Berberine

Berberine is een belangrijke bioactieve stof in verschillende populaire medicinale planten waaronder Berberis vulgaris (zuurbes) en Coptis chinensis (Chinese gouddraad). Berberine kan worden geïsoleerd uit deze planten en als voedingssupplement worden ingezet, meestal in de vorm van berberine(hydro)chloride of berberinesulfaat. In Aziatische landen (met name China) wordt berberine sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw op grote schaal gebruikt vanwege de effectiviteit bij maagdarminfecties en diarree en het goede veiligheidsprofiel. Ook is berberine al voorgeschreven bij diabetes type 2, hypertensie, hartfalen, ontstekingen en leverziekten.

Sinds de eeuwwisseling is de wetenschappelijke belangstelling voor berberine sterk toegenomen. Het aantal gepubliceerde preklinische studies (in-vitro- en dierstudies) is veel hoger dan het aantal klinische (humane) studies, maar hier komt langzamerhand verandering in. Berberine heeft onder meer antimicrobiële, weerstandsverhogende, ontstekingsremmende, immunomodulerende, pijnstillende, anti-allergische, antioxidatieve, bloedglucose- en lipidenverlagende, orgaanbeschermende, neuroprotectieve, atheroscleroseremmende en bloeddrukverlagende effecten. Berberine heeft een gunstige invloed op darmmicrobioom en darmbarrièrefunctie en gaat diarree tegen.

Gebruiksadviezen

Algemene adviesdosis: 500-2000 mg/dag

Berberine wordt bij voorkeur verdeeld over de dag bij de maaltijd ingenomen.

Interactie

• Berberine heeft onder meer bloedglucoseverlagende, lipidenverlagende, plaatjesaggregatie-remmende en bloeddrukverlagende effecten. Mensen die antidiabetica, cholesterolverlagers, antistollingsmedicatie, bloedplaatjesaggregatieremmers of antihypertensiva gebruiken, dienen hiermee rekening te houden.

• In een humane pilotstudie zorgde berberine (driemaal daags 300 mg) voor significante verlaging van de activiteit van de cytochroom P450 enzymen CYP2D6, CYP2C9 en CYP3A4. Dit effect is waarschijnlijk dosisafhankelijk. Dit impliceert dat de bloedspiegel (en biologische beschikbaarheid) van medicijnen, die door CYP2D6, CYP2C9 en/of CYP3A4 worden omgezet, (sterk) kan stijgen bij gelijktijdig gebruik van berberine. Aangezien veel medicijnen door CYP3A4 worden afgebroken, is het belangrijk op mogelijke interacties bedacht te zijn. Wees terughoudend met berberinesuppletie of overleg of de dosis van het medicijn aangepast mag worden.

• De plasmaspiegel van ciclosporine (mede bepaald door de activiteit van de effluxpomp P-glycoproteïne en CYP3A4) stijgt significant bij gelijktijdig gebruik van berberine (driemaal daags 200 mg). Dit is in verschillende humane studies aangetoond. Het is mogelijk berberine te blijven gebruiken als de dosis ciclosporine wordt aangepast.

• Berberine verhoogt mogelijk de bloedspiegel van digoxine en metformine (dierstudies).

• Gebruik berberine liever niet in combinatie met macroliden (zoals erytromycine, claritromycine en azitromycine) vanwege mogelijke versterking van cardiotoxiciteit.

• Berberine in combinatie met statines verhoogt de kans op (ernstige) cardiotoxiciteit. Voor zover bekend is het wel veilig om berberine te combineren met rode gist rijst.

• Berberine beschermt tegen toxiciteit van onder meer cisplatine, cyclofosfamide, doxorubicine, paclitaxel, bleomycine, methotrexaat en paracetamol (dierstudies).

• Berberine gaat mogelijk ijzerstapeling en ijzergeïnduceerde beschadiging van lever en nieren tegen, mede door ijzerchelatie en verlaging van oxidatieve stress (dierstudie).

• Berberine beschermt mogelijk tegen loodgeïnduceerde oxidatieve stress en lever- en niertoxiciteit (dierstudies).

• Preklinisch onderzoek suggereert dat berberine antidepressieve activiteit heeft, mede door remming van het enzym monoamine oxidase. Of berberine in normale doseringen de werking van MAO-remmers kan versterken, is onbekend.

Berberine beschermt tegen ethanolgeïnduceerde maagzweren (dierstudie).

Veiligheid

Berberine heeft een lage toxiciteit in de aanbevolen dosering (200-2000 mg/dag) en mag langdurig worden gebruikt. Met name bij de hogere doseringen hebben sommige mensen last van (milde) maagdarmklachten (zoals constipatie, diarree, opgeblazen gevoel, winderigheid), vergelijkbaar met placebo. Meestal verdwijnen deze klachten binnen 4 weken, soms is het nodig de dosis te verlagen tot maximaal 500 mg/dag. Maagdarmklachten treden minder vaak op als berberine na de maaltijd wordt ingenomen. Berberine is veilig voor mensen met een chronische leverziekte. Berberine kan in de meeste gevallen goed gecombineerd worden met reguliere medicijnen; aanpassing van de dosis van het medicijn kan echter nodig zijn (zie interacties).

~ Othokennis