Embedded Files
ROCZNICA RUCHU ESPERANCKIEGO WE WROCŁAWIU
DATREVENO DE ESPERANTO-MOVADO EN VROCLAVO
W tym roku (2020, w kwietniu) - zorganizowany ruch esperancki we Wrocławiu i na Śląsku ma już 115 lat.
Ĉi-jare (2020, en aprilo) la organizita Esperanto-movado en Vroclavo kaj en Silezio festas jam 115-jariĝon.
OTO NIEKTÓRE WAŻNE EPIZODY Z HISTORII RUCHU ESPERANCKIEGO WE WROCŁAWIU:
JEN KELKAJ GRAVAJ EVENTOJ EL HISTORIO DE ESPERANTO-MOVADO EN VROCLAVO:
W dniu 12 kwietnia 1905 roku powstała pierwsza zorganizowana grupa esperantystów we Wrocławiu (i na całym Śląsku). Inicjatorem był Rudolf Janas.
W 1913 roku Magistrat Wrocławia wydał prospekt i przewodnik o Wrocławiu w języku esperanto. Uzyskał członkostwa w Światowym Związku Esperantystów, aby za pomocą esperanta propagować Wystawę Światową w świecie.
Dnia 5 października 1919 roku w kościele św. Macieja odbyła się pierwsza na Śląsku msza z kazaniem w języku esperanto. Wygłosił je ks. Edward Becker.
W 1922 roku powstała Śląska Liga Esperancka z siedzibą we Wrocławiu.
Przez ponad 20 lat aktywnie działała we Wrocławiu organizacja niewidomych „Interna Lumo”. Kierował nią Adolf Selten. Jego syn Reinhard Selten urodził się we Wrocławiu w 1930 roku (zmarł w 2016r.). Został w 1994 roku laureatem nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. W 1996 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Był także aktywnym esperantystą i członkiem honorowym Śląskiego Związku Esperanckiego.
W dniu 16 czerwca 1924 roku rozpoczęto we Wrocławiu nadawanie stałych audycji radiowych w języku esperanto (inicjator - ks. Edward Becker). Zlikwidowali je naziści w 1935 roku.
1936 – Gestapo wydało dekret zabraniający działalności esperanckiej.
W dniu 18 marca 1948 roku ruch esperancki odrodził się ponownie – już w polskim Wrocławiu. Grupa założycielska (13 osób) powołała Oddział Wrocławski Polskiego Związku Esperantystów. Inicjatorem i pierwszym przewodniczącym był Eugeniusz Misiurewicz. Upamiętnia to tablica na budynku, gdzie tego dokonano (Rynek 50).
W okresie stalinowskim (1949-1955) przetrwał tylko Oddział Wrocławski. Wszystkie pozostałe oddziały Polskiego Związku Esperantystów zlikwidowano.
W 1961 roku odbył się we Wrocławiu najliczniejszy krajowy kongres polskich esperantystów (650 uczestników).
W latach 1963-1965 we Wrocławiu mieściła się siedziba Zarządu Głównego Polskiej Młodzieży Esperanckiej oraz redakcja esperanckiego młodzieżowego miesięcznika „Tamen”.
1965 odbyły się I Międzynarodowe Wczasy Esperanckie – w Międzygórzu (160 uczestników z 8 krajów; inicjator: Edward Wojtakowski). ŚZE organizuje te wczasy co roku do dzisiaj.
05.1974 - po raz pierwszy odprawiono we Wrocławiu mszę w języku esperanto (inicjatorka: Barbara Poterucha). Msze w języku esperanto są kontynuowane w ostatnią niedzielę miesiąca.
W 1992 roku powstał Śląski Związek Esperancki. Inicjatorem był Edward Wojtakowski.
Resztę historii już znacie…
La 12-an de aprilo 1905 jaro oni fondis la unuan organizitan grupon de esperantistoj en Vroclavo (kaj en la tuta Silezio). La iniciatinto estis Rudolf Janas.
En 1913 jaro la Magistrato de Vroclavo eldonis en Esperanto prospekton kaj gvidlibron pri Vroclavo. La Magistrato akiris ankaŭ la statuson de membro de Universala Esperanto-Asocio, cele al propagi pere de Esperanto la Mondan Ekspozicion en la tuta mondo.
La 5-an de oktobro 1919 jaro en la preĝejo Sankta Matiaso okazis la unua en Silezio Sankta Meso kun prediko en Esperanto. Predikis pastro Edward Becker.
En 1922 jaro ekestis Silezia Esperanto-Ligo kun sidejo en Vroclavo.
Dum 20 jaroj aktive agadis en Vroclavo la organizo de nevidantaj esperantistoj „Interna Lumo”. Gvidis ĝin Adolf Selten. Lia filo Reinhard Selten naskiĝis en Vroclavo en 1930 jaro (li mortis en 2016j.). Reinhard Selten estis en 1994 jaro laŭreato de Nobel-premio en la sfero de ekonomikaj sciencoj. En 1996 li ricevis la titolon doktoro honoris causa de Ekonomika Akademio en Vroclavo. Li estis ankaŭ aktiva esperantisto kaj honora membro de Silezia Esperanto-Asocio.
La 16-an de junio 1924 jaro oni komencis en Vroclavo emisiadon de regulaj radiaj elsendoj en Esperanto (la iniciatinto – pastro Edward Becker). Llikvidis ilin nazioj en 1935 jaro.
En 1936 – Gestapo eldonis la dekreton malpermesanta la Esperanto-agadon.
La 18-an de marto 1948 jaro la Esperanto-movado renaskiĝis - jam en pola Vroclavo. La Fondo-grupo (13 personoj) formis la Vroclavan Filion de Pola Esperanto-Asocio. La Iniciatinto kaj la unua prezidanto estis Eugeniusz Misiurewicz. Memorigas tion la tabulo ĉe la domo, kie tio okazis (La urboplaco Rynek 50).
Dum la Stalina periodo (1949-1955) daŭre ekzistis nur la Vroclava Filio. Ĉiuj aliaj filioj de Pola Esperanto-Asocio estis likviditaj.
En 1961 jaro okazis en Vroclavo la plej multnombra landa kongreso de polaj esperantistoj (650 partoprenantoj).
En la jaroj 1963-1965 en Vroclavo estis la sidejo de la Ĉefa Estraro de Pola Esperanto-Junularo kaj redakcio de esperanta junulara monatrevuo „Tamen”.
En 1965 okazis la 1-a Internacia Esperanto-Feriado – en Międzygórze (160 partoprenantoj el 8 landoj; la iniciatinto estis Edward Wojtakowski). Silezia Esperanto-Asocio organizas la feriadon ĉiujare ĝis nuna tempo.
05.1974 – unuafoje oni celebris en Vroclavo la plenan Sanktan Meson en Esperanto (la iniciatintino estis Barbara Poterucha). La Mesoj en Esperanto estas ĝis nun en lasta semajno de la monato.
En 1992 jaro estis fondita Silezia Esperanto-Asocio. La iniciatinto estis Edward Wojtakowski.
Reston de la historio vi jam konas...
ŚLĄSKI ZWIĄZEK ESPERANCKI
DZIAŁALNOŚĆ
ŚLĄSKIEGO ZWIĄZKU ESPERANCKIEGO
AGADO
DE SILEZIA ESPERANTO-ASOCIO
Śląski Związek Esperancki w swojej działalności nawiązuje do tradycji stowarzyszeń esperanckich działających na Śląsku od 1905 roku.
ŚZE organizuje konwersacje i kursy języka esperanto (także międzynarodowe oraz internetowe); prowadzi bibliotekę publikacji w języku esperanto (gromadzonych przez ponad 70 lat przez wrocławskich esperantystów) i wielu dokumentów dot. ruchu esperanckiego w naszym regionie. Aranżuje spotkania miłośników muzyki i wspólnego śpiewania (w języku esperanto i w innych językach). Każdego roku przygotowuje międzynarodowe wczasy esperanckie w różnych miejscowościach Dolnego Śląska; wspiera duszpasterstwo esperanckie (msza w esperanto odbywa się w ostatnią niedzielę miesiąca, kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku, g.16.00); organizuje także wyjazdy do Częstochowy na Esperanckie Dni Modlitwy i przeglądy kultury esperanckiej oraz wyjazdy edukacyjno-turystyczne.
W ŚZE są osoby, które prowadzą własne strony internetowe związane z esperantem, np.: europonto.eu (w 12 językach a w tym w esperanto; 10 tys. plików) - tematyka: rody transgraniczne (dot. potomków Braci Czeskich, których przodkowie przybyli do Polski 400 lat temu); vroclavo.pl; Klub Poligloty (o języku esperanto wraz z linkami do różnych kursów e-learningowych nauki esperanta), genealogia piosenki i na FB (np.: Wrocław i esperanto, Wrocław i świat, Esperanto Wrocławski, Esperanto Vroclavo, Kanzonamikaro; także fan kluby (piosenki europejskiej, Mariusz Domaszewicza, Carstena Schnathorsta, Wojtka Ławnikowicza) itd.
ŚZE oprócz cyklicznych przedsięwzięć realizuje także projekty, np.: „Szkoła dialogu”(2010-2012 - warsztaty na temat komunikacji interpersonalnej i kursy językowe). W 2015 ŚZE otrzymał dofinansowanie (mikroGranty ESK Wrocław) na opracowanie i wydanie śpiewnika (utwory w esperancie i w językach narodowych), który ukazał się także w brajlu (jedyne takie wydawnictwo esperanckie w Europie). Od 2015 r. prowadzi również esperancki „Klub dla seniora i nie tylko…” – projekt dofinansowywany przez Gminę Wrocław. W roku 2009 przygotował i zrealizował we Wrocławiu 19 Międzynarodowy Ekumeniczny Kongres Esperancki a w roku 2018 współorganizował 70. Międzynarodowy Esperancki Kongres Kolejarski Wrocław 2018. Ma na swoim koncie urządzenie we Wrocławiu i Świdnicy (2017; 2018) wystawy „Zamenhof – twórca esperanta” (wystawa została przygotowana we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej i Centrum Edukacji Międzykulturowej (CEM) Nowy Sącz-Wrocław; była pokazywana w 2017-2018 w wielu krajach na świecie) oraz mini-wystawy: „Ruch esperancki we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku”. W ostatnim okresie (2019-2020) ŚZE zorganizował ponad 40 przedsięwzięć i imprez (a w tym m.in. kursy językowe, prelekcje i spotkania tematyczne, 6 koncertów otwartych dla szerokiej publiczności i 14 wyjazdów edukacyjno-rekreacyjno-kulturalnych). ŚZE współpracuje ze wszystkimi, dla których ważny jest szacunek dla drugiego człowieka.
La agado de Silezia Esperanto-Asocio sekvas la tradicion de Esperanto-asocioj agantaj en Silezio ekde 1905.
SEA organizas esperantajn konversaciojn kaj kursojn (inkluzive internaciajn kaj interretajn); administras bibliotekon de eldonaĵoj en Esperanto (kolektitaj dum pli ol 70 jaroj de vroclavaj esperantistoj) kaj multajn dokumentojn pri la Esperanto-movado en nia regiono. Ĝi aranĝas renkontiĝojn por amantoj de muziko kaj kantado (en Esperanto kaj en aliaj lingvoj). Ĉiujare ĝi organizas internaciajn Esperanto-feriojn en diversaj lokoj en Malsupra Silezio; subtenas Esperantan animzorgadon (Meso en Esperanto okazas la lastan dimanĉon de la monato en Preĝejo de la Virgulino Maria en Sabla Insulo (Wyspa Piaskowa, 16:00); ĝi ankaŭ organizas vojaĝojn al Częstochowa por Esperantaj Preĝo-Tagoj, aranĝoj pri Esperanto-kulturo, kaj ankaŭ edukajn kaj turistajn vojaĝojn.
Estas homoj en SEA, kiuj administras proprajn retejojn ligitaj kun Esperanto, ekz. Europonto.eu (en 12 lingvoj, inkluzive Esperanton; 10 000 dosieroj) - temoj: translimaj familioj (rilate al posteuloj de la ĉe Ĉeĥaj fratoj, kies prapatroj venis al Pollando antaŭ 400 jaroj); vroclavo.pl; la Poliglota Klubo (pri Esperanto kun ligoj al diversaj retlernaj kursoj por lerni Esperanton), kantgenealogio kaj Facebook (ekz. Vroclavo kaj Esperanto, Vroclavo kaj la mondo, Esperanto Wrocławski, Esperanto Vroclavo, Kanzonamikaro; ankaŭ fankluboj (eŭropaj kantoj) , Mariusz Domaszewicz, Carsten Schnathorst, Wojtek Ławnikowicz) ktp.
Krom ciklaj entreprenoj, SEA ankaŭ efektivigas projektojn, ekzemple: "Lernejo de Dialogo" (2010-2012 - laborekzercoj pri interhoma komunikado kaj lingvokursoj). En 2015, SEA ricevis financadon (Eŭropa Ĉefurbo de Kulturo Wrocław mikroGrantoj) por prilaboro kaj eldono de kantaro (verkoj en Esperanto kaj en nacilingvoj), kiu ankaŭ estis eldonita en Brajlo (la sola tia Esperanta eldonaĵo en Eŭropo). Ekde 2015 ĝi administras ankaŭ la Esperanto-klubon "Klubo por maljunuloj kaj ne nur ..." - projekto kunfinancita de Vroclava Komunumo. En 2009, ĝi preparis kaj efektivigis la 19-an Internacian Ekumenan Esperanto-Kongreson en Vroclavo kaj en 2018 oni kunorganizis la 70-an Internacian Esperanto-Kongreson de Fervojojistoj Vroclavo 2018. SEA organizis en Vroclavo kaj en Świdnica (2017; 2018) la ekspozicion "Zamenhof - kreinto de Esperanto" (la ekspozicio estis preparita kunlabore kun la Ministerio pri Eksterlandaj Aferoj de Respubliko Pollando kaj la Centro por Interkultura Edukado (CIE - pollingva mallongigo CEM) Nowy Sącz-Wrocław; ĝi montriĝis en 2017-2018 en multaj landoj tra la mondo). Estis montrita ankaŭ la mini-ekspozicio: "Esperanto-Movado en Vroclavo kaj en Malsupra Silezio". Lastatempe (2019-2020), SEA organizis pli ol 40 entreprenojn kaj eventojn (inkluzive lingvokursojn, prelegojn kaj temajn kunvenojn, 6 koncertojn malfermitaj al la ĝenerala publiko kaj 14 edukajn, distrajn kaj kulturajn vojaĝojn). ŚZE kunlaboras kun ĉiuj homoj por kiuj respekto al aliaj homoj gravas.
GALERIA FOTOGRAFII / GALERIO DE FOTOJ
ESPERANTYŚCI I WYDARZENIA / ESPERANTISTOJ KAJ EVENTOJ
WYJAŚNIENIA DO ZDJĘĆ / KLARIGOJ PRI LA FOTOJ
W kamienicy przy ulicy Gustav-Freytag-strasse 15 (obecnie Dyrekcyjna) - 12.04.1905 - powstała pierwsza zorganizowana grupa esperantystów we Wrocławiu i na całym Śląsku (Inicjator: Rudolf Janas). Wkrótce Wrocław ‒ miasto na styku wielu kultur ‒ stał się bardzo ważnym ośrodkiem ruchu esperanckiego.
En brikdomo strato Gustav-Freytag 15 (la nuna Dyrekcyjna) - 12.04.1905 – estis fondita unua organizita Esperanto-grupo en Vroclavo kaj en tuta Silezio (Iniciatinto: Rudolf Janas). Baldaŭ Vroclavo ‒ la urbo tanĝe de multaj kulturoj ‒ fariĝis tre grava centro de la Esperanto-movado.
W kamienicy Rynek 1b - 18 marca 1948 r. powstała pierwsza powojenna polska organizacja esperancka. Założyli ją: Janina Ender, Stefan Frejtak, Lechosław Gwiazdowski, Stanisław Michalkiewicz, Józef Mielczarek, Eugeniusz Misiurewicz,Ryszard Nowakowski, Bogdan Opolski, Jacek Piątkowski, Urszula Przybyło, Kazimierz Raczko, Zygmunt Sagan, Mieczysław Sambor.
En brikdomo Rynek 1b - la 18-an de marto de la jaro 1948 formiĝis la unua postmilita pola Esperantista organizacio. Fondis ĝin: Janina Ender, Stefan Frejtak, Lechosław Gwiazdowski, Stanisław Michalkiewicz, Józef Mielczarek, Eugeniusz Misiurewicz, Ryszard Nowakowski, Bogdan Opolski, Jacek Piątkowski, Urszula Przybyło, Kazimierz Raczko, Zygmunt Sagan, Mieczysław Sambor.
1965 - esperantyści wrocławscy postanowili organizować coroczne wczasy połączone z nauką esperanta w Sudetach (inicjator: Edward Wojtakowski). W latach 1965 - 1989 zostały zorganizowane 34 turnusy pod nazwą „Złota Polska Jesień“ i „Esperanto hejme“ w ośrodku wczasowym FWP w Międzygórzu. We wczasach tych uczestniczyło łącznie ponad 10 tysięcy osób z kilkudziesięciu krajów. Od 1990 r. działalność wczasowa jest kontynuowana w różnych miejscowościach wypoczynkowych Sudetów (Karpacz, Kudowa-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Szczawno-Zdrój, Lądek-Zdrój).
1965 - vroclavaj esperantistoj decidis organizi ĉiujaran feriadon ligitan kun lernado de Esperanto en Sudetoj (iniciatinto: Edward Wojtakowski). En la jaroj 1965-1989 oni organizis 34 feriajn skipojn sub nomo “La ora pola auŭtuno“ kaj „Esperanto hejme“ en feria centro de polaj sindikatoj en pitoreska montara loko Międzygórze. Tiun feriadon kune partoprenis pli ol 10 mil personoj el kelkdek landoj. De 1990 tiu feria agado estas kontinuata en diversaj ripozlokoj en Sudetoj (Karpacz, Kudowa-Zdrój, Duszniki-Zdrój, Szczawno-Zdrój, Lądek-Zdrój).
WYBRANE IMPREZY ŚLĄSKIEGO ZWIĄZKU ESPERANCKIEGO – PLAKATY
ELEKTITAJ EVENTOJ DE SILEZIA ESPERANTO-ASOCIO - AFIŜOJ
Page updated
Google Sites
Report abuse