Badania kierowców samochodów służbowych

Prowadzenie samochodu osobowego, czy lekkiego pojazdu dostawczego jest elementem ryzyka zawodowego pracownika oraz potencjalnym zagrożeniem dla samego pracownika i innych użytkowników ruchu drogowego. Z tego względu w przypadku stanowisk, na których występuje konieczność kierowania pojazdami, pracodawca ma obowiązek upewnić się, czy pracownik jest zdolny do wykonywania tego rodzaju pracy.

Standardowy zakres badań lekarskich osób, które nie są zatrudnione na stanowisku kierowcy, a w ramach obowiązków zawodowych kierują pojazdami silnikowymi obejmuje:

Badanie wstępne:

• badania lekarskie — ogólnolekarskie, okulistyczne, neurologiczne;

• badania pomocnicze — testy sprawności psychoruchowej, badanie oceniające widzenie zmierzchowe i zjawisko olśnienia, oznaczenie poziomu glukozy;

Badanie okresowe:

• badania lekarskie — ogólnolekarskie, okulistyczne, w zależności od wskazań neurologiczne;

• badania pomocnicze — badanie oceniające widzenie zmierzchowe i zjawisko olśnienia*, oznaczenie poziomu glukozy; w zależności od wskazań testy sprawności psychoruchowej.

Minimalne kryteria zdrowotne (oprócz innych wynikających z charakteru pracy) powinny być tożsame z kryteriami dla kategorii B prawa jazdy, określonymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2014 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców. Dodatkowo, w przypadku zakresu obowiązków służbowych wskazujących na konieczność kierowania po zmroku - wymagany jest prawidłowy wynik badania oceniającego widzenie zmierzchowe i wrażliwości na olśnienie.

Badanie oceniające widzenie zmierzchowe i zjawisko olśnienia powinno być wykonywane co 4-6 lat, a po 60 roku życia – co 2-3 lata, czyli z częstotliwością podobną do określonej dla kierowców podlegających ustawie z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 1414 z późn. zm.).

Należy pamiętać, że obecnie wykonywane przez psychologów testy sprawności psychoruchowej nie obejmują oceny ww. parametrów.

Pracownik, który może w ramach wykonywania obowiązków służbowych prowadzić samochód, podlega obowiązkowi badań w zakresie przewidzianym dla pracowników wykonujących pracę na stanowiskach wymagających pełnej sprawności psychoruchowej.

Nowe przepisy objęły swoim zakresem regulacji nie tylko kierowców, ale także nową liczną grupę osób z prawem jazdy kategorii A, A1, B, B1, B+E, T prowadzących samochody służbowe (jak kadra kierownicza czy przedstawiciele handlowi) oraz osoby wykorzystujące samochód prywatny do celów służbowych.

Na powinność przeprowadzenia dodatkowych badań i konsultacji okulistycznych nie ma wpływu częstotliwość, z jaką samochód będzie wykorzystywany przy realizacji obowiązków służbowych ani fakt, że stanowi on własność pracownika. Niezależnie od tego, czy pracownik korzysta z samochodu codziennie, czy sporadycznie oraz bez względu na to, kto jest jego właścicielem (pracodawca czy pracownik), fakt prowadzenia pojazdu w ramach obowiązków służbowych musi być wskazany w skierowaniu na badania profilaktyczne, wykonane przed dopuszczeniem pracownika do tego typu pracy. Potwierdziło to Ministerstwo Zdrowia w stanowisku z dnia 28 czerwca 2011 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami (znak pisma: MZ-BP-P-0620-6142-2/OG/11) wskazując, że takie działanie ma na celu dostosowanie rodzimych przepisów do dyrektyw UE.

Powyższe dotyczy wyłącznie pracowników, którzy kierują pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony oraz skonstruowanych do przewozu maksymalnie 9 osób licząc z kierowcą.

W związku z tym, że nowe rozporządzenie zostało wydane na podstawie Ustawy prawo o ruchu drogowym, a nie Kodeksu Pracy, obowiązek dodatkowych badań dotyczy zarówno osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę jak i osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia, o dzieło, czy innej umowy prawa cywilnego.

Pracodawca ponosi koszty ww. badań pracowników, natomiast w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych strony mogą dowolnie ustalić podział kosztów (np. po połowie).

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

2. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.