محافظت از تجهیزات در هنگام رعد و برق اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر تجهیزات گران‌قیمتی دارید و در مکان‌هایی زندگی می‌کنید که مرتفع است و یا احتمال برخورد صاعقه با آن زیاد است، حتماً باید اقداماتی را برای محافظت از دستگاه‌های خود انجام دهید. یکی از این اقدامات خرید استابلایزر و نصب آن است. برای این‌که بدانید محافظت از تجهیزات در هنگام رعد و برق با استابلایزر چطور عمل می‌کند، نخست باید بدانید که رعد و برق چطور به تجهیزات شما آسیب می‌رساند؟ و همچنین لازم است بدانید استابلایزر چیست؟
پس از دانستن پاسخ این سؤالات، به خوبی خواهید فهمید که چرا استابلایزر برای محافظت از تجهیزات در هنگام رعد و برق لازم است.
صاعقه می‌تواند مستقیماً به کابل‌های هوایی برخورد کند و ولتاژهای بسیار بالایی را حتی از کیلومترها دورتر از طریق آنها منتقل کرده و وارد تجهیزات شما کند. این افزایش ولتاژ، سپس از طریق تجهیزات شما به زمین منتقل می‌شود که می‌تواند منجر به آسیب یا تخریب کامل این وسایل شود.
علاوه بر این، هنگامی که صاعقه به یک جسم برخورد می‌کند، (ساختمان، درخت و غیره) جریان‌های زیاد به شکل موج ایجاد می‌شوند که باعث ایجاد میدان‌های الکترومغناطیسی بزرگ شده و سپس به کابل‌های ارتباطی دستگاه‌های شما القا می‌شود. سپس یکسان‌سازی (Equalisation) اتفاق می‌افتد که می‌تواند به تجهیزات شما آسیب برساند.
روش دیگر آسیب این است که هنگامی که صاعقه به سازه برخورد می‌کند (ساختمان، درخت، تیر و غیره) یک پتانسیل ولتاژ بالا در مدت زمان برخورد، از نقطه تماس سازه تا زمین به وجود می‌آید. با توجه به مقاومت زمین، ولتاژ به تدریج وقتی در زمین پیش می‌رود کاهش می‌یاید. اگر تجهیزات الکترونیکی به سیستم‌های زمینی متصل باشند و طریق کابل‌های مسی با هم در ارتباط باشند، یکسان‌سازی از طریق کابل‌های مسی انجام می‌شود و منجر به انتقال برق و آسیب به وسایل شما می‌شود.
همان‌طور که می‌بینید، لازم نیست حتماً رعد و برق به تجهیزات برخورد کند، بلکه اگر به مناطقی در اطراف آن و یا حتی به سیم‌های برق در کیلومترها دورتر برخورد کند، می‌تواند به تجهیزات شما آسیب بزند. استابلایز می‌تواند از این آسیب جلوگیری کند.
استابلایزر یکی از وسایلی است که می‌تواند از تجهیزات الکترونیک در برابر تغییر ولتاژ محاظت کند. این وسیله مانع از ورود مستقیم جریان برق به وسایل برقی می‌شود، بلکه ابتدا ولتاژ را دریافت می‌کند و مطمئناً می‌شود که میزان آن با نیاز دستگاه سازگار است.
هر دستگاه الکتریکی با یک ولتاژ مشخص کار می‌کند. البته اگر کمی این ولتاژ بالا و پایین شود، باز هم دستگاه می‌تواند به کار خود ادامه دهد، اما در طول زمان آسیب می‌بیند. علاوه بر این، اگر یک جریان بسیار قوی مانند آن‌چه در رعد و برق شاهد آن هستیم به دستگاه شما وارد شود، می‌تواند آن را بسوزاند.
دستگاه‌های الکتریکی علاوه بر ولتاژی که زیادی بالا و یا پایین است، نسبت به نوسان ولتاژ هم واکنش نشان می‌دهند. تجهیزاتی که خیلی حساس هستند، مثل تهجیرات بیمارستانی و دندانپزشکی، با اندکی نوسان در جریان برق آسیب می‌بینند و برای جایگزینی آنها لازم است هزینه‌های زیادی را صرف کنید. اگرچه وسایل الکتریکی خانگی مانند این تجهیزات حرفه‌ای، به نوسان برق حساس نیستند، اما نوسان بلند مدت می‌تواند عمر آنها را کوتاه کند.
به خاطر داشته باشد که نوسان برق چیزی نیست که بتوان از آن فرار کرد. اگرچه در برخی از کشورها کمتر است، اما همه تجهیزات برقی در هر نقطه از جهان با نوسان برق مواجه می‌شوند. استابلایزر می‌تواند این نوسان را از بین ببرد.
این دستگاه بین منبع تغذیه و تجهیزات الکترونیک قرار گرفته و مانند یک نگهبان میزان ولتاژ وروی را چک می‌کند. اگر ولتاژی که از منبع تغذیه می‌آید بیش از نیاز دستگاه باشد، استابلایزر آن را کم می‌کند و اگر کمتر باشد، آن را افزایش می‌دهد. همچنین نوسان را جبران کرده و یک جریان ثابت را به دستگاه عرضه می‌کند تا از آسیب آن جلوگیری کرده و عمر آن را طولانی کند.
وقتی رعد و برق می‌زند، ممکن است ولتاژ بسیار بالایی وارد وسایل برقی شما شود. اما اگر استابلایزر داشته باشید می‌تواند این ولتاژ را گرفته و تعدیل کند و سپس در بازه مجاز به دستگاه شما تزریق کند. استابلایزر این تغییر ولتاژ را با استفاده از یک تراسفورماتور داخلی انجام می‌دهد و به دستگاه شما کمک می‌کند از آسیب دور بماند.
استابلایزرهای پیشرفته، به محافظ برق هم مجهز هستند. محافظ، انرژی برق را گرفته و به گرما تبدیل می‌کند. اگرچه عملکرد آن با استابلایزر متفاوت است، اما یک استابلایزر مجهز به محافظ برق، می‌تواند حتی بهتر عمل کند.
هنگامی که برای تهیه استابلایزر می‌روید، دستگاهی را بخرید که بتوانید آن را روی دیوار نصب کنید. استابلایزر به آب حساس است و ممکن است کودکان آن را خراب کنند. همچنین در نظر داشته باشید اگر استابلایزر را برای یخچال و فریزر می‌خرید، حتماً مجهز به تأخیر زمانی باشد. داشتن محافظ برق نیز یک ویژگی اضافی است که لازم است دستگاه شما به آن مجهز باشد.
استابلایزهای معمولی تنها می‌توانند ۳۴ تا ۴۰ ولت ولتاژ را تغییر دهند. اما انواع پیشرفته، محدوده عمل بیشتر از این دارند. برای دستگاه‌های موجود در خانه استابلایز معمولی پاسخگو است، اما برای تجهیزات حساس باید از دستگاه‌های پیشرفته‌تری استفاده کنید.
سخن آخر
رعد و برق می‌تواند به تجهیزات الکتریکی صدمات جبران‌ناپذیری را وارد کرده و هزینه‌های زیادی را روی دست شما بگذارد. حتماً لازم نیست رعد و برق مستقیماً به دستگاه بخورد، بلکه برخود آن با اشیا نزدیک و حتی سیم‌های هادی هوایی دور هم می‌تواند سبب آسیب شود. رعد و برق می‌تواند جریان‌های بزرگی را وارد تجهیزات شما کند. اما استابلایزر وسیله‌ای است که در مقابل این جریان ایستاده و آن را می‌کاهد و همچنین جریان ورودی به دستگاه شما را ثابت می‌کند. این مزایا سبب می‌شود دستگاه شما در برابر رعد و برق مقاوم شد.
اگر در مناطقی زندگی می‌کنید که زیاد رعد و برق دارد و یا ارتفاع آن زیاد است، حتماً از استابلایزر برای محافظت از تجهیزات خود استفاده کنید.