گذار از تدریس اورژانسی از راه دور به آموزش تلفیقی

در ابتدای شیوع بیماری کرونا یا همان COVID-19، مدارس، دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها با چالش بسیار بزرگی مواجه شدند که باعث تعطیلی ادامه فرایند آموزش و یادگیری در موارد فراوانی در داخل کشور و دیگر نقاط جهان شد. در چنین شرایط خاص و بی‌سابقه‌ای عنوان آموزش اورژانسی (Emergency Remote Teaching) بیانگر نوع برخورد ما با این شرایط بود. این نوع آموزش با آموزش برنامه‌ریزی‌شده مجازی متفاوت است.

ایده اصلی این نوع آموزش توسط پاول کریشنر یکی از اساتید مطرح حوزه آموزش و یادگیری ارائه شده است. همچنآن‌که از اسم این پیشنهاد پیداست تدریس و آموزش اورژانسی نوعی حرکت به‌سوی آموزش فراگیر با استفاده از امکانات و فضای موجود فعلی، ضمن حفظ شرایط پایدار نظام آموزشی است. در این نوع آموزش، باید نوع نگاه به فرایند تدریس و یادگیری مانند نگاه ما و عملکرد ما در دوران جنگی (اضطراری) باشد و معتقدیم این نوع نگاه با سرعت و بدون فراهم‌سازی زیرساخت‌ها ممکن است آسیب‌های جزئی هم داشته باشد. لذا وظیفه ما (فعالان آموزشی) نجات یادگیری در این شرایط بحرانی است. شایان ذکر است که تا اطلاع ثانوی، دغدغه‌ی اصلی فناوران آموزشی ایران نیز همین اثربخشی، کارایی و جذابیت آموزش و یادگیری است. لذا در این راهنما با ارائه پیشنهاد‌هایی از جنبه‌های مختلف در صدد هستیم تا ضمن نجات یادگیری با کمترین آسیب، بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم.

اما با گذشت زمان و ذات تطبیق‌پذیر انسان، افراد به با این شرایط خود را وفق می‌دهند و از شرایط اورژانسی به شرایطی با پایداری بیشتر در حال گذار هستیم. در حال حاضر با توجه به تجربه‌ای که معلمین در این ماه‌ها کسب کردند و اینکه مدارس به شکل نیمه‌حضوری به کار خود ادامه می‌دهند بهترین روش آموزشی آموزش تلفیقی (ترکیبی) می‌باشد. آموزش تلفیقی به‌صورت عام به معنی تلفیق یادگیری مجازی و یادگیری حضوری است. در این نوع از یادگیری قسمتی از آموزش که نیاز بیشتری به ارتباط رودررو دارد به شکل حضوری (کلاس درس) برگزار می‌شود و قسمت دیگر یادگیری در زمان مناسب یادگیرنده و در مکان دلخواه او (منزل) انجام می‌شود. این شکل از آموزش می‌تواند توسط بسیاری از مدارس در ایران انجام شود؛ اما مدارسی که آموزش آن‌ها کاملاً به‌صورت مجازی است می‌توانند از نوع جدیدی از آموزش تلفیقی استفاده کنند که در آن قسمت حضوری به شکل جلسات آنلاین رودررو خواهد بود. به‌عنوان‌مثال در روز ۲ الی ۳ ساعت از زمان دانش‌آموزان به جلسات آنلاین هم‌زمان اختصاص می‌یابد و باقی زمان دانش‌آموزان به انجام فعالیت‌های کلاسی (فردی و یا گروهی)، انجام تکالیف و مرور مواد درسی می‌پردازند. در برخی موارد دیده شده است که معلمین سعی بر برگزاری کلاس‌ها مانند زمانی که دانش‌آموزان به شکل حضوری در کلاس درس حاضر می‌شوند داشته‌اند. بر این باوریم که جلسات آنلاین کلاسی بیش از ۳ ساعت در روز می‌تواند مفید باشد. لذا پیشنهاد ما برنامه استفاده از آموزش تلفیقی است (چه از نوع حضوری و مجازی و چه از نوع کاملاً مجازی اما در دو بخش هم‌زمان و غیرهمزمان).