Cụ Phan Khắc Sửu, một nhân vật không thành công, nhưng thành nhân

Cụ Phan Khắc Sửu, một nhân vật không thành công, nhưng thành nhân

‘Cụ Sửu’ là tiếng thân kính toàn thể 116/117 dân biểu Quốc Hội Lập Hiến chúng tôi khi nói về cụ, những đồng viện trẻ thì không nói làm gì, cả những đồng viện ngang tuổi cụ như DB Huỳnh Thành Vị, đơn vị Sàigòn hay DB Huỳnh Bình Yên đơn vị Vũng Tàu hoặc DB Nguyễn Văn Tho của đơn vị Cần Thơ hay DB Nguyễn Bá Lương đơn vị Phước Long hoặc DB Trần Điền của Thừa Thiên cũng vậy.

Tiếng gọi thân kính nầy tôi cũng nghe từ những người bạn tranh đấu với cụ Sửu như DB Trần văn Văn đơn vị Sàigòn và DB Phan Quang Đán đơn vị Gia Định.

Sự thân kính đến từ đâu vậy? Không phải chỉ vì cụ lớn tuổi, không phải vì cụ thân thiện với những đồng viện mà căn bản là vì sự kiên cường trong quá khứ khi tranh đấu với thế lực ngoại bang (thực dân Pháp) hay những người thực hành phương cách cai trị mà theo cụ sẽ đưa nước nhà đến chỗ tồi tệ, nguy hại. Vì vậy khi cụ bị thực dân Pháp giam ở Khám Lớn, mỗi ngày họ dẫn tù đi ngang qua một văn phòng có treo cờ tam tài họ bắt toàn thể tù nghiêm chỉnh cúi đầu chào thì Cụ Sửu phản đối sự kiện nầy và hình như mỗi ngày cụ ‘đều ăn một vài ba-trắc lên đầu, khiến cho đầu tôi u nần không bao giờ lặn’. Cụ Sửu kể lại chuyện nầy với nụ cười hiền từ nhưng đầy vẻ ngao ngán khi nói chuyện thân tình với các DB trẻ.

Và chữ ký vào bản đề nghị cải cách việc cai trị của nhóm Caravelle khiến cụ bị nhốt chuồng cọp trong một thời gian dài ‘trên trần thấp của chuồng cọp những giọt nước nhỏ từng phút rớt ngay trên đỉnh đầu mà mình không thể tránh được vì không gian quá nhỏ không thể xê dịch để tránh né’.

Cụ thất bại khi giữ vai trò Quốc Trưởng đến nỗi phải giao sự điều hành nước nhà lại cho quân đội. Cụ thất bại khi không thuyết phục được Quốc Hội Lập Hiến bất hợp thức liên danh có đa số phiếu bầu Nguyễn Văn Thiệu - Nguyễn Cao Kỳ về những sự gọi là ‘có dấu hiệu của gian lận’.

Cụ Sửu từ chức ngay sau đó với lời than thở trong văn phòng Chủ Tịch Quốc Hội Lập Hiến trước khi về vị thế DB bình thường: ‘Quân đội cai trị thường dễ đi đến độc tài quân phiệt. Đất nước mình rồi đây sẽ gặp nhiều nguy hiểm khó lường’.

Lời tiên tri đó đúng chỉ trong thời gian ngắn là 8 năm sau.

Cụ Sửu về sống và chết trong sự đơn giản đến bình thường của một người dân trung lưu ở đường Phan Đình Phùng, không xa chợ Vườn Chuối là mấy.

Khi cụ nằm xuống. người dân thời đó không có bao nhiêu người biết về quá khứ của một người từng ngửng đầu lên để biểu lộ khí tiết, kiên cường, từng sống đời thanh liêm khi nắm vai trò của một Quốc Trưởng. Người ta còn phải bương chải chạy ăn trong sự lo âu về tiếng súng ầm ì ở ven đô và những trận đánh khủng khiếp đương xảy ra trên đất nước.

Với tôi, Cụ Sửu là một thí dụ của thất bại về sự tranh đấu mà cụ theo đuổi, nhưng đã thành nhân cao quý hơn nhiều kẻ được gọi là thành công trên chính trường từ 1, 2 thế kỷ gần đây.

Một tấm gương cho tất cả mọi người.

Nguyễn Văn Sâm

(Nguyên Dân Biểu Quốc Hội Lập Hiến, đơn vị 2 Sàigòn 1966-67)

(Bài đọc trong Lễ truy điệu cụ Phan Khắc Sửu tại Thánh Thất Cao Đài, Orange County, CA, tháng 5, 2015)

