1.1 Wat heb je te besteden?

• Ik weet wat inkomen is en ik kan uitleggen hoe mensen geld verdienen (uit arbeid, bezit of overdrachten).

• Ik weet wat het verschil is tussen primair en secundair inkomen.

• Ik weet wat bestedingen zijn en kan uitleggen waarom mensen hun geld anders gaan uitgeven.

• Ik kan uitleggen wat de 6 P’s van marketing zijn en hoe bedrijven mij proberen te beïnvloeden.

• Ik weet wat een doelgroep is en waarom bedrijven zich op bepaalde groepen richten.

• Ik kan uitleggen wat duurzaam consumeren is.

• Ik weet wat maatschappelijke kosten zijn en kan een voorbeeld geven (zoals milieuvervuiling of kinderarbeid).

1.2 Niet ieder inkomen is hetzelfde

• Ik weet wat bruto-, netto- en besteedbaar inkomen betekenen.

• Ik kan een loonstijging of -daling berekenen met een percentage of groeifactor.

• Ik kan uitleggen waarom inkomens van mensen verschillen (opleiding, werk, verantwoordelijkheid, vraag en aanbod).

• Ik weet wat modaal inkomen en sociaal minimum betekenen.

• Ik weet wat het nationaal inkomen is.

• Ik kan een Lorenzcurve lezen en uitleggen wat deze zegt over inkomensverschillen.

• Ik kan uitleggen wat het verschil is tussen nominaal en reëel inkomen.

• Ik kan uitleggen wat prijscompensatie is en wat een loon-prijsspiraal betekent.

1.3 Wil je welvaart of welzijn?

• Ik weet wat welvaart is.

• Ik weet wat welzijn is.

• Ik kan het verschil uitleggen tussen vrije goederen en schaarse goederen.

• Ik kan uitleggen dat je moet kiezen tussen behoeften omdat geld en tijd beperkt zijn.

• Ik weet wat middelen zijn en wat prioriteiten stellen betekent.

• Ik weet wat indexcijfers zijn en dat ze prijsveranderingen in de tijd laten zien.

1.4 Help, de prijzen stijgen!

• Ik kan uitleggen wat inflatie en deflatie zijn.

• Ik weet wat koopkracht is en hoe die verandert bij prijsstijgingen.

• Ik weet wat prijscompensatie betekent en waarom vakbonden dat willen.

• Ik kan uitleggen hoe een loon-prijsspiraal ontstaat.

• Ik weet dat het cpi wordt gebruikt om te meten hoeveel de prijzen gemiddeld stijgen.

2.1 Hoe geef jij je geld uit?

• Ik kan uitgaven verdelen in dagelijkse uitgaven, vaste lasten en incidentele uitgaven.

• Ik weet wat budgetteren is en kan een eenvoudig budgetplan maken.

• Ik kan bedragen omrekenen van week naar maand en van maand naar week.

• Ik weet wat reserveren is en kan berekenen hoeveel je per maand moet reserveren voor een grote aankoop.

• Ik kan uitleggen waarom mijn uitgaven invloed hebben op anderen en het milieu.

2.2 Ga je sparen of beleggen?

• Ik kan uitleggen waarom mensen sparen, de drie spaarmotieven.

• Ik kan enkelvoudige rente berekenen.

• Ik kan samengestelde rente berekenen met een groeifactor.

• Ik weet wat nominale rente en reële rente betekenen.

• Ik weet wat beleggen is en wat het verschil is tussen sparen en beleggen.

• Ik weet wat risico en rendement betekenen bij beleggen.

• Ik kan berekenen hoeveel euro mijn rendement is.

• Ik weet wat een spaardeposito is en hoe dit werkt.

2.3 Wie leent, maakt schulden

• Ik weet waarom mensen geld lenen (leenmotieven).

• Ik weet dat je rente betaalt over een lening en dat dit kredietkosten zijn.

• Ik kan kredietkosten berekenen met de juiste formule.

  • Met behulp van de tabel met maandtermijnen.

• Ik kan uitrekenen hoeveel procent rente ik betaal over het geleende bedrag.

• Ik weet wat consumptief krediet betekent.

• Ik kan de verschillende kredietvormen uitleggen (persoonlijke lening, doorlopend krediet, salariskrediet).

• Ik kan uitleggen wat koop op afbetaling en private lease zijn.

• Ik weet wat een hypothecaire lening is en wat onderpand betekent.

• Ik weet dat lenen risico’s heeft en dat je niet meer moet lenen dan je kunt terugbetalen.

2.4 Geld moet rollen!

• Ik weet welke drie functies geld heeft.

• Ik kan uitleggen wat chartaal geld en giraal geld zijn.

• Ik kan mijn saldo berekenen met de formule.

• Ik kan uitleggen hoe banken werken.

• Ik weet wat rente is: de prijs die je betaalt of krijgt voor geld.

• Ik weet wat de ECB (Europese Centrale Bank) doet en hoe die invloed heeft op de rente.

8.1 Verschillen in welvaart

• Ik kan uitleggen wat welvaart is en hoe je die kunt meten.

• Ik kan het inkomen per hoofd van de bevolking berekenen.

• Ik weet dat welvaart niet alleen afhangt van inkomen, maar kan ook andere factoren noemen die invloed heeft op de welvaart.

• Ik kan uitleggen wat inkomensverschillen zijn en ze aflezen in een Lorenzcurve.

• Ik kan uitleggen wat een vicieuze cirkel is en hoe armoede daardoor in stand blijft.

  • Deze moet je ook kunnen tekenen.

8.2 Wat is een ontwikkelingsland?

• Ik kan kenmerken van ontwikkelingslanden noemen.

• Ik kan uitleggen wat een monocultuur is en waarom dat een probleem is.

• Ik kan oorzaken van onderontwikkeling uitleggen.

• Ik weet wat ruilvoet betekent en wat het betekent als die verslechtert of verbetert.

8.3 Hoe boekt een land vooruitgang?

• Ik weet wat noodhulp en structurele hulp zijn en kan het verschil uitleggen.

• Ik weet wat ontwikkelingssamenwerking betekent.

• Ik weet wat gebonden hulp en ongebonden hulp zijn.

• Ik kan uitleggen waarom de rijke landen graag gebonden hulp aanbieden.

• Ik kan uitleggen wat microkrediet is en waarom dat belangrijk is voor kleine ondernemers.

• Ik weet dat landen geld kunnen lenen bij de Wereldbank of het IMF.

• Ik kan uitleggen wat een grondstoffenovereenkomst is en waarom die wordt gemaakt.

8.4 Hoe dragen we ons steentje bij?

• Ik weet welke organisaties zich bezighouden met armoedebestrijding (VN, Wereldbank, IMF, EU).

• Ik weet wat maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) betekent.

• Ik weet wat Fairtrade is en hoe dit boeren helpt aan een eerlijke prijs.

• Ik weet dat globalisering invloed heeft op productie in arme landen (lage lonen, slechte omstandigheden).

• Ik kan uitleggen hoe mijn koopgedrag invloed heeft op de welvaart in andere landen.