APUNTAMENTOS
ÍNDICE
- Introdución
2. Que é a rede xeográfica da Terra?
1. Como é o planeta Terra por dentro e por fora?
Os apuntamentos están tomados maioritariamente dos libros de texto das editoriais Santillana, SM, Baía e Vicens Vives.ESTRUTURA | AS CAPAS DA TERRA
O planeta Terra é o resultado da evolución dun longo proceso que durou millóns de anos. Ao principio a Terra era unha gran masa de material incandescente e fundido. Estaba máis preto do Sol e era azoutada por choques de meteoritos. Segundo o planeta situábase no seu lugar do Sistema Solar, foise arrefriando e os choques dos meteoritos diminuiron. Durante ese tempo foron diferenciándose capas de distinta composición e grosor formadas por algúns elementos sólidos, líquidos e gasosos.
Se cortásemos a Terra ata o seu centro, desde a zona máis exterior á máis interior, mostraría unha estrutura en capas concéntricas. Segundo a súa composición e características diferénciase as seguintes capas:
O núcleo é a zona máis interna e máis profunda da Terra, cun grosor aproximado de 3.500 km. Está formada de rochas e minerais moi pesados (como níquel e ferro) que están sometidos a grandes presións e a elevadas temperaturas (5000 ºC). Diferéncianse dúas partes: o núcleo externo, formado por rochas fundidas, e o núcleo interno, que os científicos cren que está en estado sólido.
O manto é a capa situada ao redor do núcleo. Está formado por una mestura de rochas en estado sólido e semisólido que forman o magma.
A codia é a capa sólida exterior da Terra onde se forma o relevo (montañas, vales, etc.). Ten un grosor variable, sendo máis estreita baixo os océanos que baixo os continentes. A codia é coma un puzzle xa que está formada por placas independentes que flotan sobre a capa inferior.
Las capas de la tierra para niños - Atmósfera, biosfera, hidrosfera y geosfera (1080p_25fps_H264-128kbit_AAC).mp4
SECCIÓN BILINGÜE
ACTIVIDADE DE AMPLIACIÓN | NON OBRIGATORIA
A entrega das actividades de ampliación remata un mes antes da data de avaliación.Cales son as capas da Terra?
Esta actividade de ampliación consiste en aplicar os coñecementos da unidade para realizar unha maqueta das capas do planeta Terra.
Para realizar a actividade debes mirar os vídeos que hai a continuación e realizar a túa maqueta como máis te guste. Procura empregar materiais de reciclaxe. A maqueta ten que sosterse en pe e ter diferentes carteis cos nomes e información relavante das diferentes capas en galego e tradúce os nomes das capas ao inglés.
maqueta de las capas de la tierra (480p_22fps_H264-128kbit_AAC).mp4COMO HACER LAS CAPAS DE LA TIERRA CON UNA BOLA DE ICOPOR paso a paso (1080p_25fps_H264-128kbit_AAC).mp4Origen de la Tierra HD - Documental Completo 2016 (720p_25fps_H264-192kbit_AAC).mp4SCI_Earth_101_ES~~~~~es~mux~~1_273024581063_mp4_video_1920x1080_4000000_primary_audio_eng_6.mp4ESTRUTURA | HISTORIA XEOLÓXICA
Durante o seu proceso de formación, o planeta tiña unha grande actividade volcánica. Por esta razón, na parte exterior da codia formáronse outras capas que están interrelacionadas e deron lugar á Terra como a coñecemos hoxe en día:
A litosfera* creouse pola solidificación do magma creando os materiais sólidos como as rochas e os minerais.
A atmosfera* que está formada por materiais gasosos que envolven á Terra como o osíxeno, o dióxido de carbono, o ozono, etc.
A hidrosfera* creouse pola condensación do vapor de auga e a acumulación da choiva nas zonas profundas da codia, formando os mares e océanos.
Neste proceso, os continentes foron mudando de forma (e segue a ser así). De feito, existen probas fósiles e xeográficas que demostran que, nalgún momento, os continentes estaban unidos nun gran supercontinente que se coñece como Panxea.
SECCIÓN BILINGÜE
MATERIAL COMPLEMENTARIO | NON OBRIGATORIO
¿Por qué hay vida en la Tierra_ [video infografía] (1080p_25fps_H264-128kbit_AAC).mp4Evolución de la Tierra (II)_ Catástrofes globales (720p_25fps_H264-192kbit_AAC).mp42. Como pode moverse un continente?
Os apuntamentos están tomados maioritariamente dos libros de texto das editoriais Santillana, SM, Baía e Vicens Vives.FORMACIÓN DOS CONTINENTES | TECTÓNICA DE PLACAS
As áreas do planeta non cubertas polos mares e océanos divídense en grandes masas de terra ás que chamamos continentes*. Na actualidade existen seis continentes: Europa, Asia, África, América, Oceanía e a Antártida.
SECCIÓN BILINGÜE
Para explicar a formación dos continentes, Alfred Wegener propuxo en 1912 a Teoría da Deriva Continental. Esta teoría demostraba que, nalgún momento da historia da Terra, os continentes estiveron unidos e que, aos poucos, separáronse formando os continentes actuais.
Non obstante, esta teoría non podía explicar como se movían os continentes polo que nos anos 60 apareceu a Teoría da Tectónica de Placas. Esta teoría demostrou que a codia está dividida en placas tectónicas* que flotan e se desprazan sobre o magma da capa inferior. Sobre as placas aséntanse os continentes e os océanos.
How Earth Will Look In 250 million Years (1080p_24fps_H264-128kbit_AAC).mp4FORMACIÓN DOS CONTINENTES | MOVEMENTOS DE PLACAS
MOVEMENTO DE DIVERXENCIA
Cando as placas se separan orixinan fendas ou fracturas por onde sae o magma do interior da Terra formando, fallas como o Rift Valley, a dorsal atlántica no fondo do océano ou illas volcánicas como Islandia. Este proceso supón a creación de nova codia terrestre .
Valle del Rift, el milagro de los maratonistas (1080p_25fps_H264-128kbit_AAC).mp4
MOVEMENTO DE CONVERXENCIA
Cando dúas placas de dureza similar chocan provocan o pregamento ou a fractura da codia dando orixe a sistemas montañosos como o Himalaia.
MOVEMENTO DE SUBDUCIÓN
Cando dúas placas de diferente dureza chocan a máis branda deslízase baixo a outra dando orixe á aparición de sistemas montañosos como os Andes, foxas oceánicas como o Abismo de Challenger e illas volcánicas como Xapón, Filipinas e Indonesia. Este proceso supón a desaparición de codia terrestre e provoca unha gran actividade sísmica e volcánica especialmente visible no Cinturón de Lume do Pacífico.
Anillo de Fuego, la gran zona de terremotos y volcanes (1080p_25fps_H264-128kbit_AAC).mp4
SECCIÓN BILINGÜE
Plate Tectonics for Kids _ Tectonic plates explained (1080p_30fps_H264-128kbit_AAC).mp4What Are Tectonic Plates_ Our Earth and Its Movements (1080p_25fps_H264-128kbit_AAC).mp4FORMACIÓN DO RELEVO | AXENTES INTERNOS E EXTERNOS
O relevo terrestre está en continua transformación como consecuencia da acción exercida por:
Forzas internas. Os gases e materiais baixo a codia están sometidos a fortes presións e altas temperaturas. Cando estes materiais se moven baixo os continentes orixínanse os terremotos ou sismos mentres que se ocorren baixo os océanos, chámanse maremotos. Cando o magma ascende ata a superficie a través das fendeduras da codia orixina volcáns. Estes fenómenos poden producir tsunamis, ondas do mar que poden alcanzar grandes alturas e lonxitudes e que avanzan a gran velocidade en todas direccións.
Forzas externas. A erosión* é a principal causa externa da transformación do relevo. A erosión realízase en tres fases:
Meteorización ou desgaste das rochas pola acción da auga, o xeo, os cambios de temperatura, o vento e a acción dos seres vivos.
Transporte do material fragmentado por ríos, glaciares, vento ou mar.
Sedimentación ou depósito dos materiais, normalmente nas zonas baixas dos continentes, os fondos dos ríos ou os mares, etc.
EFECTOS PROVOCADOS POLAS
FORZAS INTERNAS DA TERRA
FORZAS INTERNAS DA TERRA
3. Cales son as principais formas do relevo?
Os apuntamentos están tomados maioritariamente dos libros de texto das editoriais Santillana, SM, Baía e Vicens Vives.FORMAS DO RELEVO | RELEVO CONTINENTAL
Clasificaremos as formas do relevo segundo a súa posición con respecto aos continentes:
Relevo Continental
As principais formas do relevo que atopamos no interior dos continentes son:
Chairas*: Superficies prácticamente planas, cunha altitude inferior a 200 m. Predominan nos bordos costeiros dos continentes e nos vales dos ríos.
Mesetas*: Superficies planas ou debilmente inclinadas, localizadas a altitudes superiores a 200 m.
Montañas*: Elevacións do terreo que poden aparecer de forma illada ou formando conxuntos denominados serras, cadeas ou cordilleiras.
Depresións*: Formas do relevo caracterizadas por estar a unha altitude inferior a outras.
FORMAS DO RELEVO | RELEVO COSTEIRO
A costa é a zona de contacto entre a terra emerxida e os océanos ou mares onde podemos atopar os seguintes elementos do relevo:
Praias: Superficies de inclinación suave a orillas do mar formadas por area ou pedras.
Cabos: Masas de terra saintes da liña de costa que penetran no mar.
Golfos. Entrantes do mar na liña de costa. Cuando son pequenos denomínanse bahías.
Rías e fiordos. Valles de ríos e antigos glaciares que foron invadidos polo mar.
Penínsulas. Grandes extensións de terra rodeadas de mar, excepto por unha parte, chamada istmo, que as une ao continente.
Illas. Porcións de terra rodeadas de agua por todos os seus lados. Un conxunto de illas próximas e relacionadas entre sí denomínase arquipélago.
FORMAS DO RELEVO | RELEVO OCEÁNICO
As principais formas do relevo que atopamos no fondo dos océanos son:
Dorsais oceánicas: Cordilleiras submarinas de gran extensión que poden superar os 3.000 metros de altitude.
Fosas mariñas: Fendas estreitas e moi profundas que poden chegar ata os 11.000 m.
Chairas abisais: Superficies planas no fondo oceánico.
Plataformas continentais: Prolongación submarina dos continentes.
Noiros continentais: Fortes pendentes entre a plataforma continental e a chaira abisal.
4. Como é o relevo europeo?
Os apuntamentos están tomados maioritariamente dos libros de texto das editoriais Santillana, SM, Baía e Vicens Vives.
EUROPA | RELEVO CONTINENTAL
No relevo de Europa predominan as superficies planas, as chairas, no centro e norte do continente, formando a Gran chaira europea. No sur do continente encóntranse as grandes cordilleiras montañosas de grande altitude e formas abruptas: Pirineos, Alpes, Apeninos, Cárpatos e Cáucaso. Nestas cordilleiras encóntranse os picos máis altos de Europa: o Elbrus, no Cáucaso, con 5.642 m; o Montblanc, nos Alpes, con 4.807 m, o Aneto, nos Pirineos, con 3.404 m. No noroeste e no norte predominan as mesetas e os macizos antigos, moi erosionados, con formas redondeadas e de altitudes menores, como os Montes Escandinavos e o Macizo Central Europeo.
Os ríos europeos están organizados en diferentes vertentes. No Océano Glacial Ártico desembocan o Pechora e Dvina setentrional. No Atlántico, o Dvina, Vístula, Elba, Rin, Sena, Loira, Texo e Guadalquivir. No Mediterráneo, o Ebro, Ródano e Po. No Mar Negro, o Danubio, Dniéster, Dniéper e Don. No Mar Caspio desenbocan o Volga e o Ural.
EUROPA | RELEVO COSTEIRO
As costas europeas son moi recortadas e existen diversos tipos de relevo costeiro:
Destacan numerosas penínsulas, sobre todo ao sur, como a Península Ibérica, a Itálica e a Balcánica pero tamén ao norte como a Península Escandinava.
Os cabos, que son porcións de terra que penetran no mar. Algúns deles son o cabo Norte, o de Fisterra e San Vicente.
Entre os golfos destacan o golfo de Finlandia, Biscaia e Xénova.
As illas son moi numerosas e destacan a de Islandia, as Británicas, Córsega, Sardeña, Sicilia, Creta e Chipre.
Entre os mares destaca o Báltico, o Mar do Norte, o Cantábrico, o Tirreno, o Exeo e o Mar Negro.