ΟΤΑΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ... OFFSIDE

Μια πολύ σημαντική παράμετρος η οποία στις ημέρες μας χαρακτηρίζει, επηρεάζει και καθορίζει (δυστυχώς αρνητικά) την ενασχόληση των μικρών αθλητών με τον αθλητισμό είναι η υπερβολική γονική παρουσία, η παρέμβαση πολλών γονέων στην αθλητική δραστηριοποίηση των παιδιών τους, καθώς και η προσπάθειά τους να επηρεάσουν τις επιλογές του προπονητή αλλά και τη διαδικασία της προπόνησης.

Ποιά προβλήματα δημιουργούνται συνήθως:

- Οι γονείς ασχολούνται υπερβολικά με την αθλητική δραστηριότητα του παιδιού. Αυτό μπορεί να γίνεται προβάλλοντας στο παιδί απαιτήσεις για διάκριση οι οποίες πιθανόν να μην συμπορεύονται με τη διάθεση και τα κίνητρα του παιδιού.

- Επίσης πρόβλημα είναι πιθανά αρνητικά σχόλια του γονέα μπροστά στο παιδί για άλλους συμπαίκτες, αντιπάλους, τον προπονητή/τρια, αλλά και άλλους γονείς συναθλητών .

Πολύ συχνά, οι γονείς και άλλοι θεατές δημιουργούν άθελά τους πίεση στα παιδιά. Πράγματι, οι Randall και McKenzie (1987) αναφέρουν ότι:

«Όταν το περιβάλλον του αθλητισμού για τους νεαρούς/ές αθλητές/τριες χαρακτηρίζεται από την παρεμβατική συμπεριφορά των θεατών (π.χ., φωνάζοντας επικρίσεις και ύβρεις, καθοδήγηση από την εξέδρα,κριτική στον προπονητή,) και αποσπούν την προσοχή των παιδιών, τότε η ανταγωνιστική πίεση μπορεί να αυξηθεί με αρνητικά για την ψυχολογία του παιδιού και την απόδοσή του αποτελέσματα. Ομοίως, η υπερβολική λεκτική παρεμβολή του θεατή/γονέα από την εξέδρα μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των κινήτρων της απόδοσης του νεαρού αθλητή εφόσον ο τελευταίος βομβαρδίζεται διαρκώς από τα αρνητικά σχόλια του θεατή/γονέα.»

Οι γονείς έχουν διαφορετικές προσδοκίες από τα παιδιά τους στον αθλητισμό.

-Κάποιοι μπορεί να θέλουν τα παιδιά τους να πετύχουν, επειδή αισθάνονται ότι έχασαν τις ίδιες ευκαιρίες όταν ήταν νέοι. -Άλλοι μπορεί να επιθυμούν να ζήσουν αντιπροσωπευτικά μέσα από τα παιδιά τους, και την ελπίδα να κερδίσουν δόξα από την επιτυχία τους (Brower, 1979).

Όποιος και αν είναι ο λόγος, οι περισσότεροι γονείς δεν καταλαβαίνουν ή αγνοούν τα προσωπικά τους κίνητρα για να συμμετέχουν τα παιδιά τους στον αθλητισμό.

Οι γονικές φιλοδοξίες συχνά υπερβαίνουν σε ορισμένες περιπτώσεις εκείνες των παιδιών, σε σημείο όπου τα παιδιά συμμετέχουν σε ένα συγκεκριμένο άθλημα ως καθήκον, και όχι για ευχαρίστηση (Evans, 1993).

Σύμφωνα με τους Gould και Petlichkoff (1988), αυτά είναι τα παιδιά που κινδυνεύουν περισσότερο να εγκαταλείψουν τον αθλητισμό.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς:

Να ασκούν όσο το δυνατόν πιο μετριοπαθή παρεμβολή στην ενασχόληση του παιδιού με τον αθλητισμό έτσι ώστε ο βασικός στόχος των παιδιών να είναι το παιχνίδι, η χαρά, η κοινωνικοποίηση, οι εμπειρίες και τα συναισθήματα που προκύπτουν από αυτό. Εάν τα παιδιά δεν έχουν την άνεση να εκτονωθούν, να διασκεδάσουν, να εκφραστούν και να βιώσουν την επιτυχία και την αποτυχία τα ίδια, παρέα με τους συνομηλίκους τους μέσα στο δικό τους περιβάλλον κι όχι κάτω από το συνεχόμενο έλεγχο των γονιών τους θα μεγαλώσουν κάτω από συνεχόμενη καταπίεση. Εάν το αποτέλεσμα στον αθλητισμό γίνει αυτοσκοπός και το παιχνίδι μια τυποποιημένη διαδικασία παραγωγής αθλητικών ταλέντων, τότε τα παιδιά θα χάσουν το ενδιαφέρον τους και θα είναι θέμα χρόνου το πότε θα τον εγκαταλείψουν άδοξα.

Και επειδή ένας γονέας δεν συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο μόνο στον αθλητισμό, χάνεται μια ευκαιρεία για να δει την γονεϊκή του επίδραση μέσα από ένα καλύτερο και πιο διαυγές πρίσμα καθοδήγησης προς την ανεξαρτησία και κοινωνικοποίηση του παιδιού του και όχι σαν μια συνεχή προβολή του και εξάρτηση από την παρουσία και τις αποδόσεις του παιδιού του.

Τα παιδιά αργά η γρήγορα συνειδητά η ασυνείδητα αντιδρούν στις παραβιάσεις και καταπιέσεις με διάφορους "καταστροφικούς τρόπους", ένας από αυτούς είναι η "αποτυχία" σε αποδόσεις και μαθήματα μιας και εξαναγκάζονται να αποτύχουν για να έχουν κάτι ολότελα δικό τους, την αποτυχία μια η επιτυχία τους μοιράζεται και πολλές φορές "κλέβεται" από του γονείς που την προβάλλουν σαν δικό τους επίτευγμα.

Η αναγωγή πάντως του αποτελέσματος ως κύριου στόχου επιδρά αρνητικά τόσο στον αθλητή και στον προπονητή όσο και στην οικογένεια.

Η πλειοψηφία των ερευνητών θεωρεί ότι ο μονόπλευρος προσανατολισμός προς την επίτευξη συγκεκριμένου αποτελέσματος στη νεαρή ηλικία έχει αρνητικές συνέπειες. Από την μια πλευρά στερεί από τους αθλητές τη χαρά της συμμετοχής, την ψυχαγωγία και την ανάπτυξη ομαλού συναισθηματικού βίου (Smoll, 1986, Laughlin, 1989, Hopper and Jeffries, 1990).

Από την άλλη, η επιμονή στην ανάπτυξη ορισμένων παραγόντων που σιγουρεύουν περισσότερο το αποτέλεσμα στην παιδική ηλικία και η μη ισομερής προπόνηση για την ανάπτυξη όλων των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης επιδρά περιοριστικά στη μελλοντική εξέλιξη του αθλητή (Martin et. Al., 1991).

Σύνοψη από άρθρα

Νικολάου Γρίβα, Ph.D, ΕΕΠ Πανεπιστημίου Αθηνών

Θωμάς Καραμπέτσιος M.Sc. in Sports Administration & Management Αθλητικού Διευθυντή ΑΟ Αμύντα.