เมื่อร่างกายเจริญเติบโตเข้าสู่วัยรุ่น หญิงและชายมีการเปลี่ยนแปลงหลายด้านทั้งทางร่างกายจิตใจ สังคม และพัฒนาการทางเพศ ซึ่งเป็นพัฒนาการตามธรรมชาติของมนุษย์ การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญคือในผู้ชายมีการฟินเปียก และในผู้หญิงมีประจำเดือน ซึ่งหมายถึงภาวะที่นำไปสู่การตั้งครรภ์ได้พัฒนาการทางร่างกายนี้มีความจำเป็นที่แต่ละบุคคลต้องดูแลสุขอนามัยส่วนบุคคล และเข้าใจกลไกการสืบพันธุของร่างกายเพื่อที่จะดำรงอยู่ได้อย่างมีสุขภาวะที่ดี

ตามปกติ ประจำเดือนจะมาครังแรกเมื่ออายุระหว่าง 11 15ปี ช้าหรือเร็วแตกต่างกันไปบ้างหากประจำเดือนไม่มาเมื่อถึงเวลา หรือวัยที่ควรจะต้องมี ถือว่ามีความผิดปกติ

สาเหตุที่ประจำเดือนไม่มา เกิดขึ้นได้ดังนี้คือ

1. ไม่มีมดลูก

2. ไม่มีรังไข่

3. ไม่มีช่องคลอดโดยกำเนิด

4. มีรังไข่แต่เกิดความผิดปกติของรังไข^่

5. เยื่อพรหมจารีไม่^,เปิด

6. เกิดความผิดปกติของช่องคลอด

7. เกิดความผิดปกติของมดลูก

บางรายอาจมีประจำเดือนขาดหายไป ก็ควรต้องพิจารณาสาเหตุความผิดปกติที่เกิดขึ้น หากเกิดขาดหายไปโดยไม่ทราบสาเหตุ ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที สาเหตุของประจำเดือนขาดหายไปอาจเกิดจากสาเหตุเช่น

1. เกิดการตั้งครรภ์

2. ใช้ยาคุมกำเนิด เช่น ยาฉีดคุมกำเนิด

3. หลังการคลอดบุตรหรือกำลังให้นำนมบุตรอยู่

4. เกิดอาการเครียดทางจิตใจมาก

5. ได้รับการผ่าตัดเอามดลูกออก หรือรังไข่ออกทั้งสองข้างแล้ว

ประสบการณ์ของผู้หญิงเกี่ยวกับประจำเดือน มิใช่เพียงเป็นแค^่ส่วนหนึ่งของชีวิต ที่เป็นเรื่องของธรรมชาติ หากแต่ยังสะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลความเชื่อ ศาสนาและวัฒนธรรมในสังคมที่มากำหนดวิธีการปฏิบัติต่อภาวะการมีประจำเดือนของผู้หญิง อันสะท้อนให้เห็นถึงความคิดและทัศนคติของสังคมที่ มีต่อผู้หญิง และโดยมากมักเป็นทัศนะในด้านลบมากกว่าด้านบวก ดังเช่น การห้ามผู้หญิงเข้าสู่พิธีกรรมทางศาสนา หรือห้ามหญิงสังสรรค์กับผู้อื่น หากหญิงนั้นอยู่ในช่วงมีประจำเดือน เป็นต้น

นอกจากนี อิทธิพลความเชื่อบางอย่างมีผลต่อการปฏิบัติตัวในระหว่างมีประจำเดือนของผู้หญิงเช่น ความเชื่อในการงดเว้นการออกกำลังกาย การอาบนำหรือสระผม หรือไม่^,มีเพศสัมพันธ์ระหว่างนี้ข้อเท็จจริงในเรื่องเหล่านีไม่ปรากฏชัด บางเรื่องก็พอสามารถหาเหตุผลได้ และบางเรื่องก็ไม่มีเหตุผลที่ซัดเจน ดังเช่น การห้ามการมีเพศสัมพันธ์ขณะมีประจำเดือน ซึ่งในทางการแพทย์ไม่มีข้อห้ามใดๆแต่ไม่เป็นที่นิยม ก็เพราะเลือดประจำเดือนจะออกมาเลอะเทอะ และที่สำคัญก็คือโอกาสจะมีการอักเสบติดเชื่อได้ง่ายขึ้น เพราะปากมดลูกเปิดออกเล็กน้อย และในมดลูกจะมีแผลเนื่องจากมีการลอกหลุดของเยื่อบุมดลูก

หากผู้หญิงเราไม่แน่ใจว่าตั้งครรภ์หรือไม่ สามารถตรวจสอบได้ที่คลินิก สถานพยาบาลทั้งของรัฐและเอกชน หรือสามารถซื้อชุดตรวจการตังครรภ์ได้ตามร้านขายยาทั่วไป ซึ่งเป็นการตรวจหาฮอร์โมนในปัสสาวะ เป็นวิธีที่ง่าย สะดวก และประหยัด ซึ่งผลการตรวจจะค่อนข้างแม่นยำสำหรับผู้หญิงที่อายุครรภ์ประมาณ 27 วันหลังปฏิสนธิ

ข้อควรปฏิบัติก่อนการทดสอบการตั้งครรภ์เอง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการตั้งครรภ์ คือ

1. งดนำหรือเครื่องดื่มใด ๆ ตังแด'สองทุ่ม และถ่ายปัสสาวะให้หมดก่อนเข้านอนของคืนก่อนที่จะเก็บปัสสาวะ

2. เก็บปัสสาวะ ครั้งแรกที่ถ่ายปัสสาวะเมื่อดื่นนอนในตอนเช้า ลงในภาชนะที่สะอาด

3. ไม่ควรรับประทานยาใด ๆ ทั้งสิ้นใน 48 ชั่วโมงก่อนเก็บปัสสาวะ

4. ในกรณีที่ยังไม่ทดสอบทันที ควรเก็บปัสสาวะใส่ช่องเก็บอาหารปกติของตู้เย็น เพราะฮอร์โมนที่ขับออกมาในปัสสาวะของผู้หญิงตั้งครรภ์จะเสื่อมสลายในอุณหภูมิห้อง

ท้องนอกมดลูก คือ การปังตัวนอกโพรงมดลูกของไข^,ที่ถูกผสมซึ่งจะเจริญต่อไปเป็นรกและทารกแต่ตำแหน่งที่ไข^,ปังตัวกลับอยู่ผิดที่ ตำแหน่งที่เกิดขึ้นบ่อยคือในท่อนำไข^, แด่อาจมีบางรายเกิดขึ้นที^่ มดลูก ช่องท้อง รังไข^,และตำแหน่งอื่น ๆ ได้ด้วย สาเหตุสำคัญของการเกิดท้องนอกมดลูกคือ กลไกการนำไข่เสียไป โดยรูท่อนำไข^,ผิดปกติ ท่าให้ไข^,ที่ผสมแล้วไม่สามารถเคลื่อนผ่านไปได้สะดวก มักมีสาเหตุมาจากการอักเสบติดเชื้อ เชื้อที่สำคัญคือหนองใน ซึ่งก่อให้เกิดความผิดปกติของเยื่อบุผนังท่อนำไข่โดยตรง นอกจากนี้การอักเสบหรือพยาธิสภาพเรือรังของช่องเชิงกราน ก็ทำให้เกิดพังผืดที่ยึดท่อนำไข่มิให้เคลื่อนไหวได้สะดวก ทำให้การเคลื่อนย้ายไข^,ที่ผสมให้เดินทางสู่มดลูกไม่ได้ตามกำหนด

อาการที่เกิดขึ้น คือประจำเดือนจะขาดไปช่วงหนึ่ง แต่มักไม่มีอาการแพ้ท้องเด่นชัด เมื่อภาวะวิกฤตดังกล่าวเกิดขึ้น ก็จะทำให้มีอาการปวดท้องเฉียบพลันที่ท้องน้อยข้างใดข้างหนึ่งอยู่ตลอดเวลาแล้วรู้สึกหน้ามืด ใจสั่น หรือเป็นลม อาจมีเลือดออกทางช่องคลอดกะปริบกะปรอยร่วมด้วยหรือไม่มีก็ได้ ในบางราย เลือดที่ตกในช่องท้องมีจำนวนมาก ก็จะไประคายกะบังลมที่กันระหว่างช่องปอดและช่องท้อง ทำให้มีอาการเจ็บปวดที่หัวไหล่ข้างขวาได้ ผู้ป่วยจะซีดมาก กระสับกระส่าย เหงื่อออกสติสัมปชัญญะเลือนราง มีอาการรุนแรงเฉียบพลัน ถึงขันช็อกได้ หากนำส่งโรงพยาบาลไม่ทันอาจอันตรายถึงชีวิตได้ เพราะร่างกายขาดเลือด

ในสตรีที่ทำหมันแล้ว ก็อาจเกิดอุบัติเหตุของการตังครรภ์นอกมดลูกได้แม้ว่าโอกาสเสี่ยงมีน้อยมาก สาเหตุเกิดจากท่อนำไข^,ที่ถูกผูกตัดออกไปแล้วบางส่วนจากการผ่าตัดกลับเชื่อมกันได้ใหม่ หรือมีรูเปิดถึงกันได้ใหม่ เป็นเหตุให้ตั้งครรภ์ได้ ตามสถิติพบว่าเกิดขึ้นน้อยกว่า 1 ใน 1,000 ราย และในจำนวนนี้เป็นการท้องนอกมดลูกส่วนหนึ่ง หากเปรียบเทียบอัตราส่วนกับการตังครรภ์ปกติแล้ว พบว่าเปอร์เซ็นต์การตั้งครรภ์นอกมดลูกเกิดขึ้นสูงในหญิงที่ท้องภายหลังการทำหมันแล้ว

การระมัดระวังมิให้เกิดการอักเสบในช่องเชิงกราน และมิให้เกิดโรคติดต่อทางเพดสัมพันธ์จึงเป็นการป้องกันมึให้เกิดการห้องนอกมดลูก'ให้หากรู้สึกมีผิดขาวผิดปกติ หรือปัสสาวะแสบขัด อย่านิ่งนอนใจ ควรใปให้แพทย์ตรวจเพื่อการรักษาในระยะแรกเริ่ม เพราะอาการโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่สำคัญโดยเฉพาะหนองในในผู้หญิงนั้น จะไม่มีอาการเด่นขัดเท่าอาการในเพศชาย