Wat is alchemie?

Alchemie of alchimie (van het Arabisch al-kimia) is een vorm van natuurfilosofie die werd aangetroffen in veel verschillende culturen en tijden, zoals het Oude Egypte en het China van Lao Tzu, het hellenistische Griekenland van Alexander de Grote en de bloeiperiode van de Arabische alchemie in de 10e eeuw. Vaak wordt aangenomen dat de 'productie' van goud en andere edele metalen het enige doel van de alchemie zou geweest zijn, maar er waren ook alchemisten die dit praktische aspect eerder beschouwden als een bijproduct van een innerlijke verandering die de alchemist zelf onderging. Vooral sedert de renaissance ontwikkelde de alchemie in Europa zich stilaan tot een meer filosofische en spirituele discipline. Vanaf de 17e eeuw werd het geleidelijk aan vervangen door moderne scheikunde en farmacologie.

Alchemie behoort net zoals bijvoorbeeld de astrologie tot de zogenaamde occulte of "hermetische" wetenschappen. Het maakt deel uit van een voorwetenschappelijk wereldbeeld en maakt in vergelijking met de moderne wetenschap gebruik van een alternatief verklaringsmodel met een eigen systeem en methode.

Er is ruimschoots bewijs dat de oude Egyptenaren opmerkelijk bedreven waren in verschillende kunsten, gebaseerd op kennis van scheikunde, zoals metallurgie, emailleren, glastinten, extractie van plantaardige oliën en verven. Om dergelijke redenen wordt Egypte, of Khem, het land van donkere aarde, vaak voorgesteld als het moederland van de chemie; zodat later deze 'kunst van het donkere land' bij de islam bekend werd als al Khem, en via de islam in de westerse wereld als alchemie.

Alchemie bestrijkt diverse filosofische tradities verspreid over ongeveer vier millennia en drie continenten. Men kan ten minste drie grote tradities onderscheiden die grotendeels onafhankelijk van elkaar ontstonden: de Chinese alchemie, de Indiase alchemie en de westerse alchemie. Deze laatste ontstond rond de Middellandse Zee, waarbij in de loop van enkele duizenden jaren haar centrum verschoof vanuit het Oude Egypte naar de Grieks-Romeinse wereld en via islamitische beoefenaars ten slotte het middeleeuwse Europa bereikte. Chinese alchemie was nauw verbonden met het taoïsme en de Indiase alchemie met de dharma -religies, terwijl westerse alchemie haar eigen filosofische systeem ontwikkelde onder invloed van diverse westerse religies. In hoeverre de genoemde drie tradities elkaar in de loop der tijden hebben beïnvloed en of ze mogelijk een gemeenschappelijke oorsprong hebben, blijft een onbeantwoorde vraag.

TIP: lees ook het uitgebreide etalageartikel dat ik onder mijn accountnaam J.G.G. voor Wikipedia over Alchemie schreef