บทที่ 10 การใช้พจนานุกรมและสารานุกรม

หนังสืออ้างอิงที่นักเรียนมักจะใช้บ่อยๆ น่าจะได้แก่ หนังสือพจนานุกรม, ปทานุกรมและสารานุกรม เป็นหนังสือที่มุ่งให้ความรู้ และข้อเท็จจริง สำหรับใช้ค้นคว้าอ้างอิงหนังสือพจนานุกรม และปทานุกรมเป็นเครื่องมือสำหรับค้นความหมายของคำ การเขียนคำและอ่านให้ถูกต้อง ส่วนสารานุกรมเป็นเครื่องมือสำหรับค้นคว้าความรู้พื้นฐานในสาขาวิชาต่าง ๆโดยสังเขป การฝึกหัดใช้หนังสือเหล่านี้ให้ชำนาญ จะช่วยให้การศึกษาค้นคว้าของนักเรียนเป็นไปอย่างรวดเร็ว เมื่อต้องการค้นคว้าหาข้อเท็จจริงบางประการ ลองมาศึกษาวิธีใช้หนังสือเหล่านี้กันเถอะค่ะ

สำหรับตัว ย ว อ นับลำดับอยู่ในพยัญชนะเสมอ

การเรียงลำดับคำ

• คำที่อยู่ในหมวดอักษรเดียวกันจะเรียงลำดับตามรูปพยัญชนะตัวถัดไปของคำเช่น งม มาก่อน งวด เพราะ ม มาก่อน ว

• คำที่ขึ้นต้นด้วยพยัญชนะและตามด้วยพยัญชนะมาก่อนคำที่ขึ้นต้นด้วย พยัญชนะและตามด้วยสระเช่น ลง มาก่อน โล่ง

• พยัญชนะที่ไม่มีรูปวรรณยุกต์มาก่อนคำที่มีรูปวรรณยุกต์ เช่น นา มาก่อน น้า ปา มาก่อน ป้า

• คำที่มี ็ (ไม้ไต่คู้) จะลำดับอยู่ก่อนวรรณยุกต์ เช่น เก็ง เก่ง เก้ง เก๋ง

การใช้อักษรย่อ บัญชีอักษรย่อและคำย่อที่ใช้ในพจนานุกรมไทย

ปทานุกรม

ปทานุกรมเป็นหนังสือสำหรับค้นคว้าหาความหมายของคำที่เรียบเรียงตามลำดับบทเป็นเรื่องๆ ไป ให้ความรู้เกี่ยวกับคำ และถ้อยคำที่ใช้ในภาษาและคำที่ใช้กันมากในชีวิตประจำวัน อธิบายคำศัพท์ในวงแคบและมีจำนวนจำกัดมักจะเรียกว่า ปทานุกรม คำว่าปทานุกรมและพจนานุกรมอาจใช้สลับกันได้เช่น หนังสือปทานุกรมสำนวน สุภาษิต, ปทานุกรมศัพท์วิทยาศาสตร์ ฯลฯ

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 dictionary.orst.go.th/

สารานุกรม Encyclopedia

สารานุกรม หรือ Encyclopedia คือหนังสือที่รวบรวมเรื่องราวต่างๆ ทุกหัวข้อวิชาและทุกแขนงโดยให้ความรู้ที่เป็นพื้นฐานกว้าง ๆ เขียนโดยผู้ชำนาญในแต่ละสาขาวิชานั้น ๆ การเรียงลำดับเนื้อเรื่องอาจเรียงลำดับตามตัวอักษรหรือหมวดหมู่ มีดรรชนีค้นเรื่องอย่างละเอียด

ประโยชน์ของสารานุกรม สารานุกรมจะให้ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับเรื่องต่าง ๆ ในทุกแขนงวิชา ให้คำอธิบายเรื่องราวต่าง ๆ ไว้อย่างละเอียดทั้งในเชิงประวัติความเป็นมา วิวัฒนาการตลอดจนความรู้ทั่วไป โดยเป็นความรู้ที่ทันสมัยเพราะมีการปรับปรุงเนื้อหาทุกปี ซึ่งเขียนโดยผู้ทรงคุณวุฒิในสาขาวิชานั้น ๆ เหมาะที่จะทำการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง

วิธีใช้สารานุกรม

1) พิจารณาดูว่าเรื่องที่ต้องการเป็นความรู้พื้นฐาน หรือความรู้เป็นเรื่องเฉพาะวิชา

2) เลือกใช้สารานุกรมให้ถูกกับเรื่องที่ต้องการ

3) เปิดดูดรรชนีเพื่อดูเรื่องที่ต้องการค้นหาว่าอยู่ในเล่มใด หน้าเท่าไร

4) ดูอักษรนำเล่ม หรือคำแนะที่สันหนังสือ เพื่อดูว่าเรื่องที่ต้องการอยู่เล่มใด

5) ก่อนใช้สารานุกรมแต่ละชุดควรอ่านวิธีใช้เป็นลำดับแรก แล้วจึงค้นหาเรื่องที่ต้องการ

ประเภทของสารานุกรม มีดังนี้

1. สารานุกรมทั่วไป จัดทำขึ้นเพื่อให้ใช้ค้นคว้าอ้างอิงได้อย่างกว้างขวางทุกแขนงวิชา

เช่น สารานุกรมไทยฉบับราชบัณฑิตยสถาน

2. สารานุกรมเฉพาะวิชา จัดทำขึ้นเพื่อรวบรวมเรื่องราวและรายละเอียดเกี่ยวกับแขนง

วิชาใดวิชาหนึ่งโดยเฉพาะ เช่น สารานุกรมวิทยาศาสตร์

สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน

โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลย เดชมหาราช บรมนาถบพิตร

( ปัจจุบันสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน มีถึงเล่มที่ 42 โดยมีเนื้อหาบางส่วนเผยแพร่ในระบบออนไลน์และใน E-Book ของโรงเรียน )
ที่มา
มูลนิธิโครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ. (ม.ป.ป) ความเป็นมาโครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน.
สืบค้นเมื่อวันที่ 29 ตุลาคม 2564, จาก https://www.saranukromthai.or.th/index2.php

กลับหน้าแรก