ต้นหยี เชื่อมโยงภูมิปัญญา “การปีนต้นหยี”
ต้นหยี เชื่อมโยงภูมิปัญญา “การปีนต้นหยี”
ต้นอยู่ในชุมชนดงต้นหยีที่มีอายุ 20 ปี
ณ หมู่บ้านเล็กๆแห่งหนึ่งในพื้นที่อำเภอยะรังที่อยู่ลึกเข้าไปจากตัวอำเภอยะรังประมาณ 4 กิโลเมตรผ่านแนวเขตพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยต้นหยี นั้นคือหมู่บ้านดงต้นหยี ม.5 ตำบลระแว้ง อำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี เป็นหมู่ที่มีตำนานเล่าขานมาอย่าช้านานในเรื่องต้นหยีที่มีอายุเก่าแกมากถึง 400 ปีซึ่งเป็นไม้ยืนต้นเนื้อแข็งขนาดใหญ่สูงใหญ่คล้ายต้นยางนา มีอายุยืนนับร้อยปีและสามารถเจริญเติบโตได้เองตามธรรมชาติ ในอดีตการปลูกต้นหยีมักปลูกเพื่อแสดงแนวเขตที่ดินหรือสวน ของตนเอง หรือนำไม้มาสร้างบ้านต้นหยีเป็นมรดกที่บรรพบุรุษหลายรุ่นปลูกไว้ให้ลูกหลานจากรุ่นสู่รุ่น ความพิเศษของต้นหยีเป็นต้นไม้ที่สูงมาก สูงประมาณ 30 เมตร ให้ผลผลิตได้ประมาณ 500 กิโลกรัมต่อต้นต่อปีและต้องใช้เวลาจากวันที่เริ่มปลูกจนถึงวันที่ออกผลใช้เวลายาวนานเกือบ 30 ปี
ภูมิปัญญาการปีนต้นหยี…เป็นอาชีพมหัศจรรย์ที่น้อยคนนักสามารถทำได้เนื่องจากต้องใช้ทักษะความสามารถ ประสบการณ์ความชำนาญในการปีนต้นหยีเนื่องจากในการปีนต้องปีนขึ้นไปถึงยอด เพราะต้นหยีจะออกผลบริเวณกิ่ง แล้วตัดกิ่งที่มีผลลงมา หากตัดกิ่งด้านไหน ปีหน้าด้านนั้นก็จะไม่ออกผลอีก ต้องรอปีถัดไป เพราะต้นหยีจะออกผลตามกิ่งที่มีอายุเท่านั้น นับว่าเป็นภูมิปัญญาที่มีให้เห็นในชุมชนดงต้นหยีที่นี่ที่เดียว
นายอาหามะ มอลอ
นายอาหามะ มอลอ อายุ 45 ปี ชาวบ้านชุมชนดงต้นหยี ผู้ชำนาญในการปีนต้นหยีมายาวนานกว่า 10 ปี ประกอบอาชีพหลักรับจ้างทั่วไป เมื่อถึงช่วงฤดูลูกหยีและยามว่างเว้นจากการทำอาชีพหลัก นายอาหามะ มอลอ รับจ้างปีนต้นหยีจากชาวบ้านในชุมชนและพื้นที่ใกล้เคียง โดยมีอุปกรณ์คู่ใจเพียงอย่างเดียวเท่านั้นนั้นก็คือ มีดพร้า ในการปีนต้นหยี 1 ต้นใช้เวลาประมาณ 1 – 2 ชั่วโมง
วิธีการปีนต้นหยีนายอาหามะ มอลอ ได้เล่าว่าการปีนต้นหยีไม่แตกต่างจากการปีหน้าผาเลย เนื่องจากมีอุปกรณ์ ตัวช่วยในลักษณะเดียวกัน ได้แก่ หนังสติ๊กแบบหนังยาง เชือกว่าว เชือกป่าน ก้อนหินขนาดเท่าหัวแม่มือจำนวน 10 ก้อน ขั้นตอนแรกนำเชือกว่าวมัดกับก้อนหินที่เตรียมไว้ ต่อด้วยผูกเชือกว่าวกับเชือกป่านผูกให้แน่นเพื่อป้องการไม่ให้เชือกหลุดจากกัน จากนั้นยิงหนังสติ๊กที่เตรียมไว้ข้างต้นโดยให้เชือกเข้าตรงกลางของลำต้นคล้ายๆกับสลิงรัดตัวผูกกับต้นหยี เป็นอันเสร็จขั้นตอนการเตรียมอุปกรณ์การปีน เมื่อเตรียมอุปกรณ์ได้สำเร็จ นายอาหามะ มอลอ ไม่รอช้าปีนต้นหยีในทันที 1 ต้นใช้เวลาประมาณ 1 – 2 ชั่วโมงเท่านั้น ถือได้ว่าใช้เวลาได้ดีเลยทีเดียวเพราะต้นหยีจะออกผลบริเวณกิ่ง แล้วตัดกิ่งที่มีผลลงมา ถึงแม้ว่ามีความชำนาญในการปีนต้นหยีแค่ไหน แต่นายอาหามะ มอลอ ไม่เคยประมาทแม้แต่ครั้งเดียวในการที่จะเซฟด้วยเองเพื่อความปลอดภัยนับวันยิ่งหาดูได้ยาก
ท่ามกลางการปีนป่ายต้นหยีที่มีความสูงราว 30 เมตร เบื้องล่างก็สำคัญไม่แพ้เช่นเดียวกันสมาชิกในครอบครัวนายอาหามะ มอลอ ต่างเร่งมือเก็บลูกหยีที่หล่นลงมาจากต้นเด็ดเฉพาะลูกหยีออกเพื่อใส่ในกระสอบที่เตรียมไว้อย่างรวดเร็วและชำนาญพอๆกัน 1 ต้นผลผลิตได้ประมาณ 200 - 500 กิโลกรัมแล้วแต่ขนาดของต้นหยี
ลูกหยีสดจากต้น
ลูกหยีสดที่พร้อมแปรรูป
ลูกหยีสดที่ได้มาตราฐาน