лексічная сістэма беларускай літаратурнай мовы

1. Раскрыйце значэнне запазычаных слоў шляхам падбору беларускіх адпаведнікаў.

    Амплітуда, мадыфікацыя, функцыя, дыфузія, аналогія, вербальны, факультатыўны, кансэнсус, авангардны, баталія, вакантны, паўза, фіяска, камфартабельны, сэрвіс, траўма, сінхронны, вібрацыя, гуманны, сімптом.

2. Знайдзіце ў сказах словы іншамоўнага паходжання, замяніце іх беларускімі адпаведнікамі.

Працяжнік патрэбна адрозніваць ад дэфіса. Здымкі былі зроблены ў профіль і анфас. Прынеслі вялікі рулон паперы. Пасля доўгіх перамоў быў дасягнуты кансэнсус. Да сустрэчы мы падрыхтавалі добры прэзент.

3. Якім з ніжэйпрыведзеных слоў рускай і ўкраінскай моў адпавядаюць уласнабеларускія?

  Быстро – швидко, красивый – гарний, подсолнечник – соняшник, одеваться – одягатися, ветка - гилка, ужас - жах, торопить – квапити, путешественник – мандривець, подчёркивать – подкреслювати, совершенный – досколалий.

4. Выпішыце са сказаў выдзеленыя словы, вызначце сферу іх выкарыстання.

1. Васіль, паправіўшы дворнікі, хуценька сеў у машыну і паехаў у вёску па дзяцей.

2. “Дарэмна вы баранку круціце”, - шпільнуў Карней суседа.

3. Ён першы раз сеў за руль палутаркі.

4. Мічман загадаў аднаму матросу задраіць з левага борта ілюмінатары.

5. Ты – малайчына. Ты – проста – малаток!

6. “А мяне гэта не калыша…” – Валерка адвярнуўся, не глядзеў ні на яго, ні на зайца.

7.Счапленне ўстанаўліваецца на махавік, які з’яўляецца адным з яго вядучых дыскаў.

8. Калі еду на службовай і сяджу побач з шафёрам, то ўвесь час націскаю на “тормаз”.

9. У дзяцей канфармізм развіты ў большай ступені, чым у дарослых.

10.Індывідуальнасць– своеасаблівы і непаўторны жыццёвы шлях кожнага чалавека, умовы яго жыцця і дзейнасці.

5. У прыведзеных сказах падкрэсліце адной рыскай дыялектызм, дзвюма рыскамі-жарганізмы, трыма рыскамі-прафесіяналізмы.

   Падкопваюць, выбіраюць картоплю, зносяць у кучкі ці ў кашы на вазах. Праўда, меў спраўную рыбацкую гаспадарку: два чаўны і розныя там сеткі, мярэжы, бучы, перамёты і шмат іншага, чаму Мікола і назвы не ведаў. Папярэдзіў, што ніхто не павінен ведаць, што ён дома, ні адна жывая душа, а іначай усім будзе каюк. На верстаку ляжалі рубанкі, шархебелі, фуганкі, акатнікі, далаты розных памераў. Яніна прымайстравала каля агню саганкі з вадою. Дзверы адчынены напята. Яна лепш шупіць, што да чаго. “Хо-хо… Думаў – застукае продак на месцы…” – радасна аддыхваецца Другі. Цімох паліў на сотках леташні бульбешнік. Палкоўнік у адстаўцы разгарнуў тоўсты агульны сшытак з акуратна разлінеенымі старонкамі, запісаў маё прозвішча і каардынаты.

6. Укажыце, якія рысы характэрныя для прафесіяналізмаў, а якія для тэрмінаў:

   Пісьмовая форма маўленння, вусная форма маўлення, створаны штучна, створаны спецыяльна, афіцыйны статус, ужыванне ў неафіцыйных зносінах, наяўнасць экспрэсіўнай афарбоўкі, адсутнасць экспрэсіўнай афарбоўкі.

7. Перакладзіце на беларускую мову дзеепрыслоўныя словазлучэнні:

   Разработав новую программу, спроектировав изображение, совершенствуя методы работы, обрабатывая полученную информацию, не обратив внимания, изучив метод, включая полученные результаты, обобщая выводы, проанализировав ситуацию, определяя задачу, не ограничивая времени обсуждения, скопировав файл, изучая метод, исходя из условия.

8. Да дадзеных назоўнікаў дапішыце словы, каб атрымаліся словазлучэнні тэрміналагічнага характару.

Сістэма, дагавор, сродкі, асоба, метад, рэсурсы, забеспячэнне, праграма, рэйтынг, гук, сiстэма, мова, функцыя.

9. Перакладзiце назоўнiкi, утварыце ад iх дзеясловы з суфiксамi -ва-, -ава-, -ява-, -ыва-, -iва-, -ірава-, -ырава-.

  Информация, форма, исследование, проект, предупреждение, показ, план, адрес, активизация, демонстрация, мотив, тест, премия, команда, консультация, копия, проект, код.

10. Перакладзiце на беларускую мову прыведзеныя словазлучэнні. Вызначце сярод іх тэрміны, укажыце, да якіх тэрмінасістэм яны адносяцца.

   Изучаемый опыт, полученные результаты, пишущее устройство, исчезающая тень, полученная величина.