ชาวหนองเงือกมีบรรพบุรุษเป็นชาวยอง จากแคว้นสิบสองปันนา อพยพมาตั้งถิ่นฐานในที่ราบลุ่มแม่น้ำทา อำเภอป่าซาง ในช่วงปี พ.ศ. 2348-2356 ตรงกับสมัยพระเจ้ากาวิละ ชาวยองที่อพยพเข้ามาอาศัยบริเวณรอบๆบ้านหนองเงือกในปัจจุบัน โดยมีหนองน้ำอยู่ทางด้านตะวันออกของหมู่บ้าน ซึ่งมีตาน้ำที่เป็นต้นกำเนิดของลำน้ำเหมืองกลางมีเรื่องเล่าขานกันต่อมาว่ามีพญานาค (ภาษาถิ่นเรียกว่า เงือก) ขนาดโตเท่าต้นตาลปรากฏกายขึ้นมาที่หนองน้ำนี้ คนในหมู่บ้านจึงตั้งชื่อหมู่บ้านนี้ว่า “หมู่บ้านหนองเงือก” (ศาลากลางจังหวัดลำพูน, 2562)

หัตกรรมผ้าทอของบ้านหนองเงือกในช่วงแรกจะเป็นการทอผ้าฝ้ายเพื่อใช้เองภายในครอบครัว เนื่องจากในสมัยก่อนเครื่องใช้และเครื่องนุ่งห่มหาซื้อได้ยาก บุรุษชาวยองจะใช้เวลาว่างจากการทำนาและการปลูกพืช เพื่อปลูกฝ้าย ส่วนหญิงสาวจะนำฝ้ายมาทอมือด้วยกี่แบบโบราณ เครื่องนุ่งห่มที่ทอจะมีตั้งแต่ เสื้อผ้า ผ้าห่ม ไปจนถึง ผ้าเช็ดตัว ส่วนเครื่องใช้ที่ทอ ก็คือ ตุง หรือ ธงโดยตุงสามารถสะท้อนถึงภูมิปัญญา วัฒนธรรม คติความเชื่อทางล้านนา และพุทธศาสนา ได้อย่างชัดเจน เนื่องจากตุงถือเป็นสัญลักษณ์ของชาวยองในการแสดงถิ่นฐาน และมากกว่านั้นชาวยองมีความเชื่อว่าในช่วงที่มีชีวิตหากได้ทอตุงถวายวัด เมื่อเสียชีวิตไปจะได้เกาะชายตุงขึ้นสวรรค์ โดยลวดลายของผ้าฝ้ายทอมือในช่วงแรกนี้จะเป็นลวดลายแบบโบราณ เช่น ลายขัดกันพื้นฐานสองตะกอ ลายเกล็ดเต่าแบบโบราณ ลายดี และลายดอกแก้ว (ศาลากลางจังหวัดลำพูน, 2562)

ข้อมูลเนื้อหา โดย ศาลากลางจังหวัดลำพูน

เรียบเรียงเนื้อหา โดย นายเจษฎา ธรรมากาศ

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย  (ศาลากลางจังหวัดลำพูน, 2562)

ข้อมูลอ้างอิง

         ศาลากลางจังหวัดลำพูน. 23 ม.ค. 2562. สถานที่ท่องเที่ยว :: กลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านหนองเงือก. https://www.lamphun.go.th/th/attractions.com

    ชิลไปไหน. 4 กันยายน 2562. ไปลองทอผ้าฝ้าย สัมผัสวิถีชาวยอง ที่ชุมชนบ้านหนองเงือก หมู่บ้านน่ารัก ณ ลำพูน. https://chillpainai.com/scoop/10109