महाभारतम्-12-शांतिपर्व-297
12-297-8 कुत्सितं च तत्कष्टं च किंकष्टम्।। 12-297-9 प्रत्यापत्तिर्वैराग्यम्।। 12-297-11 सोऽश्नुते फलमिति ध. पाठः।। 12-297-23 दयान्वितः पुरुष इति थ. पाठः।।...
९ KB (६३ शब्दाः) - ०६:३६, २२ जनवरी २०१६
महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-051
निजनगरजिगमिषानिवेदनम्।। 1 ।। 14-51-13 महाभूतानि गच्छतीति क.ट.थ.पाठः।। 14-51-31 विममो यः स पुरुष इति क.पाठः।। 14-51-35 अपोह्य सर्वान्संकल्पान्संयतात्मानमात्मनीति थ.पाठः।।...
१८ KB (३३ शब्दाः) - १०:०२, २२ जनवरी २०१६
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ४९
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम् वाल्मीकिः ]] रामः अपि रात्रि शेषेण तेन एव महद् अन्तरम् । जगाम पुरुष व्याघ्रः पितुर् आज्ञाम् अनुस्मरन् ॥२-४९-१॥ तथैव गच्चतः तस्य व्यपायात् रजनी...
६ KB (३०२ शब्दाः) - ०५:४५, ६ जुलै २०२१
मत्स्यपुराणम्/अध्यायः २८
२८.३ ।। यः समुत्पतितं कोपं क्षमयैव निरस्यति। यथोरगस्त्वचं जीर्णां स वै पुरुष उच्यते।। २८.४ ।। यस्तु भावयते धर्मं योनिमात्रं तितिक्षति। यश्च तप्तो न तपति...
३ KB (१६० शब्दाः) - ०८:१३, १६ जनवरी २०१६
मत्स्यपुराणम्/अध्यायः २७६
यच्छ्रेष्ठं सर्वदानानां महापातकनाशनम् ।। २७६.१ पुण्यं दिनमथासाद्य तुला पुरुष दानवत्। ऋत्विग्मण्डपसम्भार भूषणाच्छादनादिकम् ।। २७६.२ लोकेशावाहनं कुर्य्यादधिवासनकं...
६ KB (२०० शब्दाः) - ०९:०३, १६ जनवरी २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः २
(यजमानाय) यज्ञ करने वाले पुरुष के लिए (स्वधाम्) अन्न को (धेहि) धारण कीजिए॥२॥ भावार्थः—इस मन्त्र में वाचकलुप्तोपमालङ्कार है। जो पुरुष अग्नि और जलादि से युक्त...
७ KB (२८३ शब्दाः) - ०४:०१, ३० नवेम्बर् २०१८
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः १०९
अकार्य्यं कार्य्यसङ्काशमपथ्यं पथ्यसम्मितम् ।। २.१०९.२ ।। निर्मर्यादस्तु पुरुष: पापाचारसमन्वित: । मानं न लभते सत्सु भिन्नचारित्रदर्शन: ।। २.१०९.३ ।। कुलीनमकुलीनं...
१२ KB (५४३ शब्दाः) - ०९:४२, २१ जुलै २०२१
मत्स्यपुराणम्/अध्यायः २६६
यज्जाग्रतो दूरमुदेति। ततो विराडजायत इति च। सहस्रशीर्षा पुरुष इति च। अभित्वा शूरनोनम इति च। पुरुष एवेदं सर्वमिति। त्रिपादूर्ध्वमिति। येनेदं भूतमिति। नत्वा...
१८ KB (७९० शब्दाः) - ०९:०२, १६ जनवरी २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः २८
समीप स्थापन की है, इस कारण [ताम्] उस पृथिवी को (धीरासः) धीर बुद्धि वाले पुरुष प्राप्त होकर आपके (अनुदिश्य) अनुकूल चलकर [(यजन्ते)] यज्ञ का अनुष्ठान नित्य...
१४ KB (६५६ शब्दाः) - १६:२४, २६ नवेम्बर् २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं १०.९७
किं प्रतीति उच्यते । हे “पूरुष पुरुष रोगग्रस्त “तव “आत्मानं शरीरं प्रति । यद्वा । प्ररोहन्तीरोषधीर्दृष्ट्वा वदति । हे पुरुष प्रियङ्वाद्योषधिस्वामिन् तवात्मानं...
४६ KB (२,०७६ शब्दाः) - ०५:११, २१ आगस्ट् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३८
प्राप्त हो सब को रचता है, वैसे हे विद्यादि गुणों में व्याप्त होने वाले वीर पुरुष! अपने विद्या के फल को (उरु) बहुत (वि) अच्छी तरह (क्रमस्व) पहुंच (क्षयाय)...
८ KB (३९१ शब्दाः) - ११:२३, २ डिसेम्बर् २०१८
अग्निपुराणम्/अध्यायः १६९
मातुरेव च ।३५ मातुश्च भ्रातुराप्तस्य गत्वा चान्द्रायणञ्चरेत् ॥३५ अमानुषीषु पुरुष उदक्यायामयोनिषु ।३६ रेतः सिक्त्वा जले चैव कृच्छ्रं शान्तपनञ्चरेत् ॥३६ मैथुनन्तु...
११ KB (४३९ शब्दाः) - २३:०४, २१ नवेम्बर् २०१९
अग्निपुराणम्/अध्यायः ८५
पर्य्यन्ताः कथ्यन्तेऽथ पदान्यपि। व्यापिन् ओं अरूप ओं प्रमथ ओं तेजः ओं ज्योतिः ओं पुरुष ओं अग्ने ओं अधूम ओं अभस्म ओं अनादि ओं नाना ओं धूधू ओं भूः ओं भुवः ओं स्वः...
११ KB (४४६ शब्दाः) - १६:४२, ९ नवेम्बर् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ५०
पदार्थः—हे (अश्वाजनि) घोड़ों को शिक्षा देने वाली विदुषि राणी! जैसे वीर पुरुष (एषाम्) इन घोड़े आदि के (सानु) अवयव को (आ, जङ्घन्ति) अच्छे प्रकार शीघ्र...
६ KB (१९२ शब्दाः) - १७:१३, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ३७
विद्याप्राप्तिरविद्याहानिः, श्रियो लाभो, दरिद्रताया विनाशश्च भवति॥३७॥ पदार्थः—हे विद्वान् पुरुष! जैसे (मर्याः) मनुष्य (अपेशसे) जिसके सुवर्ण नहीं है, उसके लिए (पेशः) सुवर्ण...
६ KB (२१७ शब्दाः) - १५:४०, ३० नवेम्बर् २०१८
रामायणम्/युद्धकाण्डम्/सर्गः ६
मन्त्रयित्वा यः कर्म आरम्भान् प्रवर्तयेत् ॥६-६-८॥ दैवे च कुरुते यत्नम् तम् आहुः पुरुष उत्तमम् । एको अर्थम् विम्Rशेद् एको धर्मे प्रकुरुते मनः ॥६-६-९॥ एकः कार्याणि...
७ KB (३५६ शब्दाः) - ११:१३, २८ आगस्ट् २०२१
मध्यमव्यायोगः
वृद्धः- पुत्र! निर्वेदप्रत्यर्थिनी खलु प्रार्थना। भवतु पश्यामस्तावत्। भो भोः पुरुष! अस्त्यस्माकं मोक्षः। घटोत्कचः- मोक्षोऽस्ति समयतः। वृद्धः- कः समयः। घटोत्कचः-...
३९ KB (१,६८६ शब्दाः) - १०:१९, १७ अक्टोबर् २०१४
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ४९
शरीराणां पार्थिवादि गृहमस्ति तथा जीवस्येदं गृहम्॥४९॥ पदार्थः—हे विद्वन् पुरुष! आप (ऋजीते) सरल व्यवहार में (नः) हमारे शरीर से रोगों को (परि, वृङ्धि) सब...
६ KB (२३६ शब्दाः) - १७:१२, ३० नवेम्बर् २०१८
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/२१. नियोगविषयः
जिस पुरुष की स्त्री मर गई हो वह पुरुष, ये दोनों परस्पर नियोग करके सन्तानों को उत्पन्न करते हैं। नियोग करने में ऐसा नियम है कि जिस स्त्री का पुरुष वा किसी...
२८ KB (१,६४१ शब्दाः) - १६:०९, १४ जुलै २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ३५
क्रमेणाग्निसूर्यमेघान् प्राप्य वृष्टिद्वारा सर्वोपकारि स्यात्॥३५॥ पदार्थः—हे विद्वन् पुरुष! तू (देवानाम्) विद्वानों के (पाथः) भोगने योग्य अन्न आदि को (मधुना) मीठे...
७ KB (२५१ शब्दाः) - १५:३८, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ३०
त्रिष्टुप् छन्दः। धैवतः स्वरः॥ पुनः स्त्रीपुरुषौ किं कुर्यातामित्याह। फिर स्त्री-पुरुष क्या करें, इस विषय को अगले मन्त्र में कहा है॥ व्यच॑स्वतीरुर्वि॒या वि श्र॑यन्तां॒...
७ KB (२६२ शब्दाः) - १५:१९, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः १८
शूरवीरा विजयहेतवो भूत्वा भूमिराज्ये भोगान् प्राप्नुवन्तु॥१८॥ पदार्थः—हे वीर पुरुष! (ते) आप के (जिगीषमाणम्) शत्रुओं को जीतते हुए (उत्तमम्) उत्तम (रूपम्) रूप...
६ KB (२५२ शब्दाः) - १४:५९, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ४४
शत्रून् विजेतुमभिलषन्ति, तर्हि तेषां ध्रुवो विजयो भवति॥४४॥ पदार्थः—हे वीर पुरुष! जो (वृषपाणयः) जिनके बलवान् बैल आदि उत्तम प्राणी हाथों के समान रक्षा करने...
७ KB (२५६ शब्दाः) - १७:०६, ३० नवेम्बर् २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं १०.९०
पुरुषः सहस्राक्षः सहस्रपात् । स भूमिं विश्वतो वृत्वात्यतिष्ठद्दशाङ्गुलम् ॥१॥ पुरुष एवेदं सर्वं यद्भूतं यच्च भव्यम् । उतामृतत्वस्येशानो यदन्नेनातिरोहति ॥२॥...
९५ KB (३,८२६ शब्दाः) - १०:५१, २० एप्रिल् २०२२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः २२
विजेतुं शक्नुवन्ति॥२२॥ पदार्थः—हे (अर्वन्) घोड़े के तुल्य वर्त्तमान वीर पुरुष! जिस (तव) तेरा (पतयिष्णु) नाशवान् (शरीरम्) शरीर (तव) तेरे (चित्तम्) अन्तःकरण...
७ KB (२७३ शब्दाः) - १५:०६, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ३६
प्रसिद्ध हुआ (अग्निः) विद्या से प्रकाशित विद्वान् (होतुः) ग्रहण करनेहारे पुरुष के (ऋतस्य) सत्य का (प्रदिशि) जिससे निर्देश किया जाता है, उस (वाचि) वाणी...
७ KB (२६९ शब्दाः) - १५:३८, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः २७
मेरे घर के पालन करने हारे (भूयाः) हूजिये। इसी प्रकार (नौ) जो हम स्त्री-पुरुष घर के पति हैं, सो हमारे (गार्हपत्यानि) अर्थात् जो गृहपति के संयोग से घर...
१२ KB (५१७ शब्दाः) - १०:०४, २१ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ९
गुणों से शोभित विद्वान् (देवकामम्) विद्वानों की कामना करनेहारे (वीरम्) वीर पुरुष को (जजान) उत्पन्न करता है, जैसे (त्वष्टुः) प्रकाशरूप शिक्षा से (आशुः) शीघ्रगामी...
७ KB (२८८ शब्दाः) - ०४:२०, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः १२
प्रशंसितं स्यात्॥१२॥ पदार्थः—हे (अर्वन्) घोड़े के तुल्य वेग वाले विद्वान् पुरुष! (यत्) जब (समुद्रात्) अन्तरिक्ष (उत, वा) अथवा (पुरीषात्) रक्षक परमात्मा...
७ KB (२९२ शब्दाः) - १४:५०, ३० नवेम्बर् २०१८
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ७६
महा बलम् ॥२-७६-६॥ क्व यास्यसि महा राज हित्वा इमम् दुह्खितम् जनम् । हीनम् पुरुष सिम्हेन रामेण अक्लिष्ट कर्मणा ॥२-७६-७॥ योग क्षेमम् तु ते राजन् को अस्मिन्...
७ KB (४२० शब्दाः) - १०:२४, १६ जुलै २०२१
ऋग्वेदः मण्डल ८
पुरुषवेशं धारयति इत्यादि। अत्र संकेतमस्ति यत् विशिष्टतमा स्थितिः सा भवति यत्र पुरुष – प्रकृतिमध्ये श्रेष्ठतायाः भेदः समाप्तः भवति। प्रकृतिरेव पुरुषं भवितुं...
१५ KB (४२६ शब्दाः) - ०४:४७, १७ फेब्रवरी २०१९
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ५/ब्राह्मणम् १
जनको जनक इति वै जना धावन्तीति - १४.५.१.१ स होवाच गार्ग्यो य एवासावादित्ये पुरुष एतमेवाहं ब्रह्मोपास इति स होवाचाजातशत्रुर्मा मैतस्मिन्त्संवदिष्ठा अतिष्ठाः...
१६ KB (७५१ शब्दाः) - २०:५४, २२ डिसेम्बर् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ५५
(जनः) विद्या वा धर्म से दूसरे के लिये उपकारों को प्रकट करने वाला विद्वान् पुरुष (नः) हम लोगों के लिये (पुनः) इस जन्म वा दूसरे जन्म में (मनः) धारणा करने...
७ KB (२९९ शब्दाः) - ००:३१, २ डिसेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ३/अध्यायः ३
।। ०३.३.०२ ।। भर्मण्यायां अनिर्दिष्ट-कालायां ग्रास-आच्छादनं वाअधिकं यथा-पुरुष-परिवापं सविशेषं दद्यात् ।। ०३.३.०३ ।। निर्दिष्ट-कालायां तदेव संख्याय बन्धं...
७ KB (३८८ शब्दाः) - १०:५४, २९ फेब्रवरी २०१२
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ७८
अशोभत तदा भूयः शारदम् गगनम् यथा ॥२-७८-१८॥ स बली बलवत् क्रोधात् गृहीत्वा पुरुष ऋषभः । कैकेयीम् अभिनिर्भर्त्स्य बभाषे परुषम् वचः ॥२-७८-१९॥ तैः वाक्यैः परुषैः...
८ KB (४६१ शब्दाः) - १०:२८, १६ जुलै २०२१
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ७३
प्रति । तथा हि अनर्थो राज्य अर्थम् त्वया नीतः महान् अयम् ॥२-७३-१३॥ अहम् हि पुरुष व्याघ्राव् अपश्यन् राम लक्ष्मणौ । केन शक्ति प्रभावेन राज्यम् रक्षितुम् उत्सहे...
९ KB (४६१ शब्दाः) - ०९:११, १५ जुलै २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ४८
की हुई शत्रुओं में (पतति) गिरती (च) और इधर-उधर (अस्याः) इस सेना के वीर पुरुष (सम्, द्रवन्ति) सम्यक् चलते (च) और (वि) विशेषकर दौड़ते हैं (तत्र) उस सेवा...
७ KB (३२३ शब्दाः) - १७:१०, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ४२
प्राप्त होके (चिश्चा) चिं चिं, चिं ऐसा शब्द (कृणोति) करता है (च) और जिससे वीर पुरुष (सर्वाः) सब (सङ्काः) इकट्ठी वा फैली हुई (पृतनाः) सेनाओं को (जयति) जीतता...
८ KB (३२५ शब्दाः) - १७:०४, ३० नवेम्बर् २०१८
प्रश्नोपनिषत्/षष्ठः प्रश्नः
तस्मान्नार्हम्यनृतं वक्तुम् । स तूष्णीं रथमारुह्य प्रवव्राज । तं त्वा पृच्छामि क्वासौ पुरुष इति ॥ १ ॥ तस्मै स होवाच । इहैवान्तःशरीरे सोभ्य स पुरुषो यस्मिन्नताः षोडशकलाः...
५ KB (१९५ शब्दाः) - ००:०९, ४ नवेम्बर् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ४७
हैं, वे ही अच्छे-अच्छे सुखयुक्त मोक्ष वा इस लोक के सुखों को प्राप्त होकर आनन्दित होते हैं, अन्य अर्थात् आलसी पुरुष आनन्द को कभी नहीं प्राप्त होते॥४७॥...
८ KB (३५४ शब्दाः) - १८:२३, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ६१
के धारण करने (शिवः) सब सुखों के देने और (परः) उत्तम सामर्थ्य वाले शूरवीर पुरुष! आप (मूजवतः) मूँज, घास आदि युक्त पर्वत से परे दूसरे देश में शत्रुओं को (अतीहि)...
८ KB (३५६ शब्दाः) - ००:४१, २ डिसेम्बर् २०१८
बृहदारण्यक उपनिषद् 2p
जनक इति वै जना धावन्तीति ॥ बृह. २,१.१ ॥ स होवाच गार्ग्यः य एवासावादित्ये पुरुष एतमेवाहं ब्रह्मोपास इति । स होवाचाजातशत्रुर् मा मैतस्मिन्संवदिष्ठाः । अतिष्ठाः...
४५ KB (१,९६५ शब्दाः) - ०९:०३, २४ एप्रिल् २०२१
वायुपुराणम्/पूर्वार्धम्/अध्यायः ४
क्षेत्रक्षेत्रज्ञविज्ञानादेकत्वाच्च स कः स्मृतः। यस्मात् पुर्यनुशेते च तस्मात् पुरुष उच्यते। नोत्पादितत्वात् पूर्वत्वात् स्वयम्भूरिति चोच्यते ।।४१।। पर्यायवाचकैः...
२४ KB (८५७ शब्दाः) - ०१:१३, ८ मार्च् २०२०
रामायणम्/किष्किन्धाकाण्डम्/सर्गः ६४
उरगः ॥४-६४-९॥ यो विषादो प्रसहते विक्रमे समुपस्थिते । तेजसा तस्य हीनस्य पुरुष अर्थो न सिद्ध्यति ॥४-६४-१०॥ तस्याम् रात्र्याम् व्यतीतायाम् अंगदो वानरैः...
८ KB (४०३ शब्दाः) - ०६:२०, २ आगस्ट् २०२१
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ८८
स्वप्तुम् अर्हति ॥२-८८-३॥ अजिन उत्तर सम्स्तीर्णे वर आस्तरण सम्चये । शयित्वा पुरुष व्याघ्रः कथम् शेते मही तले ॥२-८८-४॥ प्रासाद अग्र विमानेषु वलभीषु च सर्वदा...
१० KB (५२३ शब्दाः) - १२:१८, १७ जुलै २०२१
रामायणम्/सुन्दरकाण्डम्/सर्गः ५५
6 ।। यः समुत्पतितं क्रोधं क्षमयैव निरस्यति । यथोरगस्त्वचं जीर्णां स वै पुरुष उच्यते ।। 5.55.7 ।। धिगस्तु मां सुदुर्बुद्धिं निर्लज्जं पापकृत्तमम् । अचिन्तयित्वा...
१० KB (४५६ शब्दाः) - ०७:००, २७ आगस्ट् २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ८/अध्यायः ५
अतिक्षिप्तम् । उपनिविष्टम् । समाप्तम् । उपरुद्धम् । परिक्षिप्तम् । छिन्न-धान्य-पुरुष-वीवधम् । स्व-विक्षिप्तम् । मित्र-विक्षिप्तम् । दूष्य-युक्तम् । दुष्ट-पार्ष्णि-ग्राहम्...
११ KB (५७३ शब्दाः) - १०:३६, १ मार्च् २०१२
पुरुष सूक्तम्:Talk
स्र vs स्त्र in first line...
४५ B (६ शब्दाः) - ०९:५२, १५ जून् २०२१
पुरुष सूक्तम्
पुरुषसूक्तम् श्रीगणेशायनम:। अथपुरुषसूक्तम्। सहस्त्रशीर्षाषोळशनारायण: पौरूषमानुष्टुभं त्रिष्टुबंतं। अभिषेकेविनियोग:। हरि: ॐ स॒हस्त्र॑शीर्षा॒पुरु॑ष:सहस्...
७ KB (७१ शब्दाः) - ०९:५४, १५ जून् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः ६
निरूपणं, प्रसङ्गादाहुतिशब्दस्य निरुक्तिकथनम्, एव. मग्निशब्दोपजीवनेनाग्निविधः पुरुष उक्तो भवतीति प्रदर्शनम्। अर्कविधोपासनम्--तत्रार्कशब्दोपजीवनेन प्रतिज्ञापूर्वकं...
११ KB (२६२ शब्दाः) - १२:५७, ९ जुलै २०२०
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ५६
वेदसि ॥२-५६-२६॥ तम् तु पक्वम् समाज्ञाय निष्टप्तम् चिन्न शोणितम् । लक्ष्मणः पुरुष व्याघ्रम् अथ राघवम् अब्रवीत् ॥२-५६-२७॥ अयम् कृष्णः समाप्त अन्गः शृतः कृष्ण...
११ KB (५८६ शब्दाः) - ०९:२८, ९ जुलै २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ७/ब्राह्मणम् १
ददौ तं ह सम्राडेव पूर्वः पप्रच्छ - १४.७.१.[१] याज्ञवल्क्य किंज्योतिरयं पुरुष इति। आदित्यज्योतिः सम्राडिति होवाचादित्येनैवायं ज्योतिषाऽऽस्ते पल्ययते कर्म...
२० KB (९६८ शब्दाः) - ०८:१८, २५ सेप्टेम्बर् २०१६
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/८. सृष्टिविद्याविषयः
किञ्चिदस्ति। किञ्च , सर्वस्यादि-निमित्तकारणं पुरुष एवास्तीति वेद्यम्॥2॥ भाषार्थ - (पुरुष एवे॰) जो पूर्वोक्त विशेषण सहित पुरुष अर्थात् परमेश्वर है, सो जो जगत् उत्पन्न...
११० KB (६,११५ शब्दाः) - १६:२०, १४ जुलै २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ३३
भावार्थः— इस मन्त्र में लुप्तोपमालङ्कार है। ईश्वर आज्ञा देता है कि विद्वान् पुरुष और स्त्रियों को चाहिये कि विद्यार्थी, कुमार वा कुमारी को विद्या देने के...
७ KB (२८४ शब्दाः) - ११:०४, २१ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ४३
विद्या और पुरुषार्थ से इस लोक वा परलोक के सुखों को सिद्ध करें, किसी भी पुरुष को आलस्य में नहीं रहना चाहिये, किन्तु सब मनुष्य पुरुषार्थ वाले होकर धर्म...
१० KB (४२३ शब्दाः) - १८:१७, १ डिसेम्बर् २०१८
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ५३
॥२-५३-२९॥ न एतत् औपयिकम् राम यद् इदम् परितप्यसे । विषादयसि सीताम् च माम् चैव पुरुष ऋषभ ॥२-५३-३०॥ न च सीता त्वया हीना न च अहम् अपि राघव । मुहूर्तम् अपि जीवावो...
१० KB (६२३ शब्दाः) - ०९:१२, ९ जुलै २०२१
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-275
पश्यतः। देवाऽपि मार्गे मुह्यन्ति ह्यपदस्य पदैषिणः।। 12-275-22 चतुर्द्वारं पुरुष चर्तुर्मुखं चतुर्मुखो नैनमुपैति निन्दा। बाहुभ्यां पद्भ्यामुदरादुपस्था त्तेषां...
२१ KB (९६८ शब्दाः) - १०:११, ९ डिसेम्बर् २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः ८
मर्मज्ञ-भयात्कृत-अकृतान्यनुवर्तेत ।। ०१.८.०८ ।। यावद्भ्यो गुह्यं आचष्टे जनेभ्यः पुरुष-अधिपः ।। ०१.८.०९अ ब ।। अवशः कर्मणा तेन वश्यो भवति तावतां ।। ०१.८.०९च्द्...
५ KB (२६० शब्दाः) - ०५:४२, २९ फेब्रवरी २०१२
वायुपुराणम्/पूर्वार्धम्/अध्यायः १४
पवनो हि यथा ग्राह्यो विचरन् सर्व्वमूर्तिषु। पुरि शेते तथाभ्रे च तस्मात् पुरुष उच्यते। अथ चेल्लुप्तधर्म्मात्तु सविशेषैश्च कर्म्माभिः ।। १४.१५ ।। ततस्तु...
१२ KB (४९४ शब्दाः) - ०६:१२, १७ जनवरी २०१६
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः १८
०१ ।। पुण्ये कर्मणि नियुक्तः पुरुषं अधिष्ठातारं याचेत् ।। ०१.१८.०२ ।। पुरुष-अधिष्ठितश्च सविशेषं आदेशं अनुतिष्ठेत् ।। ०१.१८.०३ ।। अभिरूपं च कर्म-फलं...
५ KB (२४१ शब्दाः) - ०६:१३, २९ फेब्रवरी २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३७
(नः) हम प्रजास्थ जीवों की (वरिवः) निरन्तर रक्षा (कृणोतु) करे। जैसे कोई वीर पुरुष अपनी सेना को लेकर संग्राम में (मृधः) निन्दित दुष्ट वैरियों को पहिले ही जा...
८ KB (३४५ शब्दाः) - ११:२२, २ डिसेम्बर् २०१८
रामायणम्/युद्धकाण्डम्/सर्गः ३३
मैथिलि ।। ६-३३-८ न शक्यम् सौप्तिकम् कर्तुम् रामस्य विदित आत्मनः । वधश्च पुरुष व्याघ्रे तस्मिन्न् एव उपपद्यते ।। ६-३३-९ न च एव वानरा हन्तुम् शक्याः पादप...
१२ KB (६६६ शब्दाः) - ०५:५५, १६ सेप्टेम्बर् २०२१
अथर्ववेदः/काण्डं ५/सूक्तम् ३०
जमिर्भ्राता च सर्जतः । प्रत्यक्सेवस्व भेषजं जरदष्टिं कृणोमि त्वा ॥५॥ इहैधि पुरुष सर्वेण मनसा सह । दूतौ यमस्य मानु गा अधि जीवपुरा इहि ॥६॥ अनुहूतः पुनरेहि...
५ KB (२२६ शब्दाः) - १३:४२, ११ जुलै २०१९
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/२०. विवाहविषयः
स्त्री कहे कि मैं इस पति को छोड़ के मन वचन और कर्म से भी दूसरे पुरुष को पति न मानूंगी तथा पुरुष भी प्रतिज्ञा करे कि मैं इस के सिवाय दूसरी स्त्री को अपने मन...
१० KB (६२९ शब्दाः) - १६:०८, १४ जुलै २०२१
ऋग्वेदः सूक्तं १०.५८
नामं महद्भूतं बहुधा विशीर्णं भवति। तस्य पुनःसंभरणमत्रोच्यते । हे म्रियमाण पुरुष “यत “ते तव “मनः “वैवस्वतं विवस्वतः पुत्रं “यमं "दूरकम् अत्यन्तं दूरं यथा...
१६ KB (८४० शब्दाः) - ००:५७, २३ मे २०१९
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ५०
समः सखा । निषाद जात्यो बलवान् स्थपतिः च इति विश्रुतः ॥२-५०-३३॥ स श्रुत्वा पुरुष व्याघ्रम् रामम् विषयम् आगतम् । वृद्धैः परिवृतः अमात्यैः ज्ञातिभिः च अपि...
१४ KB (७१२ शब्दाः) - ०६:१४, ६ जुलै २०२१
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ७१
उदये ॥२-७१-१७॥ अयोध्याम् मनुना राज्ञा निर्मिताम् स ददर्श ह । ताम् पुरीम् पुरुष व्याघ्रः सप्त रात्र उषिटः पथि ॥२-७१-१८॥ अयोध्याम् अग्रतः दृष्ट्वा रथे सारथिम्...
१३ KB (७२१ शब्दाः) - ०९:०६, १५ जुलै २०२१
ब्रह्मपुराणम्/अध्यायः २४३
उवाच अक्षरक्षरयोरेष द्वयोः संबन्ध इष्यते। स्त्रीपुंसयोर्वा सम्बन्ध स वै पुरुष उच्यते।। २४३.१ ।। ऋते तु पुरुषं नेह स्त्री गर्भान्धारयत्युत। ऋते स्त्रियं...
२५ KB (९८८ शब्दाः) - ११:३२, १६ जनवरी २०१६
ऋग्वेदः सूक्तं २.८
स्तुहि । होतरिति वा संबोध्यं । स्तुतौ दृष्टांतः । वाजयन्निव । अन्नमिच्छन् पुरुष इव । स यथाश्वान् गमनाय स्तौति तद्वत् । यद्वोक्तलक्षणस्याग्नेर्गमनसाधनान्रथान्...
११ KB (४१७ शब्दाः) - ०७:४६, २१ मार्च् २०१९
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/३१. वैदिकप्रयोगविषयः
आत्मा और परमात्मा को। उन में से परोक्ष अर्थ के कहनेवाले मन्त्रों में प्रथम पुरुष, अर्थात् अपने और दूसरे के कहनेवाले जो 'सो' और 'वह' आदि शब्द हैं, तथा उनकी...
८ KB (४४४ शब्दाः) - १६:१६, १४ जुलै २०२१
रामायणम्/युद्धकाण्डम्/सर्गः ३२
उपशेषे महा बाहो माम् विहाय तपस्विनीम् | प्रियाम् इव शुभाम् नारीम् पृथिवीम् पुरुष ऋषभ || ६-३२-१६ अर्चितम् सततम् यत्नाद् गन्ध माल्यैर् मया तव | इदम् ते मत्...
१३ KB (७५६ शब्दाः) - ०५:५२, १६ सेप्टेम्बर् २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः १४
सत्त्व-प्रज्ञा-वाक्य-शक्ति-हीनेभ्यो दुह्यते नऽत्म-गुण-सम्पन्नेभ्यः । असौ राजा पुरुष-विशेषज्ञः । तत्र गम्यताम्" इति लुब्ध-वर्गं-उपजापयेत् ।। ०१.१४.०९ ।। "यथा...
६ KB (२८५ शब्दाः) - ०६:०६, २९ फेब्रवरी २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३९
करके (रायः) अत्यन्त धन की (पोषेण) पुष्टताई के साथ (मनुष्यान्) विचारवान् पुरुष और (देवान्) विद्वानों को प्राप्त होकर (वरुणस्य) दुःख से तिरस्कार करने वाले...
९ KB (४१० शब्दाः) - ११:२४, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३०/मन्त्रः १९
(दावपम्) वन को जलाने वाले को दूर कीजिये॥१९॥ भावार्थः—मनुष्यों को चाहिए कि अपने स्त्री-पुरुष आदि के साथ पढ़ाने और संवाद करने आदि व्यवहारों को सिद्ध करें॥१९॥...
८ KB (३०६ शब्दाः) - ०२:२७, ३० नवेम्बर् २०१८
बृहदारण्यक उपनिषद् 4p
हास्मै ददौ । तं ह सम्राडेव पूर्वः पप्रच्छ ॥ ४,३.१ ॥ याज्ञवल्क्य किंज्योतिरयं पुरुष इति । आदित्यज्योतिः सम्राडिति होवाच । आदित्येनैवायं ज्योतिषास्ते पल्ययते...
६८ KB (२,९७७ शब्दाः) - २०:४७, १५ नवेम्बर् २०२१
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् १/०४१-०५०
पुरुष एव पुरुषं संवृश्च्याथैनं जघास। स होवाचाभूद् बतेदं किं स्विद् इदम् इति। तं होचुः पितरं वरुणं पृच्छासि स त इदं प्रवक्तेति॥ द्वितीयं हाजगाम। पुरुष...
३० KB (१,५६५ शब्दाः) - ०१:४३, ३० जुलै २०२१
कूर्मपुराणम्-उत्तरभागः/त्रयस्त्रिंशत्तमोऽध्यायः
समाचरेत् ।३३.९ कन्यकान् दूषयित्वा तु चरेच्चान्द्रायणव्रतम् । अमानुषीषु पुरुष उदक्यायामयोनिषु ।३३.१० रेतः सिक्त्वा जले चैव कृच्छ्रं सान्तपनं चरेत् । वार्द्धिकीगमने...
११ KB (४८० शब्दाः) - ११:५८, १६ जनवरी २०१६
वायुपुराणम्/पूर्वार्धम्/अध्यायः ५
क्षेत्रविज्ञानाद्विभुः सर्वगतो यतः ।।३९।। यस्मात् पुर्यनुशेते च तस्मात् पुरुष उच्यते। नोत्पादितत्वात् पूर्वत्वात् स्वयम्भूरिति स स्मृतः ।।४०।। इज्यत्वादुच्यते...
१४ KB (५४० शब्दाः) - ०६:०९, १७ जनवरी २०१६
ऋग्वेदः सूक्तं १.६९
स्वादूनि करोतीत्यर्थः । अपि चैवंभूतोऽग्निः “जने “न "शेवः जनपदे लोकसुखकरः पुरुष इव “मध्ये यज्ञेषु मध्ये “आहूर्यः आह्वातव्यः “सन् “दुरोणे यज्ञगृहे “निषत्तः...
२० KB (९६५ शब्दाः) - १३:५५, २५ जुलै २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः ३
प्रकार पवित्र करने वाले यज्ञ से हम लोगों को पवित्र कीजिये। हे विद्वान् पुरुष वा जानने की इच्छा करने वाले मनुष्य! तू (काम्) वेद की श्रेष्ठ वाणियों में...
९ KB (४३३ शब्दाः) - १५:३२, २६ नवेम्बर् २०१८
यज्ञाधिकारः/षड्विंशोऽध्यायः
गार्हपत्ये गार्हपत्य यज्ञं( यज्ञदैवमित्यपि ।ग।) यज्ञाधि दैवतम्। 2 ओं भूः पुरुष ञ्चेति अच्युत ञ्चेति च क्रमात् अन्वाहार्यकमित्युक्त्वा अन्याहार्ये तथैव...
१३ KB (५४३ शब्दाः) - ०५:५५, ११ मार्च् २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः ९
। नैतरत्कार्य-व्यासक्तं प्रतिसंहर्तुं ।। ०७.९.२५ ।। पुरुष-भोगं हिरण्य-भोगं वा मित्रं इति "पुरुष-भोगं मित्रं श्रेयः । प्रुष-भोगं मित्रं प्रताप-करं भवति...
१२ KB (६६७ शब्दाः) - १०:१०, १ मार्च् २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ४०
पदार्थः—(व्रतपाः) जैसे सत्य का पालने हारा विद्वान् हो वैसे (अग्ने) हे विशेष ज्ञानवान् पुरुष! जो मेरा (व्रतपाः) सत्यविद्या गुणों का पालने हारा आचार्य्य (अभूत्) हुआ था...
१० KB (५०० शब्दाः) - ११:२४, २ डिसेम्बर् २०१८
रामायणम्/युद्धकाण्डम्/सर्गः २५
धर्म आत्मना मुक्तौ रामेण अमित तेजसा ॥६-२५-२८॥ एक स्थान गता यत्र चत्वारः पुरुष ऋषभाः । लोक पाल उपमाः शूराः कृत अस्त्रा दृढ विक्रमाः ॥६-२५-२९॥ रामो दाशरथिः...
१७ KB (९१७ शब्दाः) - ०६:१३, १५ सेप्टेम्बर् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः २३
एव राक्षसो भवतीति॥२३॥ पदार्थः— (कः) कौन सुख चाहने वाला यज्ञ का अनुष्ठाता पुरुष (त्वा) उस यज्ञ को (विमुञ्चति) छोड़ता है अर्थात् कोई नहीं। और जो कोई यज्ञ...
९ KB (४५५ शब्दाः) - १०:०१, २१ नवेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १२/अध्यायः १
दद्याद् । उत्साहितं वा गर-युक्तं ।। १२.१.२५ ।। पुरुष-संधिं याचेत । दूष्य-अमित्र-अटवी-बलं अस्मै दद्याद्योग-पुरुष-अधिष्ठितं ।। १२.१.२६ ।। तथा कुर्याद्यथाउभय-विनाशः...
६ KB (३३६ शब्दाः) - ११:०५, १ मार्च् २०१२
अथर्ववेदः/काण्डं ८/सूक्तम् ०१
ते मनः । उत्त्वा निर्ऋत्याः पाशेभ्यो दैव्या वचा भरामसि ॥३॥ उत्क्रामातः पुरुष माव पत्था मृत्योः पड्वीषमवमुञ्चमानः । मा छित्था अस्माल्लोकादग्नेः सूर्यस्य...
६ KB (२९७ शब्दाः) - ०१:३२, ६ फेब्रवरी २०२०
स्कन्दपुराणम्/खण्डः १ (माहेश्वरखण्डः)/कौमारिकाखण्डः/अध्यायः १५
सा ततः॥ एवंविधां प्रियां को वै नानुकंपितुमर्हति॥ १५.९ ॥ त्रीणि ज्योतींषि पुरुष इति वै देवलोऽब्रवीत्॥ भार्या कर्म च विद्या च संसाध्यं यत्नतस्त्रयम्॥ १५...
१७ KB (७२५ शब्दाः) - ०४:४४, २९ मे २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३०/मन्त्रः १७
(व्यृद्ध्यै) संपत् के बिगाड़ने के अर्थ प्रवृत्त हुए (अपगल्भम्) प्रगल्भतारहित पुरुष को तथा (संशराय) सम्यक् मारने के लिए प्रवृत्त हुए (प्रच्छिदम्) अधिक छेदन...
९ KB (३६६ शब्दाः) - ०२:२२, ३० नवेम्बर् २०१८
पञ्चतन्त्रम् ०३ख
परित्रातेति सुधीरं स्थिरीकृत्य दक्षिण-पाणौ संगृह्य महा-साहसिकतया प्राप्तव्यमर्थः पुरुष-वाक्यैर् हस्तिनं निर्भर्त्सितवान्। ततः कथम् अपि दैव-योगाद् अपाये हस्तिनि...
५३ KB (२,९०८ शब्दाः) - ०८:३८, २ जुलै २०१७
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३०/मन्त्रः २१
प्रवृत्त हुए (कृष्णम्) काले रंग वाले (पिङ्गाक्षम्) पीले नेत्रों से युक्त पुरुष को दूर कीजिए॥२१॥ भावार्थः—अग्नि स्थूल पदार्थों के जलाने को समर्थ होता है...
९ KB (३५९ शब्दाः) - ०२:३२, ३० नवेम्बर् २०१८
स्कन्दपुराणम्/खण्डः ५ (अवन्तीखण्डः)/अवन्तीस्थचतुरशीतिलिङ्गमाहात्म्यम्/अध्यायः २७
निमिना यमकिंकरः ।। उवाच प्रणतो भूत्वा क्रूरोऽपि प्रश्रितं वचः ।। ४१ ।। ।। पुरुष उवाच ।। ।। महाराज यथात्थ त्वं तथैतन्नात्र संशयः ।। किन्तु स्वल्पं कृतं पापं...
२५ KB (१,०३१ शब्दाः) - ०१:३८, ६ मे २०१६
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः १४
स्वेषां परेषां च पूज्यो भवति ।। ०७.१४.१५ ।। मन्त्र-शक्ति-हीनः प्राज्ञ-पुरुष-उपचयं विद्या-वृद्ध-सम्योगं वा कुर्वीत ।। ०७.१४.१६ ।। तथा हि सद्यः श्रेयः...
८ KB (४२७ शब्दाः) - १०:१७, १ मार्च् २०१२
ऋग्वेदः सूक्तं १०.१७३
रूपेण कथनमस्ति यत् पर्वताः भूमिं ध्रुवां कुर्वन्ति (शिव १.१८.४६( पर्वत के पुरुष और भूमि के प्रकृति का रूप होने का उल्लेख )। वैदिकेषु ग्रन्थेषु अग्निः पृथिवीं...
२६ KB (१,१५४ शब्दाः) - २३:३९, १३ जुलै २०२०
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १४
विद्या को (अदितिः) जगदीश्वर तुम्हारे लिये (वेत्तु) कृपा करके जनावे। विद्वान् पुरुष भी (अदित्याः) पृथिवी की (त्वक्) त्वचा के समान (त्वा) उक्त घर की रचना को...
११ KB (४८६ शब्दाः) - १६:१७, २६ नवेम्बर् २०१८
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ७५
राघवः ॥२-७५-१४॥ कामम् वा स्वयम् एव अद्य तत्र माम् नेतुम् अर्हसि । यत्र असौ पुरुष व्याघ्रः तप्यते मे तपः सुतः ॥२-७५-१५॥ इदम् हि तव विस्तीर्णम् धन धान्य समाचितम्...
१८ KB (९७४ शब्दाः) - १०:२२, १६ जुलै २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः ९
।। ०२.९.१६ ।। यः समुदयं व्ययं उपनयति स पुरुष-कर्माणि भक्षयति ।। ०२.९.१७ ।। स कर्म-दिवस-द्रव्य-मूल्य-पुरुष-वेतन-अपहारेषु यथा-अपराधं दण्डयितव्यः ।। ०२...
८ KB (४५१ शब्दाः) - ०८:५५, २९ फेब्रवरी २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३०/मन्त्रः १५
साधने योग्य कार्यों के लिए (चर्मम्नम्) विज्ञान शास्त्र का अभ्यास करनेवाले पुरुष को उत्पन्न कीजिए॥१५॥ भावार्थः—प्रभव आदि ६० संवत्सरों में पांच-पांच कर १२...
११ KB (३७९ शब्दाः) - १६:२७, २९ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३०/मन्त्रः १४
लिए (त्रिष्ठिनम्) जल स्थल और आकाश में रहने वाले विमानादि यानों से युक्त पुरुष को (वपुषे) शरीरहित के लिए (मानस्कृतम्) मन से किए विचारों में प्रवीण को (शीलाय)...
१० KB (३९१ शब्दाः) - १६:२५, २९ नवेम्बर् २०१८
महाभारतम्-01-आदिपर्व-003
प्रातिष्ठतोत्तङ्कः स पथि गच्छन्नपश्यदृषभमतिप्रमाणं तमधिरूढं च पुरुषमतिप्रमाणमेव स पुरुष उत्तङ्कमभ्यभाषत।। 1-3-98 भोउत्तङ्कैतत्पुरीषमस्य ऋषभस्य भक्षयस्वेति स एवमुक्तो...
८३ KB (३,७३० शब्दाः) - ०५:४५, १ मार्च् २०२२
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/१७. ताराविद्यामूलम्
चाहिए। इस मन्त्र में पुरुषव्यत्यय पूर्वोक्त नियम से हुआ है, अर्थात् मध्यम पुरुष के स्थान में प्रथम पुरुष समझना चाहिए॥1॥ ॥इति तारविद्यामूलं संक्षेपतः॥17॥...
७ KB (३९२ शब्दाः) - १६:०६, १४ जुलै २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १३/अध्यायः ६/ब्राह्मण २
पशवो बभूवुरसञ्ज्ञप्ताः - १३.६.२.१२ अथ हैनं वागभ्युवाद पुरुष मा सन्तिष्ठिपो यदि संस्थापयिष्यसि पुरुष एव पुरुषमत्स्यतीति तान्पर्यग्निकृतानेवोदसृजत्तद्देवत्या...
१० KB (३९७ शब्दाः) - १६:३०, ९ फेब्रवरी २०२२
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः १/अध्यायः २
२२ ॥ (वसंततिलका) सत्त्वं रजस्तम इति प्रकृतेर्गुणास्तैः युक्तः परः पुरुष एक इहास्य धत्ते । स्थित्यादये हरिविरिञ्चिहरेति संज्ञाः श्रेयांसि तत्र...
१० KB (३७६ शब्दाः) - २२:१३, ४ जून् २०१७
बृहज्जातकम्/अध्यायः २७
।। वस्त्रार्थसँय्योगमभीष्टमाना गुरो: कुलं वाञ्छति कन्यकाद्य: ।। २७.१६ ।। पुरुष: प्रगृहीतलेखनि: श्यामो वस्त्रशिरा व्ययायकृत् ।। विपुलं च बिभर्तिं कार्मुकं...
१२ KB (४१३ शब्दाः) - १३:२५, १५ जुलै २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १८
इस मन्त्र का प्रथम अर्थ हुआ॥ अब दूसरा भी कहते हैं॥ हे विद्वान् धर्मात्मा पुरुष! जिस (अग्ने) भौतिक अग्नि से (धरुणम्) सब का धारण करने वाला तेज (ब्रह्म) वेद...
२४ KB (१,२५६ शब्दाः) - १६:१९, २६ नवेम्बर् २०१८
विश्वामित्रसंहिता/अध्यायः ५
चित्तं मयि चेतद् द्विजोत्तम ।। 5.26 ।। विश्वामित्र:--- नारायणस्य द्वे रूपे पुरुष: प्रकृतिश्च ते । आत्मेच्छयानुप्रविश्य द्वितयं क्षोभयत्यसौ ।। 5.27 ।। अनादिरेषा...
१४ KB (४८० शब्दाः) - ०६:१४, २५ जुलै २०१९
पुरुषोत्तमसंहिता/अध्यायः १
साक्षाद्यथार्हं प्रतिमादिषु. 20 भगवन्नरूपण ऋषयः- तदर्चनाविधौ ऋषिप्रश्नः को वा पुरुष इ त्युक्तो विधिः को वा तदर्चने प्रदिमालक्षणं (प्रदिमालक्षणंब्रूहि...
१६ KB (४७८ शब्दाः) - ०९:३१, २२ जुलै २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३०/मन्त्रः ८
हुए (नैषादम्) निषाद के पुत्र को (पुरुषव्याघ्राय) व्याघ्र के तुल्य हिंसक पुरुष के हितकारी (दुर्मदम्) दुष्ट अभिमानी को (गन्धर्वाप्सरोभ्यः) गाने-नाचने वाली...
११ KB (४११ शब्दाः) - १७:५३, २९ नवेम्बर् २०१८
कूर्मपुराणम्-पूर्वभागः/चतुर्थोऽध्यायः
प्राकृतेऽण्डे विवृद्धे तु क्षेत्रज्ञो ब्रह्मसंज्ञितः ।। ४.३७ स वै शरीरी प्रथमः स वै पुरुष उच्यते । आदिकर्त्ता स भूतानां ब्रह्माग्रे समवर्त्तत ।। ४.३८ यमाहुः पुरुषं...
१७ KB (७३९ शब्दाः) - ११:४९, १६ जनवरी २०१६
मत्स्यपुराणम्/अध्यायः ९३
प्रकीर्तितः। भूमेः पृथिव्यन्तरिक्षमिति वेदेषु पठ्यते।। ९३.४२ ।। सहस्रशीर्षा पुरुष इति विष्णोरुदाहृतः। इन्द्रायेन्दो मरुत्वत इति शक्रस्य शस्यते।। ९३.४३ ।।...
४४ KB (१,६४९ शब्दाः) - ०७:३५, २२ जून् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १९
दुष्टस्वभावयुक्त मनुष्य (अवधूतम्) विनाश को प्राप्त तथा (अरातयः) दान आदि धर्मों से रहित पुरुष (अवधूताः) नष्ट (असि) होते हैं और जो (अदित्याः) अन्तरिक्ष वा पृथिवी के (त्वक्)...
१२ KB (५३६ शब्दाः) - १६:२०, २६ नवेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः ११
भूमि-गुणानां अपाश्रयः श्रेयान् ।। ०७.११.२२ ।। दुर्ग-अपाश्रया पुरुष-अपाश्रया वा भूमिरिति पुरुष-अपाश्रया श्रेयसी ।। ०७.११.२३ ।। पुरुषवद्धि राज्यं ।। ०७.११...
९ KB (५०६ शब्दाः) - १०:१३, १ मार्च् २०१२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः १५
अन्यथा-वृत्तिः ।। ०१.१५.०८ ।। आकृति-ग्रहणं आकारः ।। ०१.१५.०९ ।। तस्य संवरणं आयुक्त-पुरुष-रक्षणं आ-कार्य-कालादिति ।। ०१.१५.१० ।। तेषां हि प्रमाद-मद-सुप्त-प्रलापाः...
११ KB (५९९ शब्दाः) - ०६:०८, २९ फेब्रवरी २०१२
कथासरित्सागरः/लम्बकः १०
कूर्म, मृग एवं मूषकस्य कथा ; हिरण्यक मूषक एवं संन्यासिनः कथा ; ईर्ष्यालु पुरुष एवं तस्य दुष्टा स्त्रियाः कथा; नाग एवं गरुडस्य कथा; केशमूर्खस्य कथा; तैलमूर्खस्य...
८ KB (४१५ शब्दाः) - ००:४१, १३ फेब्रवरी २०२२
ऋग्वेदः सूक्तं १०.१३०
उप । सेदुः । ऊं इति । सदः । सामानि । चक्रुः । तसराणि । ओतवे ॥२ “पुमान् पुरुष आदिपुरुषः प्रजापतिः “एनं यज्ञं “तनुते विस्तारयति । सृष्टवानित्यर्थः । तथा...
४६ KB (१,९७३ शब्दाः) - ०१:०६, ८ आगस्ट् २०२०
पद्मपुराणम्/खण्डः ६ (उत्तरखण्डः)/अध्यायः ०९९
राहुं तत्याज सोंबरे । राहुं त्यक्त्वा स षुरुषो महादेवं व्यजिज्ञपत् २६। पुरुष उवाच- क्षुधा मां बाधते स्वामिन्क्षुत्क्षामश्चास्मि सर्वथा । किं भक्ष्यं...
९ KB (३७२ शब्दाः) - २३:३८, २३ एप्रिल् २०२२
अथर्ववेदः/काण्डं १९/सूक्तम् ०६
महिमानस्ततो ज्यायांश्च पूरुषः । पादोऽस्य विश्वा भूतानि त्रिपादस्यामृतं दिवि ॥३॥ पुरुष एवेदं सर्वं यद्भूतं यच्च भाव्यम् । उतामृतत्वस्येश्वरो यदन्येनाभवत्सह ॥४॥...
४ KB (१६५ शब्दाः) - १९:३५, ८ मे २०१९
सांख्यकारिका
मूलप्रकृतिरविकृतिर्महदाद्या: प्रकृतिविकृतय: सप्त । षोडशकस्तु विकारो न प्रकृतिर्न विकृति: पुरुष: ॥ ३ ॥ दृष्टमनुमानमाप्तवचनं च सर्वप्रमाणसिद्धत्वात् । त्रिविधं प्रमाणमिष्टं...
२० KB (६४२ शब्दाः) - १२:०९, ३ आगस्ट् २०२०
बृहत्सामुद्रिकाशास्त्र
कथयाति शुभाशुभं तस्य न मिथ्या भवेद्वाणी ।। १।। ' जैसे कि, हम यहां कुछ चिह्न, पुरुष और स्त्रियांके लिखते हैं, कि जिनकी कई बार परीक्षा हुई है और सशे निकालें...
४३३ B (१८,९५६ शब्दाः) - ०५:५०, १ सेप्टेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः २१
आतोद्यानि चएषां अन्तस्तिष्ठेयुः । अश्व-रथ-द्विप-अलंकाराश्च ।। ०१.२१.१७ ।। आप्त-पुरुष-अधिष्ठितं यान-वाहनं आरोहेत् । नावं चऽप्त-नाविक-अधिष्ठितं ।। ०१.२१.१८ ।।...
९ KB (४८३ शब्दाः) - ०६:१७, २९ फेब्रवरी २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १३/अध्यायः ५/ब्राह्मण २
पदेष्वस्मीति - १३.५.२.१४ अथोद्गाता ब्रह्माणं पृच्छति केष्वन्तः पुरुष आविवेशेति तं प्रत्याह पञ्चस्वन्तः पुरुष आविवेशेति - १३.५.२.१५ एतस्यामुक्तायामुत्थाय सदसोऽधि...
११ KB (४९१ शब्दाः) - १६:३१, ९ फेब्रवरी २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ७/ब्राह्मणम् २
पुरुष इदं शरीरं निहत्याविद्यां गमयित्वात्मानमुपसंहरति - १४.७.२.[४] तद्यथा पेशस्कारी। पेशसो मात्रामपादायान्यन्नवतरं कल्याणतरं रूपं तनुत एवमेवायं पुरुष...
१४ KB (७०० शब्दाः) - ०८:२१, २५ सेप्टेम्बर् २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः २५
शुद्धि के द्वारा अत्यन्त सुख उत्पन्न करने वाला होता है, इससे यह यज्ञ किसी पुरुष को कभी छोड़ने योग्य नहीं है तथा जो दुष्ट मनुष्य हैं, उनको इस पृथिवी पर अनेक...
१३ KB (६४४ शब्दाः) - १६:२३, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः ५
मनुष्यों का आचरण दो प्रकार का होता है, एक सत्य और दूसरा झूठ का अर्थात् जो पुरुष वाणी मन और शरीर से सत्य का आचरण करते हैं, वे देव कहाते और जो झूठ का आचरण...
१३ KB (६३३ शब्दाः) - १५:३३, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ३
(विश्वस्य) चराचर जगत् वा (यजमानस्य) सब से मित्रभाव में वर्त्तने वाले सज्जन पुरुष के (अरिष्ट्यै) सुख के हेतु (त्वा) उस पूर्वोक्त यज्ञ को (परिधत्ताम्) सब प्रकार...
१४ KB (६३८ शब्दाः) - ०९:४८, २१ नवेम्बर् २०१८
महाभारतम्-03-आरण्यकपर्व-314
3-314-122 तुल्ये प्रियाप्रिये यस् सुखदुःखे तथैव च। अतीतानागते चोभे सवै पुरुष उच्येत ॥ 3-314-123 समत्वं यस्य सर्वेषु निस्पृहः शान्तमानसः। सुप्रसन्नः सदा...
४१ KB (२,१४१ शब्दाः) - ०९:३३, १४ जुलै २०२१
कल्पः/श्रौतसूत्राणि/द्राह्यायणश्रौतसूत्रम्/पटलः २७
कान्यन्तः पुरुष अर्पितानि । एतद्ब्रह्मन्नुपवहलामसि । त्वा किंस्विन्नः प्रतिवोचाम्यत्रेति ४ तं प्रतिब्रूयात् पञ्चस्वन्तः पुरुष आविवेश । तान्यन्तः पुरुष अर्पितान्येतत्त्वात्र...
२२ KB (८६६ शब्दाः) - १४:०३, १८ आगस्ट् २०२०
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः २६
जीवत्षड्-भागं अभय-वनेषु प्रमुञ्चेत् ।। ०२.२६.०४ ।। सामुद्र-हस्त्य्-अश्व-पुरुष-वृष-गर्दभ-आकृतयो मत्स्याः सारसा नऽदेयास्तटाक-कुल्या-उद्भवा वा...
४ KB (२०५ शब्दाः) - १०:०६, २९ फेब्रवरी २०१२
ऋग्वेदः सूक्तं ५.८५
वृष्टिर्वरुण इति संबन्धः । वर्षकः पर्जन्य इत्यर्थः । अस्मिन् पक्षे यवं पुरुष इवेति पुरुषशब्दोऽध्याहार्यः । अत्र ‘नीचीनबारं वरुणः कवन्धम् ' ( निरु. १०...
२४ KB (१,११९ शब्दाः) - १०:५९, ११ आगस्ट् २०१९
अथर्ववेदः/काण्डं १९/सूक्तम् ३३
इदानीम् । अत्र बलसाधने मणौ बलत्वव्यवहारः । तं तादृशं मणिं ते हे रक्षाकाम पुरुष तव बध्नामि । किमर्थम् । जरसे जरापरिहारार्थं स्वस्तये क्षेमाय च बध्नामि ।...
१४ KB (५७६ शब्दाः) - ०३:५०, २७ आगस्ट् २०२१
कूर्मपुराणम्-पूर्वभागः/नवमोऽध्यायः
सोमस्त्वहं सूर्यो भवान् रात्रिरहं दिनम् ॥ ९.८३ भवान् प्रकृतिरव्यक्तमहं पुरुष एव च । भवान् ज्ञानमहं ज्ञाता भवान् मायाहमीश्वरः ॥ ९.८४ भवान् विद्यात्मिका...
२१ KB (९८३ शब्दाः) - ११:५०, १६ जनवरी २०१६
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः ५
२३अ ब ।। अरक्षणैश्च चोरेभ्यः स्वयं च परिमोषणैः ।। ०७.५.२३च्द् ।। पातैः पुरुष-काराणां कर्मणां गुण-दूषणैः । ।। ०७.५.२४अ ब ।। उपघातैः प्रधानानां मान्यानां...
१३ KB (६६२ शब्दाः) - १०:०३, १ मार्च् २०१२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ८/अध्यायः ३
अर्थशास्त्रम् कौटिलीय: अविद्या-विनयः पुरुष-व्यसन-हेतुः ।। ०८.३.०१ ।। अविनीतो हि व्यसन-दोषान्न पश्यति ।। ०८.३.०२ ।। तानुपदेक्ष्यामः ।। ०८.३.०३ ।। कोपजस्त्रि-वर्गः...
१२ KB (६९४ शब्दाः) - १०:२९, १ मार्च् २०१२
रामायणम्/सुन्दरकाण्डम्/सर्गः १३
सीताम् अदृष्ट्वा अहम् वानर इन्द्र पुरीम् इतः ॥५-१३-२०॥ गमिष्यामि ततः को मे पुरुष अर्थो भविष्यति । मम इदम् लन्घनम् व्यर्थम् सागरस्य भविष्यति ॥५-१३-२१॥ प्रवेशः...
१९ KB (१,१७६ शब्दाः) - ०७:०४, ५ आगस्ट् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः ८
(धूर्वन्तम्) पीड़ा करने वाले अग्नि को (धूर्व) यानादिकों में युक्त कर तथा हे वीर पुरुष! तुम (यः) जो दुष्ट शत्रु (अस्मान्) हम लोगों को (धूर्वति) दुःख देता है (तम्)...
१५ KB (७५१ शब्दाः) - १५:३५, २६ नवेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः १८
१५ ।। कर्शनीय-उच्छेदनीययोश्चेन्मित्राणि मध्यमस्य साचिव्य-कराणि स्युः । पुरुष-अन्तरेण संधीयेत ।। ०७.१८.१६ ।। विजिगीषोर्वा तयोर्मित्राण्यवग्रह-समर्थानि...
१३ KB (६२७ शब्दाः) - १०:२२, १ मार्च् २०१२
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/पूर्वार्चिकः/अथारण्यार्चिकः/1.2.4 चतुर्थी दशतिः
उदैत्पुरुषः पदोऽस्येहाभवत्पुनः । तथा विष्वङ्व्यक्रामदशनानशने अभि ॥६१८ ।। पुरुष एवेदं सर्वं यद्भूतं यच्च भाव्यं । पादोऽस्य सर्वा भूतानि त्रिपादस्यामृतं...
३ KB (१५१ शब्दाः) - १९:१३, १३ अक्टोबर् २०२१
पुरुषसूक्तम्
सहस्राक्षः सहस्रपात् | स भूमिं विश्वतो वृत्वाSत्यतिष्ठ्द्दड्गुलम् || १ || पुरुष एवेदं सर्वं यद्भूतं यच्च भव्यम् | उतामृतत्वस्येशानो यद्न्नेनातिरोहति ||...
५ KB (१८६ शब्दाः) - १२:१६, २६ जून् २०२१
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊहगानम्/दशरात्रपर्व/विंशः ११/त्रैककुभम्
त्रीन्द्रियं साम। ऐन्द्री ऋच ऐन्द्रं सामेन्द्रं इति निधनं भवति। त्रीणि पुरुष इन्द्रियाण्य् - आत्मा प्रजा पशवः। तान्य् एवैतेनात्मन् परिगृह्णीते। - जैब्रा...
४ KB (१६० शब्दाः) - ००:१९, १६ फेब्रवरी २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १०/अध्यायः १
प्रशास्ता च ।। १०.१.०८ ।। चतुर्थे विष्टिर्नायको मित्र-अमित्र-अटवी-बलं स्व-पुरुष-अधिष्ठितं ।। १०.१.०९ ।। वणिजो रूप-आजीवाश्चानु-महा-पथं ।। १०.१.१० ।। बाह्यतो...
४ KB (२२२ शब्दाः) - १०:५३, १ मार्च् २०१२
वैयाकरणभूषणसारः/अभेदैकत्वसङ्ख्यानिर्णयः (कारिका ५६)
मतस्थितिर्वैयाकरणानाम्। अयं भावः-`राजपुरुषः' इत्यादौ राज्ञः, राज्ञोः, राज्ञां वाऽयं पुरुष इति जिज्ञासा जायते। विशेषजिज्ञासा च सामान्यज्ञानपूर्विकेति सामान्यरूपेण...
४ KB (१५३ शब्दाः) - ०५:१६, ८ नवेम्बर् २०१६
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः ५/ब्राह्मण २
अन्तरं मृत्योरमृतमित्यवरं ह्येतन्मृत्योरमृतं मृत्यावमृतमाहितमित्येतस्मिन्हि पुरुष एतन्मण्डलं प्रतिष्ठितं तपति मृत्युर्विवस्वन्तं वस्त इत्यसौ वा आदित्यो विवस्वानेष...
१३ KB (६३४ शब्दाः) - ०२:००, ७ अक्टोबर् २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः २
सुख्येयुरेनम् । यत्रस्थो वा शक्नुयादात्मानं उद्धर्तुम् । यत्र वा पूर्व-पुरुष-उचिता गतिरासन्नः सम्बन्धो वा । मित्राणि भूयांस्यतिशक्तिमन्ति वा भवेयुः ।।...
५ KB (२७७ शब्दाः) - १०:०१, १ मार्च् २०१२
रामायणम्/अयोध्याकाण्डम्/सर्गः ५२
॥२-५२-१४॥ आत्मानम् तु अभ्यनुज्ञातम् अवेक्ष्य आर्तः स सारथिः । सुमन्त्रः पुरुष व्याघ्रम् ऐक्ष्वाकम् इदम् अब्रवीत् ॥२-५२-१५॥ न अतिक्रान्तम् इदम् लोके पुरुषेण...
२८ KB (१,६७४ शब्दाः) - ०९:०९, ९ जुलै २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १६
(विविनक्तु) अलग-अलग अर्थात् परमाणुरूप करता है, वैसे ही परमेश्वर वा विद्वान् पुरुष (अच्छिद्रेण) निरन्तर (पाणिना) अपने उपदेशरूप व्यवहार से सब विद्याओं को (विविनक्तु)...
१७ KB (८१३ शब्दाः) - १६:१८, २६ नवेम्बर् २०१८
परमेश्वरस्तुतिः
ब्रह्मा सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः ॥ ४ आत्माच सर्वभूतानां साङ्ख्यैः पुरुष उच्यते । पर्वतानां महामेरुर्नक्षत्राणाञ्च चन्द्रमाः ॥ ५ ऋषीणां च वसिष्ठस्त्वं...
६१७ B (१७३ शब्दाः) - १२:५०, ३१ आगस्ट् २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ४/अध्यायः ११
भैषज्येन मध्यमः । परिक्लेशेन पूर्वः साहस-दण्डः ।। ०४.११.०६ ।। प्रसभ-स्त्री-पुरुष-घातक-अभिसारक-निग्राहक-अवघोषक-अवस्कन्दक-उपवेधकान्पथि-वेश्म-प्रतिरोधकान्र...
६ KB (३०३ शब्दाः) - ०९:२७, १ मार्च् २०१२
लिङ्गपुराणम् - पूर्वभागः/अध्यायः ७०
तस्मिन्कार्यस्य करणं संसिद्धं स्वेच्छयैव तु।। ७०.६२ ।। स वै शरीरी प्रथमः स वै पुरुष उच्यते।। तस्य वामाङ्गजो विष्णुः सर्वदेवनमस्कृतः।। ७०.६३ ।। लक्ष्म्या देव्या...
९० KB (३,८१५ शब्दाः) - ०८:४४, २२ जून् २०१९
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १२/अध्यायः ३/ब्राह्मण २
१२.३.२ पुरुषो वै संवत्सरः। पुरुष इत्येकम्। अत्र तत्समम्। द्वे वै संवत्सरस्याहोरात्रे। द्वाविमौ पुरुषे प्राणौ। अत्र तत्समम्। त्रय ऋतवः संवत्सरस्य। त्रय...
५ KB (२५२ शब्दाः) - ०३:२९, १९ आगस्ट् २०१८
प्प्ऱाय्यॉग्ग्ःआ प्प्ऱीश्ःटां
स्नेहम् न करोथि। अहम् प्रियम् करोथि यत्र। येकध अहम् मेदथि देवथ थ अर्थि जुल्य् पुरुष। अहम् साहयक् करोथि प्रियम् करोथि। मम मथ मम प्रिय मिथरम्। धन्य वदाह...
२ KB (११३ शब्दाः) - १०:४३, ११ डिसेम्बर् २०१९
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः १
मन्त्रि-पुरोहित-उत्पत्तिः। उपधाभिः शौच-अशौच-ज्ञानम् अमात्यानाम्। ।। ०१.१.०३अ ।। गूढ-पुरुष-प्रणिधिः। स्व-विषये कृत्य-अकृत्य-पक्ष-रक्षणम्। पर-विषये कृत्य-अकृत्य-पक्ष-उपग्रहः।...
१३ KB (७०३ शब्दाः) - ०३:१४, १५ मार्च् २०२१
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊहगानम्/दशरात्रपर्व/विंशः ११/यज्ञायज्ञीयम्
स्वर्गं लोकम् उदक्रामन्। तद् यद् उष्णिक्ककुभाव् उत्तर भवतो, बृहती पूर्वा - पुरुष छन्दसं ककुप्, स्वर्गो लोको बृहती - स्वर्ग एव तल् लोके प्रतिष्ठाय स्वर्गं...
४ KB (१९२ शब्दाः) - ०३:२३, २४ मे २०२१
भविष्यपुराणम् /पर्व ४ (उत्तरपर्व)/अध्यायः ००८
यावच्छशिनेव नभस्तलम् ।। १२ ।। एवं नरो वा नारी वा व्रतमेतत्समाचरेत् ।। सदैव पुरुष व्याघ्र भोगान्भुवि भुनक्त्यसौ ।। १३ ।। भूताः प्रेताः पिशाचाश्च दुर्वारा...
७ KB (२६८ शब्दाः) - ०३:४३, १६ नवेम्बर् २०१६
ऋग्वेदः सूक्तं ६.२
क्षैतवत् । क्षैतं निवासकं हविर्लक्षणमन्नम् । तद्युक्तं यजमानगृहं मित्रभूतः पुरुष इवाभिपतसि । यद्वा पत्यतिरैश्वर्यकर्मा । ईदृशमन्नं पत्यसे ईशिषे । अतः कारणात्...
२९ KB (१,३९३ शब्दाः) - १५:२९, ११ आगस्ट् २०१९
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ५/अध्यायः १
०५.१.०२ ।। राजानं अवगृह्यौपजीविनः शत्रु-साधारणा वा ये मुख्यास्तेषु गूढ-पुरुष-प्रणिधिः कृत्य-पक्ष-उपग्रहो वा सिद्धिः यथा-उक्तं पुरस्ताद् । उपजापोअपसर्पो...
१४ KB (७७२ शब्दाः) - ०९:३३, १ मार्च् २०१२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः ५
आयुध-अगारं ।। ०२.५.०५ब ।। पृथग्-धर्म-स्थीयं महा-मात्रीयं विभक्त-स्त्री-पुरुष-स्थानं अपसारतः सुगुप्त-कक्ष्यं बन्धन-अगारं कारयेत् ।। ०२.५.०५क ।। सर्वेषां...
५ KB (३२३ शब्दाः) - ०७:०४, २९ फेब्रवरी २०१२
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः २/अध्यायः ८
भवन्तो जानते यथा ॥ ७ ॥ आसीद् यदुदरात्पद्मं लोकसंस्थानलक्षणम् । यावानयं वै पुरुष इयत्तावयवैः पृथक् । तावानसाविति प्रोक्तः संस्थावयववानिव ॥ ८ ॥ अजः सृजति...
८ KB (२९१ शब्दाः) - ०१:२८, २५ एप्रिल् २०१९
श्रीमद्भागवत महापुराण/स्कंध ०२/अध्यायः ०८
भवन्तो जानते यथा ॥ ७ ॥ आसीद् यदुदरात्पद्मं लोकसंस्थानलक्षणम् । यावानयं वै पुरुष इयत्तावयवैः पृथक् । तावानसाविति प्रोक्तः संस्थावयववानिव ॥ ८ ॥ अजः सृजति...
८ KB (३०१ शब्दाः) - ११:२४, २९ अक्टोबर् २०१६
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १३/अध्यायः २/ब्राह्मण ६
सम्भरन्ति हिरण्मया भवन्ति तस्योक्तं ब्राह्मणमेकशतमेकशतं काचानावयन्ति शतायुर्वै पुरुष आत्मैकशत आयुष्येवात्मन्प्रतितिष्ठति भूर्भुवः स्वरिति प्राजापत्याभिरावयन्ति...
६ KB (२९१ शब्दाः) - १६:१७, ९ फेब्रवरी २०२२
श्वेताश्वतरोपनिषत्/प्रथमः अध्यायः
वर्तामहे ब्रह्मविदो व्यवस्थाम् ॥ १ ॥ कालः स्वभावो नियतिर्यदृच्छा भूतानि योनिः पुरुष इति चिन्त्यम् । संयोग एषां न त्वात्मभावादात्माप्यनीशः सुखदुःखहेतोः ॥ २ ॥...
६ KB (२०७ शब्दाः) - ११:०९, १४ डिसेम्बर् २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३०/मन्त्रः १६
(व्यृद्ध्यै) संपत् के बिगाड़ने के अर्थ प्रवृत्त हुए (अपगल्भम्) प्रगल्भतारहित पुरुष को तथा (संशराय) सम्यक् मारने के लिए प्रवृत्त हुए (प्रच्छिदम्) अधिक छेदन...
१८ KB (७४७ शब्दाः) - ०२:२१, ३० नवेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ९/अध्यायः ४
अर्थशास्त्रम् कौटिलीय: युग्य-पुरुष-अपचयः क्षयः ।। ०९.४.०१ ।। हिरण्य-धान्य-अपचयो व्ययः ।। ०९.४.०२ ।। ताभ्यां बहु-गुण-विशिष्टे लाभे यायात् ।। ०९.४.०३...
७ KB (३४४ शब्दाः) - १०:४८, १ मार्च् २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः २५
अलग होकर अन्तरिक्ष में जाकर पृथिवी के पदार्थों की पुष्टि करता है। (यः) जो पुरुष हमारे राज्य का विरोधी (अस्मान्) हम लोग जो कि न्याय करने वाले हैं, उन से...
२१ KB (९८९ शब्दाः) - १०:०२, २१ नवेम्बर् २०१८
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/आरण्यकगेयः/प्रपाठकः ५/वाचःव्रतपर्व
पुरुषव्रतानि पञ्च (सहस्रशीर्षाः पुरुषः) १३३।१ (त्रिपादूर्ध्व उदैत्पुरुषः) १३४।१ (पुरुष एवेदꣳ सर्वं) १३५।१ (तावानस्य महिमा) १३६।१ (ततो विराडजायत ) १३७।१ पुरुषव्रते...
५ KB (२२६ शब्दाः) - २१:५८, ३१ अक्टोबर् २०२१
नारदपुराणम्- पूर्वार्धः/अध्यायः ७१
ईरयेत् प्रधानधर्माधर्मान्ते निगडेतिपदं वदेत् १६३ निर्मोचनान्ते कालेति ततः पुरुष ईरयेत् कालान्तकसदृक्तोयं स्वेश्वरान्ते सदृग्जलम् १६४ श्रान्तान्ते तु निविष्टेति...
५४ KB (२,११८ शब्दाः) - ०२:५८, १४ जुलै २०१९
नाट्यशास्त्रम्/अध्यायः ६
कथमास्वाद्यते रसः । यथा हि नानाव्यञ्जनसंस्कृतमन्नं भुञ्जान रसानास्वादयन्ति सुमनसः पुरुष हर्षादींश्चाधिगच्छन्ति तथा नानाभावाभिनयव्यञ्जितान् वागङ्गसत्तोपेतान्...
३९ KB (१,१६४ शब्दाः) - १७:५८, २० जनवरी २०१६
योगवासिष्ठः/प्रकरणम् ५ (उपशमप्रकरणम्)/सर्गः १७
तेनान्तर्निश्चयेन न बध्यते ।। २१ शून्यं तत्प्रकृतिर्माया ब्रह्मविज्ञानमित्यपि । शिवः पुरुष ईशानो नित्य आत्मैव कथ्यते ।। २२ सदा सर्वं सदेवेदं नेह द्वित्वान्यते क्वचित्...
९ KB (३५७ शब्दाः) - १३:४९, २४ जुलै २०१७
गर्गसंहिता/खण्डः ९ (विज्ञानखण्डः)/अध्यायः १
पंचयोजनमूर्ध्वगा ॥ एतादृशी सुधर्माऽऽस्ते पताकाध्वजमंडिता ॥११॥ यत्र प्रविष्टः पुरुष आत्मानं मन्यते परम् ॥ यत्सिंहासनमासाद्य शक्रोऽहमिति मन्यते ॥१२॥ यद्यत्त्रैलोक्यचातुर्यं...
८ KB (३१८ शब्दाः) - १२:५९, २९ नवेम्बर् २०१६
अलङ्कारमणिहारः (भागः ४)/अनुमानालङ्कारः (११३)
साध्येते । यथावा-- पुरुष तव पौरुषेण द्विषतामवधीरितं यशो मन्येऽहम् । यदिदं योषितमादावविदं शोषितमथ स्वतः क्लीबं च ॥ २०३० ॥ हे पुरुष निरुपाधिकपुरुषशब्दवाच्य...
७०३ B (१,३६४ शब्दाः) - ११:४७, २८ नवेम्बर् २०१८
श्वेताश्वतरोपनिषत्/तृतीयः अध्यायः
सहस्राक्षः सहस्रपात् । स भूमिं विश्वतो वृत्वाऽत्यतिष्ठद्दशाङ्गुलम् ॥ १४ ॥ पुरुष एवेदँसर्वं यद्भूतं यच्च भव्यम् । उतामृतत्वस्येशानो यदन्नेनातिरोहति ॥ १५...
६ KB (२४३ शब्दाः) - १३:२२, १० जून् २०१८
धम्मपद (पाली-संस्कृतम्-हिन्दी)
(पुरुष) गर्ममें उत्पन्न होते हैं, ( कोई ) पाप- कर्ता नरफमें ( जाते हैं ), (कई ) मुगतिवाळे (पुरुष) स्वर्गको जाते हैं, (और चित्तके ) मकौमै रहित (पुरुष)...
४१० B (२४,३१० शब्दाः) - १०:३३, २८ जुलै २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः २८
भाण्डं हरेयुः । अतिभारेणावेलायां अतिर्थे तरतश्च ।। ०२.२८.२५ ।। पुरुष-उपकरण-हीनायां असंस्कृतायां वा नावि विपन्नायां नाव्-अध्ह्यक्षो नष्टं विनष्टं...
७ KB (३८२ शब्दाः) - १०:२१, २९ फेब्रवरी २०१२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः २७
दण्डः ।। ०२.२७.२० ।। वसति-भोग-अपहारे भोगं अष्ट-गुणं दद्यादन्यत्र व्याधि-पुरुष-दोषेभ्यः ।। ०२.२७.२१ ।। पुरुषं घ्नत्याश्चिता-प्रतापेअप्सु प्रवेशनं वा ।।...
७ KB (४०२ शब्दाः) - १०:२०, २९ फेब्रवरी २०१२
सामवेदः/कौथुमीया/ताण्ड्य ब्राह्मणम्/अध्यायः ४/खण्ड ९
श्वस्तनमेवाभिसंतन्वन्ति <४.९.१९> आत्मदक्षिणं वा एतद्यत् सत्त्रम् <४.९.२०> यदा वै पुरुष आत्मनोऽवद्यति यं कामं कामयते तमभ्यश्नुते <४.९.२१> द्वाभ्यां लोमावद्यति द्वाभ्यां...
४ KB (२०४ शब्दाः) - ०४:२७, १५ डिसेम्बर् २०१५
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ३/अध्यायः १४
सस्य-पण्य-आरम्भ-पर्यवसान-अन्तरे सन्नस्य यथा-कृतस्य कर्मणः प्रत्यंशं दद्युः ।। ०३.१४.१९ ।। पुरुष-उपस्थाने समग्रं अंशं दद्युः ।। ०३.१४.२० ।। संसिद्धे तुउद्धृत-पण्ये सन्नस्य...
७ KB (४१० शब्दाः) - ११:२५, २९ फेब्रवरी २०१२
योगवासिष्ठः/प्रकरणम् ४ (स्थितिप्रकरणम्)/सर्गः ३८
श्वभ्रपतनस्य कर्ताप्यकर्ता संपन्नश्चित्त- वशात्तस्माद्यच्चित्तं तन्मयो भवति पुरुष इति सिद्धान्तः ।। १२ तेन तत्र कर्तुरकर्तुर्वा नित्यमसंसक्तं भवतु चेतो नहि...
१० KB (४०५ शब्दाः) - १२:२०, २८ जुलै २०१७
ब्रह्माण्डपुराणम्/पूर्वभागः/अध्यायः ०३
प्राकृतं देवि वर्तं मां क्षेत्रज्ञो ब्रह्मसंमितः स वै शरीरी प्रथमः पुरा पुरुष उच्यते २४ आदिकर्त्ता स भूतानां ब्रह्माग्रे समवर्त्तिनाम् २५ हिरण्यगर्भः...
१० KB (३८० शब्दाः) - ०४:४३, १३ नवेम्बर् २०२०
विष्णुसंहिता/पटलः १५
।। जितं ते पुण्डरीकाक्ष! नमस्ते विश्वभावन!। सुब्रह्मण्य! नमस्तेऽस्तु नमः पुरुष! पूर्वज!।। 15.39 ।। त्रितारकनमोऽन्तेन तेनैवं सवनत्रये। कूर्चपाणिः क्रमात्...
३० KB (१,१४० शब्दाः) - ०३:३५, २३ जुलै २०१९
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः १६
१६.०३ ।। अर्ध-गुण-हीनः शासन-हरः ।। ०१.१६.०४ ।। सुप्रतिविहित-यान-वाहन-पुरुष-परिवापः प्रतिष्ठेत ।। ०१.१६.०५ ।। शासनं एवं वाच्यः परः । स वक्ष्यत्येवम्...
८ KB (४३४ शब्दाः) - ०६:१०, २९ फेब्रवरी २०१२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः ४
शक्या लोभयितुम् । अग्न्य्-उदक-व्याधि-मरक-दुर्भिक्ष-निमित्तं क्षीण-युग्य-पुरुष-निचय-रक्षा-विधानः परः" इति तदा विगृह्य यायात् ।। ०७.४.१५ ।। यदा वा पश्येत्"मित्रं...
८ KB (४२८ शब्दाः) - १०:०१, १ मार्च् २०१२
छान्दोग्योपनिषद्/अध्यायः ३
पुरुषादाकाशो यो वै स बहिर्धा पुरुषादाकाशः ॥ ७ ॥ अयं वाव स योऽयमन्तः पुरुष अकाशो यो वै सोऽन्तः पुरुष आकाशः ॥ ८ ॥ अयं वाव स योऽयमन्तर्हृदय आकाशस्तदेतत्पूर्णमप्रवर्ति...
३२ KB (१,३४३ शब्दाः) - ०१:३९, २८ जनवरी २०२०
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ६/अध्यायः १
ह्रीमानापत्-प्रकृत्योर्विनियोक्ता दीर्घ-दूर-दर्शी देश-काल-पुरुष-कार-कार्य-प्रधानः संधि-विक्रम-त्याग-सम्यम-पण-परच्-छिद्र-विभागी...
७ KB (३६८ शब्दाः) - ०९:४४, १ मार्च् २०१२
विष्णुस्मृतिः/अष्टनवतितमोऽध्यायः
९८.७९ । । द्रुहिण । । ९८.८० । । अच्युत । । ९८.८१ । । अनन्त । । ९८.८२ । । पुरुष । । ९८.८३ । । महापुरुष । । ९८.८४ । । कपिल । । ९८.८५ । । सांख्याचार्य । ।...
७ KB (३५३ शब्दाः) - ०५:१५, १ नवेम्बर् २०११
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः ३
२३च्द् ।। सेना-पति-कुमाराभ्यां उपस्थातव्यं इत्ययं । ।। ०७.३.२४अ ब ।। पुरुष-अन्तर-संधिः स्यान्नऽत्मनाइत्यात्म-रक्षणः ।। ०७.३.२४च्द् ।। एकेनान्यत्र...
९ KB (४६९ शब्दाः) - १०:००, १ मार्च् २०१२
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् २/०५१-०६०
आर्द्रम् इव वै चक्षुर्, आर्द्रा इव वर्षाः। श्रोत्रं शरत्। मनो हेमन्तः। या इमाः पुरुष आपस् स शिशिरः। अथ देवर्तवः। वायुर् एव वसन्त आस। अग्निर् ग्रीष्मः पर्जन्यो...
२८ KB (१,५५२ शब्दाः) - ०१:०३, २८ एप्रिल् २०२२
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् ३/१६१-१७०
इति। पशवो वै पृष्ठ्यष् षडहः, पुरुष छन्दसां द्विपदः। ता यद् अत्र क्रियन्ते पुरुषम् एव तत् पशुष्व् अध्यूहन्ति। तस्मात् पुरुष उपरिष्टात् पशून् अधीव तिष्ठति।...
१९ KB (१,०४५ शब्दाः) - १४:३३, २८ एप्रिल् २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ३/अध्यायः २०
। बालं अप्राप्त-व्यवहारं बध्नतो बन्धयतो वा सहस्रं दण्डः ।। ०३.२०.१९ ।। पुरुष-अपराध-विशेषेण दण्ड-विशेषः कार्यः ।। ०३.२०.२० ।। तीर्थ-करस्तपस्वी व्याधितः...
७ KB (३७८ शब्दाः) - ०८:४१, १ मार्च् २०१२
शुक्लयजुर्वेदः/अध्यायः ३१
इति ॥ २॥ म० यत् इदं वर्तमानं जगत् तत्सर्वं पुरुष एव । यत् भूतमतीतं जगत् यच्च भाव्यं भविष्यं जगत् तदपि पुरुष एव । यथास्मिन् कल्पे वर्तमानाः प्राणिदेहाः...
७८ KB (३,३४६ शब्दाः) - ०७:३७, १ मे २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः २६
(गोष्ठानम्) पृथिवी का स्थान अन्तरिक्ष को सींचता है, वैसे ही ईश्वर वा विद्वान् पुरुष (ते) तुम्हारी कामनाओं को (वर्षतु) वर्षावें अर्थात् क्रम से पूरी करें। जैसे...
२४ KB (१,२३८ शब्दाः) - १६:२३, २६ नवेम्बर् २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं १०.६१
स्वर्जिगमिषवोऽस्मै गोसहस्रं प्रादुः । तं च तद्गोसहस्रं स्वीकुर्वाणं कश्चन कृष्णशवासी पुरुष उत्तरत उत्थाय ब्राह्मण मदीयं यज्ञशेषभागं मा स्वीकुर्वित्यब्रवीत् । स च मह्यमङ्गिरसः...
८६ KB (३,८६१ शब्दाः) - ०३:५४, २९ सेप्टेम्बर् २०२०
महाभारतम्-13-अनुशासनपर्व-045
सर्वदेवानां रुद्राणां नीललोहितः।। 13-45-305 आत्मा च सर्वभूतानां साङ्ख्ये पुरुष उच्यते। ऋषभस्त्वं पवित्राणां योगिनां निष्कलः शिवः।। 13-45-306...
११३ KB (५,५५५ शब्दाः) - १९:३६, १९ डिसेम्बर् २०२१
कल्पः/श्रौतसूत्राणि/कात्यायन-श्रौतसूत्रम्/अध्यायः २१
सहस्रशीर्षेति ११ कपिञ्जलादिवदुत्सृजन्ति ब्राह्मणादीन् १२ स्विष्टकृद्वनस्पत्यन्तरे पुरुष-देवताभ्यो जुहोति १३ सपुरुषमश्वमेधवद्दक्षिणा १४ सर्वस्वं ब्राह्मणस्य १५ प्रतिदैवतं...
११ KB (४०८ शब्दाः) - ००:२३, १५ जुलै २०२०
परमपुरुषसंहिता/अध्यायः १०
परमपुरुषसंहिता श्रीपांच रात्रागमांतर्गत श्रीपरम पुरुष संहिता एकादशीव्रत महिमाभिवर्णनं दशमोध्यायः ऋषयः- एकादशी व्रत निर्णयादिक विषये ऋषि प्रश्नः श्लो।।...
२१ KB (७०८ शब्दाः) - ०४:२५, २३ जुलै २०१९
परिव्रात् उपनिषद् (नारदपरिव्राजक)/उपदेशः ९
पन्था विद्यतेऽयनाय । कालः स्वभावो नियतिर्यदृच्च्हा भूतानि योनिः पुरुष इति चिन्त्यम् । संयोग एषां नत्वात्मभावा दात्मा ह्यनीशः सुखदुःखहेतोः...
११ KB (३६९ शब्दाः) - १०:५२, २१ मार्च् २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः ५
षट्त्रिंशत्" इत्युक्तं तस्य विभागकथनम्, एवं षट्त्रिंशदिष्टकामयो हिरण्मयः पुरुष आत्मा सर्व भूतदेवात्मनामपामग्न्यात्मना ध्येयानां मध्ये वर्तत इत्यभिधानं...
१४ KB (३५८ शब्दाः) - १२:५४, ९ जुलै २०२०
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः ८
चौपकुर्वन्ति ।। ०७.८.१५ ।। अतः प्रतिलोमा नानुग्राह्याः ।। ०७.८.१६ ।। तयोरेक-पुरुष-अनुग्रहे यो मित्रं मित्र-तरं वाअनुगृह्णाति सोअतिसंधत्ते ।। ०७.८.१७ ।। मित्रादात्म-वृद्धिं...
८ KB (४४८ शब्दाः) - १०:०८, १ मार्च् २०१२
पञ्चतन्त्रम् ०२झ
त्वं मंत्रि-गतिं न वेत्सि। यतः पञ्च-विधो मंत्रः। स च कर्मणाम् आरंभोपायः, पुरुष-द्रव्य-संपत्, देश-काल-विभागः, विनिपात-प्रतीकारः, कार्य-सिद्धिश् चेति। सोऽयं...
५६ KB (३,०५१ शब्दाः) - ०२:५२, २७ जुलै २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ३/अध्यायः २
पुत्र-भरण-अर्थं वा विन्दमाना पुत्र-अर्थं स्फाती-कुर्यात् ।। ०३.२.३० ।। बहु-पुरुष-प्रजानां पुत्राणां यथा-पितृ-दत्तं स्त्री-धनं अवस्थापयेत् ।। ०३.२.३१ ।। काम-करणीयं...
९ KB (४९५ शब्दाः) - १०:५२, २९ फेब्रवरी २०१२
परमपुरुषसंहिता/अध्यायः ५
परमपुरुषसंहिता श्रीपांचरात्रागमांतर्गत श्रीपरम पुरुष संहिता पंचमोध्यायः धर्माधीकारि विनिश्चय विधिः ऋषयः देवालय धर्म पालन विषये ऋषी प्रश्नः भगवन् संयमिश्रेष्ठ...
२२ KB (७०५ शब्दाः) - ०४:०७, २३ जुलै २०१९
शङ्करपादभूषणम्/अधिकरणम् ५ (भोक्त्रापत्त्याधिकरणम्)
प्रतिपादयताऽभेदस्यैवोपक्रान्तत्वादन्यथा तदुत्तरत्वानुपपत्तेर्द्वितीयमुष्डके' पुरुष एवेदं विश्वं ब्रह्मैवेदं विश्वम्' इओथि मध्येऽपि तस्यैव परामर्शात्तृतीयमुण्डकान्ते...
५४ KB (१,६५२ शब्दाः) - ०७:११, २५ जनवरी २०२२
पातञ्जलयोगदर्शनम् - व्यासभाष्यसमेतम्/पादः ४
प्रज्ञायां येनावधार्यते स पुरुष इति । एवं ग्रहीतृग्रहणग्राह्यस्वरूपचित्तभेदात्त्रयमप्येतज्जातितः प्रविभजन्ते ते सम्यग्दर्शिनस्तैरधिगतः पुरुष इति ॥२३॥ कुतश्चैतत्...
४६ KB (१,४७७ शब्दाः) - ०७:२९, ७ मार्च् २०१२
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/२८. भाष्यकरणशङ्कासमाधानादिविषयः
और जब लिङ्ग खड़ा होता है, तब कमल के समान हो जाता। जब स्त्री पुरुष का समागम होता है, तब पुरुष ऊपर और स्त्री नीचे होने से थक जाती है। अथ सत्योऽर्थः -( यद्देवासो॰)...
९२ KB (५,२९४ शब्दाः) - १६:१४, १४ जुलै २०२१
श्रीमद्भागवत महापुराण/स्कंध ०१/अध्यायः ०२
२२ ॥ (वसंततिलका) सत्त्वं रजस्तम इति प्रकृतेर्गुणास्तैः युक्तः परः पुरुष एक इहास्य धत्ते । स्थित्यादये हरिविरिञ्चिहरेति संज्ञाः श्रेयांसि तत्र...
१० KB (३८३ शब्दाः) - १०:५८, २९ अक्टोबर् २०१६
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/आरण्यकगेयः/प्रपाठकः ४/वाचःव्रतपर्व
पुरुषव्रतानि पञ्च (सहस्रशीर्षाः पुरुषः) १३३।१ (त्रिपादूर्ध्व उदैत्पुरुषः) १३४।१ (पुरुष एवेदꣳ सर्वं) १३५।१ (तावानस्य महिमा) १३६।१ (ततो विराडजायत ) १३७।१ पुरुषव्रते...
९ KB (४९० शब्दाः) - २०:०४, १८ सेप्टेम्बर् २०२२
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः २/अध्यायः १
सप्ताहं जीवितावधिः । उपकल्पय तत्सर्वं तावद् यद् सांपरायिकम् ॥ १४ ॥ अंतकाले तु पुरुष आगते गतसाध्वसः । छिन्द्याद् असङ्गशस्त्रेण स्पृहां देहेऽनु ये च तम् ॥ १५...
११ KB (४७३ शब्दाः) - ०२:१७, १४ फेब्रवरी २०२२
पातञ्जलयोगदर्शनम् व्यासभाष्य-तत्त्ववैशारदी-योगवार्तिक-समेतम्/साधनपादः
न तु पुरुष-निष्ठः साक्षात्कारः, बुद्धि-निष्ठायाः वक्ष्यमाणत्वात्, स हि तत्-फलस्य भोक्तेत्य् अनेन पुरुष-निष्ठस्य भोगान्तरस्य वक्ष्यमाणत्वात् पुरुष-निष्ठ-भोगस्य...
७७५ KB (३८,१२९ शब्दाः) - ०६:५८, १६ जून् २०१७
पद्मपुराणम्/खण्डः ६ (उत्तरखण्डः)/अध्यायः २२६
प्रभुः । हिरण्यगर्भाः सविता अनंतोऽसौ महेश्वरः ६७। भगवानिति शब्दोऽयं तथा पुरुष इत्यपि । वर्त्तते निरुपाधिश्च वासुदेवोऽखिलात्मनि ६८। ईश्वरो भगवान्विष्णुः...
२३ KB (९१६ शब्दाः) - ००:४१, २६ एप्रिल् २०२२
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/३. वेदानां नित्यत्वविचारः
तस्माच्छब्दानित्यत्वे वेदानामप्यनित्यत्वं स्वीकार्यम्। प्रश्न—इस विषय में कितने पुरुष ऐसी शङ्का करते हैं कि वेदों में शब्द, छन्द, पद और वाक्यों के योग होने से...
९३ KB (४,८३१ शब्दाः) - ०४:४३, १३ मे २०१९
विश्वक्सेनासंहिता /अध्यायः ३६
विनिक्षिपेत्। ?तस्मिन् पूर्णघटे मध्ये देवागारं तु चिन्तयेत् ।। 7 ।। सहस्रशीर्षा पुरुष: सहस्राक्षा: सहस्रपात्(?)। सहस्रकुन्तलोपेतं सहुस्रमकुटान्वितम् ।। 8 ।। सहस्रादित्यसंकाशं...
४५ KB (१,५१५ शब्दाः) - १०:३२, २७ जुलै २०१९
महावाक्यम्
प्रज्वलित कलेवर वाला पुरुष होता है। जो पुरुष इस प्रकार के लक्षणों वाला बताया गया है और जो आदित्य में ब्रह्मतत्त्व प्रतिष्ठित है, वह भी इसी पुरुष में स्थित रहता...
७९ KB (४,०७१ शब्दाः) - १४:३०, ८ जुलै २०२२
यज्ञाधिकारः/षट्त्रिंशोऽध्यायः
लोकनाथ ञ्च विश्मुमूर्तिं गरु ततः सोम ञ्च नागराज ञ्च मुनिं तक्षकमेव च 19 पुरुष ञ्चापि गन्धर्वान् मन्त्रं विद्याधरान् क्रमात् अर्कमप्सरसस्तस्मि न्नेकमूर्त्याऽधि...
११ KB (४५३ शब्दाः) - ०६:१४, ११ मार्च् २०२२
शिवपुराणम्/संहिता २ (रुद्रसंहिता)/खण्डः २ (सतीखण्डः)/अध्यायः ०२
वीक्ष्य स्रष्टारं जगतां पतिम् ।। प्रणम्य पुरुषः प्राह विनयानतकंधरः ।। ३२ ।। पुरुष उवाच ।। किं करिष्याम्यहं कर्म ब्रह्मंस्तत्र नियोजय।। मान्योद्य पुरुषो यस्मादुचितः...
१२ KB (४५६ शब्दाः) - ०४:२३, १० मार्च् २०१९
वराहपुराणम्/अध्यायः २०
निर्गुण निरालोक निराधार निर्जय निराकार । ब्रह्मन् महाब्रह्मन् ब्राह्मणप्रिय पुरुष महापुरुषोत्तम । देव महादेवोत्तम स्थाणो स्थितस्थापक । भूत महाभूत भूताधिपति...
११ KB (४७६ शब्दाः) - १०:३६, २१ जून् २०१२
हितोपदेशम् 03
गण्यते॥हित्_२.३९॥ तथा चोक्तं- वाजि-वारण-लोहानां काष्ठ-पाषाण-वाससाम्। नारी-पुरुष-तोयानाम् अंतरं हद-हंतरम्॥हित्_२.४०॥ तथा हि स्वल्पम् अप्य् अतिरिच्यते-...
५७ KB (३,३५९ शब्दाः) - १२:५७, २३ सेप्टेम्बर् २०११
अलङ्कारमणिहारः (भागः २)/विशेषालंकारः (४६)
रविबिम्बे विधाभेदात् प्रकारभेदात् श्रितकनकधामानं 'य एषोऽन्तरादित्ये हिरण्मयः पुरुष' इति श्रुतहिरण्यवर्णं वेद्मि अयमेक एव परमपुरुष उभयत्र स्थित इति जानामि ।...
६६८ B (५३१ शब्दाः) - ०९:५६, २८ नवेम्बर् २०१८
यक्षयुधिष्ठिरसंवादः
वार्ता ॥ ७४ ॥ ३४. यक्ष उवाच- व्याख्याता मे त्वया प्रश्ना यथातत्वं परंतप । पुरुष त्विदानीं व्याख्याहि यः सर्वधनी नरः ॥ ७५ ॥ युधिष्ठिर उवाच- दिवं स्पृशति...
५९० B (१,२३६ शब्दाः) - ११:०५, ५ मे २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १२/अध्यायः ९/ब्राह्मण १
हृदयं यकृन् मेधा व्रतं पुरीतत् - शौअ ९.१२.११ विष्णुधर्मोत्तर १.२३९.७(विराट् पुरुष के यकृत-क्लोम में सुवर्ण दानों की स्थिति का उल्लेख ), १२.९.१.३ प्लाशिः शतातृण्णा--...
१३ KB (६४७ शब्दाः) - २०:५७, १६ जून् २०२१
स्कन्दपुराणम्/खण्डः २ (वैष्णवखण्डः)/कार्तिकमासमाहात्म्यम्/अध्यायः १७
तत्याज्य सोंऽबरे ।।२५।। राहुं त्यक्त्वाऽथ पुरुषस्तदा रुद्रं व्यजिज्ञपत् ।। ।। पुरुष उवाच ।। ।। क्षुधा मां वाधतेऽत्यंतं क्षुत्क्षामश्चाऽस्मि सर्वथा ।। २६ ।।...
९ KB (३७९ शब्दाः) - १०:२५, ३ जून् २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं ६.१५
प्रकाशेन भासन्ते तद्वत् । अपि च "यामन् यामनि संग्रामे “तूर्वन्न शत्रून् हिंसन् पुरुष इव “एतशस्य एतत्संज्ञकस्य ऋषेः “रणे सूर्येण सह संग्रामे सहायार्थं “यः अग्निः...
५९ KB (२,६६९ शब्दाः) - ०१:४९, ७ मार्च् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ३/अध्यायः ४/ब्राह्मण २
तस्मादेतदृषिणाभ्यनूक्तम् । मनसा संकल्पयति तद्वातमपिगच्छति वातो देवेभ्य आचष्टे यथा पुरुष ते मन इति - ३.४.२.७ ते देवाः । जुष्टास्तनूः प्रियाणि धामानि सार्धं समवददिरे...
९ KB (४६५ शब्दाः) - ०१:२८, १५ सेप्टेम्बर् २०२२
विष्णुधर्मोत्तरपुराणम्/ खण्डः १/अध्यायः ०४१
प्रोक्तः सावित्री प्रकृतिः स्मृताः ।।९।। प्रकृतिः सा शुभा लक्ष्मीर्विष्णुः पुरुष उच्यते ।। सा सदेहा विदेहा सा सगुणा निर्गुणा च सा ।। 1.41.१० ।। तया सर्वमिदं...
११ KB (४९२ शब्दाः) - ०३:३९, १२ एप्रिल् २०१७
श्रीमद्भागवत महापुराण/स्कंध ०२/अध्यायः ०१
जीवितावधिः । उपकल्पय तत्सर्वं तावद् यद् सांपरायिकम् ॥ १४ ॥ अंतकाले तु पुरुष आगते गतसाध्वसः । छिन्द्याद् असङ्गशस्त्रेण स्पृहां देहेऽनु ये च तम् ॥ १५...
१२ KB (४८८ शब्दाः) - ११:१८, २९ अक्टोबर् २०१६
विष्णुधर्मोत्तरपुराणम्/ खण्डः १/अध्यायाः १७१-१७५
नरेण ।। १६ ।। इति श्रीविष्णुधर्मोत्तरे प्रथमखण्डे मार्कण्डेयवज्रसम्वादे पुरुष स्वरूपवर्णनं नामैकसप्तत्यधिकशततमोऽध्यायः ।। १७१ ।। 1.172 ।। वज्र उवाच ।।...
३३ KB (१,३२६ शब्दाः) - ००:५७, १८ नवेम्बर् २०१८
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-323
निष्कलः। अविद्या प्रोक्तमव्यक्तं विद्या पुरुष उच्यते।।' 12-323-42a 12-323-42b तथैवावेद्यमव्यक्तं वेद्यः पुरुष उच्यते। चलाचलमिति प्रोक्तं त्वया तदपि मे...
३९ KB (२१५ शब्दाः) - ०६:४०, २२ जनवरी २०१६
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ९/अध्यायः १८
॥ १ ॥ राज्यं नैच्छद् यतिः पित्रा दत्तं तत्परिणामवित् । यत्र प्रविष्टः पुरुष आत्मानं नावबुध्यते ॥ २ ॥ पितरि भ्रंशिते स्थानाद् इन्द्राण्या धर्षणाद्...
१४ KB (५७९ शब्दाः) - ०९:३८, २६ डिसेम्बर् २०१६
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः २४
बीजेषु च धनेषु च ।। ०२.२४.२७ ।। षण्ड-वाट-गो-पालक-दास-कर्म-करेभ्यो यथा-पुरुष-परिवापं भक्तं कुर्यात् । सपाद-पणिकं च मासं दद्यात् ।। ०२.२४.२८ ।। कर्म-अनुरूपं...
१० KB (५५३ शब्दाः) - १०:०३, २९ फेब्रवरी २०१२
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-346
नमस्ते देवदेवेश निष्क्रिय निर्गुण लोकसाक्षिन् क्षेत्रज्ञ पुरुषोत्तम अनन्त पुरुष महापुरुष पुरुषोत्तम त्रिगुण प्रधान अमृत अमृताख्य अनन्ताख्य व्योम अमृतात्मन्...
८ KB (३६ शब्दाः) - ०६:४४, २२ जनवरी २०१६
सामवेदः/कौथुमीया/षड्विंशब्राह्मणम्/द्वितीयोऽध्यायः
ह्वयस्वेत्युच्चैः॥२॥ योऽयमन्तः पुरुष आकाशः स मे सदस्यः स मोपह्वयताँ सदस्योप मा ह्वयस्वेत्युच्चैर्य्या इमा अन्तः पुरुष आपस्ते मे होत्राशँसिनस्ते मोपह्वयन्ताँ...
२४ KB (१,०६७ शब्दाः) - ००:३१, २२ जुलै २०२१
वास्तुसूत्रोपनिषत्/चतुर्थः प्रपाठकः
निम्नादूर्ध्वावधि सदा रेखादीनाचर ॥ ४.१६ ॥ सा हि उत्थितक्रिया । स रुद्रपतिः पुरुष एवं वेदे । पुरुषस्तम्भ इव स्तम्भो वै यज्ञस्य रूपम् ॥ ४.१७ ॥ दशयज्ञस्याधारः4...
२८ KB (१,१३० शब्दाः) - १७:१९, २८ फेब्रवरी २०१८
वराहपुराणम्/अध्यायः ००७
प्रणतिपूर्वकम् । पप्रच्छ तं महायोगिन् को भवान् प्रब्रवीतु मे ।। ७.७ ।। पुरुष उवाच । अहं रुद्रादवरजो ब्रह्मणो मानसः सुतः । नाम्ना सनत्कुमारेति जनलोके...
१४ KB (६४६ शब्दाः) - ०२:११, १३ अक्टोबर् २०१७
पातञ्जलयोगदर्शनम् व्यासभाष्य-तत्त्ववैशारदी-योगवार्तिक-समेतम्/कैवल्यपादः
।स्व-शास्त्र-सिद्धान्तम् आह—वृत्तिर् एवैति । बिम्बाकारवच् चित्तं प्रतिनियत-पुरुष-भोग्यत्वात्, पुरुष-भेदेनानन्तं च— चित्ताकाशं चिद्-आकाशम् आकाशं च तृतीयकम् । द्वाभ्यां...
३९० KB (१९,३७१ शब्दाः) - ०७:०३, १६ जून् २०१७
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ३/अध्यायः २५
ममाभिमानोत्थैः कामलोभादिभिर्मलैः । वीतं यदा मनः शुद्धं अदुःखं असुखं समम् ॥ १६ ॥ तदा पुरुष आत्मानं केवलं प्रकृतेः परम् । निरन्तरं स्वयंज्योतिः अणिमानं अखण्डितम् ॥...
१३ KB (५२२ शब्दाः) - १२:४१, १५ डिसेम्बर् २०२१
श्रीमद्भागवत महापुराण/स्कंध ०३/अध्यायः २५
कामलोभादिभिर्मलैः । वीतं यदा मनः शुद्धं अदुःखं असुखं समम् ॥ १६ ॥ तदा पुरुष आत्मानं केवलं प्रकृतेः परम् । निरन्तरं स्वयंज्योतिः अणिमानं अखण्डितम् ॥...
१३ KB (५३४ शब्दाः) - १२:३२, २९ अक्टोबर् २०१६
वायुपुराणम्/उत्तरार्धम्/अध्यायः २६
भविष्यति ।। २६.५० ।। दिव्यैः पुष्पैश्च तं देवाः सममंसत अद्भुतम्। सगत्वा पुरुष व्याघ्रस्तनयैः सह वीर्य्यवान् ।। २६.५१ ।। समुद्रं खनयामास वालुकार्णवमव्ययम्।...
५९ KB (२,४८७ शब्दाः) - ०६:१४, १७ जनवरी २०१६
आदिशङ्कराचार्यपूजाविधिः
॥ अस्मिन् बिंबमध्ये श्रीशङ्करभगवत्पादाचार्यस्वामिनं आवाहयामि ॥ आसनम् ॐ पुरुष एवेद{।म्+} सर्व।"ं यद्भूतं यcच भव्यम।" । उतामृतत्वस्येशानो यदन्नेनातिरोहति...
१०२ KB (४,०६३ शब्दाः) - ०५:४२, २९ एप्रिल् २०१९
द्वात्रिंशत्पुत्तलिकासिंहासनम्/१०
बहुरत्ना वसुन्धरा ।। २५९ ।। तथाच,- वाजि वारण-लौहानां काष्ठपाषाण वाससाम् । नारी पुरुष तोयानाम् अन्तरं महदन्तरम् ।। २६०।। तत् श्रुत्वा इन्द्रेण सुरभिकन्या कामधेनुः...
४३ KB (१,८९७ शब्दाः) - ०५:४७, ३ सेप्टेम्बर् २०१६
महाभारतम्-13-अनुशासनपर्व-009
विपुलमपि धनौघं प्राप्य भोगान्त्रियो वा पुरुष इह न शक्तः कर्महीनो हि भोक्तुम्। सुविहितमपि चार्थं दैवते रक्ष्यमाणं पुरुष इह महात्मा प्राप्नुते नित्ययुक्तः।।...
१७ KB (७८ शब्दाः) - ०९:४५, २२ जनवरी २०१६
उद्धवगीता ५
पुरुषस्य आत्मवेदनम्। स्वतः न संभवात् अन्यः तत्त्वज्ञः ज्ञानदः भवेत्॥१०॥ पुरुष ईश्वरयोः अत्र न वैलक्षण्यम् अणु अपि। तत् अन्यकल्पनापार्था ज्ञानं च प्रकृतेः...
६५ KB (३,४१४ शब्दाः) - १२:०९, १६ जनवरी २०१६
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-104
पप्रच्छानुसंगृह्य कृच्छ्रामापदमास्थितः।। 12-104-3a 12-104-3b 12-104-3c अर्थेषु मागी पुरुष ईहमानः पुनः पुनः। अलब्ध्वा मद्विधो राज्यं ब्रह्मन्किं कर्तुमर्हति।। 12-104-4a...
२१ KB (१४५ शब्दाः) - ०५:५९, २२ जनवरी २०१६
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ३/अध्यायः ११
तु वैरि-स्याल-सहाय-वर्जाः ।। ०३.११.३० ।। रहस्य-व्यवहारेष्वेका स्त्री पुरुष उपश्रोता उपद्रष्टा वा साक्षी स्याद्राज-तापस-वर्जं ।। ०३.११.३१ ।। स्वामिनो...
११ KB (६१८ शब्दाः) - ११:२१, २९ फेब्रवरी २०१२
पातञ्जलयोगदर्शनम् व्यासभाष्य-तत्त्ववैशारदी-योगवार्तिक-समेतम्/समाधिपादः
ग्रहीतृ-पुरुषालम्बनोपरक्तं ग्रहीतृ-पुरुष-समापन्नं ग्रहीतृ-पुरुष-स्वरूपाकारेण निर्भासते । तथा मुक्त-पुरुषालम्बनोपरक्तं मुक्त-पुरुष-समापन्नं मुक्त-पुरुष-स्वरूपाकारेण निर्भासतैति...
७२२ KB (३४,८२६ शब्दाः) - ०६:५६, १६ जून् २०१७
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-229
वाऽशुभम्। पुरुषं योजयत्येव फलयोगेन भारत।। 12-229-1a 12-229-1b कर्ता स्वित्तस्य पुरुष उताहो नेति संशयः। एतदिच्छामि तत्त्वेन त्वत्तः श्रोतुं पितामह।। 12-229-2a...
२५ KB (१५९ शब्दाः) - ०६:२४, २२ जनवरी २०१६
श्रीमद्भागवत महापुराण/स्कंध ०२/अध्यायः ०६
जल स्थल नभौकसः । ग्रह ऋक्ष केतवस्ताराः तडितः स्तनयित्नवः ॥ १४ ॥ सर्वं पुरुष एवेदं भूतं भव्यं भवच्च यत् । तेनेदं आवृतं विश्वं वितस्तिं अधितिष्ठति ॥...
१३ KB (५९० शब्दाः) - ११:२२, २९ अक्टोबर् २०१६
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ४/अध्यायः ३०
पीनायताष्टभुजमण्डल मध्यलक्ष्म्या स्पर्धच्छ्रिया परिवृतो वनमालयाऽऽद्यः । बर्हिष्मतः पुरुष आह सुतान् प्रपन्नान् पर्जन्यनादरुतया सघृणावलोकः ॥ ७ ॥ श्रीभगवानुवाच...
१४ KB (५८७ शब्दाः) - ०२:५३, २१ जुलै २०२०
शिवपुराणम्/संहिता २ (रुद्रसंहिता)/खण्डः ५ (युद्धखण्डः)/अध्यायः १९
पुरुषो दीनया गिरा ।। शिवोपकंठमागत्य महादेवं व्यजिज्ञपत् ।। 2.5.19.४० ।। पुरुष उवाच ।। देवदेव महादेव करुणाकर शंकर ।। त्याजितं मम भक्ष्यं ते शरणागतवत्सलः...
१४ KB (५६८ शब्दाः) - ०३:२९, १ फेब्रवरी २०१७
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः २/अध्यायः ६
जल स्थल नभौकसः । ग्रह ऋक्ष केतवस्ताराः तडितः स्तनयित्नवः ॥ १४ ॥ सर्वं पुरुष एवेदं भूतं भव्यं भवच्च यत् । तेनेदं आवृतं विश्वं वितस्तिं अधितिष्ठति ॥ १५...
१२ KB (५७८ शब्दाः) - ०१:२६, २५ एप्रिल् २०१९
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-238
12-238-79b ते समेत्य महात्मानो ह्यन्योन्यमभिसंश्रिताः। शरीराश्रयणं प्राप्तास्ततः पुरुष उच्यते।। 12-238-80a 12-238-80b श्रयणाच्छरीरी भवति मूर्तिमान्षोडशात्मकः।...
३७ KB (१७१ शब्दाः) - ०६:२६, २२ जनवरी २०१६
महाभारतम्-01-आदिपर्व-073
1-73-3b यः समुत्पतितं क्रोधं क्षमयेह निरस्यति। यथोरगस्त्वचं जीर्णां स वै पुरुष उच्यते।। 1-73-4a 1-73-4b यः संधारयते मन्युं योऽतिवादांस्तितिक्षते। यश्च...
९ KB (१९ शब्दाः) - १३:५२, २० जनवरी २०१६
पद्मपुराणम्/खण्डः ५ (पातालखण्डः)/अध्यायः ०८९
सुखेन सुमहामते २०। नारद उवाच- उपविष्टः स योगींद्र पुनः प्राह तपोधनम् । गृहे पुरुष ते वत्स दारभृत्येषु सर्वदा २१। क्षेममस्ति महाभाग पुण्यकर्मसु चाग्निषु ।...
१७ KB (७९३ शब्दाः) - २०:५०, १८ एप्रिल् २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः ६
०७.६.०७ ।। यदि वा मन्येत "शैल-वन-नदी-दुर्गं अटवी-व्यवहितं छिन्न-धान्य-पुरुष-वीवध-आसारं अयवस-इन्धन-उदकं अविज्ञातं प्रकृष्टं अन्य-भाव-देशीयं वा सैन्य-व्यायामानां...
१२ KB (६६३ शब्दाः) - १०:०४, १ मार्च् २०१२