อุทกภัยหรือภัยจากน้ำท่วม เป็นภัยใกล้ตัวที่อาจเกิดขึ้นได้ในทุกพื้นที่ ทุกเวลา โดยเฉพาะ อย่างยิ่งช่วงฤดูฝน เมื่อเกิดอุทกภัยครั้งใดย่อมส่งผลต่อความเสียหาย ทั้งทรัพย์สิน อาคารบ้านเรือน รวมทั้งชีวิตของประชาชน ดังนั้นการเรียนรู้เพื่อเตรียมรับมือกับอุทกภัย ทั้งการเตรียมความพร้อม ก่อนเกิดอุทกภัย การปฏิบัติขณะเกิดอุทกภัยและหลังการเกิดอุทกภัย เพื่อควบคุมหรือลดอันตราย และความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น

หลังจากได้รับการเตือนภัยจากหน่วยงานด้านเตือนภัยน้ าท่วมแล้ว สิ่งที่ต้องรีบ ดำเนินการ คือ

4.1.1 ติดตามการประกาศเตือนภัยจากวิทยุ โทรทัศน์ หรือรถฉุกเฉินอย่างต่อเนื่อง

4.1.2 ถ้ามีการเตือนภัยน้ าท่วมฉับพลันและอยู่ในพื้นที่หุบเขาให้ปฏิบัติ ดังนี้

1) ปีนขึ้นที่สูงให้เร็วที่สุดเท่าที่จะท าได้

2) อย่านำสัมภาระติดตัวไปมาก ให้คิดว่าชีวิตสำคัญที่สุด

3) อย่าพยายามวิ่งหรือขับรถผ่านบริเวณทางน้ำหลาก

4.1.3 ถ้ามีการเตือนการเฝ้าระวังน้ าท่วม ยังพอมีเวลาในการเตรียมแผนรับมือน้ าท่วม

4.1.4 ดำเนินการตามแผนรับมือน้ำท่วมที่วางไว้

4.1.5 ถ้ามีการเตือนภัยน้ำท่วมและอยู่ในพื้นที่น้ำท่วมถึง ควรปฏิบัติดังนี้

1) อุดปิดช่องท่อน้ำทิ้ง อ่างล้างจาน พื้นห้องน้ำ และสุขภัณฑ์ที่น้ำสามารถไหล เข้าบ้านได้

2) ปิดอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและแก๊สถ้าจำเป็น

3) ล็อคประตูบ้านและอพยพขึ้นที่สูง หรือสถานที่หลบภัยของหน่วยงานต่าง ๆ

4.1.6 หากบ้านพักอาศัยไม่ได้อยู่ในที่น้ าท่วมถึง แต่อาจมีน้ำท่วมในห้องใต้ดิน ควรปฏิบัติ ดังนี้

1) ปิดอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้าในห้องใต้ดิน

2) ปิดแก๊ส หากคาดว่าน้ำจะท่วมเตาแก๊ส

3) เคลื่อนย้ายสิ่งของมีค่าขึ้นชั้นบน

4.1.7 การเตรียมความพร้อมของประชาชนที่อยู่ในบริเวณที่จะเกิดอุทกภัย นับว่ามี ความสำคัญและจ าเป็น เมื่อได้รับสัญญาณเตือนอุทกภัยควรติดตามข่าวสารและปฏิบัติตนเมื่อเกิด เหตุการณ์ต่าง ๆ ได้แก่

1) เชื่อฟังคำเตือนอย่างเคร่งครัด เพื่อติดตามข่าวสารทางราชการ

2) เคลื่อนย้ายคน สัตว์เลี้ยง และสิ่งของไปอยู่ในที่สูง ให้พ้นระดับน้ำที่เคยท่วม มาก่อน

3) ควรเตรียมเรือไม้ เรือยาง หรือแพไม้ไว้ใช้ เพื่อเป็นยานพาหนะในขณะ น้ าท่วมเป็นเวลานาน

4) เตรียมไฟฉาย ถ่านไฟฉาย เทียนไข และไม้ขีดไฟ ไว้ใช้เมื่อไฟฟ้าดับ

5) เตรียมวิทยุที่ใช้ถ่านไฟฉาย เพื่อติดตามฟังรายงานข่าวของลักษณะอากาศ จากกรมอุตุนิยมวิทยา

6) เตรียมโทรศัพท์มือถือ พร้อมแบตเตอรี่สำรองให้พร้อม เพื่อติดต่อขอความ ช่วยเหลือ

7) เตรียมยาแก้พิษกัดต่อยจากแมลงป่อง ตะขาบ งู และสัตว์อื่น ๆ

8) เตรียมน้ำดื่มสะอาดเก็บไว้ในภาชนะที่ปิดแน่น เพราะน้ าประปาอาจจะหยุด ไหลเป็นเวลานาน

9) เตรียมอาหารกระป๋องและอาหารสำรองไว้ กรณีที่ความช่วยเหลือจาก ทางการยังเข้าไปไม่ถึง

4.1.8 การเกิดเหตุการณ์น้ าท่วม ย่อมเป็นบทเรียนที่ดีต่อการแก้ไขปัญหาความ เดือดร้อนได้เป็นอย่างดี ดังนั้นการรับมือสำหรับน้ำท่วมครั้งต่อไปควรปฏิบัติ ดังนี้

1) คาดคะเนความเสียหายที่จะเกิดกับทรัพย์สินของตนเองเมื่อเกิดน้ าท่วม

2) ท าความคุ้นเคยกับระบบการเตือนภัยของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และขั้นตอน การอพยพ

3) เรียนรู้เส้นทางการเดินทางที่ปลอดภัยที่สุดจากบ้านไปยังที่สูงหรือพื้นที่ที่ ปลอดภัย

4) ผู้ที่อาศัยในพื้นที่เสี่ยงต่อน้ าท่วมควรจะเตรียมวัสดุ เช่น กระสอบทราย แผ่นพลาสติก เป็นต้น

5) น ายานพาหนะไปเก็บไว้ในพื้นที่ที่น้ าท่วมไม่ถึง

6) ปรึกษาและท าข้อตกลงกับบริษัทประกันภัยเกี่ยวกับการประกันความ เสียหายของบ้าน

7) บันทึกหมายเลขโทรศัพท์ส าหรับเหตุการณ์ฉุกเฉินไว้ในโทรศัพท์มือถือ

8) รวบรวมของใช้ที่จำเป็นและเสบียงอาหาร ไว้ในที่ปลอดภัยและสูงกว่าระดับ ที่คาดว่าน้ าจะท่วมถึง

9) จดบันทึกรายการทรัพย์สินมีค่า และเอกสารส าคัญทั้งหมด ถ่ายรูปหรือถ่าย วีดิโอเก็บไว้เป็นหลักฐาน และเก็บไว้ในสถานที่ปลอดภัยหรือห่างจากบริเวณที่น้ำท่วมถึง เช่น ตู้เซฟ ที่ธนาคาร หรือไปรษณีย์

10) ทำแผนการรับมือน้ำท่วม และถ่ายเอกสารเก็บไว้ในที่สังเกตได้ง่าย และ ติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันน้ าท่วมที่เหมาะสมกับบ้านของแต่ละคน

4.2.1 ตัดสะพานไฟ และปิดแก๊สหุงต้มให้เรียบร้อย

4.2.2 อยู่ในอาคารที่แข็งแรง และอยู่ในที่สูงพ้นระดับน้ำที่เคยท่วมมาก่อน

4.2.3 สวมเสื้อผ้าให้ร่างกายอบอุ่นอยู่เสมอ

4.2.4 ไม่ควรขับขี่ยานพาหนะฝ่าลงไปในกระแสน้ำหลาก

4.2.5 ไม่ควรเล่นน้ำหรือว่ายน้ำในขณะน้ำท่วม

4.2.6 ระวังสัตว์มีพิษที่หนีน้ำท่วมกัดต่อย

4.2.7 ติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด เช่น สังเกตลมฟ้าอากาศและติดตามรายงาน อากาศของกรมอุตุนิยมวิทยา

4.2.8 เตรียมอพยพไปในที่ปลอดภัยเมื่อสถานการณ์จวนตัว หรือปฏิบัติตาม คำแนะนำของทางการ

4.2.9 เมื่อถึงคราวคับขัน ให้คำนึงถึงความปลอดภัยของชีวิตมากกว่าห่วงทรัพย์สิน

ภายหลังจากการเกิดอุทกภัยหรือน้ าท่วมแล้ว ควรรื้อและเก็บกวาดสิ่งปรักหักพัง และท าความสะอาดซ่อมแซมบ้านเรือนให้เร็วที่สุด และดูแลรักษาสุภาพของตนเองและครอบครัว ดื่มน้ าสะอาด แต่ถ้าได้รับความเสียหายมากผู้ประสบภัยสามารถติดต่อขอความช่วยเหลือจาก หน่วยงานที่เกี่ยวข้องในเรื่องต่าง ๆ ดังต่อนี้

4.3.1 การขอรับอาหารเครื่องนุ่งห่ม ยารักษาโรค

4.3.2 การซ่อมแซมบ้านเรือนที่พักอาศัย หรือการจัดหาแหล่งเงินกู้สำหรับซ่อมบ้าน หรือสร้างบ้านใหม่ หรือการจัดหาที่อยู่อาศัยชั่วคราวให้

4.3.3 การซ่อมแซมระบบไฟฟ้า ระบบประปาในบ้าน

4.3.4 การช่วยเหลือฟื้นฟูในเรื่องสุขภาพทางกายและจิตใจ

4.3.5 การประกอบอาชีพ เช่น การแนะนำทางด้านวิชาการเพื่อปลูกพืชทดแทน การจัดหาพันธุ์พืชผลไม้ และการหาแหล่งเงินกู้ฉุกเฉิน