Er zijn interessante trends te constateren als je de boeken in volgorde van verschijnen beziet.
Hieronder vergelijk ik de eerste helft van Havanks productie telkens met de tweede helft. De veertien eerste boeken zijn van voor en tijdens de oorlog, op De Schaduw is terug (1946) na; de laatste veertien zijn naoorlogs. Dat is een mooi toeval.
In de loop van de reeks Havanken wordt het weer gemiddeld steeds beter.
De eerste veertien boeken beginnen vijf maal met slecht en vijf keer met goed weer. In de laatste veertien boeken is het op de eerste bladzijde tien keer aangenaam en slechts drie maal onaangenaam weer.
Die trend wordt bevestigd door de seizoenen die Havank in al die eerste regels noemt. In de eerste veertien boeken ligt het begin vier keer in de lente en de zomer, en zes maal in herfst en winter. De laatste veertien boeken beginnen elf keer in lente en zomer en maar twee keer in herfst of winter.
De tweede helft van Havanks productie, na de oorlog, is dus beduidend aangenamer van weer en speelt in prettiger seizoenen dan de eerste helft, die voor en tijdens de oorlog verscheen. Als ik het zo opschrijf, is het net of er een verband is.
Vergelijking van de plaatsaanduidingen in de vooroorlogse boeken versus de naoorlogse, leert ons dat de boeken na de oorlog wat minder in Frankrijk en wat vaker in Nederland beginnen. Ook ligt de start iets vaker in Engeland.
Daarbij moeten we wel in de gaten houden dat de belangrijkste handeling van de verhalen zich niet altijd afspeelt in het land waarmee het boek begint.
Zoals eerder gezegd: Menuet te Middernacht begint weliswaar in Frankrijk; de hoofdmoot van het verhaal speelt zich af in Engeland. Het spookslot aan de Loire begint in een trein onder Dordrecht, maar na een vijftiental bladzijden bevinden we ons in Frankrijk, waar we blijven tot het eind van het boek. En Drie dartele doodgravers dat zo kosmopolitisch in New York aanvangt, zet ons ons na het eerste korte hoofdstuk al weer definitief op vertrouwde Franse bodem. Zo zijn er meer voorbeelden van internationale verplaatsingen te noemen.