสานการทำงานให้สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาล

2.  การมีส่วนร่วมในกิจกรรมส่งเสริมประชาธิปไตยในท้องถิ่นและประเทศ

1.       การไปใช้สิทธิเลือกตั้ง เพื่อเลือกผู้ที่มีความรู้ความสามารถและเป็นคนดีเข้าไปเป็นตัวแทนในการบริหารประเทศในระดับต่าง ๆ

2.       การร่วมมือกันทำงานเพื่อประโยชน์ส่วนรวม เป็นผู้มีจิตสาธารณะรู้จักเสนอความคิดเห็นและรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น

3.       ร่วมมือกับสมาชิกในชุมชน เพื่อแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในชุมชนโดยยึดหลักเหตุผลและความถูกต้อง

4.       เข้าร่วมชุมนุมโดยสงบและปราศจากอาวุธ เพื่อแสดงความคิดเห็นที่เป็นประโยชน์ รวมถึงปกป้องผลประโยชน์ของตนและประเทศชาติ

5.       ประชาสัมพันธ์หรือรณรงค์ให้ประชาชนทั่วไปเห็นความสำคัญและไปใช้สิทธิเลือกตั้งทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ

6.       ร่วมกิจกรรมในการสืบสานวัฒนธรรมไทยและภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อสืบทอดมรดกสำคัญของท้องถิ่นและประเทศชาติ

7.       ร่วมมือกันอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ช่วยกันประหยัดพลังงาน และรู้จักใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างคุ้มค่า

8.       ร่วมมือกันรักษาสาธารณสมบัติ รักษาความสะอาดของถนนหนทางและสวนสาธารณะ

ในวัยของนักเรียนจะสามารถปฏิบัติกิจกรรมที่เป็นการช่วยส่งเสริมประชาธิปไตยได้อย่างง่าย ๆ เช่น การร่วมกันแสตงความคิดเห็น การเลือกตั้งหัวหน้าห้อง การเลือกตั้งคณะกรมการนักเรียน

3.  บทบาทและความสำคัญในการใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตย

การใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้ง เป็นการปฏิบัติตามแนวทางประชาธิบไตยอย่างหนึ่ง ซึ่งมีความสำคัญต่อการเมืองการปกครองของประเทศ ประชาชนชาวไทยย่อมมีบทบาทเกี่ยวกับการออกเสียงเลือกตั้ง ทั้งทางตรงและทางอ้อม ดังนี้

1. การมีส่วนร่วมในการออกกฎหมาย ระเบียบ กติกาการเลือกตั้ง

โดยปกติแล้วการออกกฎหมายการเลือกตั้ง เป็นหน้าที่ของรัฐสภาซึ่งประกอบไปด้วยสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภา  แต่ประชาชนก็สามารถมีส่วนร่วมทางอ้อมโดยการเสนอความคิดเห็นที่เกี่ยวกับการเลือกตั้ง ผ่านสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือผ่านสมาชิกวุฒิสภา เพื่อนำข้อคิดเห็นของประชาชนไปประกอบการพิจารณาออกกฎหมายเลือกตั้ง

นอกจากนี้ ประชาชนยังสามารถมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นในการออกระเบียบหรือกฎหมายที่เกี่ยวกับการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร การเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา รวมถึงการเลือกตั้งระดับท้องถิ่น โดยการแสดงความคิดเห็นต่อคณะกรรมการการเลือกตั้ง เพื่อประกอบการพิจารณาออกระเบียบ เช่น ระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร

ระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยการเลือกสมาชิกวุฒิสภาระเบียบคณะกรรมการการเลือกตั้งว่าด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่นหรือผู้บริหารท้องถิ่น

2. การสอดส่องดูแลผู้มีพฤติกรรมการกระทำผิดการเลือกตั้ง และแจ้งต่อเจ้าหน้าที่ผู้รับผิดชอบ

ประชาชนควรมีส่วนร่วมในการช่วยกันสอดส่องดูแลผู้กระทำผิดการเลือกตั้ง เพื่อให้การเลือกตั้งดำเนินไปอย่างสุจริต มีความโปร่งใส และให้ได้มาซึ่งบุคคลที่ดี ที่จะเป็นตัวแทนของเราต่อไป ทั้งนี้

การกระทำผิดการเลือกตั้งมีหลายลักษณะ เช่น การซื้อสิทธิชายเสียงการติดสินบน การหาเสียงนอกเวลาที่กำหนด การทำลายบัตรเลือกตั้งการสวมสิทธิเลือกตั้ง ซึ่งถ้าหากเราพบเห็นหรือทราบเบาะแสของพฤติกรรมกระทำผิดการเลือกตั้ง ควรแจ้งให้เจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องรับทราบ เพื่อดำเนินการตามกฎหมายต่อไป

3. การตรวจสอบคุณสมบัติ

การเลือกตั้งทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ ย่อมมีผู้สมัครรับเลือกตั้งที่ลงแข่งขันกันในพื้นที่ ประชาชนซึ่งเป็นผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียง ควรมีส่วนร่วมในการตรวจสอบและพิจารณาคุณสมบัติของผู้สมัครรับเลือกตั้งตามที่รัฐธรรมนูญกำหนด เพื่อให้ได้คนที่ดี มีความรู้ความสามารถในการพัฒนาชุมชน ท้องถิ่น และประเทศชาติอย่างยั่งยืน

4. การใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตย

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย ได้มีการกำหนดไว้ว่าอำนาจอธิปไตยนั้นเป็นของปวงชนชาวไทย และกำหนดให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการปกครอง เปิดโอกาสให้ประชาชนตรวจสอบการใช้อำนาจของรัฐ เพื่อคอยลอดส่องดูแลให้การบริหารประเทศเป็นไปด้วยความโปร่งใส ชัดเจน สุจริต และยุติธรรม ดังนั้น จึงกำหนดให้ประชาชนมีหน้าที่ไปใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้งผู้แทนตามระบอบประชาธิปไตย ตั้งแต่ระดับท้องถิ่นจนถึงระดับประเทศ เช่น การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกสภาองค์การบริหารส่วนจังหวัด  สมาชิกสภาเทศบาล ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร การไปใช้สิทธิออกเสียงเลือกตั้ง ถือเป็นหน้าที่ของประชาชนชาวไทย ซึ่งเป็นวิธีการตามระบอบประชาธิปไตย