รายงานเฝ้าระวังอัตราป่วยที่เกิดจากมลพิษทางอากาศ ในจังหวัดมุกดาหาร

ปัญหามลพิษทางอากาศที่เกิดจากการสะสมของควันและฝุ่นในอากาศ โดยเกิดขึ้นจาก การลุกติดไฟหรือเผาไหม้ของวัสดุต่างๆ เช่น การเกิดไฟป่า การเผาเศษวัสดุทางการเกษตร ฯลฯ รวมถึงการใช้เชื้อเพลิงจากภาคคมนาคมและอุตสาหกรรม ซึ่งมีการปลดปล่อยสารมลพิษทางอากาศ เช่น ฝุ่นละอองขนาดเล็ก ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซค์ ไนโตรเจนไดออกไซด์ ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ โอโซน ฯลฯ ออกมาสะสมอยู่ในบรรยากาศภายนอก โดยสัดส่วนขององค์ประกอบของสารแต่ละชนิดจะมีความแตกต่างกันขึ้นอยู่กับประเภทของเชื้อเพลิง ระดับความชื้นในอากาศ อุณหภูมิของไฟ ความเร็วและทิศทางลม เป็นต้น ซึ่งสามารถทำให้เกิดผลกระทบต่อ ประชาชนทั้งทางด้านสุขภาพ เศรษฐกิจ คมนาคม วิถีชีวิต ฯลฯ มลพิษหลักในการเฝ้าระวังในที่นี้คือ ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM_2.5 ) ผลกระทบมลพิษทางอากาศ 1) ระยะสั้น ระคายเคืองตา โรคหอบหืดเฉียบพลัน ไอ หายใจมีเสียงหวีด หายใจถี่ ฯลฯ 2) ระยะยาว เกิดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคมะเร็งปอด โรคหัวใจ และ โรคหลอดเลือดสมอง ฯลฯ 3) การเสียชีวิต เพิ่มขึ้นร้อยละ 6 ทุกระดับค่า PM_2.5 ที่เพิ่มขึ้น 10 µg/m³ โดยเสียชีวิตจากมะเร็งปอดร้อยละ 15-21 และโรคหัวใจร้อยละ 12-14¹

สถานการณ์ฝุ่นในปี 2564 ปริมาณฝุ่นละออง PM_2.5 มีค่าเฉลี่ยรายปีทั่วประเทศ 21 มคก./ลบ.ม. (ลดลงจากปี 2563 ร้อยละ 9) จังหวัดที่มีปัญหาคุณภาพอากาศมากที่สุด 5 อันดับแรก ได้แก่ ลำปาง เชียงราย สระบุรี ตาก และพิษณุโลก ตามลำดับ โดยมีจำนวนวันที่ฝุ่นละอองเกินค่ามาตรฐาน 70, 68, 66, 60 และ 57 วัน ตามลำดับ² สำหรับจังหวัดมุกดาหาร พบว่า ปริมาณฝุ่นละออง PM_2.5 เฉลี่ยรายปี 16.7 สำหรับค่าฝุ่นเฉลี่ย 24 ชั่วโมง ไม่เกินค่ามาตรฐาน ในส่วนการป่วยด้วยโรคจากมลพิษทางอากาศ พบ โรค COPD จำนวน 1,105 คน และ Asthma จำนวน 122 คน³ สาเหตุการเกิดฝุ่น PM_2.5 ในจังหวัดมุกดาหาร เกิดจาก การเผาอ้อย เผาขยะ และวัสดุทางการเกษตรในที่โล่ง การคมนาคมขนส่ง การก่อสร้าง และโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่

ข้อเสนอแนะ

1. ภาครัฐ เอกชน ประชาสังคม ร่วมกันวิเคราะห์สาเหตุ /กำหนดมาตรการแก้ไขปัญหามลพิษด้านฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM_2.5 อย่างยั่งยืน และบูรณาการทุกภาคส่วน

2. โรงงานน้ำตาลกำหนดเงือนไขซื้อ อ้อยสด : อ้อยไฟไหม้ 70 : 30 ลานรับซื้ออ้อยสด 6 : อ้อยเผา 2 โรงงานแป้งมัน/โรงงานยางพารา มีการควบคุมและลดมลพิษ

3. โรงงานน้ำตาล ดูแลสุขภาพประชาชนในพื้นที่รอบบริเวณโรงงาน โดยสนับสนุนบริการตรวจสุขภาพ x-ray ปอด และตรวจสมรรถภาพของปอด

4. อปท.สนับสนุนอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล เช่นหน้ากากอนามัย สำหรับประชาชนในพื้นที่

5. สร้างการรับรู้สู่ประชาชนขอความร่วมมือ งดการเผาอ้อย เผาขยะ และวัสดุทางการเกษตรในที่โล่งอย่างเด็ดขาด และการป้องกันตนเองจากฝุ่น PM_2.5 เบื้องต้นได้โดยการใส่หน้ากากอนามัย

6.แนะนำให้ประชาชนเลี่ยงทำกิจกรรมหรืองดออกกำลังกายกลางแจ้ง ในพื้นที่ที่มีค่าฝุ่น PM_2.5 สูงเกินมาตรฐาน และหากพบเด็กหรือบุคคลในครอบครัวมีอาการผิดปกติ เช่น ไอบ่อย หายใจลำบาก หายใจถี่ หายใจไม่ออก หายใจมีเสียงวี้ด แน่นหน้าอก เจ็บหน้าอก ใจสั่น คลื่นไส้ เมื่อยล้าผิดปกติ หรือวิงเวียนศีรษะ ให้รีบพาไปพบแพทย์

อ้างอิง 1.นายแพทย์ณรงค์กร ซ้ายโพธิ์กลาง. ฝุ่น PM_2.5 กับสุขภาพ. ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2564.

2.กรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม. สถานการณ์คุณภาพอากาศ; 2564

3.ฐานข้อมูล HDC กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้นข้อมูล วันที่ 19 พฤษภาคม 2565.