การมีส่วนร่วมของประชาชนในกระบวนการพัฒนาชุมชนทุกขั้นตอนของการพัฒนา ตั้งแต่การร่วมคิดร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติร่วมกํากับติดตาม ร่วมประเมินผล และรับผลประโยชน์ จากการพัฒนาหากการพัฒนาเป็นไปตามกระบวนการดังกล่าว ถือว่าการพัฒนานั้นเป็นของ ประชาชนโดยแท้จริง เพราะเป็นสิ่งที่ชี้ให้เห็นถึงความพร้อม ความตื่นตัว ความร่วมมือ ความ เข้มแข็ง เป็นปึกแผ่นของชุมชนซึ่งเป็นตัวบ่งชี้ของการพัฒนาแบบพึ่งพาตนเอง

ระดับของการมีส่วนร่วมแบ่งได้เป็น 3 ระดับดังนี้ คือ

1. ระดับเป็นผู้เป็นผู้รับประโยชน์จากการพัฒนา เป็นการเข้ามามีส่วนเกี่ยวข้อง ด้วยการรับผลประโยชน์เพียงอย่างเดียว ถือเป็นระดับต่ําสุดของการมีส่วนร่วม หากชุมชนใด ประชาชนส่วนใหญ่มีส่วนร่วมในระดับนี้ยังจําเป็นที่จะต้องพัฒนา ความร่วมมือความเป็นปึกแผ่น ให้มีพลังเป็นหนึ่งเดียว ยังไม่ถือว่าเป็นการพัฒนา โดยประชาชน

2. ระดับเป็นผู้ให้ความร่วมมือ ประชาชนเข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องโดยคอยให้ความร่วมมือกับเจ้าหน้าที่รัฐตามโอกาสและเวลาที่เจ้าหน้าที่รัฐเป็นผู้กําหนด เป็นการ ให้ ความร่วมมือในระดับที่ดี แต่ยังเป็นระดับที่ประชาชนยังไม่ได้เป็นผู้ตัดสินใจ และลงมือปฏิบัติการเอง

3. ระดับเป็นผู้ตัดสินใจ ประชาชนจะเป็นผู้ศึกษาสถานการณ์ และตัดสินใจที่จะคําเนินการพัฒนาเรื่องต่างๆ ตลอดกระบวนของการพัฒนาด้วยตนเองนับตั้งแต่ การ ร่วมมือและวางแผน ปฏิบัติ ประเมิน และแบ่งปันผลประโยชน์ร่วมกัน เจ้าหน้าที่ รัฐเป็นเพียงผู้ให้คําปรึกษาหากประชาชนที่ส่วนร่วมในลักษณะนี้ถือว่า เป็นระดับสูงสุด