Bill Viola

Veel schilders uit de barok deinzen niet terug voor gruwelijke kost. De marteling van de apostel Paulus, geschilderd door Caravaggio, in een goed voorbeeld. Dat hing dan in de kerk om te laten zien wat boosdoeners wel niet met kerkvaders deden.

Ironisch genoeg heeft de kerk zelf ook rijke martelgeschiedenis. In Engeland is er een lange geschiedenis van geweld tussen protestanten en katholieken tegen elkaar. De Amerikaanse videokunstenaar Bill Viola maakte daar, in de Engelse St. Paul’s Cathedral, het vierluik ‘Martyrs’. Martelaren.

Bill Viola: Martyrs–Earth, Air, Fire, and Water

Helemaal vooraan in de kerk, in het koor, zijn vier grote plasma-schermen te zien. Een mooie referentie aan een veelgebruikte vorm voor religieuze schilderkunst: het veelluik. In vertraagde filmbeelden zien we vier mensen vechten voor hun leven. Aangevallen door de elementen vuur, water, lucht en aarde vraag je je af hoe lang ze het nog kunnen volhouden. Volgens Viola gaat martelaarschap juist daarover: bereid zijn te lijden voor je overtuigingen en principes. Zo’n traag afgespeelde lijdensweg van vier medemensen roept vragen op over leven en dood. En misschien zelfs over leven na de dood.

Giovanni Lorenzo Bernini

(1589 Napels- 1680 Rome)

Bernini, één van de beroemdste kunstenaars van de zeventiende eeuw, beïnvloedde de beeldende kunst diepgaand. Hij was de grootste westerse beeldhouwer van zijn tijd, maar hij liet ook schitterende architectuur, virtuoze tekeningen en schilderijen na. De veelzijdige kunstenaar beschouwde zichzelf in de eerste plaats als beeldhouwer. Dit heeft hij gemeen met de kunstenaar die hem het meeste inspireerde, Michelangelo.

In de werkplaats van zijn vader, de schilder en beeldhouwer Pietro Bernini (1562-1629), genoot hij zijn opleiding. Als zestienjarige voerde hij al zelfstandig opdrachten uit. Aan het begin van zijn lange carrière maakte hij naam met mythologische groepen en portretbustes. Pluto en Proserpina ( 1621-1622) en Apollo en Daphne ( 1622-1625) behoren tot zijn hoogtepunten uit deze periode. Beide beelden zijn gehouwen uit marmer in opdracht van kardinaal Scipione Borghese. Deze opdrachtgever vereeuwigde hij in 1632 door middel van een schitterende marmeren buste.

Bernini werkte bij voorkeur in brons en marmer. Hij slaagde er op overtuigende wijze in om in wit marmer echt vlees, haar en draperieën te suggereren. Hij onderscheidde zich niet alleen door zijn illusionistische beeldhouwstijl, maar ook door zijn technische virtuositeit. Haast alle werkzaamheden van Bernini kwamen in Rome tot stand. Een uitzondering vormde zijn werkbezoek aan Parijs in 1665. Hiertoe was hij uitgenodigd door koning Lodewijk XIV. Hij vervaardigde in Frankrijk een portretbuste van Lodewijk XIV en een later verworpen plan voor de façade van het Louvre.