ศูนย์เรียนรู้การทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านไม้ตะเคียน
ศูนย์เรียนรู้การทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านไม้ตะเคียน
ชื่อแหล่งเรียนรู้ : ศูนย์เรียนรู้การทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านไม้ตะเคียน
ชื่อเจ้าของแหล่งเรียนรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่น : รัตนา หล้าคำ
ที่อยู่ : 144 หมู่ที่ 2 ตำบลตะเคียนปม อำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน
ประวัติและความเป็นมา
รัตนา หล้าคำ เหรัญญิกและหนึ่งในแกนนำยุคบุกเบิกของตำบลตะเคียนปม เล่าว่า กลุ่มเริ่มต้นจากการรวมตัวของบรรดาผู้เฒ่าผู้แก่ในชุมชนรับจ้างทำผ้าตีนจกทอมือ พอมีรายได้เลี้ยงชีพ
ต่อมามูลนิธิรักษ์ไทยได้เห็นถึงความตั้งใจในการสานต่อภูมิปัญญาท้องถิ่นและหารายได้เสริม จึงสนับสนุนให้ยกระดับด้วยการย้อมผ้าด้วยสีธรรมชาติจากพืช อย่างมะเกลือและห้อม เมื่อทางกลุ่มได้มีโอกาสไปดูงานของมืออาชีพด้านการทอและย้อมสีธรรมชาติที่จังหวัดเชียงใหม่และจังหวัดแพร่ จึงได้นำความรู้และประสบการณ์มาประยุกต์ใช้
การผลิตผ้าทอย้อมสีธรรมชาติที่ใส่ใจต่อสิ่งแวดล้อม ทำให้ “กลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติบ้านไม้ตะเคียน” ตำบลตะเคียนปม อำเภอทุ่งหัวช้าง จังหวัดลำพูน เป็นวิสาหกิจชุมชนสามารถคว้ารางวัลตราสัญลักษณ์ G – Green ระดับทอง ประจำปี 2562 จากกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ในฐานะผู้สร้างผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
นอกจากทอผ้าย้อมสีโดยไม่ใช้สารเคมีแล้ว ทางกลุ่มยังมีแนวคิดที่ก้าวหน้าเรื่อง “การจัดระบบนิเวศ” เริ่มจากสถานที่ตั้งโรงย้อม ซึ่งเปิดโล่ง อากาศถ่ายเทสะดวก ไม่สร้างความเดือดร้อนแก่คนในชุมชน วัตถุดิบ คือ ฝ้าย ปลูกโดยคนท้องถิ่น ปราศจากการใช้ยาฆ่าแมลงหรือปุ๋ยเคมี เชื้อเพลิงที่ใช้ย้อมผ้า เลือกใช้ฟืนวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร อย่างเช่น กิ่งก้านต้นลำไยแทนการใช้พลังงานฟอสซิล
น้ำเสียที่เกิดจากกระบวนการย้อมนำเข้าสู่ระบบบำบัดแล้วนำกลับมาใช้ซ้ำด้วยการนำไปรดต้นไม้ ส่วนสีย้อมผ้าจากธรรมชาตินั้นได้มาจากการนำส่วนต่าง ๆ ของพืช เช่น ราก แก่น เปลือก ต้น ผล ดอก เมล็ด ใบ ฯลฯ มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เน้นวัตถุดิบที่หาได้ง่ายภายในท้องถิ่น
ที่มา.....
กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม.(2563). ผ้าทอย้อมสีธรรมชาติบ้านไม้ตะเคียน ภูมิปัญญาไทยโลดแล่นบนเวทีโลก. จาก https://www.facebook.com/deqpth/posts/3355314671166283
เทศบาลตำบลตะเคียนปม.(2565). ผลิตภัณฑ์ชุมชน. จากhttps://www.takienpom.go.th/tambon/product/content/707
กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา. (2564). กลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติ บ้านไม้ตะเคียน. จาก https://thailandtourismdirectory.go.th/th/store/82025