Η κινητικότητα με τίτλο «21st Century Skills for Teachers and Students» πραγματοποιήθηκε από τις εκπαιδευτικούς Ευρυδίκη Βενιού (ΠΕ02) και Γιαννοπούλου Ιωάννα (ΠΕ06) στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας από 04/10/2021 έως τις 09/10/2021 στο πλαίσιο του Erasmus+ προγράμματος με τίτλο «Αντιμετωπίζοντας την Σχολική Απάθεια» και κωδικό: 2020-1-EL01-KA101-077891.
Γνωριμία- Εντυπώσεις
Στο σεμινάριο συμμετείχαν εκπαιδευτικοί διαφορετικών ειδικοτήτων από την Ελλάδα, Τουρκία, Κροατία, Γερμανία. Η επιμόρφωση μας ξεκίνησε με την εξοικείωση μας με το πρόγραμμα του σεμιναρίου, τη γνωριμία με την επιμορφώτριά μας και τη γνωριμία μεταξύ των επιμορφούμενων. Έπειτα, όλοι οι παρεβρισκόμενοι παρουσίασαν τα σχολεία τους. Εντύπωση μας έκανε η υψηλή ποιότητα παροχής διδασκαλίας και προγραμμάτων σε όλα τα σχολεία και το ενδιαφέρον όλων των εκπαιδευτικών για τη δημιουργία θετικού κλίματος και συνεργασίας στον σχολικό χώρο.
Venn diagram
Οι δραστηριότητες αυτές είναι ιδανικές για μια πρώτη γνωριμία αλλά είναι και μια ευκαιρία για αναστοχασμό. Είναι ιδανικές για να γνωριστείτε με τους μαθητές σας στην αρχή του σχολικού έτους και να γνωρίσουν κι αυτοί ο ένας τον άλλο!
Δραστηριότητα 1η: Βιογραφία των 7 λέξεων
Οι επιμορφούμενοι γράψαμε τις 7 πιο σημαντικές λέξεις της ζωής μας. Σε ζευγάρια ή στην ολομέλεια παρουσιάσαμε το σύντομο βιογραφικό μας.
Δραστηριότητα 2η: ΣΧεδιάζουμε την παλάμη μας σε χαρτί. Ξεκινώντας από τον αντίχειρα γράφουμε σε κάθε δάχτυλο, τα χόμπι μας, κάτι στο οποίο είμαι καλός, ένα προορισμό που θα ήθελα να επισκεφτώ, τις αξίες μου, τους στόχους μου. Σε ζευγάρια ή στην ολομέλεια παρουσιάζουμε το “χέρι” μας!
Δραστηριότητα 3η: Χρησιμοποιούμε ένα Venn diagram για να βρούμε τα κοινά μας στοιχεία και τις διαφορές μας.
Έμφαση σε:
Εργασία σε ομάδες
Χρήση ψηφιακών μέσων
παιγνιώδης μάθηση
Εμπειρική, βιωματική μάθηση
Σεβασμός στην πολυπολιτισμικότητα / διαφορετικότητα
Οπτικές αναπαραστάσεις
Δημιουργία θετικού κλίματος στο σχολείο και στην τάξη
Έγινε εισαγωγή στις δεξιότητες του 21ου αιώνα για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Οι μαθητές μας θα πρέπει να μάθουν να συνεργάζονται, να είναι δημιουργικοί, να είναι αυτόνομοι, να επικοινωνούν και να χειρίζονται πληροφορίες. Τα επαγγέλματα του “αύριο” δεν τα γνωρίζουμε ακόμη, ο κόσμος μας αλλάζει ταχύτατα, οπότε πως μπορούμε εμείς ως εκπαιδευτικοί να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των μαθητών μας;
Μας ζητήθηκε να ζωγραφίσουμε μια τάξη μας και τον χώρο συνάντησης για εργασία ενός εργαζόμενου σήμερα. Μήπως ακόμη η διάταξη της τάξης μας είναι ξεπερασμένη;
Οι δεξιότητες του 21ου αιώνα είναι οι εξής:
Συνεργασία
Δημιουργικότητα
Κριτική Σκέψη
Επικοινωνία
Πληροφοριακός γραμματισμός
Γραμματισμός
Ψηφιακός Γραμματισμός
Ήπιες δεξιότητες (soft skills): ηγετικές ικανότητες, ανάληψη πρωτοβουλίας, παραγωγικότητα, κοινωνικές δεξιότητες
Αρχικά οι συμμετέχοντες συζητήσαμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στις τάξεις μας και στην κοινωνία μας.
Διαπιστώθηκε ότι:
Η κοινωνία μας γίνεται όλο και πιο πολυπολιτισμική..
Επηρεαζόμαστε όλο και περισσότερο από αλλαγές στον επαγγελματικό χώρο.
Είναι πιο πιθανό να είμαστε ενεργοί πολιτικά.
Χρησιμοποιούμε περισσότερο τις νέες τεχνολογίες
Το εκπαιδευτικό σύστημα αντανακλά και προωθεί τις αξίες της κοινωνίας μας.
Έχει, όμως, το εκπαιδευτικό μας σύστημα σχεδιαστεί ώστε να αντανακλά αυτή την ποικιλομορφία, την πολυπολιτισμικότητα, τις διαφορετικές τάσεις, ιδέες και νοοτροπίες σήμερα;
Μετά σε ομάδες προσπαθήσαμε να ορίσουμε την έννοια “diversity”. Στα ελληνικά μεταφράζεται ως "πολυπολιτισμικότητα ή ποικιλομορφία". Καταλήξαμε ότι πολυπολιτισμικότητα είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές που μας χαρακτηρίζουν. Η ποικιλομορφία σήμερα μπορεί να αφορά την φυλή, την εθνικότητα, το γένος, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την γλώσσα, τον πολιτισμό, την θρησκεία, την νοητική ή σωματική ικανότητα, την κοινωνική θέση και μεταναστευτική ιδιότητα.
Έπειτα, αναρωτηθήκαμε τι φέρνει ποικιλομορφία στις τάξεις μας; Σε ζευγάρια βρήκαμε ομοιότητες και διαφορές στις τάξεις μας.
Καταλήξαμε ότι ειναι ανάγκη πια να δοθεί έμφαση στην συμπερίληψη. Όλοι οι εκπαιδευτικοί συμφωνήσαμε πως είναι πολύ σημαντικό να αναπτύξουν οι μαθητές μας ενσυναίσθηση και ανεκτικότητα.
Δόθηκαν σενάρια για προβληματισμό, π.χ. ένας μαθητής πετάγεται και απαντά τις ερωτήσεις του εκπαιδευτικού διακόπτοντας συστηματικά συμμαθήτριές του που επιθυμούν να απαντήσουν. Πως αντιμετωπίζεις την κατάσταση;
Πως ορίζεται η ενσυναίσθηση;
Να μοιράζεσαι αισθήματα, απλά και μόνο παρατηρώντας τον άλλο.
Η επιθυμία να φροντίζεις άλλους που χρειάζονται φροντίδα.
Η ικανότητα να μπαίνεις στην θέση του άλλου.
Μπορώ να διδάξω την ενσυναίσθηση;
Χρησιμοποίησε την λογοτεχνία (ανοιχτού τύπου ερωτήσεις)
Βάλε τους μαθητές σου στη θέση του άλλου.
Χρησιμοποίησε οπτικές ψευδαισθήσεις. Οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να δουν τα πράγματα από μια άλλη οπτική γωνία.
Μίλα για συναισθήματα.
Δίδαξε κοινωνικά σήματα (εκφράσεις προσώπου, στάση σώματος)
Χρησιμοποίησε την σωστή γλώσσα- πολλές φορές η γλώσσα που χρησιμοποιούμε δείχνει φόβο και παρανόηση και νομιμοποιεί συμπεριφορές και πράξεις.
Επικεντρώσου στην συνεργασία
Γιατί είναι σημαντικό να διδάξω την ενσυναίσθηση;
Βελτιώνει την συνεργασία ανάμεσα στους μαθητές.
Προάγει την δημιουργικότητα και διευκολύνει την επίλυση προβλημάτων.
Βοηθά να έχουν μια καλύτερη σχολική εμπειρία οι μαθητές μας.
Παρακολούθησε το βίντεο "How do you teach empathy?" του Jonathan Juravich.
Το θέμα θα πρέπει να είναι διαθεματικό, ανοιχτό και ευέλικτο για να μπορεί να διαφοροποιηθεί. Αποφασίστε μαζί με τους μαθητές το θέμα ή προτείνετε το και ορίστε παραμέτρους που ταιριάζουν στην τάξη σας. Το project μπορεί να έχει όση διάρκεια επιθυμούμε.
Δημιουργήστε ομάδες για να προάγετε τη συνεργασία των μαθητών και να ενθαρρύνετε την ποικιλομορφία. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το εργαλείο www.wheeldecide.com
Καταιγίδα ιδεών: Απευθύνετε ερωτήσεις για να ενθαρρύνετε την δημιουργικότητα των μαθητών σας.
Έρευνα των πηγών- Από που μπορούν οι μαθητές να αντλήσουν πληροφορίες;
Οργάνωση- Σχεδιασμός: τι θα αναλάβει ο κάθε μαθητής; Τι θα παρουσιάσει; Πως; Που θα αναζητήσει τις πληροφορίες;
Έρευνα: αναζήτηση πηγών και οργάνωση της πληροφορίας. Ενθάρρυνση των μαθητών να κρατούν σημειώσεις, να σχεδιάζουν χάρτες εννοιών και να αντιπαραβάλλουν πληροφορίες.
Αποφάσεις: Οι μαθητές αξιολογούν τις πληροφορίες που έχουν συγκεντρώσει και αποφασίζουν τον πιο κατάλληλο τρόπο για να τις παρουσιάσουν. Η δημιουργικότητα και η κριτική αντίληψη είναι πολύ μεγάλης σημασίας σε αυτό το στάδιο. Η παρουσίαση μπορεί να περιλαμβάνει από διαφάνειες μέχρι αφήγηση ιστορίας, ποίηση, παράσταση…
Δημιουργώ: Οι μαθητές δημιουργούν κάτι καινούριο! Εστίαση στο ακροατήριο, σκοπό, γλώσσα, στήσιμο της εργασίας και αντίκτυπο.
Παρουσίαση: Οι μαθητές θα χρειαστούν ενθάρρυνση!
Αναστοχασμός σε ομάδες και ατομικά: Τι πήγε καλά; Τι έμαθα; Πως μπορώ να βελτιώσω το αποτέλεσμα την επόμενη φορά;
Η μέθοδος των 6 καπέλων είναι μια τεχνική λήψης αποφάσεων και επίλυσης προβλημάτων. Μέσω των 6 καπέλων εκφράζονται όλες οι απόψεις και διερευνώνται όλες οι προοπτικές. Είναι μια ενδιαφέρουσα τεχνική για να εξετάσεις ένα ζήτημα στην τάξη σου από διαφορετικές οπτικές γωνίες!
Τι είναι η δημιουργικότητα;
Πρακτικές λύσεις, να συλλέγεις υλικά και να τα χρησιμοποιείς με διαφορετικούς τρόπους.
Διαφορετικοί τρόποι σκέψης
Διαφορετικοί τρόποι να κοιτάζεις τα πράγματα
Η δημιουργικότητα δεν σχετίζεται απαραίτητα με την τέχνη
Το περιεχόμενο και το περιβάλλον της μάθησης μπορεί να διευκολύνει ή να δυσχεραίνει την δημιουργικότητα.
Να δημιουργείς κάτι νεό, κάτι απρόσμενο.
Η δημιουργικότητα μαθαίνεται.
Η δημιουργικότητα είναι απαραίτητη για πολλές δεξιότητες
Διαίσθηση! Δεν υπάρχει συνταγή για τη δημιουργικότητα. Εκφράσου ελεύθερα!
Δημιουργώ ένα περιβάλλον αποδοχής και ενθάρρυνσης. Οι μαθητές δεν πρέπει να φοβούνται να κάνουν λάθη.
Να είστε ενήμεροι για τα ενδιαφέροντα και τις ιδέες των μαθητών. Αξιοποιήστε τα.
Ενθαρρύνετε την αυτονομία.
Αλλάξτε το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείτε ώστε να προάγει την δημιουργική σκέψη. Χρησιμοποιήστε λέξεις όπως “δημιουργήστε”, “σχεδιάστε”, “επινοήστε”, “φανταστείτε”, και ¨υποθέστε”.
Δώστε ανατροφοδότηση στους μαθητές για την δημιουργικότητα τους.
Δραστηριότητες που πυροδοτούν την δημιουργικότητα!
Γράψτε όσες λέξεις μπορείτε να σκεφτείτε που ξεκινούν με το γράμμα “...” μέσα σε 3 λεπτά.
Γράψτε ένα ποίημα ακροστοιχίδα.
Γράψτε συνεργατικά μια ιστορία: όλοι γράφουν από μια πρόταση και διπλώνουν το χαρτί ώστε ο επόμενος που θα το συμπληρώσει να αγνοεί όλα όσα έγραψαν οι προηγούμενοι μαθητές.
Στην πρώτη πρόταση να συμπεριληφθεί μια από τις επόμενες λέξεις:
Αγάπη, κολύμβηση, φαγητό, αρρώστια, τέχνη
Σκεφτείτε 4 τυχαία αντικείμενα και γράψτε τα σε ένα χαρτί. Καθίστε σε ομάδες 3-4 ατόμων. Επιλέξτε τυχαία 5 από αυτά τα αντικείμενα. Τώρα χρησιμοποιώντας τα 5 αυτά αντικείμενα, προσπάθησε να λύσεις ένα από τα προβλήματα που ακολουθούν:
Είσαι απομονωμένος σε ένα ερημικό νησί και πρέπει να βρεις τρόπο να γλιτώσεις.
Ή
Πρέπει να σώσεις τον κόσμο από τον Γκοτζίλα!
Σχεδίασε μια οπτική αναπαράσταση του σχεδίου σου και παρουσίασε το στην τάξη!
Συνεργατική Συναρμολόγηση
Μοντέλο συνεργατικής μάθησης
κάθε κομμάτι (μαθητής) είναι αναγκαίο για την κατανόηση της συνολικής εικόνας.
Οι μαθητές/τριες μαθαίνουν να συνεργάζονται αρμονικά.
Ενθαρρύνεται η συμμετοχή όλων στη διαδικασία μάθησης για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.
Εφαρμόζοντας την Συνεργατική Συναρμολόγηση, διαβάσαμε διαφορετικά άρθρα και αξιοποιώντας τις πληροφορίες από αυτά σχεδιάσαμε μια αφίσα σχετική με τα μειονεκτήματα της χρήσης της τεχνολογίας στην εκπαίδευση.
Σχεδιάσαμε το ιδανικό σχολείο!
padlet
Πλατφόρμα που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και ιδανικό εργαλείο ελεύθερης πρόσβασης για την διαχείριση της τάξης, για επικοινωνία ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς και εργαλείο επαγγελματικής ανάπτυξης και δικτύωσης.
Ηλεκτρονικός τοίχος για ανάρτηση κειμένου, φωτογραφιών, βίντεο. Πολύ εύκολο στην χρήση. Δίνει τη δυνατότητα για περιορισμένο αριθμό padlet δωρεάν.
Πολύ ενδιαφέρον εργαλείο παρουσιάσεων στο οποίο οι συμμετέχοντες μπορούν ν α απαντήσουν σε ερωτήσεις, να συμμετέχουν σε δημοσκοπήσεις, να παίρνουν ανατροφοδότηση, να κάνουν μια διάλεξη πιο διασκεδαστική και να επιτρέπουν στον εκπαιδευτικό να δημιουργεί ένα πιο δυναμικό μαθησιακό περιβάλλον. Η δωρεάν έκδοση παρέχει περιορισμένες δυνατότητες.
Δυνατότητα δημιουργίας παιγνιωδών ασκήσεων. Ενθαρρύνει την συμμετοχή των μαθητών στην μαθησιακή διαδικασία. Ικανοποιητική βιβλιοθήκη ήδη καταχωρημένων ασκήσεων.
Ψάχνοντας την λύση!
Τι τύπος ηγέτη είσαι;
Για να το ανακαλύψουμε, χωριστήκαμε σε δύο ομάδες και προσπαθήσαμε να λύσουμε τον γρίφο “Ποιος έκλεψε την τράπεζα;”
Σε όλους δόθηκαν πληροφορίες. Ωστόσο, μόνο όταν συγκεντρώσαμε και ανταλλάξαμε όλες τις πληροφορίες, μπορέσαμε να δώσουμε λύση στο αίνιγμα!
Την όλη διαδικασία ανέλαβε να παρακολουθεί ένας παρατηρητής, ο οποίος στο τέλος της δραστηριότητας μας ενημέρωσε για τις συμπεριφορές μας στα πλαίσια της ομαδικής εργασίας. Ο στόχος της δραστηριότητας ήταν να ενθαρρύνει την επικοινωνία και την συνεργασία, να τονίσει την σημασία της συνεισφοράς όλων των μελών, να ενισχύσει ότι κάθε άποψη, πληροφορία και ιδέα πρέπει να είναι σεβαστή και να λαμβάνεται υπόψη για να λυθεί κάποιο ζήτημα.
Αυτού του είδους οι δραστηριότητες επιτρέπουν στις ομάδες να εστιάσουν στην ποιότητα της διάδρασης ανάμεσα στα μέλη της ομάδας και ενθαρρύνουν πρακτικές αναστοχασμού.
Πολλοί άνθρωποι έχουν “σταθερή νοοτροπία” (fixed mindset). θεωρούν ότι οι ικανότητές τους είναι συγκεκριμένες, δεν δοκιμάζουν νέα πράγματα, αγνοούν την ανατροφοδότηση των άλλων, τα παρατούν εύκολα, αισθάνονται ότι απειλούνται από τις επιτυχίες των άλλων, θέτουν όρια στους εαυτούς τους και στις δυνατοτητές τους. Έρχονται σε αμήχανη θέση όταν δεν καταλαβαίνουν ή δεν επιτυγχάνουν κάτι.
Οι άνθρωποι με “νοοτροπία ανάπτυξης (growth mindset) θεωρούν ότι τα ταλέντα και ικανότητες μπορούν να βελτιωθούν με την αφοσίωση και την προσπάθεια, μαθαίνουν από τις αποτυχίες τους, αποδέχονται την κριτική, πιστεύουν ότι έχουν απεριόριστες δυνατότητες και δε διστάζουν να δοκιμάζουν καινούρια πράγματα.
Στην τάξη αυτή η σχετικά καινούρια παιδαγωγική εστιάζει στο να βοηθά τους μαθητές να κατανοούν την αξία της προσπάθειας, της επιμονής και της δοκιμής νέων μεθόδων με στόχο να καλλιεργήσουν τα ταλέντα και τις ικανότητες τους.
Πως μπορούν οι εκπαιδευτικοί να βοηθήσουν τους μαθητές να αποκτήσουν “νοοτροπία ανάπτυξης”;
Ανεστραμμένη τάξη
Μάθηση με τη μέθοδο project
Συνεργατική Μάθηση
Gamification
Μάθηση βασισμένη σε δραστηριότητες
Τεχνική μεικτής (εξ’ αποστάσεως και δια ζώσης) διδασκαλίας
Μεταστροφή του ρόλου του εκπαιδευτικού από αυθεντία σε βοηθό του εκπαιδευομένου - διευκολυντή (μαθητοκεντρική διαδικασία)
Στο σπίτι: παράδοση, στο σχολείο: διευκρινίσεις, πρακτικές εφαρμογές
Παρουσιάσεις, βίντεο από το διαδίκτυο, βιντεοσκοπημένα μαθήματα, άλλοι ψηφιακοί και μη πόροι
Η μάθηση γίνεται με ευθύνη του ίδιου του εκπαιδευομένου.
Απαιτεί αρκετή προετοιμασία από τον εκπαιδευτικό. Είναι αρκετά εξοικειωμένοι με την τεχνολογία εκπαιδευτικοί και μαθητές;
Ακριβός εξοπλισμός.
Θα είναι αρκετά υπεύθυνος ο μαθητής ώστε να προετοιμάζεται;
Εργασιοκεντρική Προσέγγιση /
Δραστηριοκεντρική Μάθηση (Task-based learning TBL)
Μάθηση μέσω δραστηριοτήτων που εμπλέκουν τους μαθητές στην επίλυση ενός προβλήματος.
Εμπειρική μάθηση.
Έμφαση στην (αυθόρμητη) επικοινωνία.
Συνεργατική, μαθητοκεντρική μάθηση.
Ο εκπαιδευτικός διευκολύνει, καθοδηγεί.
Οι μαθητές ,πιο ελεύθεροι, παίρνουν πρωτοβουλίες, ασκούν κριτική σκέψη.
Στάδια Δραστηριοκεντρικής Μάθησης
Δίνονται οδηγίες από τον εκπαιδευτικό.
Οι μαθητές συμπληρώνουν την εργασία σε ομάδες. Ο εκπαιδευτικός ως διευκολυντής, εμψυχωτής.
Οι μαθητές ετοιμάζουν μια σύντομη προφορική/ γραπτή αναφορά/ παρουσίαση.
Ο εκπαιδευτικός παρέχει ανατροφοδότηση.
Ο εκπαιδευτικός τονίζει τα σημεία που τον ενδιαφέρουν.
Επιλέγει απαντήσεις των μαθητών για περαιτέρω αξιοποίηση (ασκήσεις εξάσκησης και εμπέδωσης από τους μαθητές).
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ
Δίδαξε στους μαθητές ότι η επικοινωνία είναι μια διαδικασία.
Δώσε στους μαθητές τα εργαλεία που χρειάζονται για να επικοινωνήσουν με επιτυχία.
3. Βοήθησε τους μαθητές να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στην κατηγορηματική επικοινωνία, την επιθετική επικοινωνία, την παθητική επικοινωνία…
4. Υπενθύμισε στους μαθητές ότι πολλές φορές παρά τις προσπάθειές μας για θετική επικοινωνία, μπορεί να αποτύχουμε...
5. Ενθάρρυνε στους μαθητές μια "νοοτροπία ανάπτυξης". Αναλογιστείτε τα προβλήματα στην επικοινωνία και τις επιτυχίες και μάθετε από τα λάθη.
6. Αξιοποιήστε το παιχνίδι ρόλων για την εξάσκηση επικοινωνιακών στρατηγικών.
Πλάτη-με-πλάτη
Οι μαθητές κάθονται πλάτη-με-πλάτη και παρατηρώντας κάποιο οπτικό ερέθισμα ο Α καθοδηγεί τον Β να το αναπαράγει.
Η καυτή καρέκλα
Γράψε 5 νέες λέξεις/ ιδέες/ μεθόδους που έμαθες την τελευταία εβδομάδα. Οι μαθητές χωρίζονται σε 2 ομάδες. Επιλέγουν κάποιο μέλος της ομάδας να καθίσει στην “καυτή καρέκλα” κοιτώντας την υπόλοιπη ομάδα κι έχοντας την πλάτη προς τον πίνακα. Ο εκπαιδευτικός γράφει μια απο τις λέξεις που έχει προτείνει η ομάδα στον πίνακα. Η ομάδα προσπαθεί να εξηγήσει στον μαθητή στην καυτή καρέκλα τη λέξη αυτή χωρίς όμως να την πει. Ο μαθητής προσπαθεί να μαντέψει. Η πιο γρήγορη ομάδα κερδίζει!
ΕΚΤΗ ΜΕΡΑ
Την τελευταία ημέρα αξιολογήσαμε την επιμόρφωση. Οι συμμετέχοντες συζητήσαμε περαιτέρω μορφές συνεργασίας ανάμεσα στα σχολεία μας, παραλάβαμε τις βεβαιώσεις παρακολούθησης του σεμιναρίου και με μεγάλο ενθουσιασμό αναχωρήσαμε για τα Wicklow Mountains!
Υπέροχη εμπειρία!
Οι εκπαιδευτικοί,
Ευρυδίκη Βενιού
Ιωάννα Γιαννοπούλου