จากการศึกษาโครงงานรายงานโครงงานวิชาประวัติศาสตร์เรื่อง ประเพณีแห่ช้างเผือกอำเภอทุ่งหัวช้างโดย ภูมริน ยมหา(2564) กล่าวว่า ความสำคัญของช้างเผือกที่ชาวบ้านนำมาเป็นสัญลักษณ์ในพิธีกรรมขอฝนนั้นกล่าวคือช้างเผือกเป็น ช้างมงคลหากเกิดขึ้นในบ้านเมืองใดจะทำให้บ้านเมืองนั้น อุดมสมบูรณ์ด้วยพืชพรรณธัญญาหารมีฝนตกตามฤดูกาลบ้านเมืองจะชุ่มฉ่ำอยู่เย็นเป็นสุข ขณะเดียวกันในชาดกเรื่องพระเวสสันดร มีช้างเผือกมงคลชื่อพระยานาเคนทร์ ซึ่งเป็นช้างคู่บารมีพระเวสสันดรซึ่งช้างเผือกในชาดกเรื่องพระเวสสันดรว่าเมื่อครั้ง นางผุสดีได้ประสูติพระเวสสันดรขณะนั้น ได้มีนางช้างเชือกหนึ่งได้พาลูกช้างเข้ามายังโรงช้างลูกช้างเชือกนั้นเป็นลูกช้างเผือกที่มีลักษณะต่างจากช้างทั่วไป นับแต่วันที่ช้างเผือกได้เข้ามาอยู่ในเมืองของพระเจ้าสันชัยน้ำท่าก็อุดมสมบูรณ์ พืชพรรณธัญญาหารก็เจริญงอกงาม ประชาชนพลเมืองอยู่เย็น เป็นสุข ครั้นวันหนึ่งมีเมืองอีกเมืองชื่อ กรินทราช ได้ส่งพราหมณ์ 8 รูป มาขอช้างเผือกมงคลนี้จากพระเวสสันดรเหตุเพราะเมืองกรินทราชเกิดภาวะแห้งแล้งฝนไม่ตกตามฤดูกาลพืชพรรณล้มตายชาวเมืองเกิดความเดือดร้อน พระเวสสันดรซึ่งขณะนั้นได้บำเพ็ญทานบารมีก็ได้ส่งพระยานาเคนช้างเผือกมงคลให้แก่เมืองกรินทราชเมื่อได้ช้างเผือกไปฝนฟ้าก็ตกตามฤดูกาลน้ำท่าอุดมสมบรูณ์ลักษณะของช้าเผือก 

ช้างเผือกมีลักษณะ 7 ประการ ดังนี้ 

1. ตาขาว มีดวงตาสีขาวเรื่อๆ เหมือนตาน้ำข้าว 

2. เพดานขาว มีเพดานปากขาวดุจเนื้อในของเผือกมัน 

3. เล็บขาว มีเล็บขาวเหมือนงานของมันเองทั้งหมด 

4. พื้นหนังขาว สีคล้ายหม้อดินใหม่ที่ว่าสรรพางค์กาย 

5. ขนหางขาว มีขนที่หางเป็นพวงพุ่มลดหลั่นกัน จนถึงน่อง 

6. ขนขาวมีขนทว่าสรรพางค์กายเป็นสีขาวนวล 

7. อัณฑะขาว

ลักษณะช้างจากชาดกเรื่องพระเวสสันดรซึ่งกายมาเป็นต้นแบบแนวคิดประเพณีแห่ช้างเผือกของคนลุ่มน้ำโดยประเพณีแห่ช้างเผือกน้ำได้ เริ่มขึ้นเมื่อประมาณ 40 – 50 ปี ที่แล้วชาวบ้านในลุ่มน้ำลี้เกิดปัญหาภัย แล้งจากการที่ฝนไม่ตก ทำให้ชาวบ้านไม่สามารถทำนาในช่วงกรกฎาคมนั้นได้จึงมีการคิดแบบแผนที่จะนำมาใช้กับพื้นที่ลุ่มน้ำลี้โดยนำช้างเผือกในชาดกเรื่องพระเวชสันดรมาเข้าร่วมพิธีกรรม โดยครูบาจักรธรรมจักโก เป็นผู้ริเริ่มนำชาวบ้านประกอบพิธีแห่ช้างเผือก โดยเริ่มจากการสานไม้ไผ่เป็นรูปช้างแล้วนำฝ้ายมาทำให้เป็นช้างเผือก ซึ่งในปัจจุบันไม่มีใครสามารถสานช้างด้วยไม้ไผ่ เพราะกรรมวิธีค่อนข้างจะยากต้องอาศัยฝีมือและความชำนาญอย่างสูง หลังจากนั้นก็จะนำช้างเผือกแห่ไป ตามลำน้ำลี้โดยจะแห่ตั้งแต่ปลายน้าไปสู่ต้นน้ำ การแห่จะส่งต่อกันเป็นทอดๆระหว่างชุมชนต่างๆ ที่อาศัยอยู่ตามลุ่มน้ำลี้ในช่วงเวลาที่ประกอบพิธีกรรมจะมีการฟังธรรมและเทศนาน้ำแม่ลี้ปลาช่อน ฟังธรรมพญา คางคก ซึ่งเป็นพิธีกรรมทางพุทธศาสนาควบคู่กับไปด้วยภายหลังจากครูบาจักรธรรมจักโก เจ้าอาวาสวัดทุ่งโป่งมรณภาพลง ก็ดูเหมือนว่าพิธีแห่ช้างเผือกได้สูญหายไปไร้การสืบทอดจากวิถีชีวิตของชาวบ้านเป็นเวลาร่วม 50 ปี มาแล้วกระทั่งปัจจุบันพิธีกรรมดังกล่าวได้ถูกรื้อฟื้นขึ้นมาอีกครั้งพิธีกรรมการแห่ช้างเผือก จึงเป็นเสมือนการเชื่อมโยงผู้คนให้เรียนรู้และแก้ปัญหาต่างๆ ร่วมกัน

พอถึงอ่างเก็บน้ำแล้วพระสงฆ์ก็ จะสวดมนต์ และให้พรแก่คณะศรัทธาที่มาร่วมพิธีแห่ช้างเผือก   จากนั้นก็จะนำช้างเผือกปล่อยลงสู่แม่น้ำ โดยระหว่างที่ปล่อยช้างเผือกพระสงฆ์ก็จะสวดมนต์และคณะศรัทธาก็จะตั้งจิตอธิษฐาน หลังจากเสร็จพิธีพระสงฆ์และคณะศรัทธาก็เดินกลับพร้อม กับเอาก๋วยทานที่เหลือกลับไปไว้ที่ห้วยตามหมู่บ้านต่างๆที่แม่น้ำลี้ไหลผ่าน