4-се дәрес

Тема: Ә.Әминев "Ҡытайгород"

1. Һаумыһығыҙ!

Дәфтәрегеҙҙе асып, бөгөнгө датаны һәм теманы яҙып ҡуйығыҙ.

27 апрель.

Ә.Әминевтең "Ҡытайгород" әҫәре.

2. Әмир Әминевтең биографияһына күҙәтеү.

Әмир Мөхәмәт улы Әминев 1953 йылдың 1 ғинуарында Ғафури районы Һабай ауылында тыуған. Юлыҡ, Өфөнөң 1-се һанлы интернат-мәктәбендә белем ала. Мәскәүҙә М.Горький исемендәге Әҙәбиәт институтын тамамлай. 1980–1998 йылдарҙа «Ағиҙел» журналында әҙәби хеҙмәткәр, бүлек мөхәррире, яуаплы сәркәтип, баш мөхәррир урынбаҫары вазифаларын башҡара, 1998–2002 йылдарҙа «Шоңҡар», 2002 йылдан «Ағиҙел» журналдарының баш мөхәррире.

Әҫәрҙәре:

Ҡайын япрағы. — Өфө., 1981;

Йәшлек моңдары. — Өфө, 1989;

Сөңгөл: Повесть, хикәйәләр. — Өфө, 2001;

Ҡапҡа: Повестар, хикәйәләр. — Өфө, 2003;

Бер кәмәлә:Повестар, хикәйәләр. — Өфө, 2016.

Әҙип тәржемә өлкәһендә лә әүҙем эшләй. Т.Ғиниәтуллин, В.Белов, В.Распутин, А.Платонов әҫәрҙәрен тәржемәләне.

Әмир Әминев – БР атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1993).

3. Әҫәргә, образдар системаһына анализ.

Әҫәр фантасмогорик жанрҙа ижад ителгән.

Фантасмагория как нагромождение фантастических образов может быть одним из приемов произведения, служить средством создания особого фантастического, таинственного, сказочного мира. Обычно фантасмагория служит автору, чтобы показать сущность явления, но сделать ее более явной, более бросающейся в глаза, чтобы читатель не просто понял, в чем она состоит, но и увидел смешные стороны этого явления. Не случайно фантасмагорию в качестве литературного приема используют авторы, задача которых – высмеять и развенчать то общество, которое они изображают в своих произведениях.

В произведении тесно связанными с земельной проблемой оказываются вопросы менталитета, морали, свободы-несвободы личности, информированности населения, утери национальной самобытности, языка и культуры, продажи Родины чужеземцам. В произведении сквозит откровенная сатира, которая достигается путем использования приема антитезы: к примеру, название деревни Һыбай (Всадник) и наименование колхоза «Алга» («Вперед») резко контрастируют с действительностью. Автор относит читателя к искусственно созданной художественной реальности, в которой разворачиваются драматические события, складывается конфликт. Данная реальность настолько близка к нашей, что к каждому образу можно легко найти прототип, к каждому действию в сюжете аналогичное в современной жизни.

"Алға" колхозы - райондағы иң артта ҡалған колхоз. Бер көн был ауылға (Һыбай ауылы) Ҡытайҙан бизнесмен килә. Башта уның ни өсөн килгәнен бер кем дә белмәй. Ауыл хужалығы министрлығы менән берлектә Һыбай ауылы ере ҡытай бизнесменына арендаға бирелә, йәғни һатыла. Ауыл халҡына ҡаланан фатир (квартира) бирелә һәм улар шунда күсерелә. Бөтә уңайлыҡтары булған фатирҙа йәшәү тәҡдиме күптәргә оҡшай, бик теләп күсергә риза булалар. Район хакимиәте башлығы Нурислам Нурлығаянович (ҡушаматы (прозвище) - Хаким), исемһеҙ ауыл рәйесе (председатель колхоза, в произведении - без имени), ауыл хужалығы министры урынбаҫары (заместитель министра сельского хозяйства) ауыл һәм уның халҡының яҙмышы тураһында бөтөнләй уйламай. Ләкин бөтәһе лә риза түгел: ауылда йәшәп көн күргән, алдынғы ҡарашлы Фәйзулла, Нәғимә, ауылда “Белдекле” ҡушаматын алған элекке уҡытыусы Рәсүл. Тик уларҙың ҡаршылығы елгә борсаҡ һибеү һымаҡ ҡына. Сөнки күпселек ауыл халҡы түрәләр яҡлы. Әммә улар образын меҫкен образдар тип ҡарарға ярамай. Улар ялҡынлы көрәшселәр. Мәҫәлән, Фәйзулла тура һүҙлелеге әҫәрҙә йыш ҡабатлана, ул ауылының яҙмышы тураһында һүҙ барғанда бер кем дә ҡурып тормай.

4. Эштәр. Һорауҙарға яуап яҙырға һәм gdavletkulova@mail.ru электрон адресы буйынса ебәрергә. Написать ответы на вопросы и отправить по указанному электронному адресу.

1) Әҫәрҙең жанрын билдәләргә. Определить жанр произведения.

2) Төп геройҙарын билдәләргә. Определить главных героев.

3) Һыбай ауылын кем һатып ала? Кто покупает деревню Һыбай?

4) Һыбай ауылы кешеләре ауылдары һатылғас, ҡайҙа китәләр? Куда уезжают жители деревни?

5) Ҡытайҙар һатып алғас, ауыл үҙгәрәме? Нисек? Как китайцы изменили деревню?