Ο κινηματογράφος ή αλλιώς σινεμά (Κινηματογράφος -> cinématographe -> Cinema) αποτελεί σήμερα την αποκαλούμενη και έβδομη τέχνη, δίπλα στη γλυπτική, τη ζωγραφική, τον χορό, την αρχιτεκτονική, τη μουσική και τη λογοτεχνία. Αρχικά εμφανίστηκε περισσότερο ως μια νέα τεχνική καταγραφής της κίνησης και οπτικοποίησής της, όπως δηλώνει και ο ίδιος ο όρος (κινηματογράφος = κινήματα + γραφή).
Ένας από τους πρώτους κινηματογραφιστές που χρησιμοποίησε την διαθέσιμη τεχνική της εποχής με σκοπό την παραγωγή ταινιών κάτω από όρους τέχνης, υπήρξε ο Ζωρζ Μελιέ, ο οποίος θεωρείται και από τους πρώτους κινηματογραφικούς σκηνοθέτες. Οι ταινίες του πραγματεύονταν θέματα από τον χώρο του φανταστικού, ενώ η ταινία του Ταξίδι στη Σελήνη (Le voyage dans la lune, 1901) υπήρξε πιθανότατα η πρώτη που προσπάθησε να περιγράψει ένα ταξίδι στο διάστημα. Επιπλέον, εισήγαγε τεχνικές οπτικών εφέ, ενώ για πρώτη φορά πρόβαλε έγχρωμες ταινίες, χρωματίζοντας την κινηματογραφική ταινία (καρρέ) με το χέρι.
Με αφετηρία τις νέες δυνατότητες που αναδείχθηκαν, ο κινηματογράφος μετασχηματίστηκε διεθνώς σε μία δημοφιλή μορφή τέχνης, ενώ παράλληλα πολλοί κινηματογραφικοί χώροι δημιουργήθηκαν με αποκλειστικό σκοπό την προβολή ταινιών. Εκτιμάται ότι το 1908, στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρχαν περίπου 10.000 κινηματογράφοι. Οι ταινίες της εποχής ήταν διάρκειας δέκα έως δεκαπέντε λεπτών, αλλά σταδιακά η διάρκειά τους αυξήθηκε. Σημαντική συμβολή σε αυτό είχε ο Αμερικανός σκηνοθέτης D. W. Griffith, στον οποίο ανήκουν μερικά από τα πρώτα ιστορικά έπη του κινηματογράφου.
Ο όρος βουβός κινηματογράφος χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ταινίες (βουβές ταινίες) που δεν είχαν συγχρονισμένο ηχογραφημένο ήχο και πιο συγκεκριμένα δεν είχαν ηχητικούς διαλόγους. Στις βουβές ταινίες οι διάλογοι αποδίδονται μέσω παντομίμας και υποτίτλων-διαλόγων. Η ιδέα συνδυασμού κινούμενων εικόνων με ήχο είναι παλιά όσο και ο κινηματογράφος αλλά λόγω τεχνικών δυσκολιών ο συγχρονισμός διαλόγων έγινε πρακτικά εφαρμόσιμος στο τέλος της δεκαετίας του 1920. Η οπτική ποιότητα των βουβών ταινιών - ειδικά αυτών που δημιουργήθηκαν μετά το 1920 - ήταν συχνά πολύ καλή. Όμως υπάρχει η εσφαλμένη αντίληψη ότι αυτές οι ταινίες είναι πρωτόγονες με τα σύγχρονα δεδομένα. Αυτή η αντίληψη υπάρχει λόγω του ότι συχνά οι βουβές ταινίες παίζονται σε λάθος ταχύτητα και λόγω της φθοράς της ταινίας με το πέρασμα του χρόνου.
Ανάμεσα στις βουβές ταινίες που άφησαν εποχή, παραπέμπουμε σε πέντε από τις σπουδαιότερες:
1. ΜΙΣΑΛΛΟΔΟΞΙΑ (Intolerance-1916) του D.W. Griffith
2. ΘΩΡΗΚΤΟ ΠΟΤΕΜΚΙΝ (Bronenosets Potemkin-1925) του Sergei Eisenstein
3. ΑΥΓΗ (Sunrise-1927) του F.W. Murnau
4. Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ (The General-1927) του Buster Keaton
5. ΤΑ ΦΩΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ (City Lights-1931) του Charlie Chaplin
Πατρίδα του διασημότερου μυστικού πράκτορα και του πιο λατρεμένου μικρού μάγου, στον τομέα της έβδομής τέχνης, η Βρετανία, με το πλεονέκτημα που της χάρισε η γλώσσα, κατέκτησε εύκολα την άλλη πλευρά του Ατλαντικού και ολόκληρο τον κόσμο. Ο Λόρενς της Αραβίας του Ντέιβιντ Λιν, τα 39 σκαλοπάτια του Άλφρεντ Χίτσκοκ, το Trainspotting του Ντάνι Μπόιλ, είναι μόλις μερικά δείγματα από τα αριστουργήματα που μας χάρισε ο αγγλικός και γενικότερα ο βρετανικός κινηματογράφος. Σήμερα, τα Βραβεία της Βρετανικής Εταιρείας Κινηματογράφου (Βραβεία BAFTA) αποτελούν προάγγελο των Όσκαρ, ενώ ηθοποιοί όπως ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, ο Τομ Χίντλεστον και ο Έντι Ρεντμέιν περιλαμβάνονται στα σύγχρονα και πολυαγαπημένα αστέρια του Χόλιγουντ, μεταφέροντας στην Αμερική κάτι από τη φινέτσα και τη γοητεία των βρετανών τζέντλεμαν. Ακολουθούν 5 αριστουργηματικά δείγματα:
1. The 39 steps / Τα 39 σκαλοπάτια (1935)
Πρωταγωνιστές: Robert Donat, Madelleine Carroll, John Laurie
Σκηνοθεσία: Alfred Hitchcock
Αριστουργηματική ταινία του Α. Χίτσκοκ, του σκηνοθέτη που αποτελεί καμάρι του βρετανικού κινηματογράφου. Ένας αρχιτέκτονας γνωρίζει και φιλοξενεί μια μυστηριώδη γυναίκα, η οποία αφού του αποκαλύπτει ένα μυστικό, βρίσκεται δολοφονημένη. Ο άνδρας καταλήγει φυγάς, μπλέκεται σε μια κατασκοπευτική συνωμοσία, ενώ προσπαθεί να ανακαλύψει τους δολοφόνους και να αποδείξει πως είναι αθώος. Σασπένς, μυστήριο και ατμόσφαιρα που μόνο στις αγγλικές ταινίες του Χίτσκοκ συναντάς.
2. Lawrence of Arabia / Λόρενς της Αραβίας (1962)
Πρωταγωνιστές: Peter O’ Tool, Anthony Quinn, Omar Sharif
Σκηνοθεσία: David Lean
Ιστορική, βιογραφική αγγλική ταινία που αφηγείται την δράση του Τ.Ε.Λορενς, Βρετανού αξιωματούχου, ο οποίος δρώντας ως κατάσκοπος στη Σαουδική Αραβία κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, κατάφερε να ενώσει τις αντίπαλες αραβικές φατρίες σε νικηφόρο στρατό κατά των Τούρκων.
Ο D.Lean αποτελεί έναν από τους κορυφαίους σκηνοθέτες, όχι μόνο του βρετανικού κινηματογράφου, αλλά του παγκόσμιου. Σε συνδυασμό με το ασυναγώνιστο καστ καθιστούν την ταινία a must see movie.
3. This is England (2006)
Πρωταγωνιστές: Jo Hartley, Joseph Gilgun, Stephen Graham
Σκηνοθεσία: Shane Meadows
1983, ο 12χρονος Σον, έχει χάσει τον πατέρα του. Αρχίζοντας τις καλοκαιρινές διακοπές, γίνεται μέλος μιας ομάδας skinhead. Οι βανδαλισμοί δεν αργούν να εξελιχθούν σε βίαιες ρατσιστικές πράξεις… Ο βρετανικός κινηματογράφος δίνει την απάντησή του στο American History X, με μια συγκινητική και ρεαλιστική ταινία.
4.The Wind that Shakes the Barley/ Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι (2006)
Πρωταγωνιστούν: Cillian Murphy, Pádraic Delaney, Liam Cunningham
Σκηνοθεσία: Ken Loach
Στην Ιρλανδία του 1920, ο Ντάμιεν εγκαταλείπει την ιατρική του καριέρα και γίνεται παρτιζάνος στον αγώνα κατά των Βρετανών. Διαφωνώντας αργότερα με την απόφαση της μερικής ανεξαρτησίας, αρνείται να παραδώσει τα όπλα και παίρνει μέρος σε μια εμφύλια σύγκρουση που τον φέρνει αντιμέτωπο με τον αδελφό του. Χρυσός Φοίνικας Φεστιβάλ Καννών 2006.
5. Happy-Go-Lucky/ Τυχερή κι ευτυχισμένη (2008)
Πρωταγωνιστούν: Sally Hawkins, Alexis Zegerman, Samouel Roukin
Σκηνοθεσία: Mike Leigh
Η Πόπι είναι δασκάλα στο βόρειο Λονδίνο και συγκατοικεί με μια φίλη και συνάδελφό της. Πάντα χαρούμενη και αισιόδοξη, προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με το σχολείο, τις αμήχανες οικογενειακές συγκεντρώσεις αλλά και τα "περίεργα" μαθήματα οδήγησης και φλαμένκο που μόλις ξεκίνησε.
Το Χόλυγουντ (Hollywood) είναι περιοχή της πόλης του Λος Άντζελες στην πολιτεία της Καλιφόρνιας. Λόγω της φήμης και της ταυτότητάς του ως ιστορικό στούντιο κινηματογράφου, η λέξη "Χόλυγουντ" χρησιμοποιούνταν συχνά ως συνώνυμο για την αμερικανική βιομηχανία ταινιών και τηλεόρασης. Αυτής της τεράστιας βιομηχανίας του θεάματος επιλέξαμε ενδεικτικά οκτώ αριστουργήματα:
1. Citizen Kane/ Πολίτης Κέιν (1941) του Orson Welles
Ένας δημοσιογράφος ερευνά τη ζωή ενός μεγιστάνα του Τύπου, για να ανακαλύψει το νόημα της λέξης "ρόουζμπαντ" (rosebud) που εκστόμισε πριν ξεψυχήσει. Ταινία-ορόσημο του αμερικανικού σινεμά, με φοβερές αφηγηματικές καινοτομίες για την εποχή του, που εισάγουν τον κινηματογράφο στην περιπέτεια της γραφής. Η καλύτερη αμερικανική δημιουργία σύμφωνα με τη γνώμη των περισσοτέρων κριτικών.
2. It's a Wonderfull Life/ Μια Υπέροχη Ζωή (1946) του Φρανκ Κάπρα, με τους Τζέιμς Στιούαρτ, Ντόνα Ριντ, Λάιονελ Μπάριμορ
Την παραμονή των Χριστουγέννων, ένας γκαφατζής άγγελος κατεβαίνει στη Γη για να αποτρέψει από την αυτοκτονία έναν καλό οικογενειάρχη που κατηγορείται για κατάχρηση.
Θαυμάσια αλληγορία της ευτυχίας, συγκινητική, με απόλυτη ισορροπία των μελοδραματικών τόνων και εξαιρετικές ερμηνείες. Αν και αντιμετωπίστηκε με αδιαφορία όταν πρωτοκυκλοφόρησε, η τηλεοπτική προβολή της στα ’70s γύρω από τις γιορτές των Χριστουγέννων την έκανε αναπόσπαστο highlight του χριστουγεννιάτικου προγράμματος της αμερικανικής τηλεόρασης. Πέντε υποψηφιότητες για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα καλύτερης σκηνοθεσίας.
3. Sunset Boulevard/Λεωφόρος της Δύσης (1950) του Billy Wilder με τους: Γουίλιαμ Χόλντεν, Έριχ φον Στροχάιμ, Γκλόρια Σουάνσον
Ένας αριβίστας σεναριογράφος πείθει μια πρώην σταρ του σινεμά να τον συντηρεί, γράφοντάς της ένα σενάριο που θα την ξαναφέρει στη μεγάλη οθόνη. Αλλά όταν αυτός ερωτευτεί μια νεαρή κοπέλα, εκείνη δεν θα τον αφήσει να την εγκαταλείψει έτσι εύκολα. Θρυλική ταινία και σχόλιο πάνω στη βιομηχανία του Χόλυγουντ.
4. America America (1963) του Ηλία Καζάν, με τους: Στάθη Γιαλέλη, Φρανκ Γουλφ, Χάρι Ντέιβις, Τζον Μάρλει, Λίντα Μαρς
Στα τέλη του περασμένου αιώνα, ένας Έλληνας της Μικρασίας, αγωνίζεται για να μπορέσει να πάει στην Αμερική. Επική ταινία γύρω από τις ρίζες των Ελλήνων μεταναστών της Αμερικής. Η μουσική επένδυση της ταινίας έγινε από το Μάνο Χατζιδάκι και κυκλοφόρησε στον ομώνυμο δίσκο του 1963.
5. Godfather/ Νονός (1972) του F.F. Copolla, με τους: Μάρλον Μπράντο, Αλ Πατσίνο, Τζέιμς Κάαν, Ρόμπερτ Ντιβάλ
Ο Βίτο Κορλεόνε είναι ο γηραιός και σεβάσμιος αρχηγός μιας μαφιόζικης οικογένειας στη μεταπολεμική Νέα Υόρκη. Οι καιροί έχουν όμως αλλάξει και όταν ένας βρώμικος πόλεμος μεταξύ των οικογενειών ξεσπά, ο μικρός γιος του, Μάικλ, αναγκάζεται να αναλάβει δυναμικά τα ηνία. Γκαγκστερική ταινία που άφησε εποχή.
6. Στη Φωλιά του Κούκου/ One Flew over the Cuckoos Nest (1975) του Milos Forman με τους: Κρίστοφερ Λόιντ, Τζακ Νίκολσον, Λουίζ Φλέτσερ, Ντάνι ντεΒίτο
Ενας φυλακισμένος μεταφέρεται σε ένα ψυχιατρείο, γιατί οι αρμόδιοι πιστεύουν ότι είναι ψυχοπαθής. Αυτός όμως θα αναστατώσει τη ζωή του ιδρύματος και θα έρθει σε σύγκρουση με τη διεύθυνση. Η ταινία έχει κερδίσει 5 Οσκαρ.
7. Οργισμένο Είδωλο/ Raging Bull (1980) του Martin Scorcese με τους: Ρόμπερτ ντε Νίρο, Κάθι Μοριάρτι, Τζο Πέσι
Βασισμένη στη βιογραφία του πρωτοπυγμάχου της δεκαετίας του '40 Τζέικ Λα Μότα, που κατάφερε να βγεί από την κτηνώδη και βίαιη ζωή του.
8. Schindler's List/ Λίστα του Σίντλερ του St. Spielberg με τους: Λίαμ Νίσον, Μπεν Κίνγκσλεϊ, Ραλφ Φίνες
Η αληθινή ιστορία του Οσκαρ Σίντλερ, ενός Γερμανού βιομηχάνου, που έσωσε 1.300 Εβραίους από το γκέτο της Βαρσοβίας, παρουσιάζοντάς τους ως απαραίτητους για το Τρίτο Ράιχ ειδικευμένους εργάτες.
Παραπάνω από έναν αιώνα το γαλλικό σινεμά ασκεί μέγιστη επιρροή στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Παράγοντας γύρω στις 200 μεγάλου μήκους ταινίες τον χρόνο, έρχεται αμέσως δεύτερο μετά τις ΗΠΑ, την Ινδία και την Κίνα. Αισθητικά η παραγωγή μοιράζεται σχεδόν ισομερώς ανάμεσα στην εμπορική ταινία (κωμωδία και θρίλερ) και την ταινία τέχνης.
Η ιστορία πιστώνει τη Γαλλία με την εφεύρεση του κινηματογράφου. Το 1895, οι αδελφοί Αύγουστος και Λουί Λυμιέρ κατοχύρωσαν μια εφεύρεσή τους που, όχι μόνο αποτύπωνε κινούμενα αντικείμενα επάνω σε ένα φιλμ, άλλα είχε τη δυνατότητα και να τα προβάλει. Ο κινηματογράφος είχε γεννηθεί. Η πρώτη ταινία, Η ΄Εξοδος απ’ το Εργοστάσιο Λυμιέρ στη Λυών (La Sortie de l’ usine Lumière à Lyon), παρουσιάστηκε, στις 22 Μαρτίου 1895, στην Εταιρεία για την Ενθάρρυνση της Εγχώριας Βιομηχανίας, και έκανε μεγάλη εντύπωση. Οι ίδιοι όμως οι εφευρέτες του νέου μέσου δεν πίστευαν σ’ αυτό. Ο Λουί Λυμιέρ πίστευε ότι ο κινηματόγραφος ήταν μια εφεύρεση χωρίς μέλλον.
Ο πρώτος άνθρωπος που κατάλαβε ότι ο κινηματογράφος είχε μέλλον και ότι θα μπορούσε να εξελιχθεί σε αυτόνομη τέχνη ήταν ο Ζόρζ Μελιέ. Όντας ο ίδιος ταχυδακτυλουργός, με τεράστια σκηνική πείρα, κατάφερε, στο ειδικό στούντιο που κατασκεύασε, να γυρίσει κάποιες γεμάτες φαντασία και μαγεία ταινίες που η πιο γνωστή είναι το Ταξίδι στη Σελήνη (Le Voyage dans la lune) (1902). Οι ταινίες του Μελιέ που είχαν επιτυχία σε όλο τον κόσμο, καθιέρωσαν τον κινηματογράφο σαν τη δυνατότερη μορφή μαζικής ψυχαγωγίας, που γρήγορα θα ξεπερνούσε σε δημοφιλία το θέατρο και το μιούζικ - χολ.
Ακολουθούν μερικά από τα αριστουργήματα του γαλλικού σινεμά που ενθουσιάζουν - κατά καιρούς - κοινό και κριτικούς:
1. Η Αταλάντη / L’ Atalante (1934), του Jean Vigo
Η ταινία αφηγείται την ιστορία του γαμήλιου ταξιδιού ενός καπετάνιου με το ποταμόπλοιό του, την «Αταλάντη». Εκτός από τη γυναίκα του, ταξιδεύει μαζί του και ένας μισότρελος ναύτης, μια εκπληκτική φιγούρα που την ερμηνεύει ο Ελβετός ηθοποιός Μισέλ Σιμόν, ένα τσούρμο γάτες και ένα παιδί. Το ταξίδι καταλήγει μοιραία στο μαρασμό της σχέσης του νιόπαντρου ζευγαριού και στην πλήξη, που οδηγεί τη γυναίκα να αποδράσει στους πειρασμούς της ωραίας ζωής στο Παρίσι. Η δομή της ταινίας είναι επεισοδιογραφική, η δραματουργία της κωμική και δραματική, ρομαντική και ανατρεπτική, γκροτέσκα και λυρική, καθιστώντας την ένα αληθινό λαϊκό αριστούργημα, χαρακτηριστική μιας μεταβατικής εποχής από τον βουβό στον ομιλούντα κινηματογράφο.
2. Ο Κανόνας του Παιχνιδιού / La Régle du Jeu (1939), του Jean Renoir
Ο Κανόνας του Παιχνιδιού (όπου μια ομάδα γάλλων αριστοκρατών με τους υπηρέτες τους συγκεντρώνονται σ' ένα κάστρο για ένα κυνηγετικό σαββατοκύριακο) γυρίστηκε ακριβώς στις παραμονές του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, με τον Ρενουάρ στο απόγειο της δημιουργικής του δύναμης. Ήταν τόσο σύνθετο, τολμηρό και μορφολογικά νεωτεριστικό έργο, ώστε σημείωσε παταγώδη αποτυχία και κόπηκαν μέρη του από τον παραγωγό του. Αποκαταστάθηκε σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, όταν η φήμη του είχε εξαπλωθεί σ’ όλον τον κόσμο. Σήμερα κερδίζει σταθερά μια από τις πρώτες θέσεις, σε όλες τις «σφυγμομετρήσεις» κριτικών και σκηνοθετών για τις καλύτερες ταινίες του κινηματογράφου.
3. Μεροκάματο του Τρόμου / Le Salaire de la Peur (1953), του Henri-Georges Clouzot
Η περιπέτεια μιας ομάδας ανδρών που μεταφέρουν ένα φορτίο νιτρογλυκερίνης μέσα από τη ζούγκλα της Κεντρικής Αμερικής. Συγκλονιστικό θρίλερ με πολύ έντονη ατμόσφαιρα και κλιμακωτή εξέλιξη. Μια από τις πιο συναρπαστικές περιπέτειες που γυρίστηκαν ποτέ.
4. Με κομμένη την Ανάσα / A bout de Souffle (1960), του Jean Luc Godard
Η Νουβέλ Βαγκ (1959-1969), είναι μια κινηματογραφική επανάσταση, που όχι μόνο γκρέμισε το παλιό για να θεμελιώσει στη θέση του μια νέα αντίληψη για το σινεμά, άλλα έριξε και μια καινούργια, πιο καθαρή, ματιά στον κόσμο. Επαναξιολόγησε τα εκφραστικά μέσα και την αισθητική του κινηματογράφου και συνέδεσε την έβδομη τέχνη με την κοινωνία και την πολιτική. Σπουδαίος εκπρόσωπος αυτού του κινήματος ο Γκοντάρ, σημαδεύει τον γαλλικό κινηματογράφο, έτσι ώστε η ιστορία του να περιοδολογείται ως προ και μετά Γκοντάρ εποχή. Η ταινία Με κομμένη την Ανάσα, στην οποία ο Μπελμοντό έκανε το ντεμπούτο του ως ηθοποιός, παρουσιάζει τον Μισέλ να πιστεύει ότι η ζωή είναι σινεμά: φορώντας το καπέλο του στραβά, όπως ο ήρωάς του Χάμφρεϊ Μπόγκαρντ, θα κλέψει το αυτοκίνητο που θα τον οδηγήσει από τη Μασσαλία στο Παρίσι κι εκεί θα διεκδικήσει την Πατρίτσια, το κορίτσι που δεν μπορεί να βγάλει από το μυαλό του. Όταν όμως στην πορεία σκοτώνει έναν αστυνομικό, η αναμέτρησή του με την αληθινή ζωή είναι θέμα χρόνου. Ποιος όμως είπε ότι μέχρι τότε δεν μπορεί να απολαύσει κάθε λεπτό – έντονα, ξέφρενα, χωρίς ανάσα;
5. Η Μεγάλη Στρατιά των Αφανών Ηρώων / L' armée des Οmbres (1969), του Jean Pierre Melville
Κατεχόμενη Γαλλία, 1942. Ο πολιτικός μηχανικός Φιλίπ Ζερμπιέ είναι ένας από τους αρχηγούς της Γαλλικής Αντίστασης. Ένας προδότης όμως τον καταδίδει στη Γκεστάπο και ο Φιλίπ μεταφέρεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Καταφέρνει όμως να αποδράσει και προσχωρεί στο αντιστασιακό δίκτυο της Μασσαλίας. Προσαρμόζεται στην καθημερινότητα των συντρόφων του και μοιράζεται μαζί τους τη μοναξιά, τους φόβους κα την αγωνία τους για την κατάληξη του πολέμου. Ο Φιλίπ όμως, εκτός από την αφοσίωσή του στον αγώνα, πρέπει ταυτόχρονα να εντοπίσει τον προδότη. Ταινία - Σύμβολο για τον πόλεμο και την αντίσταση.
6. Το Μίσος / La Haine (1995), του Mathieu Kassovitz
Τρεις νεαροί μετανάστες θα προσπαθήσουν να πάρουν εκδίκηση για τον φίλο τους που έπεσε θύμα αστυνομικής βίας. Περιφερόμενοι άσκοπα στις φτωχογειτονιές του Παρισιού με ένα κλεμμένο περίστροφο στα χέρια τους θα ζήσουν ένα συνταρακτικό 24ωρο, προσπαθώντας να πείσουν όσους δεν τους σέβονται ότι θα πρέπει να τους φοβούνται…Διαχρονικό αριστούργημα του γαλλικού αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου, είναι μία αληθινή, συγκλονιστική και δυστυχώς μόνιμα επίκαιρη δημιουργία."Οι άνθρωποι βλέπουν στο Παρίσι την πόλη του έρωτα και του φωτός. Όμως, όσο υπάρχει αγάπη υπάρχει και μίσος, όπου υπάρχει φως υπάρχει και σκοτάδι" Ματιέ Κασσοβίτς.
7. Αμελί / Le fabuleux destin d'Amélie Poulain (2001), του Jean Pierre Jeunet
Η ονειροπαρμένη Αμελί, μια ρομαντική και γενναιόδωρη γκαρσόνα, έχει έναν δικό της τρόπο να κάνει ευτυχισμένους τους ανθρώπους γύρω της, εκπληρώνοντας τα όνειρά τους. Όταν συναντά στον δρόμο της έναν εξίσου περίεργο τύπο, που συλλέγει πεταμένες φωτογραφίες από μηχανήματα αυτόματης φωτογράφησης, καταλαβαίνει ότι βρήκε την αδελφή ψυχή που αναζητούσε σε όλη της τη ζωή. Μια μοντέρνα, οπτικά μαγευτική και ανάλαφρα ρομαντική κομεντί που προτάθηκε για 5 Όσκαρ, έκανε σταρ την Οντρέ Τοτού κι έγινε σημείο αναφοράς της σύγχρονης ποπ κουλτούρας.
Ο ιαπωνικός κινηματογράφος είναι ένας τεράστιος, ανεκτίμητος και σε μεγάλο βαθμό ακόμα ανεξερεύνητος θησαυρός. Κλασικές και αγαπημένες ταινίες του παγκόσμιου σινεμά υπογράφουν κορυφαίοι ιάπωνες δημιουργοί, θίγοντας πανανθρώπινα και διαχρονικά ζητήματα με σπάνια αριστοτεχνική δύναμη:
1. Ουγκέτσου Μονογκατάρι / Ιστορίες της χλωμής σελήνης μετά τη βροχή (1953), του Κένζι Μιζογκούτσι
Σ’ ένα χωριό της μεσαιωνικής Ιαπωνίας, η οποία σπαράζεται από εμφύλιους πολέμους, ο Γκεντζούρο, ένας φτωχός αγγειοπλάστης, ονειρεύεται καλλιτεχνική δόξα και πλούτη, ενώ ο γαμπρός του, Τομπέι, φιλοδοξεί να γίνει ένδοξος σαμουράι. Mια από τις ωραιότερες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Πρόκειται για μια επιτομή όπου συγκλίνουν οι πιο αντίθετες τάσεις της τέχνης και οι πιο ποικίλες πηγές έμπνευσης. Από όποια οπτική γωνία κι αν τη δούμε, είναι ταυτόχρονα αυτό κι εκείνο και κάτι ακόμα και όλα συνυπάρχουν αρμονικά. Είναι ο ελληνικός μύθος της Οδύσσειας και την ίδια στιγμή ο κελτικός μύθος του Λανσελότου, ένα από τα ωραιότερα έπη περιπέτειας και τρελού έρωτα, ένα από τα φλογερότερα άσματα που έχουν γραφτεί ποτέ, προς τιμήν της αυταπάρνησης και της πίστης.
2. Ταξίδι στο Τόκιο / Tôkyô monogatari / Tokyo Story (1953), του Γιασουχίρο Όζου
Ένα ζευγάρι ηλικιωμένων, ο Χιραγιάμα Σουκίτσι και η σύζυγός του Τόμι, έρχονται από την επαρχία στο Τόκιο, με σκοπό να επισκεφθούν τα παιδιά τους. Η φθορά των συναισθημάτων στο πέρασμα του χρόνου, το εφήμερο των ανθρώπινων πραγμάτων, οι προσδοκίες που διαψεύδονται, το χάσμα των γενεών που υψώνεται αμείλικτο, οι οικογενειακοί δεσμοί που ξεθωριάζουν, η ανέφικτη επικοινωνία, ο παλιός ευγενικός κόσμος που χάνεται μαζί με τους γέρους γονείς, η επιβολή ενός νέου μοντέλου ζωής, στο οποίο κυριαρχεί ο εγωκεντρισμός, η υστερική επιβεβαίωσης της ατομικότητας και όπου ο χρόνος ποτέ δεν είναι αρκετός...
3. Η πύλη της κόλασης / Jigokumon / Gate of Hell (1953), του Τεϊνοσούκε Κινουγκάσα
Γύρω στα 1150 στην διάρκεια της περιόδου Μέιτζι, γίνεται πραξικόπημα εναντίον του αυτοκράτορα, το οποίο τελικά αποτυγχάνει. Για να παραπλανηθούν οι στασιαστές, στην αυτοκρατορική άμαξα μπαίνει η Κέσα, μια κυρία της αυλής, υπό την προστασία του σαμουράι Μορίτο Έντο. Μετά την καταστολή της εξέγερσης ο σαμουράι ξανασυναντά την Κέσα και καθώς είναι ερωτευμένος μαζί της την ζητά σε γάμο, αλλά μαθαίνει ότι είναι παντρεμένη με τον άρχοντα Βατάρου. Τυφλωμένος από το ερωτικό του πάθος, επιμένει σ’ αυτήν την παράλογη απαίτηση γάμου και σταδιακά γίνεται ο περίγελος της κοινωνίας του Κιότο. Βραβευμένη με τον Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ Καννών και το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας, Η πύλη της κόλασης είναι μια μελοδραματική ταινία, με εκθαμβωτική εικαστική δύναμη, που θάμπωσε το δυτικό κοινό με τη μεγαλοπρέπειά της. Ο Τεϊνοσούκε Κινουγκάσα, ένας από τους πιονιέρους του ιαπωνικού κινηματογράφου, υιοθετεί για την αφήγηση της ιστορίας του μια θεατρογενή δραματουργική δομή, στην λογική του Θεάτρου Νο. Η σύνθεση των κάδρων, η εξαιρετικά λειτουργική χρήση και αξιοποίηση των χρωμάτων, η ερμηνεία των ηθοποιών, η σκηνογραφική επιμέλεια, το ηχητικό υπόστρωμα και η μουσική -όλα τέλεια εναρμονισμένα και σε απόλυτη συμμετρία- δημιουργούν ένα λυρικό οπτικοακουστικό ποίημα.
4. Οι 7 Σαμουράι / Shichinin Samurai (1954), του Ακίρα Κουροσάβα
Στην αγροτική Ιαπωνία του 16ου αιώνα, επτά εξαθλιωμένοι σαμουράι δέχονται να υπερασπιστούν ένα χωριό από την επικείμενη επίθεση μιας συμμορίας ληστών. Αξεπέραστο έπος σε εικαστικό και δραματουργικό επίπεδο. Χαρακτήρες στιβαροί και ολοκληρωμένοι, πρωτόγνωρες στη σύλληψη και την ωμότητά τους σκηνές μαχών. Ίσως η ωραιότερη περιπέτεια που γυρίστηκε ποτέ από έναν από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών.
5. Ανθρώπινη Κατάσταση / Human Condition (1959-1961), του Μασάκι Κομπαγιάσι
Η οδύσσεια ενός αντιρρησία συνείδησης, ο οποίος αρχικά είναι φρουρός σε φυλακές στη Μαντζουρία και τελικά στρατεύεται κατά τη διάρκεια του πολέμου Ιαπωνίας – Ρωσίας. Μετά την ήττα της Ιαπωνίας προσπαθεί να γυρίσει στην οικογένειά του, αλλά τα πράγματα δεν πηγαίνουν όπως θα ήθελε.Τριλογία-μνημείο της πάλης του Ανθρώπου με τον «Θυμό» του, ανάγλυφο και παραστατικό, όπως το γλυπτό στους αρχικούς τίτλους κάθε ενότητας σε αυτό το ειρηνιστικό έπος του κινηματογράφου. Η επιβλητικότερη ταινία ανθρωπισμού στο ιαπωνικό σινεμά, τυγχάνει να είναι και η μεγαλύτερη σε διάρκεια (σχεδόν 10 ώρες) στην ιστορία του ιαπωνικού κινηματογράφου. Στο μαραθώνιο μωσαϊκό του σπουδαίου Kobayashi, αποτυπώνεται η ματαίωση του ιδεαλισμού και η διαρκής ταπείνωση του ανθρώπου από τον μιλιταρισμό και τον ολοκληρωτισμό.