Glassware and Calibration

ทำไมต้องสอบเทียบเครื่องมือวัดปริมาตร ?

บทความจาก http://www.thaical.com/บทความน่ารู้/ทำไมต้องสอบเทียบ/

            ในการตรวจสอบ ทดสอบ หรือแม้กระทั่งการวิเคราะห์ผลทางเคมี ส่วนหนึ่งของความถูกต้องและน่าเชื่อถือมักจะถูกฝากไว้ที่ความถูกต้องของการวัดด้วยเครื่องมือที่ใช้กันอยู่ภายในห้องปฏิบัติการเคมี ซึ่งเราก็จะนึกถึงบรรดาเครื่องแก้วหน้าใสทั้งหลาย อาทิ กระบอกตวง (Cylinder) ขวดวัดปริมาตร (Flask) บิวเร็ต (Buret) ปิเปต (Pipet) ฯลฯ แต่ถ้าหากมองไกลไปถึงภาคอุตสาหกรรม ซึ่งในปัจจุบันมีการขยายตัวอย่างรวดเร็วโดยเฉพาะภาคอุตสาหกรรมปิโตรเลียม การส่งจ่ายและการซื้อขายผลิตภัณฑ์ปิโตรเลียมจึงต้องการความถูกต้องของปริมาตรในการส่งจ่ายให้มากที่สุด การตรวจสอบความถูกต้องของปริมาตรในการส่งจ่ายมีวิธีการตรวจสอบกันอยู่หลายวิธีด้วยกัน การใช้ถังตวงที่มีค่าปริมาตรที่แน่นอนและถูกต้องจึงเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่นิยมใช้ในการตรวจสอบเช่นกัน บทความนี้จึงขอกล่าวถึงเครื่องแก้ววัดปริมาตรและถังตวงให้ผู้อ่านได้รู้จักเพิ่มขึ้น

            สำหรับเครื่องแก้ววัดปริมาตร (Volumetric Glassware) หลายท่านอาจรู้จักเป็นอย่างดีแล้ว ผู้ใช้งานเครื่องแก้ววัดปริมาตรส่วนใหญ่มักคิดว่า เครื่องแก้วที่ใช้งานอยู่มีความคลาดเคลื่อนยาก จึงอาจไม่จำเป็นต้องทำการตรวจสอบ หรือสอบเทียบ ดังนั้นเป้าหมายสำคัญของการสอบเทียบเครื่องแก้ววัดปริมาตรตอนนี้คือ ณ วันนี้เครื่องแก้ววัดปริมาตรที่เรามีอยู่ตอนนี้คลาดเคลื่อนไปเท่าไร ? และความคลาดเคลื่อนที่ได้ยังอยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้หรือไม่ ? เพื่อที่จะสร้างความมั่นใจได้ว่า การใช้เครื่องแก้ววัดปริมาตรดังกล่าวให้ผลการวัดที่มีความถูกต้องแม่นยำ

            ก้าวข้ามไปสู่ภาคอุตสาหกรรมการส่งจ่าย อาทิ อุตสาหกรรมปิโตรเลียม ถังตวงถูกจัดให้เป็นเครื่องมือวัดปริมาตรอีกชนิดหนึ่งซึ่งสามารถสร้างความมั่นใจให้กับผู้ใช้งานได้ว่า การส่งจ่ายและการซื้อขายผลิตภัณฑ์มีความถูกต้องของปริมาตรในการส่งจ่าย ดังนั้นการใช้งานถังตวงที่จะต้องมีค่าปริมาตรที่แน่นอนและถูกต้อง จึงเป็นคำตอบสำคัญที่แสดงให้เห็นว่า ทำไมจึงจำเป็นต้องมีการสอบเทียบถังตวง ?

การสอบเทียบตามหลักมาตรวิทยา

ต้องประกอบด้วยองค์ประกอบที่ จำเป็น ได้แก่

            1) เครื่องมือ (Instruments) 

            2) ความสอบกลับได้ของการวัด (Traceability) 

            3) วิธีการสอบเทียบ(Method) 

            4) ความไม่แน่นอนของการวัด (Uncertainty of measurement) 

            ดังนั้น ก่อนทำการสอบเทียบเครื่องมือวัดปริมาตรจึงจำเป็นต้องมีการเตรียมความพร้อมของอุปกรณ์ที่จำเป็นในการสอบเทียบ ทั้งนี้การเตรียมอุปกรณ์ไว้ในห้องปฏิบัติการสอบเทียบที่มีการควบคุมสภาวะแวดล้อมไม่น้อยกว่า 2 ชั่วโมง โดยต้องมั่นใจว่าอุปกรณ์ และน้ำกลั่นมีอุณหภูมิเท่ากับอุณหภูมิห้องเป็นสิ่งที่สำคัญไม่ควรละเลย ขั้นตอนการเตรียมความพร้อมของการสอบเทียบเครื่องมือวัดปริมาตรควรให้ความสำคัญ เช่น เครื่องมือวัดปริมาตรที่สอบเทียบ ต้องสะอาด สำหรับเครื่องแก้ววัดปริมาตรสามารถตรวจสอบได้โดยดูการเปียกน้ำของพื้นผิวภายในเครื่องแก้ววัดปริมาตรจะต้องมีความสม่ำเสมอ และลักษณะของส่วนโค้ง (Meniscus) ต้องสมบูรณ์ ไม่เว้าแหว่งหรือแบนราบ

เคล็ดลับสำคัญ ของการสอบเทียบเครื่องแก้ววัดปริมาตร คือ การทำความสะอาดเครื่องแก้ว ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ควรมองข้าม เพราะส่งผลโดยตรงต่อความถูกต้องของผลการสอบเทียบ ผู้ทำการสอบเทียบต้องไม่ลืมว่าเครื่องแก้ววัดปริมาตรเมื่อมองด้วยสายตาแล้วอาจจะสะอาด แต่จริง ๆ แล้วไม่ได้หมายความว่าเครื่องแก้วนั้นจะสะอาดเสมอไป ถ้าไม่แน่ใจว่าเครื่องแก้วที่เรานำมาสอบเทียบนั้นสะอาดหรือเปล่า ให้ยอมสละเวลาล้างซักนิดดีกว่าต้องเสียเวลาเป็นชั่วโมงเพื่อทำการสอบเทียบใหม่ เพราะว่าผลการสอบเทียบที่ได้นั้นผิดเพี้ยนไป หรืออาจเกิดการรวมตัวของสารเคมีที่ติดอยู่ที่เครื่องแก้ว

อ่านฉบับเต็มได้จาก  http://www.thaical.com/บทความน่ารู้/ทำไมต้องสอบเทียบ/ 

มาตรฐานการสอบเทียบเครื่องแก้ววัดปริมาตร ศึกษาจากข้อมูลลิงก์ต่อไปนี้   http://www.envcenter.dusit.ac.th/งานบริการ/การสอบเทียบเครื่องแก้ว/