บทที่ 6 การใช้ตัวอักษรเป็นสัญลักษณ์แทนเลขหมู่
หนังสือในห้องสมุดแบ่งเป็น 2 ประเภท คือ หนังสือบันเทิงคดี และหนังสือสารคดี ซึ่งการใช้สัญญลักษณ์ในการแบ่งหมวดหมู่ แตกต่างกันดังต่อไปนี้
หนังสือบันเทิงคดี
หนังสือบันเทิงคดีใช้ตัวอักษรเป็นสัญลักษณ์แทนเลขหมู่หนังสือห เช่น หนังสือนวนิยาย, เรื่องแปล,เรื่องสั้น,หนังสือสำหรับเยาวชน โดยจะใช้ตัวอักษรย่อ ดังนี้
นวนิยายภาษาไทย ใช้สัญลักษณ์ น.
นวนิยายภาษาต่างประเทศ ใช้สัญลักษณ์ Fic. ( Fiction )
เรื่องแปลนวนิยาย ใช้สัญลักษณ์ ร.ป.
ตัวอย่าง เลขหมู่หนังสือ ใช้สัญลักษณ์ = น.
ผู้แต่งคือ ฐาวรา สิริพิพัฒน์ = ฐ
หนังสือเรื่อง เดอะไวท์โรด = ด
หนังสือเล่มนี้เป็นเล่มที่ 3 ฉบับที่ 1
ตัวอย่าง เลขเรียกหนังสือ
หมายเหตุ ล.1 ,ล.2 “ล” หมายถึง เล่มที่ (กรณีที่หนังสือไม่จบในเล่มเดียว)
ฉ.1 , ฉ.2 “ฉ” หมายถึง จำนวนฉบับที่มีในห้องสมุด
4. เรื่องสั้นภาษาไทย ใช้สัญลักษณ์ ร.ส.
5. หนังสือสำหรับเยาวชนไทย ใช้สัญลักษณ์ ย.
6. หนังสือเยาวชนประเภทการ์ตูนความรู้ เนื้อหาเน้นความบันเทิง ใช้สัญลักษณ์ ย+เลขหมู่ เช่น ย500
7. หนังสือที่เขียนจากเรื่องจริงแต่เน้นความบันเทิง ใช้สัญลักษณ์ พ+เลขหมู่ เช่น พ910 ( พ ย่อมมาจากพ็อกเก็ตบุ๊ค Pocket book)
ตัวอย่าง เลขหมู่หนังสือ ใช้สัญลักษณ์ = ร.ส.
ผู้แต่งคือ อัศศิริ ธรรมโชติ = อ
หนังสือเรื่อง ขุนทองเจ้าจะกลับเมื่อฟ้าสาง = ข
หนังสือเล่มนี้มีในห้องสมุด 3 ฉบับ เล่มนี้เป็นฉบับที่ 3 = ฉ.3
ตัวอย่างเลขเรียกหนังสือ
ร.ส.
อ - ข
ฉ.3
หนังสือสารคดี
หนังสือสารคดีปกติจัดแบ่งเป็นหมวดหมู่อยู่แล้วโดยใช้เลขหมู่หนังสือ แต่มีหนังสือสารคดีบางประเภททางห้องสมุดจัดแยกไว้ต่างหากเพื่อสะดวกในการใช้ โดยแยกชั้น หรือแยกห้อง จัดสถานที่จัดเก็บแยกชัดเจน มี 2 ประเภท คือ
1. หนังสือคู่มือประกอบการเรียน แบบฝึกหัด ข้อสอบ ใช้สัญลักษณ์ ค+เลขหมู่ เช่น ค520 ชั้นหนังสือจัดแยกไว้อยู่บริเวณหน้าห้องดิจิตอล
2. หนังสืออ้างอิง ใช้สัญลักษณ์ อ+เลขหมู่ เช่น อ923 ชั้นหนังสืออ้างอิงจัดแยกไว้ 2 ที่ คือ ในห้องสมาคมศิษย์เก่าและบริเวณมุมกาญจนาภิเษก
หนังสืออ้างอิงใช้ เลขหมู่หนังสือและ ตัวอักษร “อ” เป็นสัญลักษณ์ห้องสมุดจะจัดแยกหนังสืออ้างอิงไว้ต่างหากจากหนังสือทั่วไป ไม่อนุญาตให้ยืมออกจากห้องสมุด
นอกจากนั้น ที่สันของหนังสืออ้างอิง เลขเรียกหนังสือจะมีอักษร “ อ ” หรือ “ R ”อยู่ เหนือเลขหมู่
หนังสืออ้างอิง ใช้สัญลักษณ์ อ. แทน หนังสืออ้างอิงภาษาไทย
หรือ ใช้สัญลักษณ์ R. แทน Referenceภาษาต่างประเทศ
ตัวอย่างเลขเรียกหนังสือ
อ
423.1
ช - พ
ตัวอย่าง หนังสืออ้างอิง ใช้สัญลักษณ์ = อ.
เลขหมู่หนังสือ = 423.1
ผู้แต่งคือ ชาญ ชินวรกิจกุล = ช
หนังสือเรื่อง พจนานุกรมวลีและสำนวนอังกฤษ = พ
หมายเหตุ
หนังสือเล่มนี้มีเพียงเล่มเดียวในห้องสมุด จึงไม่มี ล. หรือ ฉ.
การจัดเรียงหนังสือบนชั้นการจัดเรียงหนังสือขึ้นชั้นในห้องสมุดเป็นไปอย่างมีหลักเกณฑ์พอสรุปได้ ดังนี้
1. ห้องสมุดจัดเรียงหนังสือขึ้นชั้นโดยพิจารณาจากเลขเรียกหนังสือ (กรณีที่เป็นหนังสือบันเทิงคดีที่มีเลขหมู่กำกับ)
แต่ถ้าหากเป็นหนังสือบันเทิงคดีที่ไม่มีเลขหมู่กำกับ จะจัดเรียงตามอักษรชื่อผู้แต่ง โดยเรียงลำดับอักษร ตามพจนานุกรม
และถ้าหากอักษรผู้แต่งเหมือนกัน พิจารณาจากอักษรชื่อเรื่องโดยเรียงลำดับอักษร ตามพจนานุกรม
2. จัดเรียงหนังสือจากซ้ายไปขวา และจากบนลงล่าง
3. จัดลำดับจากเลขหมู่หนังสือก่อน โดยเรียงลำดับจากเลขน้อยไปหาเลขมาก
4. หนังสือที่เลขหมู่ซ้ำกัน การจัดลำดับก่อนหลัง พิจารณาจากอักษรผู้แต่งโดยเรียงลำดับอักษร ตามพจนานุกรม
5. หนังสือที่เลขหมู่ซ้ำกัน อักษรผู้แต่งเหมือนกัน พิจารณาจากอักษรชื่อเรื่องโดยเรียงลำดับอักษร ตามพจนานุกรม