Chủ đề 1: Bảo Tồn Di Tích Lịch Sử - Văn Hóa Ở Thành Phố Hồ Chí Minh
I. MỘT SỐ DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HOÁ CỦA TP.HCM:
Các di tích lịch sử – văn hoá ở Thành phố Hồ Chí Minh tập trung vào các loại hình: di tích lịch sử, khảo cổ học và kiến trúc nghệ thuật.
• Di tích lịch sử: Hội trường Thống Nhất (Quận 1), Địa đạo Củ Chi (huyện Củ Chi), Khu căn cứ Rừng Sác (huyện Cần Giờ), Bến Nhà Rồng (Quận 4), Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán (Quận 5)
• Di tích khảo cổ: Giồng Cá Vồ (huyện Cần Giờ), Lò gốm cổ Hưng Lợi (Quận 8)
• Di tích kiến trúc nghệ thuật: Bưu điện Thành phố (Quận 1), Nhà thờ Đức Bà (Quận 1), Chợ Bến Thành (Quận 1), Chùa Giác Viên (Quận 11), Chùa Giác Lâm (quận Tân Bình)
1. Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán, nơi đồng chí Trần Phú hi sinh – di tích lịch sử
• Vị trí: Nằm trong khuôn viên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh trên đường Võ Văn Kiệt.
• Lịch sử: Được xây dựng vào năm 1862 với tên Bệnh viện Chợ Quán, do các nhà hảo tâm Việt Nam đóng góp. Từ 1876 – 1904, bệnh viện được sửa chữa và xây thêm.
• Giá trị lịch sử: Đây là nơi giam giữ nhiều chiến sĩ cách mạng, trong đó có đồng chí Trần Phú – Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương. Khu trại giam được công nhận là Di tích lịch sử quốc gia vào năm 1988.
• Hiện trạng: Đang được ngành văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh xây dựng đề án tu bổ, tôn tạo để nâng tầm giá trị.
2. Chùa Giác Lâm – di tích kiến trúc nghệ thuật
• Vị trí: Tọa lạc tại số 118 Lạc Long Quân, Phường 10, quận Tân Bình.
• Lịch sử: Là ngôi chùa cổ nhất Thành phố Hồ Chí Minh, được xây dựng vào năm 1744 bởi một người Minh Hương tên Lý Thoại Long. Chùa đã trải qua nhiều lần trùng tu lớn. Tháp Ngũ gia tông phái (7 tầng, cao 32m) được xây dựng từ năm 1970 – 1994 để thờ Xá lợi Phật.
• Kiến trúc và hiện vật: Có kiến trúc cổ với mái chùa dạng bánh ít, đặc trưng của các chùa cổ Nam Bộ. Trong chùa có 113 pho tượng cổ (chủ yếu bằng gỗ mít rừng) và 5 pho tượng đồng, đặc biệt có pho tượng Di Đà cổ. Chùa còn lưu giữ nhiều sách cổ và là một trung tâm Phật học, cơ sở cách mạng thời kháng chiến chống Pháp và Mỹ.
3. Lò gốm cổ Hưng Lợi – di tích khảo cổ
• Vị trí: Thuộc Phường 16, Quận 8, nằm cạnh kênh Ruột Ngựa và kênh Lò Gốm.
• Lịch sử: Được xây dựng trước năm 1772 và tồn tại đến trước năm 1945. Khu vực lò gốm rộng khoảng 10.000 m2, nguyên liệu đất làm gốm được khai thác tại chỗ.
• Sản phẩm: Lò gốm đã trải qua ba giai đoạn phát triển: lò lu (sản xuất lu, vại), lò siêu (sản xuất siêu, ơ, chậu) và lò chén (sản xuất tô, bát, đĩa, cốc, li, ấm trà... với men và hoa văn đa dạng).
• Giá trị: Là di tích khảo cổ lò gốm duy nhất của Thành phố Hồ Chí Minh, giúp ích cho việc tìm hiểu về gốm cổ Sài Gòn.
II. HOẠT ĐỘNG BẢO TỒN DI TÍCH LỊCH SỬ – VĂN HOÁ Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Các di tích lịch sử – văn hóa có bề dày lịch sử và là khối tài sản vật chất, tinh thần vô giá. Việc bảo tồn chúng là cấp thiết để tạo nền tảng tinh thần cho sự phát triển xã hội.
1. Hoạt động bảo tồn di tích lịch sử – văn hoá của chính quyền, người dân ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Chính quyền Thành phố đã đưa ra nhiều giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị di tích, góp phần vào mục tiêu phát triển chung. Chương trình bảo tồn từ năm 2013 tập trung vào năm giải pháp chính:
• Tăng cường quản lý Nhà nước để ngăn chặn tình trạng xuống cấp, lấn chiếm di tích.
• Nâng cao vai trò của cộng đồng trong việc cùng bảo quản di tích, từ khu dân cư đến cấp phường, xã, quận, huyện.
• Đẩy nhanh việc lập hồ sơ khoa học cho di tích để đề ra giải pháp bảo vệ tổng thể.
• Đầu tư ngân sách nhiều hơn và đẩy mạnh xã hội hóa để hoạt động bảo tồn đạt hiệu quả.
• Tăng cường hợp tác trong và ngoài nước để thực hiện tốt công tác bảo quản di tích. Trong 5 năm qua, Thành phố và người dân đã tu bổ hơn 50 di tích. Năm 2023, nhiều công trình kiến trúc, di tích tiêu biểu như Trụ sở Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân Thành phố đã mở cửa đón khách tham quan, thu hút lượng lớn du khách.
2. Hoạt động bảo tồn di tích lịch sử – văn hoá của học sinh ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Học sinh cần có thái độ yêu quý, tôn trọng và ý thức bảo vệ các di tích. Các em có thể góp phần gìn giữ và phát huy giá trị di tích bằng những việc làm cụ thể:
• Tham quan, tìm hiểu các di tích lịch sử – văn hoá ở địa phương.
• Giữ gìn sạch sẽ các di tích lịch sử – văn hoá, không vứt rác bừa bãi.
• Tham gia các lễ hội truyền thống.
• Nhắc nhở, tuyên truyền với mọi người về tầm quan trọng của việc bảo tồn.
• Giúp các cơ quan có trách nhiệm ngăn chặn những hành vi phá hoại di tích.
III. BẢO TỒN VỚI VIỆC GÌN GIỮ VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI TÍCH LỊCH SỬ – VĂN HOÁ Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Để phát huy giá trị di tích, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phải bảo tồn để giữ nguyên hiện trạng.
TP.HCM có hơn 300 năm lịch sử với nhiều di tích độc đáo, tạo lợi thế lớn để phát triển du lịch.
Thành phố đang đẩy mạnh việc kết nối di sản với du lịch.
Sở Du lịch đã phát động chương trình "mỗi quận, huyện một sản phẩm du lịch đặc trưng".
Khoảng 30 chương trình du lịch đã được xây dựng, trong đó có 15 di tích đã trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn.
Việc bảo tồn và phát huy di tích không chỉ là lợi ích kinh tế mà còn là trách nhiệm của mỗi người đối với thế hệ đi trước và sau này.