Raadsvragen

2022-09-12

Raadsvragen van D66 en PvdA over DPS Matrix Werk en Inkomen Lekstroom

==> zie ook Styloblog 25-06-22: Argeloze sociale dienst schrikt van Argos

Antwoorden 12-09-22 (kopie in dossier) met bijlage DPS-Matrix vragenlijst 2021 (kopie in dossier)

WIL begon in 2016 met de DPS-matrix, met de intentie om het aanvraagproces voor veel klanten lichter te laten verlopen en niet voor het opsporen van fraude of extra controle. De DPS-matrix werd ingevuld aan de hand van een vragenlijst (als bijlage bijgevoegd), waaraan scores worden toegekend; de uitkomst bepaalde met het klantgesprek de (langere of kortere) route voor de bijstandsaanvraag. De scores op de afzonderlijke vragen werden nooit in het klantdossier opgenomen, alleen de overall uitkomst (hoog of laag risico op regelovertreding). De overall uitkomst bleef in het dossier staan voor interne en accountantscontrole van het aanvraagprocesen en kon door medewerkers worden ingezien. De ingevulde vragenlijst en de uitkomst is opgeslagen in het systeem CompetenSys. Deze functionaliteit is nu uitgeschakeld, WIL-medewerkers hebben geen toegang meer tot die data,. WIL is met de leverancier in overleg over vernietiging van de data. 

Waarom is WIL niet eerder gestopt? WIL maakte gebruik van een standalone versie van de matrix. Toen de leverancier van de 'fraudescorekaart' in 2020 stopte, konden aangesloten gemeenten deze niet meer gebruiken, maar WIL was daar niet op aangesloten en stopte dus niet automatisch. Het VNG-advies om te stoppen was zeer low-profile, gemeenten zijn alleen in een belronde geïnformeerd en het is niet meer na tegaan wie de VNG binnen WIL heeft gesproken. WIL was niet op de hoogte van het VNG-advies. Tot voor kort twijfelde WIL nooit aan de validiteit van de vragenlijst [zoals ook in het beleidsplan te lezen - YL]. WIL was in 2019 gestopt met het zelflerend algortime van Totta om fraude op te sporen en tot voorkort was WIL in de veronderstelling daarmee geen gebruik meer te maken van algoritmes. De gedachte was dat een algorime zelflerende software was, maar nu is de conclusie dat ook eenvoudige rekenregels, zoals bij de DPS-matrix, algoritmes zijn. Onwetend is daardoor op 30-6-21 foutief geantwoord op vragen van D66. Met het gebruik van de DPS-matrix heeft WIL de wet niet overtreden, wel is het zo dat de matrix niet voldeed aan de richtlijnen van het Rijk. WIL wil alleen werken met instrumenten die voldoende gevalideerd zijn en voldoen aan de wet- en regelgeving. WIL gaat de interne processen daarop doorlichten. 

WIL gebruikte de DPS-matrix met de intentie om het aanvraagproces voor veel klanten lichter te laten verlopen, veel klanten hadden hier baat bij. Niemand is op basis van de matrix een uitkering geweigerd en de matrix is niet gebruikt voor fraudebestrijding. Nu WIL is gestopt met de DPS-matrix doorlopen alle aanvragers de verkorte aanvraagroute, tenzij de professional in het poortproces aanleiding ziet voor de langere route. Hiervoor wordt geen gebruik gemaakt van een rekenmodel of algoritme. Wat de klant vertelt moet logisch en verifieerbaar zijn en als dat niet het geval is, wordt doorgevraagd en zo nodig wordt dan gekozen voor de langere aanvraagroute. Ook voor fraude-opsporing wordt geen gebruik gemaakt van algoritmes, maar van themacontroles en het reageren op signalen. 

Het is inderdaad goed om het gesprek te voeren over het gebruik van algoritmes en ethische criteria. Bij het doorlichten van de interne processen zullen uitgangspunten worden vastgesteld.