функцыянаванне беларускай мовы ва ўмовах білінгвізму

1. Перакласці словы на беларускую мову. Паставіць націскі ў рускіх і беларускіх варыянтах. Назавіце тып моўнай інтэрферэнцыі.

Не был, четырнадцать, кто-нибудь, восьмеро, знахарь, проходить, девятеро, взволнованный, укомплектованный, обеспечение, разогнутый, задолго, безвыходный, ненадеванный, чихает, волосы, шестеро, приносить, позвала, мудрено, экзаменованный, ржаветь, ветры, деды, лоси, дочиста, звонит, поровну, воспринял, старенький, обходиться, отскочить, громы, стоптанный, пережитое, плести.

2. Вызначце род назоўнікаў і запішыце іх парамі на беларускай і рускай мовах.

Вага, выраз, доказ, дотык, колькасць, напрамак, справаздача, паўтор, плынь, прымета, прастора, роўнасць, вынік, падзея, адпаведнасць, кошт, лік.

3. Да наступных прыметнікаў падбярыце адпаведныя назоўнікі.

Лясны, лясісты(дарога, гушчар, сцежка, кветкі, бераг, мясціна, раён, масіў); балотны, балоцісты (прастор, трава, яліна, бераг, птушка, асака, край, мясцовасць); вадзяны, водны, вадзяністы (снег, прастор, шлях, пара, гладзь, паверхня); гліністы, гліняны (посуд, ток, зямля, глеба, падлога); цікавы, цікаўны (артыкул, апавяданне, пытанне, хлопчык); ганарысты, ганаровы (госць, месца, званне, чалавек, абавязак, прэзідыум, грамата, вахта); чалавечы, чалавечны (род, учынак, жыццё, адносіны, голас, жыллё);эфектыўны, эфектны (вынікі, праца, слова, поза).

4.Знайдзіце памылкі ў выкарыстанні форм ступеней параўнання прыметнікаў. Запішыце сказы правільна.

1. Насця была для мяне самай прыгажэйшай. 2. Нарач – адно з самых найпрыгажэйшых азёраў Беларусі. 3.Добрае імя дабрэй за багацце. 4. Сёлятняя вясна цяплей мінулагодняй. 5. Старэйшыя мяне сёстры ўжо замужам. 6. Нікога, даражэй маці, няма. 7. Сяброўства часам мацней сваяцтва. 8. Самаму наймаладзейшаму з нас было дванаццаць гадоў. 9. Продкі нашы былі, відаць, мудрэйшыя нас. 10. Жаночая доля звычайна больш гарчэйшая, чым ваша, мужчынская. 11.Сённяшні дзень на падзеі багаты. Заўтрашні будзе яшчэ багацей.

5. Перакладзіце сказы на беларускую мову, запішыце іх. Параўнайце ўтварэнне формаў ступеней параўнання прыметнікаў ў беларусай і рускай мовах.

1. Бывает так, что нечаянному спутнику открывают то, что не открыл бы и лучшему другу. (Г.Николаева) 2. В детстве все было другим. Светлыми и чистыми глазами мы смотрели на мир, и все нам казалось гораздо более ярким. (К.Паустовский) 3. Ярче было солнце, сильнее пахли  поля, громче был гром, выше трава. (К.Паустовский) 4. Сережа видел ближайшую к окнам часть пола в первом этаже. (А.Фадеев) 5. Муж хозяйки был моложе Филиппа Петровича лет на пятнадцать. (А.Фадеев) 6. Видишь, что другие люди не боятся, и сам станешь посмелее. (А.Куприн) 7. Чем угрюмее были тучи, чем холоднее дожди, тем свежее становилось  на сердце, тем легче, как бы сами по себе, ложились на бумагу слова. (К.Паустовский) 8. Наталья Алексеевна бесстрашно делала операции, которые не решались делать и врачи-мужчины постарше и с большим опытом... (А.Фадеев) 9. Воспользовавшись жаркими прениями, где каждый считал себя умнее других и никого не слушал, Ливинсон подменил план Метелицы своим - более простым и сложным. ( А.Фадеев)

6. Перакладзіце на рускую мову і звярніце ўвагу на граматычныя асаблівасці словазлучэнняў у беларускай мове.

А дваццатай гадзіне. Дзён тры таму. Палова на пятую гадзіну. Першыя пяць кіламетраў. На дзён тры хопіць. За паўсотні ці болей вёрст. Дзве трэція выкладчыкаў – жанчыны. Паўсотні год прамінула. Разоў са тры ці чатыры. Больш за сто тысяч. Кіламетры за тры ад горада. Менш за дзвесце год. Тыдні са два не было яго. Тры невялікія пакоі. Цэлыя два доўгія гады. Чалавек з пяць не прыйшло. Разы два бачыў, не больш. Гадоў яму за пяцьдзясят ужо.