คลื่นสึนามิเกิดจากการไหวและสั่นสะเทือนของเปลือกโลกอย่างรุนแรงใต้ พื้นท้องทะเลและมหาสมุทร การเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก มีอยู่ 3 แบบคือ

1) แบบกระจายตัว คือ แผ่นเปลือกโลกสองแผ่นเคลื่อนที่ออกจากกัน

2) แบบมุดตัว คือ แผ่นเปลือกโลกเคลื่อนเข้าหากัน โดยที่แผ่นเปลือกโลกแผ่น หนง่ึมดุเขา้ไปอยใู่ตแ้ผน่เปลอืกโลกอกีแผน่หนึ่ง

3) แบบเปลี่ยนรูป คือ แผ่นเปลือกโลกจ านวนสองแผ่น เคลื่อนที่ในแนวนอน ผ่านซึ่งกันและกัน การเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลกแต่ละครั้งจะปลดปล่อยพลังงานมหาศาล ออกมาท าให้มวลน้ าในมหาสมุทรเกิดการเคลื่อนไหวกลายเป็นคลื่นขนาดใหญ่แผ่กระจายเป็นวง กว้างออกไปจากบริเวณที่เป็นจุดศูนย์กลางของแผ่นดินไหว

คลื่นสึนามิไร้แผ่นดินไหว แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ เกิดจากปรากฏการณ์ ตามธรรมชาติ และเกิดจากการกระท าของมนุษย์

1) ชนิดที่เกิดจากปรากฏการณ์ตามธรรมชาติ ปรากฏการณ์ตามธรรมชาติ ที่อาจก่อให้เกิดคลื่นสึนามิได้ มีดังนี้

- การเกิดแผ่นดินถล่ม (landslides) ขนาดใหญ่ใกล้ชายฝั่งทะเล

- การปะทุอย่างรุนแรงของภูเขาไฟใต้ทะเลหรือบนเกาะในทะเล

- การพุ่งชนของอุกกาบาตลงบนพื้นน้ าในมหาสมุทร

2) ชนิดที่เกิดจากการกระท าของมนุษย์ ตัวอย่างการเกิดของคลื่นสึนามิที่ถือ ได้ว่ามีสาเหตุมาจากการกระท าของมนุษย์ คือ ปรากฏการณ์คลื่นขนาดใหญ่เคลื่อนตัวมาขึ้นชายฝั่ง ของประเทศฟิลิปปินส์ ในเดือนกรกฎาคม 2489 ทั้งที่ไม่ได้เกิดแผ่นดินไหวมาก่อน แต่เป็นเพราะ มีการทดลองระเบิดปรมาณูของสหรัฐอเมริกาที่เกาะบิกินี ในหมู่เกาะมาร์แชลล์ กลางมหาสมุทร แปซิฟิก เมื่อวันที่ 1 และวันที่ 29 ของเดือนนั้น จึงเชื่อว่า ความสั่นสะเทือนของพื้นน้ำที่เกิดจาก การทดลองระเบิดปรมาณู ก็อาจก่อให้เกิดคลื่นสึนามิขึ้นได้

พื้นที่เสี่ยงภัยในประเทศไทยมีทั้งหมด 19 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดกระบี่ จังหวัดจันทบุรี จังหวัดฉะเชิงเทรา จังหวัดชลบุรี จังหวัดชุมพร จังหวัดตรัง จังหวัดตราด จังหวัดนครศรีธรรมราช จังหวัดนราธิวาส จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ จังหวัดปัตตานี จังหวัดพังงา จังหวัดเพชรบุรี จังหวัด ภูเก็ต จังหวัดระนอง จังหวัดระยอง จังหวัดสงขลา จังหวัดสตูล และจังหวัดสุราษฏร์ธานี

สำหรับพื้นที่เสี่ยงภัยในทวีปเอเชียและประเทศต่าง ๆ ในโลกที่มีโอกาสสูงในการเกิด เคลื่อนสึนามิได้ คือบริเวณที่แผ่นเปลือกโลกเคลื่อนแบบมุดตัวและเกาะที่เกิดจากภูเขาไฟ หรือแนว ภูเขาไฟที่ผุดขึ้นมาคู่กับร่องลึกในบริเวณของมหาสมุทรแปซิฟิก บริเวณดังกล่าวเรียกว่า “วงแหวน แห่งไฟ”

สำหรับพื้นที่เสี่ยงภัยในทวีปเอเชียและประเทศต่าง ๆ ในโลกมีความเกี่ยวข้องกับประเทศ ที่ตั้งอยู่ในแนววงแหวนแห่งไฟ (Ring of Fire) ดังได้กล่าวไว้ในเรื่องของแผ่นดินไหว