Фальклорная спадчына вёскі Рэчыца

Шумнулі вазочкі на дварэ,

Шумнулі вазочкі на дварэ:

-Глядзі, мамачка, ці не па мяне,

Глядзі, мамачка, ці не па мяне.

- Па цябе, дачушачка, па цябе.

- Гатуй, мамачка, кублы мне.

- Было, дачушачка, не ляжаць,

- Сабе кубалцы гатаваць.

А ў горадзе петушок

“Ку-ка-рэ-ку” пяе.

Свякрова нявестку на работу заве.

- Свякроўка мая, свякроўка мая,

Няхвора сама-

Ні трясцу трясі,

Вады прынясі.

- Ні хваробу дзелаеш,

Сама збегаеш.

Слава богу, пераменачкі даждала,

Міскі, ложкі

З-пад лавачкі дастала.

Цячэ рэчанька, цячэ быстрая.

Скачу-пераскочу.

- Аддай, мамачка, аддай, родная,

За каго я хочу.

- Ідзі, дочанька, ідзі, родная,

За каго хацела.

Глядзі, дочанька, глядзі, родная,

Штоб не прыляцела.

Цярпела йна год, цярпела другі,

Трэці не ўцярпела,

Абрацілася шэрай зязюлей,

У госці паляцела.

Лесам ляцела, голле ламала

Буйнымі крыламі.

Полем ляцела, поле аблівала

Горкімі слязамі.

Прыляцела йна на падворыка,

Стала кукаваці,

Пра сваю бяду, пра сваё гора

Стала ўспамінаці.

- Дазволь, мамачка,

Дазволь, родная,

Ту зязюлю біці.

Бо яна кукуе, жалю прыдае,

Нельга перажыці.

- Не пазволю, не пазволю

Ту зязюлю біці.

Бо той зязюле, як нашай дачцэ,

У чужых людзях жыці.

Зялёная вішня з-пад корня не выйшла.

Аддала мяне маці, дзе не прывычна.

Як выйду я ў поле, ды крыкну да дому:

- Вары, маці, вячэру, шчэ й на маю долю.

Варыла не многа, варыла не трошкі:

- Няма ж табе, дочка, ні міскі, ні ложкі.

Міска пабілась, а ложка зламілась.

Успомні мяне, маці, хоць раз у нядзелю,

А я ж цябе, маці, сцемачы насцема.

Успомні мяне ж, маці, хоць у аўторак,

А я ж цябе, маці, на дні разоў сорак.

Ты думаеш, мама, што я тут балую,

Прыдзі падзівіся, як я тут гарую.

Ты думаеш, мама, што я тут не плачу,

А я за горкімі слязьмі свету не бачу.

Вецер вее,

Ой, вецер вее,

Ой, вецер павівае.

Маці ў дочкі,

Ой, маці ў дочкі,

Ой, пра жыццё пытае.

Пытай, маці,

Ой, пытай, маці,

Ой, у шэрага гуся.

Шэрыя гусі,

Ой, шэрыя гусі

На муры начуюць.

Яны маё,

Ой, яны маё,

Ой, усё горачка чуюць.

Першае гора,

Ой, першае гора,

Ой, дзіцятка малое.

Другое гора,

Ой, другое гора,

Што свякроўка ліхая.

Трэццяе гора,

Ой, трэццяе гора,

Што муж мой раўнівы.

Сам ён едзе,

Ой, сам ён едзе,

Ой, у поле араці.

Мяне бярэ.

Ой, прайшлі гады,

Ой, мае маладые.

Шумела, гудзела

Сасоначка ў бару.

Гуляла, плясала

Свякровачка на піру.

А йна дворачку прыйшла,

Прычыначку найшла.

А что за прычына –

Ўсе на старшага сына.

Усё на старшага сына,

На старшу нявестку.

- Ой, бяры, сынок плётку,

Гані жонку ў клетку.

Кладзі яе на падушку

І бі, як жанушку.

Сем раз па падушцы,

Восьмый па жанушцы.

Нявестка крычала,

Свякроўка ўцяшала.

Ах ты, мамачка мая, ты ў горы не была.

А мяне згарыча аддала ў чужую,

Дальнюю старану, у развратную сям’ю.

Самі сядуць абедаць, мяне пашлюць за вадой,

За крынічнай ключавой.

Па вадзіцу я іду, як лябёдачка.

А ўсе людзі двору йдуць,

Я ж, малада, не душою,

Я ж, малада, не душою,

Ды к свайму нялюбаму.

А скінусь я, малада,

Шэраю зязюляю,

А сяду я, малада,

Ды пад тым акошачкам,

Ды пад тым акошачкам.

Паслухаю, малада,

Што нялюб гаворыць,

Што з дзеткамі гамоніць,

Што з дзеткамі гамоніць.

Не плачце-ка, дзетачкі,

Не плачце-ка, мілыя.

Прыйдзе ваша мамачка,

Прыйдзе ваша мамачка,

Ды з чужыя нівачкі.

Прыйдзе ваша мамачка

Ды з чужыя нівачкі.

Накорміць, напоіць вас,

Ды й спаць паложыць,

Ды й спаць паложыць.

Па-над лугам зялёненькім

Брала ўдава лён дробненькі.

А йна брала-выбірала,

Тонкі голас падавала.

Там Васільку сена косіць,

Тонкі голас пераносіць.

Кінуў касу на нівеньку,

А сам пайшоў да доменьку.

-Дазволь, маці, удаву браці,

Йна ўмее спець, гуляці.

- Не дазволю ўдаву браці,

Йна ўмее чараваці.

Счаравала мужа свайго

І счаруе сына майго.

Выпраўляла маці сына ў салдаты,

Маладу нявестку ў поле жыта жаці.

Жала яна жала, жала-выжынала,

А як сонца зайшло, тапалінай стала.

Прыйшоў сын да хаты, пытаецца маці

- Дзе ж мая дружына, яе не відаці.

- Не пытайся, сыну, за тую дружыну,

Бяры тапарыну, сячы тапаліну.

Секануў раз першы, яна пахілілась,

Секануў другі, яна загаварыла.

- Не сячы, мой мілы, я твая дружына,

- А дробныя веткі – гэта нашы дзеткі.

Стала маці гасцей частаваці,

Нялюбай нявесткі яду наліваці.

- Давай вып’ем, мілка, ды па палавіне,

Няхай пахароняць у адной магіле.

- Маці мая, маці, што ты нарабіла?

Друг друга мы любілі, а ты разлучыла.

Благаславі, Божа,

Божа мілы,

Вясну прыгукаці.

Вясну прыгукаці,

Божа мілы,

А зіму замыкаці.

Вясёлку ў чаўночак,

Божа мілы,

А зімачку ў замочак.

Што былі ж за пташкі,

Божа мілы,

Усе ў вырай паляцелі.

Што былі ж за дзеўкі,

Божа мілы,

Усе замуж папайшлі.

Адна засталася,

Божа мілы,

Маладая Надзечка.

Па ту прыязжалі,

Божа мілы,

Гэтую ўзялі.

Гэтую ўзялі,

Божа мілы,

І на конях павязлі.

Ці дазволіце, старыя людзі,

Благаславіце, старыя дзяды,

Нам вясну-красну выгукаці.

Студзёную зіму ў каморачку,

А цёплае лета на вулачку.

Едзе, едзе вясна на залатым кані,

У зялёным. На сахе седзячы,

Сыру зямлю аручы, а смыком скародзячы.

Вязе, вязе вясна, вязе, вязе красна,

Ясныя дзянёчкі, частыя дажджочкі,

Зялёныя травы, красныя цвяточкі,

Красныя цвяточкі-вяночкі.

Звеставаннейка святое,

Пашлі сонейка залатое.

Каб зямелька адыйшла,

Ды вясна да нас прыйшла.

Каб распусціліся ветачкі,

Каб раскраснеліся кветачкі,

Каб лугі зазелянеліся,

Нашы нівачкі адзеліся.

У полі вярба,

Пад вярбой вада.

Там хадзіла красна дзяўчына

Па вадзіцу адна.

Дзеўка ад вады,

Казак да вады:

- Пастой, дзеўка, пастой, красна,

Дай каню вады.

- Не магу стаяць,

Каню вады даць.

Зімна роса, а я боса,

Студзёна стаяць.

- Дзяўчына вумна,

Ці будзеш мая?

- Я не хачу тваёй быці,

Не ўмею я рабіці.

- Ёсці ў мяне біч, –

Навуча рабіць,

І бярозава мяцёлка

Раненька будзіць.

Нерадзівая каліна

Казала: “Цвісці не буду,

Белых цвяточкаў не пушчу,

Моцных ягадак не зраджу”.

Як прыйшла пара – зацвіла,

Белых цвецікаў пусціла,

Моцных ягадак зрадзіла.

Непраўдзівая дзяўчына,

Казала: “Замуж не пайду

І хлопчыка не палюблю,

Па слядах яго не ступлю”.

Як прыйшоў у сваты – дый пайшла.

Млада хлопца ўзлюбіла,

Млада хлопца ўзлюбіла,

Па слядах яго ўступіла.

Ой, да ты, калініца,

Ой, да ты, малініца,

Ой, да ты не стой, не стой

На гары крутой.

Ой, да ты не стой, не стой,

Ой, да на гары крутой.

Ой, да не спускай галля

На сіне мора.

Ой, да не спускай галля,

Ой, да на сіне мора.

Ой, да сінім моры

Карабель плыве.

Ой, да сінім моры,

Ой, да карабель плыве.

Ой, да там салдат плыве

К маладой жане.

Зашчабятаў сізенькі галубочак

У зяленай ляшчыне.

Захакаўся малады хлапчына

Прыгожай дзяўчынай.

Ён у дарожку выязжае,

Ой, да сэрца яго вяне.

Ой, прад ім голуб, прад ім сізы

Высока лятае.

- Ой, скажы, голуб, ой, скажы, сізы,

Ды што мне чуваці.

- Ой, пачуеш ты навіначку

Смутну, невясёлу.

Ой, пачуеш ды ты навіначку

Смутну, невясёлу.

Ой, ды ўжо твая дзяўчынка

Да шлюбу гатова.

Ой, зарадзіла красна буйна

Ягада ў бару.

Ой, там хадзіла красна дзеўка,

Ягадкі брала.

Ой, заблудзіла красна дзеўка

Ў густым бару.

Ой, прыблудзіла красна дзеўка

К крутому беражку.

Ой, ды гукала красна дзеўка,

Ой, перавозчыка!

Ой, перавозчык, ты, малойчык,

Хлопчык малады.

Ой, правадзі ты,малойчык,

На той бок ракі.

Ой, што хочаш, ой, што запросіш,

Усё заплачу.

- Ой, не хачу я, красна дзеўка,

Нічога з цябе.

- Ой, а ці пойдзеш, красна дзеўка,

Замуж за мяне?

Ой, а ці пойдзеш, красна дзеўка,

Замуж за мяне?

- То воля бацькі, воля маткі,

Воля не мая.

Ты, село моё, село, новое развесёлое.

Для тебя, село, текла реченька, речка быстрая бережистая.

А в той реченьке девка мылась, девка мылась, вымывалась,

На свою красу любовалась.

- Ты кому, краса, ты достанешься.

Ты малому, ты старому, ты ровному, полюбовному.

Ветер веет-повивает

Через зелёненький гаёк.

Куда Ванюша уезжает,

Ванюша, миленький дружок?

- Галина, в армию ухожу я,

Но не на каторгу-тюрьму.

Прошу, Галина, замуж не выйди,

А то без тебя я пропаду.

Вот год прошёл,

Ванюша служит -

Ни телеграммы, ни письма.

У Галины сердце заболело

И закружилась голова.

Вот срок прошел, солдат вернулся

И вдоль по бережку идет.

На встречу идет ему Галина

На руках мальчика несёт.

- Здоров, здоров, моя Галина!

- Здоров, здоров, как ты живешь?

- А еще скажи, Галина,

Чьего ты мальчика несешь?

Галина слова не сказала

И вдоль по бережку пошла.

Обняла сына, поцеловала,

Ведь Галина не одна.

Ты нашла себе другого,

А я найду себе другу,

Чтоб не стоять с табой, Галина,

Перед народом на суду.

Ой, ты, заря моя, заряночка,

Ой, заря моя, вечерняя,

Не потухай-ка ты рана с вечера,

Чтоб была видно к батьку

Во-гости гулять.

Тою дорогою широкую,

Тою порою вечернею.