บทที่ 5 การจัดหมวดหมู่วัสดุห้องสมุด

ห้องสมุดจัดกลุ่มหนังสืออย่างมีหลักเกณฑ์ โดยการนำสิ่งที่เหมือนกันไว้ด้วยกัน หรือจัดแยกสิ่งที่ไม่เหมือนกันออกจากกัน โดยคำนึงถึงเนื้อหาของหนังสือเป็นสำคัญ

นอกจากนี้ยังกำหนดสัญลักษณ์แทนเนื้อหาของหนังสือแต่ละประเภท ซึ่งจะเป็นเครื่องหมายระบุตำแหน่งของหนังสือในห้องสมุด ดังนั้นหนังสือที่มีเนื้อหาเดียวกันจะมีสัญลักษณ์เดียวกันและวางอยู่ในที่เดียวกัน

ประโยชน์ของการจัดหมวดหมู่

1. หนังสือแต่ละเล่มจะมีสัญลักษณ์แทนเนื้อหาของหนังสือ

2. หนังสือที่มีเนื้อหาวิชาอย่างเดียวกัน หรือคล้ายคลึงกันจะรวมอยู่ในหมวดหมู่เดียวกันช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดมีโอกาสเลือกหนังสือเนื้อเรื่อง ที่ต้องการได้จากหนังสือหลาย ๆ เล่ม

3. ช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดสามารถค้นหาหนังสือได้อย่างสะดวกและรวดเร็ว

4. ช่วยให้เจ้าหน้าที่ห้องสมุดสามารถจัดเก็บหนังสือเข้าที่เดิมได้รวดเร็ว

5. ช่วยให้ทราบจำนวนหนังสือแต่ละสาขาวิชาว่ามีจำนวนมากน้อยเท่าใด เพื่อจัดหาเพิ่มเติมให้เหมาะสม

ระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือ

ระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือที่นิยมใช้อย่างแพร่หลาย และผู้ใช้ห้องสมุดโดยทั่วไปรู้จักมี 2 ระบบคือ

1. ระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือแบบทศนิยมดิวอี้

นิยมใช้แพร่หลายในห้องสมุดขนาดเล็กหรือขนาดกลาง เช่น ห้องสมุดโรงเรียน ห้องสมุดประชาชน เป็นต้น โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย นนทบุรี ก็ใช้ระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือแบบทศนิยมของดิวอี้เช่นเดียวกัน คิดค้นโดยชาวอเมริกัน ชื่อนายเมลวิล ดิวอี้

2. ระบบการจัดหมวดหมู่หนังสือแบบห้องสมุดรัฐสภาอเมริกัน

เป็นระบบที่นิยมใช้แพร่หลายในห้องสมุดขนาดใหญ่ที่มีหนังสือเฉพาะสาขาวิชาใดวิชาหนึ่งหรือมี หนังสือทั่วไปทุกประเภทเป็นจำนวนมาก เช่น ห้องสมุดมหาวิทยาลัย เป็นต้น คิดค้นโดยชาวอเมริกัน ชื่อนายเฮอร์เบิร์ด พุตนัม

การแบ่งครั้งที่ 1 แบ่งความรู้ต่าง ๆ ออกเป็น 10 หมวดใหญ่ โดยใช้ตัวเลขหลักร้อยเป็นตัวบ่งชี้

000 เบ็ดเตล็ดหรือความรู้ทั่วไป (Generalities) วิชาความรู้ที่ไม่อาจจัดไว้ในหมวดใดๆ

100 ปรัชญา (Philosophy) เป็นวิชาที่มนุษย์ต้องการทราบว่า ตนคือใคร เกิดมาทำ

200 ศาสนา(Religion) วิชาที่มนุษย์ต้องการค้นหา หลุดพ้นจากความทุกข์

300 สังคมศาสตร์ (Social sciences) วิชาที่กล่าวถึงความสัมพันธ์ของมนุษย์

400 ภาษาศาสตร์ (Language) วิชาที่ช่วยในการสื่อสาร ทำให้มนุษย์เข้าใจซึ่งกันและกัน

500 วิทยาศาสตร์ (Science) วิชาที่มนุษย์ต้องการทราบความจริงของธรรมชาติ

600 วิทยาศาสตร์ประยุกต์ หรือเทคโนโลยี (Technology) วิชาที่มนุษย์เอาความรู้เกี่ยวกับความจริงของธรรมชาติมาประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์กับตน

700 ศิลปกรรมและการบันเทิง (Arts and recreation) วิชาที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นเพื่อความบันเทิงใจ

800 วรรณคดี (Literature) วิชาที่มนุษย์ต้องการแสดงความคิด ความประทับใจไว้ด้วยตัวอักษร

900 ประวัติศาสตร์และภูมิศาสตร์ (History and geography) วิชาที่ได้บันทึกเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในยุคสมัยต่างๆ เพื่อให้อนุชนรุ่นหลังได้รับทราบ

การแบ่งครั้งที่ 2 เป็นการแบ่งแต่ละหมวดออกเป็น 10 หมวดย่อย โดยใช้เลขหลักสิบแทนสาขาวิชา

การแบ่งครั้งที่ 3 เป็นการแบ่งหมวดย่อยแต่ละหมวดออกเป็น 10 หมู่ย่อย รวมเป็น 1,000 หมู่ย่อยโดยใช้เลขหลักหน่วยเป็นสัญลักษณ์ตัวอย่างหมวด 370 แบ่งเป็น 10 หมู่ย่อย ดังนี้

300 สังคมศาสตร์ 370 การศึกษาทั่ว ๆ ไป 371 โรงเรียน 372 ประถมศึกษา

นอกจากนี้ ยังแบ่งให้ละเอียดลงไปได้อีกโดยใช้จุดทศนิยม เพื่อระบุเนื้อหาวิชาให้เฉพาะเจาะจง เช่น

100 ปรัชญา 180 ปรัชญาตะวันออก ปรัชญาสมัยโบราณและสมัยกลาง

181 ปรัชญาตะวันออก

181.1 ปรัชญาตะวันออกไกลและเอเชียใต้

กลับหน้าแรก