ประเพณีตักบาตรเป็งปุ๊ด
ประเพณีตักบาตรเป็งปุ๊ด
ประเพณีตักบาตรเป็งปุ๊ด 'พระอุปคุต' เที่ยงคืน เป็งปุ๊ด วันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ
เพ็ญพุธ หรือ เป็งปุ๊ด โบราณว่า เป็นวันที่ 'พระอุปคุต' จะขึ้นมาจากสะดือทะเลเพื่อมาบิณฑบาตรโปรดผู้คนให้ได้สร้างบุญกุศล ซึ่งชาวล้านนามีประเพณีการตักบาตรเป็งปุ๊ด ในเวลาเที่ยงคืนของคืนวันอังคารถึงเช้าวันพุธ โดยไม่เจาะจงว่าต้องอยู่ในเดือนใด พระภิกษุสามเณรทุกรูปจะออกบิณฑบาตในตอนเที่ยงคืน
.
เชื่อกันว่าพระอุปคุตพระอรหันต์ผู้มีฤทธิ์มากจะออกจากการจำพรรษาเหาะขึ้นมาจากมหาสมุทร (หรือสะดือทะเล) โดยจะแปลงกายเป็นสามเณรน้อย ออกมาโปรดสัตว์ ถ้าผู้ใดได้ใส่บาตรกับพระอุปคุตแล้ว บุคคลผู้นั้นจะเหลือกินเหลือใช้ ร่ำรวยเป็นเศรษฐี สุขภาพแข็งแรงรักยืนยาว บังเกิดแต่สิ่งดีที่เป็นสิริมงคลแก่ตนเอง
วันที่ 11-12 กุมภาพันธ์ 2568 ตรงกับวันมาฆบูชา
วันที่ 4-5 พฤศจิกายน 2568 ตรงกับวันลอยกระทง
งานประเพณีตักบาตรเป็งปุ๊ด หรือ ตักบาตรเที่ยงคืน เป็นประเพณีที่มีเฉพาะในภาคเหนือเท่านั้น จะจัดขึ้นในคืนวันขึ้น 15 ค่ำ ที่ตรงกับวันพุธ (ไม่เจาะจงว่าจะอยู่ในเดือนใด) และแต่ละปีก็จะมีมาก-น้อยแตกต่างกันไป โดยเมื่อถึงคืนเป็งปุ๊ด พระภิกษุ-สามเณรทุกรูปจะออกบิณฑบาตตอนเที่ยงคืน บรรดาพุทธศาสนิกชนชาวเหนือจะเตรียมข้าวสาร-อาหารแห้งไว้ใส่บาตรตั้งแต่หลังเที่ยงคืน และจะไปใส่บาตรที่หน้าบ้านตามถนนสายต่าง ๆ หรือตามแยกใกล้ชุมชน โดยมีความเชื่อว่าหากผู้ใดได้ทำบุญตักบาตรในวันเป็งปุ๊ดจะได้รับบุญมาก ร่ำรวย เป็นสิริมงคล
ประวัติ ความเป็นมาของวันเป็งปุ๊ด สืบเนื่องมาจากความเชื่อที่ว่า พระอุปคุต ซึ่งเป็นพระอรหันต์องค์หนึ่งที่มีมหาอิทธิฤทธิ์ สามารถดลบันดาลโชคลาภวาสนา ได้ออกจากการเข้าฌานสมาบัติที่ใต้สะดือทะเลแล้วแปลงกายเป็นสามเณรน้อยออกมาโปรดสัตว์โลก เชื่อกันว่าหากผู้ใดได้ทำบุญตักบาตรพระอุปคุตแล้วบุคคลนั้นถือว่าเป็นผู้มีบุญ จะมีโชคลาภวาสนา ร่ำรวยเป็นเศรษฐี และบังเกิดความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต
ซึ่งประเพณีการตักบาตรเที่ยงคืนวันเป็งปุ๊ด ถือเป็นประเพณีล้านนาที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาช้านาน เพราะในแต่ละปีอาจมีวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ ที่ตรงกับวันพุธ เพียงแค่ 1 ครั้ง หรือ 2 ครั้งเท่านั้น หลายคนจึงเฝ้ารอที่จะมาทำบุญตักบาตรในวันดังกล่าว