Hierna : ruwe gegevens, onderzoeksnotities Victor Brien, aantekeningen, bevindingen, documentatie, elementen die dossier onderbouwen, linken die dossier documenteren, concepten, ...
Belgische universiteiten en de omgang met het koloniale
https://vlir.be/wp-content/uploads/2021/10/1_Eindrapport-VLIR-CRef-Koloniaal-Verleden_Finaal.pdf
BIJZONDERE COMMISSIE KOLONIAAL VERLEDEN COMMISSION SPECIALE PASSE COLONIAL INLEIDING EN VASTSTELLINGEN VAN DE EXPERTEN Voorlopige vertaling uit het Frans INTRODUCTION ET CONSTATS DES EXPERTS Traduction provisoire du français
https://www.dekamer.be/kvvcr/pdf_sections/pri/congo/20221122%20Vaststellingen%20Experten%20%28003%29.pdf
https://vlir.be/publicaties/koloniaal-verleden/
Belgische universiteiten en de omgang met het koloniale verleden
In juni 2020 hebben VLIR en CRef de krachten gebundeld en de opdracht gegeven aan de Interuniversitaire Werkgroep Koloniaal Verleden om te reflecteren over de rol die universiteiten in het dekoloniseringsdebat kunnen spelen. De werkgroep heeft een eindrapport gemaakt en een inventaris van bestaande initiatieven aan de instellingen.
De rectoren van VLIR en CRef beschouwen het eindrapport als een zeer bruikbaar inspiratie- en reflectiedocument, waarmee elke universiteit verder aan de slag kan gaan, rekening houdend met de eigen institutionele context en geschiedenis.
Koloniaal verleden_einddrapport_VLIR CRef
Koloniaal verleden_eindrapport_bijlage_overzicht initiatieven
Koloniaal verleden_Anthology of the inventory of initiatives
Koloniaal verleden_overzicht initiatieven 2021-2022
Koloniaal verleden_eindrapport_bijlage_overzicht initiatieven tem sep 2021_update
https://www.bruzz.be/samenleving/interuniversitaire-werkgroep-wil-dat-wetenschappers-uit-ivoren-toren-komen-2021-10-27
Interuniversitaire werkgroep wil dat wetenschappers uit ivoren toren komen
© Belga
27/10/2021 14.51u
De interuniversitaire werkgroep 'Koloniaal verleden van België' wijst op het belang van communicatie met het brede publiek. De groep werd op vraag van de rectoren van de elf Belgische universiteiten in augustus 2020 opgericht werd naar aanleiding van de Black Lives Matter-beweging, Ook pleit de groep voor meer samenwerking met niet-Westerse universiteiten, en dan in het bijzonder universiteiten uit Centraal-Afrika.
Lees ook: Verdachten van seksueel misbruik in ULB-crèche blijven in cel
Het zijn enkele van de conclusies en aanbevelingen uit het eindrapport van de werkgroep, dat woensdag in Brussel overhandigd werd aan Rik Van de Walle, rector van de UGent en voorzitter van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) en Annemie Schaus, rector van de ULB en voorzitter van de Conseil des Recteurs (CRef).
Bewustmaking is een essentieel onderdeel van dekolonisering, en een aspect waar de academische wereld een belangrijke rol hoort te spelen, luidt het in het eindrapport. De werkgroep beklemtoont ook dat dekolonisatie geen modefenomeen is.
Een essentiële doelgroep is het lager en vooral secundair onderwijs. "Scholen moeten meer aandacht hebben voor de global connectedness van de Belgische en Europese geschiedenis en voor de hedendaagse maatschappelijke knelpunten om de groepen met een minder gehoorde stem mee te krijgen in hun eigen en in de maatschappelijke ontwikkeling. Het is opvallend hoe weinig Belgische scholieren weten van Afrika", luidt het.
De werkgroep pleit voorts onder meer voor een betere samenwerking met niet-Westerse universiteiten, en dan in het bijzonder met universiteiten uit Centraal-Afrika. In de koloniale periode en de eerste decennia na 1960 waren Belgische universiteiten immers erg actief in Congo. "De voorbije decennia is dat engagement gestaag afgebouwd", stelt de werkgroep vast.
"De calamiteiten in Centraal-Afrika schrokken af en de inzet leverde weinig academische output op. Nieuwe generaties van academici voelden zich niet betrokken, keerden zich af van neokolonialisme of worstelden met postkoloniale schuldgevoelens." De werkgroep pleit er daarom voor om de banden met Centraal-Afrika weer aan te halen, en "om dat op een structurele manier te doen".
https://www.kuleuven.be/diversiteit/blindspots
Dekolonisering en KU Leuven
Deze website is het eindproduct van het Blindspots-project (2021-2022, zie onderaan) en wil zichtbaar maken hoe dekolonisering in een universitaire context vorm krijgt. Ze wil een instrument zijn om de dialoog binnen de universiteit of in de maatschappij geïnformeerd verder te zetten.
https://www.arch.be/index.php?l=fr&m=ressources-en-ligne&r=archives-relatives-a-la-colonisation&sr=le-guide-des-sources-de-l-histoire-de-la-colonisation
La publication du 'uide des sources de l’histoire de la colonisation constitue une avancée cruciale pour identifier les archives relatives à l’État indépendant du Congo, au Congo belge et au Ruanda-Urundi. Ce guide – riche de plus de 1500 notices pour près de 2300 pages – permet pour la première fois au citoyen et au chercheur de savoir précisément qui conserve quoi sur le territoire belge. Outre sa version papier, l’intégralité de cet ouvrage est disponible en ligne, grâce à un financement de Belspo.
https://bib.ulb.be/fr/documents/ressources-thematiques/histoire-archives-en-ligne
Nous ne listons ici que des sites (gratuits ou payants) donnant accès à des sources primaires en accès direct, archives numérisées ou numériques.
http://www.cref.be/communication/20211027_Gestion_du_pass%C3%A9_colonial.pdf
Les universités belges et leur gestion du passé colonial RAPPORT DU « GROUPE DE TRAVAIL INTERUNIVERSITAIRE PASSÉ COLONIAL » (CREF-VLIR, AOÛT 2020 – SEPTEMBRE 2021)
https://www.ulb.be/fr/arc/arc-projet-de-recherche-hericol
HERICOL : Héritages coloniaux en Belgique : universités, mobilisations et contre-mobilisations
Guide to the colonial archives of the Université Libre de Bruxelles
https://www.google.com/search?q=%22Guide+to+the+colonial+archives+of+the+Universit%C3%A9+Libre+de+Bruxelles%22&oq=%22Guide+to+the+colonial+archives+of+the+Universit%C3%A9+Libre+de+Bruxelles%22&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUyBggAEEUYOTIGCAEQRRhAMgYIAhAjGCfSAQg4MDM4ajBqN6gCALACAA&sourceid=chrome&ie=UTF-8
‘Wij vinden dat dit verleden meer dan ooit in al haar gelaagdheid en complexiteit uitgelegd moet worden, omdat wij ervan overtuigd zijn dat de overlevering van deze geschiedenis, die veel te lang verdrongen werd, van cruciaal belang is om ook het heden beter te begrijpen’, schrijver historici Amandine Lauro en Benoit Henriet.
‘De koloniale geschiedenis wordt in België nauwelijks bestudeerd’, ‘Leopold II, koning met een genocide op zijn geweten’, ‘Vandaag missen de Congolezen de Belgen’, … Terwijl de koloniale kwestie opnieuw in het brandpunt van de belangstelling staat, worden steeds dezelfde argumenten en polemieken opgevoerd in de publieke debatten. In deze bijdrage trachten twee historici tien terugkerende twistpunten van dit complexe verleden te beantwoorden.
In België net als elders in Europa doet de verdrongen geschiedenis van de kolonie het publieke debat opnieuw daveren. Zo wordt er vandaag politiek slag geleverd over thema’s zoals het aanbieden van excuses, een eventuele teruggave van goederen of het lot van onze koloniale monumenten. Daarbij worden voorstanders van de dekolonisatie en nostalgici van het ‘Congo du papa‘ in de media opgevoerd, waar hun conflicterende visies op het verleden als gelijkwaardig worden voorgesteld.
Geschiedschrijving vermag veel, maar kan niet alles: 10 misvattingen over de Belgische kolonisatie.
Op deze korte en oppervlakkige fora is er nauwelijks plaats voor de langere analyses van historici die de structuren en mechanismen van de koloniale dominantie proberen te belichten. Het is niettemin van fundamenteel belang dat deze geschiedenis ook grondiger bekend wordt bij het grote publiek.
Als historici moeten wij erkennen dat wij evenzeer fouten maken. Maar deze geschiedenis is dermate belangrijk is dat ze beter verdient dan de enkele slogans of krasse uitspraken waartoe de media en de politiek haar vaak herleiden. Geschiedenisschrijving blijft een zoektocht naar waarheid. Zij kan het voorwerp zijn van uiteenlopende interpretaties en sinds lang weerstaat zij aan het fantasme van absolute neutraliteit, maar haar opvoering in de politieke stellingnames onder de vorm van ‘voor of tegen’ roept toch vragen op.
Vanuit onze positie als historici, en zonder te vergeten dat de roep om een ‘wetenschappelijke benadering’ ook misbruikt kan worden om bepaalde politieke standpunten, die uiteindelijk weinig met geschiedschrijving te maken hebben, al dan niet te rechtvaardigen, willen wij de discussie verplaatsen door de aandacht te vestigen op een gelaagd verleden, dat zich niet laat begrijpen in slogans of rechtzaken, noch in utilitaristische visies op een geschiedenis die slechts van betekenis zou zijn in de aanblik van haar effecten in het heden.
Daarom stellen we voor om tien gangbare opvattingen op een rijtje te zetten die vaak weerklinken in de hedendaagse gesprekken over het koloniale verleden van België.
file:///Users/oma1955/Downloads/2021-belgique-congo-rwanda-et-burundi-guide-des-sources-de-l-histoire-de-la-colonisation-(19e-20e-si%C3%A8cle).pdf
Pagina 1814-1815
Producteur d’archives type d’entité : Producteur d’archives de droit privé. Famille ou personne forme autorisée du nom : Sluys Maurice période d’existence : av. 1920-après 1964 histoire : Maurice Sluys nait à Bruxelles le 23 février 1887. Ingénieur des mines de l’Université de Liège (1910), il participe en 1912 à une mission au Katanga dirigée par Victor Brien pour prospecter les pipes kimberlitiques du plateau de Kundelungu. Après la Première Guerre mondiale où il participe à la bataille de l’Yser, il retourne plusieurs fois en Afrique : notamment en 1918-1919 avec F. Delhaye dans le Bas-Congo et en 1920-1922 avec F. Delhaye et le chanoine A. Salée au Ruanda-Urundi. En 1940, il entreprend une mission de prospection minière dans l’Ituri avec G. Staquet, y découvre un gisement aurifère et recueille de nombreuses observations sur les formations géologiques de la région. Il prend ensuite la gestion en 1943 de la Direction de production minière de guerre (DPMG) sous les ordres du gouverneur général P. Ryckmans, fonction pour laquelle il reçoit la Medal of Freedom with Palms (USA, 1948). En 1957-1960, il est conseiller pour les questions géologiques et minières du Ministère des Colonies. Il est aussi chargé de cours à l’Université de Liège et poursuit de nombreuses missions et expertises, souvent en Afrique. Il est l’auteur d’une soixantaine de publications scientifiques et nombreuses biographies d’explorateurs et géologues tels que Delhaye, Tuckey, Salée, Houzeau de Lahaie, etc. qui sont parues dans la « Biographie coloniale belge » et dans le « Bulletin de la Société belge de Géologie ». Il décède à Bruxelles le 26 avril 1978. bibliographie : Van Schuylenbergh P. et Marechal Ph., La mémoire des Belges en Afrique centrale. Inventaire des archives historiques privées du Musée royal de l’Afrique centrale de 1858 à nos jours, Tervuren, Musée royal de l’Afrique centrale (Inventaire des archives historiques, n°8), 1997, p. 88. Fonds d’archives référence : BE MRAC HA 01.0251 institution de conservation : Musée royal de l’Afrique centrale intitulé : Fonds Maurice Sluys dates : 1963-1964 niveau de description : Fonds importance matérielle : 0,11 m.l
contenu : Copies de six carnets manuscrits de M. Sluys intitulés « Historique de la géologie du Congo » (1963-1964), reprenant diverses études établies par lui ou d’autres géologues comme Cahen, Lepersonne, Studt, Buttgenbach, Cornet, Veatch, Fourmarier, Robert, Molyneux, ainsi que des éléments et souvenirs biographiques de certains géologues ( J. Cornet) et paléontologues (E. Vincent, L. Dollo, M. Leriche). mots-clés : Géologie, sciences instrument(s) de recherche : Base de données Archives.Africamuseum.be sources complémentaires : MRAC : Section gestion des collections (Archives) : Fonds Fernand Delhaye, Fonds Lucien Cahen, Fonds Jacques Lepersonne, Fonds Jules Cornet, Fonds Maurice Robert. gestion de la description : Patricia Van Schuylenbergh et Stéphanie Hocq
Enkele naslagwerken die de geschiedenis, groei, economische betekenis, netwerk en rol van de Société Générale de Belgique in Congo behandelen:
"Les activités bancaires de la Société Générale de Belgique 1870-1914" door J.-F. Crombois: Dit artikel bespreekt de bancaire activiteiten van de Société Générale tussen 1870 en 1914 en biedt inzicht in haar ontwikkeling als een grote gemengde Belgische bank.
journalbelgianhistory.be
"Colonial Exploitation and Economic Development: The Belgian Congo and the Netherlands Indies Compared": Dit boek vergelijkt de koloniale exploitatie en economische ontwikkeling in Belgisch Congo en Nederlands-Indië, met aandacht voor de rol van instellingen zoals de Société Générale.
rahs-open-lid.com
"Beelden van Belgische ondernemingen in Congo": Deze catalogus biedt een overzicht van de activiteiten van Belgische bedrijven, waaronder de Société Générale, in Congo en belicht hun impact op de koloniale economie.
arch.be
Deze bronnen bieden een gedetailleerd overzicht van de rol van de Société Générale de Belgique in zowel de Belgische als de Congolese economie.
Bronnen:
journalbelgianhistory.be
[PDF] Les activités bancaires de la société générale de Belgique 1870-1914
[PDF] Colonial Exploitation and Economic Development - Rah's Open Lid
De Société Générale de Belgique (SGB) was lange tijd het machtigste financiële en industriële conglomeraat van België en speelde een centrale rol in de economische ontwikkeling van het land en zijn koloniale bezittingen, vooral Belgisch-Congo.
Financieel Machtcentrum
Opgericht in 1822 onder Nederlands bewind, werd SGB na de Belgische onafhankelijkheid dé spil van de Belgische economie.
Controleerde grote delen van de Belgische bankenwereld, industrie en infrastructuur.
Industriële en Koloniale Grootmacht
De SGB was sterk betrokken bij de mijnbouw, staalproductie, energie, spoorwegen en havens in België en Congo.
Richtte en controleerde sleutelbedrijven zoals Union Minière du Haut Katanga (UMHK) (koper, tin, uranium), Compagnie du Congo pour le Commerce et l’Industrie (CCCI) en Forminière (diamantwinning).
Koloniale Exploitatie en Samenwerking met de Belgische Staat
Cruciale actor in de economische exploitatie van Belgisch-Congo, waarbij het een netwerk van dochterondernemingen beheerde.
Leverde essentiële grondstoffen zoals koper en uranium (belangrijk voor de Amerikaanse atoombom in WOII).
Politieke en Economische Invloed
Nauwe banden met de Belgische overheid en internationale financiële kringen.
Speelde een rol in de postkoloniale periode door via haar bedrijven invloed te behouden in Congo na de onafhankelijkheid (1960).
Neergang en Overname
In de jaren 1980-1990 verloor de SGB geleidelijk haar macht door internationale overnames en financiële problemen.
In 1988 werd ze overgenomen door de Franse groep Suez, wat het einde betekende van haar rol als Belgisch economisch zwaargewicht.
De Société Générale was gedurende anderhalve eeuw het financiële en industriële hart van België en zijn koloniale rijk. Ze functioneerde als een krachtig economisch "web", met tentakels in alle strategische sectoren, zowel nationaal als internationaal.
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het Comité Intérieur Colonial (CIC), vanaf april 1959 Comité Intérieur Congolais en vanaf juli 1962 Comité Intérieur Africain (CIA) geheten, was de stuurgroep van de activiteiten van de Generale Maatschappij van België in Belgisch-Congo.
Het CIC werd in 1928 door Emile Francqui opgericht om de opslorping van de Banque d'Outremer door de Generale Maatschappij van België (GMB) in goede banen te leiden en om het bestuur van alle koloniale zaken van de groep te harmoniseren. Het comité evolueerde tot een belangrijk beslissingsorgaan voor de activiteiten van de GMB in Congo en bleef met dat doel bestaan tot in 1971.
De eerste vergadering van het comité vond plaats op 15 maart 1928 en in de eerste jaren van zijn werking namen 5 à 6 leden deel aan de wekelijkse vergaderingen. Op het einde van de jaren 1930 was dit aantal toegenomen tot een vijftiental.
in (CIA).
Archieven
De verslagen van de vergaderingen van het CIC worden bijgehouden in het Algemeen Rijksarchief 2 – Depot Joseph Cuvelier. Ze bevinden zich in de bedrijfsarchieven van de Compagnie du Congo pour le Commerce et l'Industrie (CCCI) en van de Société Minière du Bécéka (Sibéka). Hoewel de verslagen vanaf de jaren 1950 de hoofding "strikt persoonlijk en vertrouwelijk" meekregen, zijn ze vandaag integraal consulteerbaar voor onderzoekers.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
R. Brion & J.L. Moreau, 1998, De Generale Maatschappij van België. 1822-1997.
F. Buelens, 2007, Congo, 1885-1960: een financieel-economische geschiedenis.
N. Michiels, 2015, De Generale Maatschappij van België in het oog van de storm: de problemen bij de aanwerving van kaderpersoneel tijdens de woelige jaren van de dekolonisatie van Congo (1959-1965) (masterscriptie)[1]
G. Vanthemsche, 2004, 'Comment la Société Générale gérait-elle son empire économique au Congo Belge ? L'action du Comité Intérieur Colonial pendant les années 1930.' In S. Jaumain & K. Bertrams (eds.), Patrons, gens d'affaire et banquiers. Hommages à Ginette Kurgan-van Hentenryk., pp. 251-268
Octave Louwers, 'Éminence grise' van het Belgisch koloniaal establishment Achter de schermen van de koloniale politiek in de jaren 1920 en 1930