Chủ đề 5

Chủ đề 5: Dân số và đô thị hóa ở Thành phố Hồ Chí Minh 

I. ĐẶC ĐIỂM DÂN SỐ

1.Quy mô và gia tăng dân số:

a) Quy mô dân số:

• Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị có quy mô dân số lớn nhất cả nước.

• Năm 2021, tổng số dân là 9,16 triệu người, chiếm 9,32% số dân cả nước1. Nếu tính cả dân nhập cư, con số này lên đến gần 13 triệu người.

b) Gia tăng dân số:

• Tốc độ gia tăng dân số không đều.

• Số dân các quận nội thành cơ bản không tăng và có xu hướng giảm2. Tăng trưởng dân số ở khu vực ngoại thành tăng mạnh hơn khu vực nội thành.

2. Cơ cấu dân số

• Cơ cấu dân số theo giới tính: Tỉ lệ nữ cao hơn nam.

• Cơ cấu dân số theo độ tuổi: Dân số trẻ chiếm tỉ lệ cao.

• Cơ cấu dân số theo trình độ văn hóa: Tỉ lệ người đi học và biết chữ cao.

• Cơ cấu dân số theo thành phần dân tộc: Chủ yếu là người Kinh.

II. PHÂN BỐ DÂN CƯ

• Đặc điểm phân bố: Mật độ dân số cao nhất cả nước. Mật độ dân số các quận trung tâm ít thay đổi, mật độ dân số tại các huyện ngoại thành và các quận ven trung tâm có xu hướng tăng.

III. ĐÔ THỊ HÓA TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

1. Đặc điểm đô thị hóa tại TPHCM

• Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng: Từ đầu những năm 2000 đến nay đã làm thay đổi nhanh chóng diện mạo của Thành phố.

• Tỉ lệ đô thị hóa cao, gần 80%.

2. Xu hướng phát triển đô thị tại TPHCM

• Thành phố Hồ Chí Minh đang tích cực phát triển các đô thị mới với quy mô lớn, có sự kết hợp nguồn lực trong nước và nước ngoài.

IV. TÁC ĐỘNG CỦA DÂN SỐ VÀ ĐÔ THỊ HOÁ ĐẾN PHÁT TRIỂN KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

1. Tích cực

• Kinh tế: Nguồn lao động dồi dào, có trình độ cao và thị trường tiêu thụ lớn.

• Xã hội: Góp phần giải quyết vấn đề việc làm, tăng thu nhập, tạo điều kiện giao lưu và giữ gìn văn hoá các vùng miền.

• Môi trường: Đô thị hoá phát triển ở Thành phố Hồ Chí Minh góp phần làm tăng mảng xanh, tạo môi trường trong lành, giảm ô nhiễm cho các khu đô thị.

2. Hạn chế

• Mức sinh thấp tác động đến cơ cấu dân số, dẫn đến già hóa dân số và thiếu hụt nguồn lao động.

• Gây sức ép đến kinh tế, xã hội và môi trường như làm chậm tăng trưởng kinh tế, khó khăn trong nâng cao chất lượng cuộc sống, cơ sở hạ tầng, giải quyết các vấn đề nhà ở, việc làm, giao thông, giáo dục, y tế….

• Môi trường không khí, sông ngòi… bị ô nhiễm và tài nguyên thiên nhiên suy thoái.

V. MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN DÂN SỐ VÀ ĐÔ THỊ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Các biện pháp bao gồm:

• Nâng tỉ lệ tăng dân số tự nhiên và chất lượng dân số.

• Tiếp tục thực hiện và hoàn thiện các văn bản pháp lí về quản lí người dân, xây dựng hệ thống chính sách di dân giữa các địa phương.

• Quy hoạch tổng thể và chi tiết chỉnh trang đô thị hợp lí, quản lí và xây dựng nghiêm chỉnh.

• Phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vận tải khu dân cư các dịch vụ công cộng ở khu vực vùng ven và ngoại thành.

• Xây dựng các đô thị vệ tinh, hoàn thiện mạng lưới giao thông đồng bộ kết nối chuỗi đô thị.

• Gắn phân bố dân cư với sự phân bố sản xuất công nghiệp và dịch vụ.

• Tăng cường xây dựng hệ thống giao thông công cộng hiện đại, tiện nghi.

• Hạn chế nhập cư vào khu vực nội thành để giảm áp lực về giao thông và nhà ở.

• Quy hoạch phát triển công nghiệp và phân bố dân cư Thành phố Hồ Chí Minh trên quan điểm vùng và liên vùng.