Ιστορικό παράρτημα -Σκυλλίας 2014
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ο Σκυλλίας 2014 αφιερώνεται στην ιστορία των
SS Stephen Hopkins- «Raider» Stier
μια επική ναυτική ιστορία με Βορειοευβοιώτες…
Για την έρευνα και την αναδίφηση:
Αποστόλου Δημήτρης «Ελύμνιος»-Παλάντζας Γιάννης
SS Stephen Hopkins- «Raider» Stier
μια επική ναυτική ιστορία «Δαυΐδ και Γολιάθ» από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Πριν από 73 χρόνια, στις 27 Οκτωβρίου 1942, μια σωσίβια λέμβος αμερικανικού εμπορικού πλοίου με 15 επιζώντες βγήκε σε μια ακτή της βραζιλιάνικης ζούγκλας. Είχε προηγηθεί ένα ταξίδι 31 ημερών, με πανί, στον Ατλαντικό Ωκεανό, κατά το οποίο τέσσερις άνδρες είχαν χάσει τη ζωή τους και είχαν «ενταφιαστεί» στην ανοικτή θάλασσα.
Μαζί με τη
λέμβο και τους γενειοφόρους, μαυρισμένους από τον ήλιο, ναύτες, ήρθε στο προσκήνιο μια άνευ προηγουμένου ναυτική ιστορία από τη σύρραξη του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Όλοι ήταν επιζήσαντες από τη μοναδική περίπτωση, στη διάρκεια του αιματηρού πολέμου, βύθισης ενός βαριά επανδρωμένου γερμανικού πολεμικού πλοίου επιφανείας από ένα κοινό εμπορικό πλοίο.
Το Σεπτέμβριο του 1942 στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Ν. Αφρικής περιπολούσε το βαρύ καταδρομικό Michel με 2 πλοία ανεφοδιασμού και ήδη είχαν προξενήσει βαριές απώλειες σε συμμαχικά εμπορικά πλοία. Μαζί τους επιχειρούσε και το πολεμικό πλοίο τύπου «Raider», Stier, το οποίο ως νεότευκτο και με νέο καπετάνιο θα προσπαθούσε να μπει και αυτό στον χορό των επιτυχιών και να αποκομίσει εμπειρία. Αυτό είχε κατά νου το Γερμανικό Επιτελείο Ναυτικού στο Βερολίνο και είχε δώσει οδηγίες τα τέσσερα πλοία να επιχειρούν από κοινού.
Κατά τη διάρκεια του B ' Παγκόσμιου Πολέμου, το γερμανικό ναυτικό ναυπήγησε σειρά βαριά οπλισμένων σκαφών γνωστά ως «επιδρομείς-Raider», τα οποία καμουφλάριζε ως εμπορικά πλοία, με σκοπό να λυμαίνονται μεμονωμένων εμπορικών σκαφών των συμμάχων.
Τα μεταμφιεσμένα αυτά πλοία αναρτούσαν σημαία ουδέτερης χώρας και διέθεταν, συνήθως, δύο σωλήνες τορπιλών εμπρός, έξι πυροβόλα των 15cm (5,9-ίντσες), συν τα αντιαεροπορικά πυροβόλα όπλα και συχνά υδροπλάνο. Όλον αυτό τον εξοπλισμό φρόντιζαν να τον αποκρύπτουν επιμελώς πίσω από πάνελ και άλλα αποπροσανατολιστικά στοιχεία που έφεραν στο κατάστρωμα.
Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ήταν το Raider Stier, το οποίο ναυπηγήθηκε από τον γνωστό κολοσσό Krupps το 1936 και εισήλθε σε επιχειρησιακή ετοιμότητα το 1942, υπό τις διαταγές του Horst Gerlach, με ένα πλήρωμα 324 καλά εκπαιδευμένων ανδρών του Ναυτικού και ήδη είχε στο ενεργητικό του τρία ανύποπτα θύματα: (Gemstone (British), Stanvac Calcutta (Panama-flag U.S.-owned) and Dalhousie (British).
Οι συνήθεις στόχοι του ήταν εμπορικά πλοία των συμμάχων, τύπου «Liberty», όπως και το SS Stephen Hopkins. Το τελευταίο ολοκλήρωνε το παρθενικό του ταξίδι: Σαν Φρανσίσκο - Μπόρα Μπόρα - Ώκλαντ, Νέα Ζηλανδία - Μελβούρνη - λιμάνι Λίνκολν, Αυστραλία, Ντέρμπαν, Κέιπ - Τάουν, Παραμαρίμπο, Ολλανδική Γουινέα, Σαν Φρανσίσκο.
Ήταν ένα κυριακάτικο πρωινό της 27 Σεπτεμβρίου 1942, όταν το Stier μαζί με ένα πλοίο ανεφοδιασμού περιπολούσε ανοικτά των νοτιοδυτικών ακτών της Ν. Αφρικής, έχοντας απομακρυνθεί 120 μίλια από το καταδρομικό Michel. Ο καιρός ήταν βροχερός, επικρατούσε πυκνή ομίχλη και η ορατότητα μόλις πλησίαζε τα 2 μίλια. Σε ένα αιφνιδιαστικό άνοιγμα του καιρού τα δύο πλοία συναντήθηκαν απροσδόκητα.
Μετά την πρώτη έκπληξη το γερμανικό πλοίο έβαλε εναντίον του αμερικανικού με το βαρύ οπλισμό του. Σύντομα, τα αποτελέσματα ήταν ορατά, αφού καπνοί έβγαιναν από το ανυπεράσπιστο θύμα του. Όμως, προς έκπληξή τους αντιλήφθηκαν ότι στα καταιγιστικά πυρά τους υπήρχε διαρκής απάντηση από ένα μικρό πυροβόλο όπλο των 4-ιντσών, τοποθετημένο στην πλώρη, τη μοναδική δύναμη πυρός που διέθεταν για αυτοάμυνα τα πλοία τύπου «Liberty».
Από τα μικρό αυτό κανόνι εξαπολύθηκαν 35 βλήματα κατά του Γερμανικού πολεμικού, από τα ηρωικά μέλη του πληρώματος, και τα τελευταία μάλιστα 5 από τον αξιωματικό Cadet O’Hara, τα οποία όλα ήταν και εύστοχα.
.
Η μάχη ήταν σχετικά σύντομη αλλά φονική. Μισή ώρα μετά την έναρξή της το Liberty άρχισε να βουλιάζει. Από τα 59 μέλη του πληρώματός του διασώθηκαν 19, τα οποία επιβιβάστηκαν σε σωσίβια λέμβο και με λιγοστές προμήθειες θα διένυαν 2.200 μίλια σε 31 ημέρες, μέχρι που τα θαλάσσια ρεύματα θα τους έβγαζαν σε παραλία της Βραζιλίας. Επέζησαν τελικά 15.
Όμως και το Stier είχε υποστεί μεγάλες ζημιές και μερικές ώρες αργότερα το πλήρωμα του αναγκάστηκε να το αυτοβυθίσει και να το εγκαταλείψει. Οι γερμανοί ναυαγοί, εκτός 3 απωλειών που είχαν από το επεισόδιο, παραλήφθηκαν από το παρακείμενο σκάφος ανεφοδιασμού.
Μετά από αρκετό καιρό το περιστατικό άρχισε να κυκλοφορεί σαν εκπληκτικό γεγονός πρώτα στις τάξεις του Γερμανικού και αργότερα του αντίστοιχου συμμαχικού Ναυτικού.
Το Πολεμικό Ναυτικό των Η.Π.Α. παρασημοφόρησε πολλούς από το πλήρωμα του Hopkins, απέδωσε εξαιρετικές τιμές και τιμητικές συντάξεις στους αποθανόντες, εκ των οποίων 3 τα ονόματά τους αποδόθηκαν σε νέα πλοία του πολεμικού ναυτικού. Η ιστορία του Hopkins θεωρείται από τις κορυφαίες της Πολεμικής Ναυτικής Ιστορίας των Αμερικανών, καθόσον ήταν το πρώτο και το τελευταίο εμπορικό πλοίο που στη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου βύθισε ένα πολεμικό πλοίο επιφανείας.
Η ιστορία του SS Stephen Hopkins & Stier εμπεριέχεται σε αρκετά ιστορικά βιβλία εποχής και ακόμα προσέλκυσε το ενδιαφέρον και της Αμερικανικής Κινηματογραφικής Βιομηχανίας, η οποία επεχείρησε κατά καιρούς να τη μεταφέρει σε ταινία με διάσημους πρωταγωνιστές. Αν και αυτό δεν καρποφόρησε μέχρι σήμερα, ωστόσο άλλες γνωστές ταινίες φαίνεται να τη χρησιμοποιούν διασκευασμένη.
Από τα επίσημα αρχεία του Αμερικανικού Ναυτικού προκύπτει ότι στο εκπληκτικό αυτό συμβάν συμμετείχαν, ως μέλη του πληρώματος 7 Έλληνες από τους οποίους 3 κατάγονταν από τη Λίμνη της Βόρειας Εύβοιας:
Merchant Mariners Killed or Died in Lifeboat (Ναύτες του εμπορικού πλοίου που σκοτώθηκαν ή πέθαναν στη σωσίβια λέμβο): http://www.usmm.org/hopkins.html
Τα δύο μέλη του πληρώματος κατάγονται από γνωστές-παραδοσιακές Λιμνιώτικες οικογένειες και εκτελούσαν χρέη λιπαντών στο πλοίο, ενώ για τον Ανδρέα Τσιγώ(ο)νη, «υαλοκαθαριστή». Πιθανόν, πρόκειται για εξειδικευμένο συντηρητή και καθαριστή των διαφανών-γυάλινων σωληνώσεων της κεντρικού μηχανοστασίου, η λίπανση του οποίου έπρεπε να γίνεται δια οπτικού ελέγχου.. Η λεπτομερής συμμετοχή των δύο Λιμνιωτών στο συμβάν δεν μπορεί να καθοριστεί με ακρίβεια. Το σίγουρο είναι ότι, τελικά, δεν επιβίωσαν χωρίς να μπορεί να προσδιοριστεί αν φονεύθηκαν στη διάρκεια της σύγκρουσης ή στη μετέπειτα οδυσσειακή περιπέτεια των διασωθέντων στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Η Αμερικανική Κυβέρνηση αναγνώρισε τις υπηρεσίες τους και παρείχε στις οικογένειές τους τιμητική σύνταξη. Παλιότεροι Λιμνιώτες ενθυμούνται τις μητέρες των αποθανόντων να κλαίνε για τα παλικάρια τους, όπως και την αναγραφή του πλοίου SS Stephen Hopkins στα παραστατικά είσπραξης της σύνταξής τους.
Αξιοπερίεργο, βέβαια, είναι το γεγονός ότι με την ίδια αιτιολογία αποδίδονταν σύνταξη και σε έναν άλλο ναυτικό από τη Λίμνη, τον Νικόλαο Μπενετή, για τον οποίο αγνοούμε τον τρόπο επιβίβασής του στο μοιραίο πλοίο και το ρόλο του σε αυτό. (επισήμανση φίλου-ερευνητή: Ο Νικόλαος Μπενετής φαίνεται ότι σκοτώθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1942 σε ηλικία 29 χρονών. Ήταν μέλος του πληρώματος στο υπό σημαία Παναμά, εμπορικό πλοίο ''NIMBA'', το οποίο δέχτηκε τορπιλισμό απο γερμανικό υποβρύχιο U-515, στον Ατλαντικό ωκεανό, στις ακτές της Βενεζουέλας. Όπως αναφέρεται,τα καθήκοντά του στο πλοίο ήταν θερμαστής και υπεύθυνος για τυχόν φωτιές στο χώρο του μηχανοστασίου.
Last-First-Ship-Date-Position-Home-Age
Benetis-Nick-Nimba-09/13/42-F/W-Greece-29
http://www.usmm.org/killed/b.html-http://uboat.net/allies/merchants/2158.html).
Ίσως, με τη μελλοντική έρευνα και τη γνωστοποίηση του συγκεκριμένου δημοσιεύματος προκύψουν περισσότερα στοιχεία. Πάντως, η συμμετοχή τους έστω και με μη πλήρως εγνωσμένες πληροφορίες αρκεί για την απόδοση τιμής στα νέα αυτά παλικάρια από τη Λίμνη και τη Βόρεια Εύβοια, που στις εσχατιές του πλανήτη μας και εν μέσω της μεγάλης πρόκλησης του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, τίμησαν τη χώρα τους, τον τόπο τους και την πόλη τους κάνοντας το καθήκον τους.
Τσιφόρος Κώστας Τσιγώνης Ανδρέας Νικόλαος Μπενετής