บทนำ

ผู้สูงอายุ เขตสุขภาพที่ 10 ปี พ.ศ 2565 มีประชากรผู้สูงอายุ 668,857 คน คิดเป็นร้อยละ 16.29 คัดกรองความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน (ADL) และแบ่งกลุ่มผู้สูงอายุเป็น 3 กลุ่ม ประกอบด้วย กลุ่มติดสังคม ร้อยละ 93.21 กลุ่มติดบ้าน ร้อยละ 5.99 และกลุ่มติดเตียง ร้อยละ 0.79

จากสถานการณ์ดังกล่าวและกอปรกับข้อมูลย้อนหลังที่ผ่านมา พบว่ามีกลุ่มผู้สูงอายุติดสังคมซึ่งเป็นผู้สูงอายุที่มีสุขภาพดีลดลง และกลุ่มผู้สูงอายุติดบ้าน,ติดเตียงหรือผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ส่งผลกระทบโดยตรงต่อสถานะทางสุขภาพ สังคม เศรษฐกิจ รายได้ และคุณภาพชีวิตโดยรวม รวมทั้งส่งผลให้ผู้ที่อยู่ในกลุ่มวัยทำงาน จะต้องรับภาระดูแลผู้สูงอายุในสัดส่วนที่เพิ่มขึ้นตามลำดับ ทั้งนี้เพื่อให้เกิดการแก้ไขปัญหาดังกล่าวอย่างเป็นระบบและครบวงจร จึงมีการกำหนดตัวชี้วัดและค่าเป้าหมายในการดำเนินงานดังนี้

ตัวชี้วัด/ค่าเป้าหมาย

ผู้สูงอายุกลุ่มติดสังคม

1. ร้อยละของประชากรสูงอายุที่มีพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ เป้าหมายปี 65 รวม ร้อยละ 50

2. มีการดำเนินงานพัฒนาพื้นที่ต้นแบบเมือง/ชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ เป้าหมาย (เขตสุขภาพละ 2 เมือง/ชุมชน) แสนสุข/

3. จำนวนชมรมผู้สูงอายุคุณภาพด้านสุขภาพ เป้าหมาย จังหวัดละ 2 ชมรม จำนวน 10 ชมรม

4. การส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุรายบุคคลในชุมชน (Wellness Plan) 3,065 คน (ฉบับ)

ผู้สูงอายุกลุ่มติดบ้าน , ติดเตียง

1. ผู้สูงอายุได้รับการประเมินและคัดกรอง ADL

2. ร้อยละของตำบลที่มีระบบการส่งเสริมสุขภาพดูแลผู้สูงอายุระยะยาว (Long Term Care) ในชุมชน เป้าหมายร้อยละ 98

3. ร้อยละของผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงได้รับการดูแลตาม Care Plan เป้าหมายร้อยละ 90

4. มีการดำเนินงานพื้นที่ต้นแบบการดำเนินงานส่งเสริมสุขภาพแบบผสมผสาน Long Term Care และ Intermediate Care ระดับชุมชน จังหวัดละ 1 แห่ง เป้าหมาย 5 แห่ง

แนวทางการพัฒนา

1.ส่งเสริม เร่งรัดการสมัครเข้าใช้งานระบบ Blue Book Application และดำเนินการประเมินพฤติกรรมที่พึงประสงค์ให้ครอบคลุมกลุ่มเป้าหมาย

2.ส่งเสริม สนับสนุน การจัดทำแผนสุขภาพดีรายบุคคล Wellness Plan เพื่อแก้ไขปัญหาในด้านพฤติกรรมสุขภาพที่ไม่พึงประสงค์ และคงสภาพการมีสุขภาพดีชะลอการเข้าสู่ภาวะพึ่งพิง

3.ส่งเสริม เร่งรัดการคัดกรอง ADL เพื่อจำแนกผู้สูงอายุตามกลุ่มศักยภาพและนำเข้าสู่ระบบการดูแล

4.ส่งเสริม สนับสนุน การจัดทำแผนการดูแลผู้สูงอายุและผู้ที่มีภาวะพึ่งพิง Care Plan เพื่อให้ผู้สูงอายุได้รับการดูแลบำบัด ฟื้นฟูสุขภาพ ให้สามารถช่วยเหลือตนเองได้ หรือสามารถเปลี่ยน ADL จากกลุ่มผู้สูงอายุพึ่งพิงเป็นกลุ่มติดสังคมเพิ่มขึ้น

แผนงาน/โครงการสำคัญ

เขตสุขภาพที่ ๑๐ โดย ศูนย์อนามัยที่ ๑๐ อุบลราชธานี กรมอนามัย และภาคีเครือข่ายสาธารณสุข และ Non – Health Sectors ได้มีการบูรณาการขับเคลื่อนแผนงาน โครงการ กิจกรรมสำคัญ เพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุมาอย่างต่อเนื่อง ได้แก่

๑. โครงการขับเคลื่อนระบบการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวเชิงป้องกัน Preventive Long Term Care (สำหรับผู้สูงอายุติดสังคม)

๒. โครงการการขับเคลื่อนระบบการส่งเสริมสุขภาพ ดูแลผู้สูงอายุและผู้ที่มีภาวะพึ่งพิงระยะยาวแบบบูรณาการ Long Term Care ในชุมชน (สำหรับผู้สูงอายุที่ที่มีภาวะพึ่งพิง ติดบ้าน,ติดเตียง)

โดยเน้นให้เกิดเชื่อมโยงการดูแบบไร้รอยต่อ รวมทั้งการพัฒนาสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการส่งเสริมสุขภาพและป้องกันภาวะพลัดตก หกล้ม ซึ่งเป็นสาเหตุส่วนใหญ่ที่ส่งผลให้เกิดภาวะพึ่งพิง พร้อมทั้งต่อยอดขยายผลการพัฒนาเมืองที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุ ให้เกิดความยั่งยืน ในเขตสุขภาพที่ ๑๐ ตามข้อตกลงความร่วมมือ MOU ๗ กระทรวง