महाभारतम्-01-आदिपर्व-058
सर्पेभ्यो वरलाभः।। 2 ।। 1-58-6 स्वं च गांचान्तराद्यावापृथिव्योर्मध्ये अन्तरिक्ष इत्यर्थः।। 1-58-12 स यज्ञ उपररामेति पूर्वेणान्वयः।। 1-58-14 अवभृथं यज्ञसमाप्तिं।।...
१३ KB (४७ शब्दाः) - १३:४९, २० जनवरी २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ५५
(द्याम्) बिजुली के प्रकाश को (उप, श्वासय) निकट जीवन धारण कराइये, आप उन अन्तरिक्ष और बिजुली से (विष्ठितम्) व्याप्त (जगत्) संसार को (मनुताम्) मानो उस (ते)...
७ KB (२६७ शब्दाः) - १७:३०, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ६
योनिरूप जलों के साथ वर्त्तमान (प्रयन्) अच्छी प्रकार चलती हुई (पृश्निः) अन्तरिक्ष अर्थात् आकाश में (आक्रमीत्) चारों तरफ घूमती है॥६॥ भावार्थः—मनुष्यों को...
७ KB (२७६ शब्दाः) - १५:०९, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः १२
(अर्वन्) घोड़े के तुल्य वेग वाले विद्वान् पुरुष! (यत्) जब (समुद्रात्) अन्तरिक्ष (उत, वा) अथवा (पुरीषात्) रक्षक परमात्मा से (प्रथमम्) पहिले (जायमानः) उत्पन्न...
७ KB (२९२ शब्दाः) - १४:५०, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः २५
वे सब सूर्य्यप्रकाश वा अन्तरिक्ष में सुख से विहार करते हैं। जो पदार्थ सूर्य्य की किरण वा अग्नि के द्वारा परमाणुरूप होके अन्तरिक्ष में जाकर फिर पृथिवी पर...
२१ KB (९८९ शब्दाः) - १०:०२, २१ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः ७
सुखं भावयन्ति ताः (द्यावापृथिवी) भूमिप्रकाशौ (उरो) बहुसुखप्रतिपादकः (अन्तरिक्ष) अन्तरिक्षस्थो यज्ञः (बृहस्पतये) बृहत्या वाचो बृहतामाकाशादीनां च पतिः...
११ KB (४६३ शब्दाः) - ०४:०७, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३४
कार्य्येषु विद्ययोपयुक्ताः सन्तोऽध्येतारोऽपि सुखयन्तु॥३४॥ पदार्थः—हे (सगराः) अन्तरिक्ष अवकाश युक्त (अग्नयः) अच्छे-अच्छे पदार्थों को प्राप्त करने वाले विद्वान्...
८ KB (३३२ शब्दाः) - ११:१९, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः १९
(वा) अथवा (महः) महत्तत्त्व अव्यक्त और (उत) भी (उरोः) बहुत (अन्तरिक्षात्) अन्तरिक्ष से द्रव्य के साथ सुखों को (हि) निश्चय करके पूर्ण कीजिये (विष्णो) सब में...
८ KB (३४३ शब्दाः) - १०:५२, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः १
हूँ और जिस कारण यह (वेदिः) वेदी अन्तरिक्ष में स्थित (असि) होती है, इससे मैं (बर्हिषे) होम किये हुए पदार्थों को अन्तरिक्ष में पहुंचाने के लिये (जुष्टाम्)...
१२ KB (५४६ शब्दाः) - १६:४२, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः २२
द्रव्यमन्तरिक्षस्थं भूत्वा केन चरतीत्युपदिश्यते॥ यज्ञ में चढ़ा हुआ पदार्थ अन्तरिक्ष में ठहर कर किसके साथ रहता है, सो अगले मन्त्र में प्रकाश किया है॥ सं...
९ KB (३९४ शब्दाः) - १०:०१, २१ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः १५
(समूढम्) अच्छे प्रकार विचार करके कथन करने योग्य अदृश्य जगत् को (पांसुरे) अन्तरिक्ष में स्थापित करता है, वही सब मनुष्यों को उत्तम रीति से सेवने योग्य है॥१५॥...
१० KB (४४५ शब्दाः) - ०९:२३, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः ३०
उत्तम (अन्तरिक्षम्) अन्तरिक्ष को (अमिमीत) रचते और (सम्राट्) अच्छे प्रकार प्रकाश को प्राप्त हुए सब के अधिपति आप (पृथिव्याः) अन्तरिक्ष के बीच में (विश्वा)...
१२ KB (४७९ शब्दाः) - ०४:४९, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ८
अग्नि (द्युभिः) प्रकाश आदि गुणों से (प्रतिवस्तोः) प्रतिदिन (त्रिंशत्) अन्तरिक्ष, आदित्य और अग्नि को छोड़ के पृथिवी आदि को जो तीस (धाम) स्थान हैं, उनको...
७ KB (२४५ शब्दाः) - १५:१२, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३०
जगदीश्वर वा सभाध्यक्ष! जैसे (वैश्वदेवम्) समस्त पदार्थों का निवास स्थान अन्तरिक्ष है, वैसे आप (ऐन्द्रम) सब के आधार हैं, इसी से हम लोगों को (इन्द्रस्य) परमैश्वर्य...
६ KB (१८७ शब्दाः) - ११:०८, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ४
प्रख्यात (स्तीर्णम्) सब ओर से अङ्ग उपाङ्गों से पूर्ण यान और (बर्हिः) जल वा अन्तरिक्ष को (जुषाणा) सेवन करती हुई (सजोषाः) समान गुण वालों ने सेवन की (देवेभिः)...
७ KB (२६४ शब्दाः) - ०४:०८, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः २९
मनुष्यो! जो (अस्याः) इस (पृथिव्याः) भूमि के बीच (प्राचीनम्) सनातन (बर्हिः) अन्तरिक्ष के तुल्य व्यापक ब्रह्म (वस्तोः) दिन के प्रकाश से (वृज्यते) अलग होता (अह्नाम्)...
७ KB (२७१ शब्दाः) - १५:१९, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः १५
जहां (अप्सु) प्राणों में (त्रीणि) तीन जहां (अन्तः) बीच में और (समुद्रे) अन्तरिक्ष में (त्रीणि) तीन बन्धनों को (आहुः) कहते हैं और (ते) आप के (परमम्) उत्तम...
७ KB (२८२ शब्दाः) - १४:५६, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ५
होने वाले यज्ञ को (वसवः) अग्नि आदि आठ वसु अर्थात् अग्नि, पृथिवी, वायु, अन्तरिक्ष, सूर्य्य, प्रकाश, चन्द्रमा और तारागण ये वसु (रुद्राः) प्राण, अपान, व्यान...
१४ KB (६४५ शब्दाः) - ०९:४९, २१ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १२
(स्थः) हों और जैसे उक्त सूर्य्य की किरणों से (अग्रेगुवः) आगे समुद्र वा अन्तरिक्ष में चलनेवाले (अग्रेपुवः) प्रथम पृथिवी में रहने वाली सोम ओषधि के सेवन तथा...
१३ KB (६२६ शब्दाः) - १६:१५, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ५
करते हैं वा (पृथिवी) भूमि के (पृष्ठे) पृष्ठ के ऊपर (भूः) भूमि (भुवः) अन्तरिक्ष (स्वः) दिव अर्थात् प्रकाशस्वरूप सूर्यलोक इनके अन्तर्गत रहने तथा (अन्नादम्)...
९ KB (३३४ शब्दाः) - १५:०७, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः १८
(पार्थिवानि) पृथिवी के विकार अर्थात् पृथिवी के गुणों से उत्पन्न होने वाले या अन्तरिक्ष में विदित (त्रेधा) तीन प्रकार के (रजांसि) लोकों को (विममे) अनेक प्रकार...
८ KB (३३० शब्दाः) - १०:५१, २ डिसेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं १५/सूक्तम् १७
तदेषाममृतत्वमित्याहुतिरेव ॥१०॥ टिप्पणी व्यान प्राण के प्रथम तीन स्तरों पर आश्रित पृथिवी,अन्तरिक्ष और द्यौ के त्रितय को क्रमशः अन्नमय कोश, प्राणमय कोश और मनोमय कोश का समावेश...
३ KB (९५ शब्दाः) - ०९:५९, २१ जुलै २०२२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः १७
में (रमेथाम्) रमण करें तथा किया करो॥१७॥ भावार्थः—मनुष्यों को जितना जगत् अन्तरिक्ष में वर्त्तता है, उतने से बहुत-बहुत उत्तम सुखों का सम्पादन करना चाहिये॥१७॥...
१० KB (४०१ शब्दाः) - १०:४९, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३२
(मृष्टः) सुख-दुःख को सहन करने और कराने वाले (असि) हैं, जैसे (स्वर्ज्योतिः) अन्तरिक्ष को प्रकाश करने वाले और (ऋतधामा) सत्यधाम युक्त (असि) हैं, वैसे ही उक्त...
१० KB (४०९ शब्दाः) - ११:१८, २ डिसेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं १/सूक्तम् ३२
महद्ब्रह्म वदिष्यति । न तत्पृथिव्यां नो दिवि येन प्राणन्ति वीरुधः ॥१॥ अन्तरिक्ष आसां स्थाम श्रान्तसदामिव । आस्थानमस्य भूतस्य विदुष्टद्वेधसो न वा ॥२॥ यद्रोदसी...
१८ KB (७६५ शब्दाः) - ०१:५१, ३ मार्च् २०२०
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३३
(एकपात्) जिसके एक पाद में विश्व है (अहिः) वा व्यापनशील (बुध्न्यः) तथा अन्तरिक्ष में होनेवाला (असि) है और (वाक्) वाणीरूप (असि) है, (ऐन्द्रम्) परमैश्वर्य्य...
१० KB (४२२ शब्दाः) - ११:१९, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ७
है, इससे मैं (त्वा) उस (वाजम्) वेग वाले (सरिष्यन्तम्) सब पदार्थों को अन्तरिक्ष में पहुँचाने और (वाजजितम्) [वाज] अर्थात् युद्ध को जीताने वाले भौतिक अग्नि...
९ KB (४३७ शब्दाः) - ०९:५०, २१ नवेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं १९/सूक्तम् २७
कृणवद्वीर्याणि ॥१०॥ ये देवा दिव्येकादश स्थ ते देवासो हविरिदं जुषध्वम् ॥११॥ ये देवा अन्तरिक्ष एकादश स्थ ते देवासो हविरिदं जुषध्वम् ॥१२॥ ये देवा पृथिव्यामेकादश स्थ ते...
५ KB (१८४ शब्दाः) - ०३:११, २९ आगस्ट् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १४
(वानस्पत्यः) वनस्पति के निमित्त से उत्पन्न होने (पृथुबुध्नः) अतिविस्तारयुक्त अन्तरिक्ष में रहने तथा (ग्रावा) जल का ग्रहण करनेवाला (अद्रिः) मेघ (असि) है, उस और...
११ KB (४८६ शब्दाः) - १६:१७, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ६०
अन्न (अदित्यै) अखिण्डत (विष्णुपत्न्यै) विष्णु व्यापक ईश्वर से रक्षित अन्तरिक्ष रूप के लिए (चरुः) पाक (वैश्वानराय) सब मनुष्यों में प्रकाशमान (अग्नये)...
१९ KB (६५८ शब्दाः) - १७:३६, ३० नवेम्बर् २०१८
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊह्यगानम्/दशरात्रपर्व/प्रथमादशतिः/अन्तरिक्षम्
तुष्टुवानः। यद् उ देवा एतेन साम्नान्तरिक्षाद् एवान्तरिक्षेण विजित्य स्वर्गं लोकम् आरोहंस् तस्माद् अन्तरिक्षम् इत्य् आख्यायते॥जैब्रा ३.४५ अन्तरिक्ष उपरि टिप्पणी...
५ KB (२१२ शब्दाः) - १३:०६, १८ जून् २०२२
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊहगानम्/दशरात्रपर्व/विंशः ४/गौरीवितम्(सुतासो)
से सम्बन्ध रखते हैं, इसलिए देवों की दृष्टि से उस तेजस् या रस को 'अद्यश्वं” नाम दिया गया है। - वेदों में अन्तरिक्ष के पर्यायों का प्रतीकवाद(अध्याय ४)...
४ KB (२१५ शब्दाः) - ०२:०९, २१ जुलै २०२२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः २२
विद्वन् मनुष्य! तू जैसे (देवयजने) विद्वानों के यजन वा दान में इस (अदित्याः) अन्तरिक्ष (पृथिव्याः) भूमि और (इडायाः) वाणी को (स्वाहा) अच्छे प्रकार यज्ञ करने वाली...
१२ KB (५७८ शब्दाः) - ०४:३९, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १९
आदि धर्मों से रहित पुरुष (अवधूताः) नष्ट (असि) होते हैं और जो (अदित्याः) अन्तरिक्ष वा पृथिवी के (त्वक्) त्वचा के समान (असि) है, (त्वा) उसे (प्रति वेत्तु)...
१२ KB (५३६ शब्दाः) - १६:२०, २६ नवेम्बर् २०१८
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः ०८
। तद् इमंल् लोकम् आप्नोति । त्रिष्टुभौ सौम्यौ । त्रैष्टुभो अन्तरिक्ष लोकः । तद् अन्तरिक्ष लोकम् आप्नोति । जगत्यौ वैष्णव्यौ । जागतो असौ लोकः । तद् अमुंल्...
६४ KB (३,६३० शब्दाः) - २०:४६, २१ डिसेम्बर् २०२१
ऋग्वेदः सूक्तं १०.१३५
मेधाविभ्यः “परि उपरि भूलोके वर्तमानानां मेधाविनां बान्धवानामुपरिष्टात् । अन्तरिक्ष इत्यर्थः । ' पञ्चम्याः परावध्यर्थे ' इति विसर्जनीयस्य सत्वम् । “तं रथं...
२६ KB (१,०९१ शब्दाः) - २०:३१, २१ अक्टोबर् २०१९
ऋग्वेदः सूक्तं १०.१७३
ब्राह्मणे ११.८.१.२ ध्रुवीभवनस्य त्रयाः स्तराः कथितानि सन्ति - पृथिवी, अन्तरिक्ष, द्यौः। पृथिव्याः स्तरे पर्वताः ध्रुवतां प्रयच्छन्ति। अन्तरिक्षे वयांसि...
२६ KB (१,१५४ शब्दाः) - २३:३९, १३ जुलै २०२०
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः २८
को करके नित्य आनन्द में वर्तमान रह॥२८॥ भावार्थः— जिस ईश्वर ने क्रम से अन्तरिक्ष में पृथिवी, पृथिवियों के समीप चन्द्रलोक, चन्द्रलोकों के समीप पृथिवियाँ...
१४ KB (६५६ शब्दाः) - १६:२४, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः १६
(त्वा) उस यज्ञ का अनुष्ठान करते हैं और जो यज्ञ में हवन की आहुति (पृश्निः) अन्तरिक्ष में स्थिर और (वशा) शोभित (भूत्वा) होकर (मरुताम्) पवनों के संग से (दिवम्)...
१५ KB (७०८ शब्दाः) - ०९:५७, २१ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः ३०
मन्त्र का प्रथम अर्थ हुआ॥ अब दूसरा कहते हैं॥ जिस कारण यह यज्ञ (अदित्यै) अन्तरिक्ष के सम्बन्धी (रास्ना) रसादि पदार्थों की क्रिया का कारण (असि) है, (विष्णोः)...
१४ KB (७२७ शब्दाः) - १६:२५, २६ नवेम्बर् २०१८
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः १४
आप्नोति । प्रातःसवनम् यज्ञस्य । इन्द्रो ज्योतिर् ज्योतिर् इन्द्र इति । तद् अन्तरिक्ष लोकंल् लोकानाम् आप्नोति । माध्यंदिनम् सवनम् यज्ञस्य । सूर्यो ज्योतिर्...
३९ KB (२,०६१ शब्दाः) - १५:४८, १ जुलै २०१९
अथर्ववेदः/काण्डं १
ददाम्येतं स्वस्त्येनं जरसे वहाथ ॥२॥ ये देवा दिवि ष्ठ ये पृथिव्यां ये अन्तरिक्ष ओषधीषु पशुष्वप्स्वन्तः । ते कृणुत जरसमायुरस्मै शतमन्यान् परि वृणक्तु मृत्यून्...
३९ KB (२,०६५ शब्दाः) - ०३:००, ६ मार्च् २०२०
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः ११
क्योंकि उक्त शिल्पविद्या इसी से सिद्ध होती है, (अदित्याः) (उपस्थे) तथा जो अन्तरिक्ष में स्थित मेघमण्डल में (हव्यम्) होम द्वारा पहुंचे हुए उत्तम-उत्तम पदार्थों...
२० KB (१,०२० शब्दाः) - १६:१५, २६ नवेम्बर् २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं ८.७२
टिप्पणी जिह्वा उपरि टिप्पणी ८.७२.११ अभ्यारमिदद्रयो निषिक्तं पुष्करे मधु इति अन्तरिक्ष के पुष्कर पक्ष की आर्द्रता का आधार वह मधु है जिसे 'अद्रयः’ ने पुष्कर में...
३६ KB (१,५२१ शब्दाः) - ०८:०३, २१ जुलै २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ३/अध्यायः १/ब्राह्मणम् ४
१४ अथ चतुर्थी जुहोति । आपो देवीर्बृहतीर्विश्वशम्भुवो द्यावापृथिवी उरो अन्तरिक्ष बृहस्पतये हविषा विधेम स्वाहेत्येषा ह नेदीयो यज्ञस्यापां हि कीर्तयत्यापो...
१२ KB (५३८ शब्दाः) - २१:३५, १३ नवेम्बर् २०२१
अथर्ववेदः/काण्डं १/सूक्तम् ३०
ददाम्येतं स्वस्त्येनं जरसे वहाथ ॥२॥ ये देवा दिवि ष्ठ ये पृथिव्यां ये अन्तरिक्ष ओषधीषु पशुष्वप्स्वन्तः । ते कृणुत जरसमायुरस्मै शतमन्यान् परि वृणक्तु मृत्यून्...
२७ KB (१,२१३ शब्दाः) - ०२:३०, २ मार्च् २०२०
ऋग्वेदः सूक्तं १०.८९
अनिशितसर्गा अपः प्रेरयं सगरस्य बुध्नात् । सगर नामक अग्नि अथवा रात्रि उस सगर अन्तरिक्ष का क्षेत्र २ है जिसमें अहंकारजन्य प्रजाओं की भरमार होती है।( सगरशब्दस्य...
४९ KB (२,१६४ शब्दाः) - २२:३४, २१ जुलै २०२२
निघण्टुशास्त्रम्/प्रथमोध्यायः
-146001(मो. 8126729245) अन्तरिक्षनामानि उपरि अरुणाशुक्लायाः शोधप्रबन्धः, अन्तरिक्ष उपरि टिप्पणी एवं संदर्भाः उदकनामानि उपरि डा. सुकर्मपालसिंहतोमरस्य शोधप्रबन्धस्य...
११ KB (५८६ शब्दाः) - ०६:१०, १७ जुलै २०२२
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ११/अध्यायः ३
युष्मद्वचो हरिकथामृतम् । संसारतापनिस्तप्तो मर्त्यः तत्तापभेषजम् ॥ २ ॥ श्री अन्तरिक्ष उवाच - एभिर्भूतानि भूतात्मा महाभूतैर्महाभुज । ससर्जोच्चावचान्याद्यः...
१६ KB (६१९ शब्दाः) - ०६:०२, १९ एप्रिल् २०१७
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः २६
प्राप्त हो। जैसे यह (द्यौः) सूर्य का प्रकाश (गोष्ठानम्) पृथिवी का स्थान अन्तरिक्ष को सींचता है, वैसे ही ईश्वर वा विद्वान् पुरुष (ते) तुम्हारी कामनाओं को...
२४ KB (१,२३८ शब्दाः) - १६:२३, २६ नवेम्बर् २०१८
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/आरण्यकगानस्य सूची
वैरूपाणि १ ३०७ अञ्जः १ ३०७ ह्रस्व १ ३०७ निधन १ ३०८ वैरूप १ ३०८ पुष्यम् १ ३०९ अन्तरिक्ष २ ३०९ अरिष्ट ३ ३१० ब्रह्मणस्पति ३ ३१० अहरीते ४ ३१० वरुण ५ ३११ देवस्थानम्...
२० KB (१,१९१ शब्दाः) - ०२:२२, १५ अक्टोबर् २०२१
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/३४. अलङ्कारभेदविषयः
लिखेंगे, किन्तु वे सब अर्थ तो लिख दिये जायेंगे। वे अर्थ ये हैं-द्यौः, अन्तरिक्ष, माता, पिता, पुत्र, विश्वेदेवा, पञ्चजना, जात और जनित्व। ॥इत्यलङ्कारभेदविषयः...
११ KB (६०८ शब्दाः) - १६:१८, १४ जुलै २०२१
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः २२
देव जातम् अग्निम् अधिपतिम् । २२.२ पृष्ठ्यषडहः द्वितीयमहः द्वितीयम् अहर् अन्तरिक्ष लोक आयतनेन । इन्द्रस् त्रिष्टुप् पञ्चदशः स्तोम । तन् न्व् अस्य निदानम्...
६२ KB (३,५०४ शब्दाः) - ०१:२९, ३१ जुलै २०२१
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/१६. नौविमानादिविद्याविषयः
भुज्युमुत्तमुखभोगं प्राप्नुयुर्नान्यथेति॥2॥ भाषार्थ - अब मुक्ति के आगे समुद्र, भूमि और अन्तरिक्ष में शीघ्र चलने के लिये यानविद्या लिखते हैं। जैसी कि वेदों में लिखी है-...
५५ KB (३,२५२ शब्दाः) - १६:०४, १४ जुलै २०२१
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः ०६
अपानाद् अन्तरिक्ष लोकम् । व्यानाद् अमुंल् लोकम् । स एतांस् त्रींल् लोकान् अभ्यतप्यत । सो अग्निम् एव अस्माल् लोकाद् असृजत । वायुम् अन्तरिक्ष लोकाद् आदित्यम्...
५५ KB (३,२२३ शब्दाः) - १४:४९, १ जुलै २०१९
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/९. पृथिव्यादिलोकभ्रमणविषयः
नाम है पृथिवी, सूर्य्य, चन्द्रमादि लोकों का। वे सब अपनी अपनी परिधि में, अन्तरिक्ष के मध्य में, सदा घूमते रहते हैं। परन्तु जो जल है, सो पृथिवी की माता के...
१४ KB (८२७ शब्दाः) - १६:२०, १४ जुलै २०२१
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः २०
। समिधानम् सुप्रयसम् स्वर्णरम् इत्य् उद्वत् तस्य उक्तम् ब्राह्मणम् । अन्तरिक्ष लोकम् द्वितीयेन आह्ना आप्नुवन्ति । वायुम् देवम् देवतानाम् । आयुर् अधिभूतम्...
३५ KB (१,८७९ शब्दाः) - ०१:०९, ३१ जुलै २०२१
आपस्तम्बीय श्रौतप्रयोगः/पुनराधेयः
वहतु प्रजानन् इत्येतया । हिरण्यनिवपनम् :- यास्ते शिवास्तनुवो जातवेदो या अन्तरिक्ष दिवि या पृथिव्याम् । ताभिस्संभूय सगणस्सजोषा हिरण्ययोनिर्वह हव्यमग्ने गार्हपत्यायतने...
८७ KB (३,३९० शब्दाः) - १०:१०, ५ जुलै २०२२
काठकसंहिता (विस्वरः)/स्थानकम् ०३
यज्ञपतिराशिषा ॥ ५ ॥ घृतेनाक्तौ पशुं त्रायेथां रेवति प्रेधा यज्ञपतिमाविशोरो अन्तरिक्ष सजूर्देवेन वातेनास्य हविषस्त्मना यज समस्य तन्वा भव वर्षीयो वर्षीयसो यज्ञं...
२० KB (८९० शब्दाः) - ०१:०७, ८ जुलै २०१९
अथर्ववेदः/काण्डं 1
ददाम्येतं स्वस्त्येनं जरसे वहाथ ॥२॥ ये देवा दिवि ष्ठ ये पृथिव्यां ये अन्तरिक्ष ओषधीषु पशुष्वप्स्वन्तः । ते कृणुत जरसमायुरस्मै शतमन्यान् परि वृणक्तु मृत्यून्...
३८ KB (२,०३० शब्दाः) - १०:०९, ३ जून् २०१७
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः ११
आग्नेयम् क्रतुम् अन्वाह । तद् इमंल् लोकम् आप्नोति । उषस्यम् अन्वाह । तद् अन्तरिक्ष लोकम् आप्नोति । आश्विनम् अन्वाह । तद् अमुंल् लोकम् आप्नोति । गायत्रीम्...
३८ KB (२,०६९ शब्दाः) - १५:३७, १ जुलै २०१९
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/६. ब्रह्मविद्याविषयः
क्रान्तं) जो विज्ञानादि गुणों में सब से बड़ा है (सलिलस्य पृष्ठे) सलिल जो अन्तरिक्ष अर्थात् आकाश है, उस का भी आधार और उस में व्यापक तथा जगत् के प्रलय के पीछे...
१९ KB (१,१२३ शब्दाः) - १५:५८, १४ जुलै २०२१
आपस्तम्ब-श्रौतसूत्रम्/प्रश्नः ०५
त्वादधेऽग्निनाग्ने ब्रह्मणेति घर्मशिरांसि १ यास्ते शिवास्तनुवो जातवेदो या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । ताभिः संभूय सगणः सजोषा हिरण्ययोनिर्वह हव्यमग्ने । प्राणं...
७८ KB (३,२८६ शब्दाः) - ०१:०९, ८ जुलै २०२२
आश्वलायन श्रौतसूत्रम्/अध्यायः ८/खण्डः १३
इति ह एक आहुः सो अस्य लोकस्य गृहपतिर् वायुर् गृहपतिर् इति ह एक आहुः सो अन्तरिक्ष लोकस्य गृहपतिर् असौ वै गृहपतिर् यो असौ तपत्य् एष पतिर् ऋतवो गृहाः । (सोम...
२० KB (१,०७९ शब्दाः) - ०९:४४, ३ डिसेम्बर् २०१७
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् २/४३१-४४०
पञ्च ज्योतींषीद्धान्य् एषु लोकेषु दीप्यन्ते - ऽग्निः पृथिव्यां, वायुर् अन्तरिक्ष, आदित्यो दिवि, चन्द्रमा नक्षत्रेषु, विद्युद् अप्सु। अग्निर् एव रथन्तरस्य...
२३ KB (१,२०९ शब्दाः) - ०६:४०, २८ एप्रिल् २०२२
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः १८
आग्नेयम् क्रतुम् शंसति । तद् इमंल् लोकम् आप्नोति । उषस्यम् शंसति । तद् अन्तरिक्ष लोकम् आप्नोति । आश्विनम् शंसति । तद् अमुंल् लोकम् आप्नोति । सौर्यम् क्रतुम्...
५१ KB (२,८१३ शब्दाः) - २२:१०, १ जुलै २०१९
मैत्रायणीसंहिता/काण्डं १/प्रपाठकः ०२
पूष्णे अग्नये स्वाहा ॥ आपो देवीर्बृहतीर्विश्वशंभुवो द्यावापृथिवी उरो अन्तरिक्ष । बृहस्पतिर्नो हविषा वृधातु ॥ स्वाहा ॥ विश्वो देवस्य नेतुर्मर्तो वुरीत...
४५ KB (२,१३५ शब्दाः) - १६:२३, ३ मे २०२१
अथर्ववेदः/काण्डं २/सूक्तम् १२
प्राप्नोतु । उपलक्षणम् एतत् । सर्वेन्द्रियव्यवहारशून्यो भवतु इत्यर्थः। । इति द्वितीयकाण्डे तृतीयेऽनुवाके द्वितीयं सूक्तम् । टिप्पणी अन्तरिक्ष उपरि टिप्पणी...
२९ KB (१,२५२ शब्दाः) - १२:५३, १८ जून् २०२२
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् २/२४१-२५०
त्रयः कृण्वन्ति भुवनेषु रेत इत्य् अग्निः पृथिव्यां रेतः कृणोति, वायुर् अन्तरिक्ष, आदित्यो दिवि। तिस्रः प्रजा आर्या ज्योतिर् अग्रा इति - ॥2.241॥ - वसवो...
२१ KB (१,१९५ शब्दाः) - ०१:३१, २८ एप्रिल् २०२२
अथर्ववेदः/काण्डं १९
कृणवद्वीर्याणि ॥१०॥ ये देवा दिव्येकादश स्थ ते देवासो हविरिदं जुषध्वम् ॥११॥ ये देवा अन्तरिक्ष एकादश स्थ ते देवासो हविरिदं जुषध्वम् ॥१२॥ ये देवा पृथिव्यामेकादश स्थ ते...
११३ KB (५,९२९ शब्दाः) - ११:४५, ५ नवेम्बर् २०२१
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् १/२९१-३००
एव पञ्च ज्योतींषीद्धान्य् एषु लोकेषु दीप्यन्ते ऽग्निः पृथिव्यां वायुर् अन्तरिक्ष आदित्यो दिवि चन्द्रमा नक्षत्रेषु विद्युद् अप्सु। अग्निर् एव रथन्तरस्य...
२५ KB (१,३३८ शब्दाः) - २३:३४, २२ मे २०२२
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् ३/३०१-३१०
लोकेषु सर्वं पाप्मानम् अपसेधन्तीस् तिष्ठन्त्य् - अग्निः पृथिव्यां, वायुर् अन्तरिक्ष, आदित्यो दिवि। एता अस्य सर्वं पाप्मानम् अपघ्नत्यो यन्ति य एवं वेद। एताभिर्...
२५ KB (१,३६७ शब्दाः) - ०२:४७, २९ एप्रिल् २०२२
आपस्तम्बीय श्रौतप्रयोगः/अग्न्याधानप्रयोगः
भुवद्वाजेष्वविता भुवद्वृधः उत त्राता तनूनाम् । । यास्ते शिवास्तनुवो जातवेदो या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । ताभिस्सम्भूय सगणस्सजोषा हिरण्ययोनिर्वह हव्यमग्ने ।...
९३ KB (३,७०१ शब्दाः) - १८:०७, २८ जून् २०२२
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् २/०५१-०६०
गच्छति। पुरुषो वै प्रजापतिः। प्रजापतिस् संवत्सरः। स यो ह पुरुषो, य एवायम् अन्तरिक्ष आकाश, एष एव स पुरुषः। तद् यद् दृश्वद् अन्तरिक्षे न रमते पूर्णत्वैतन् न...
२८ KB (१,५५२ शब्दाः) - ०१:०३, २८ एप्रिल् २०२२
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः ०७
स्वस्तिमत्यः पथिमत्यः पारितवत्यः प्रवत्यो नीतवत्यो भवन्ति । मरुतो ह वै देव विशो अन्तरिक्ष भाजना ईश्वरा यजमानस्य स्वर्गंल् लोकम् यतो यज्ञ पेशसम् कर्तोः । तद् यत्...
६० KB (३,३३७ शब्दाः) - ०८:५५, १५ जनवरी २०२०
शुक्लयजुर्वेदः/अध्यायः १५
श्रयत्व् आज्यम् उक्थम् अव्यथायै स्तभ्नातु रथन्तरꣳ साम प्रतिष्ठित्याऽ अन्तरिक्ष ऽ ऋषयस् त्वा प्रथमजा देवेषु दिवो मात्रया वरिम्णा प्रथन्तु विधर्ता चायम्...
२३२ KB (१०,१९८ शब्दाः) - १५:१२, १५ डिसेम्बर् २०२०
काठकसंहिता (विस्वरः)/स्थानकम् ०२
सरस्वत्यै पूष्णे अग्नये स्वाहापो देवीर्बृहतीर्विश्वशम्भुवो द्यावापृथिवी उरो अन्तरिक्ष बृहस्पतये हविषा विधेम स्वाहा ॥ विश्वो देवस्य नेतुर्मर्तो वरेत सख्यम् ।...
४१ KB (१,६७६ शब्दाः) - ०१:३४, ५ जनवरी २०२१
तैत्तिरीयसंहिता(विस्वरः)/काण्डम् १/प्रपाठकः ३
आशिषा घृतेनाक्तौ पशुं त्रायेथाम् । रेवतीर् यज्ञपतिम् प्रियधाऽऽ विशत । उरो अन्तरिक्ष सजूर् देवेन 2 वातेनास्य हविषस् त्मना यज सम् अस्य तनुवा भव वर्षीयो वर्षीयसि...
५६ KB (३,२४९ शब्दाः) - २३:५५, १४ डिसेम्बर् २०२१
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 31-40 सूक्तानि
के सदृश (रुहाणाः) उत्पन्न होकर चलने वाली नदी जो अन्तरिक्ष में रहने वाले (चित्) ही (याः) जो अन्तरिक्ष में वा भूमि में रहने वाले (आपः) जल (भिन्नम्) विदीर्ण...
८९७ KB (४९,५९८ शब्दाः) - ०४:४१, २२ डिसेम्बर् २०१७
अथर्ववेदः/काण्डं ३/सूक्तम् १५
आसुरी प्राणों के प्रतीक हैं। ये पणयः ' नामक असुर देवों की गायों को चुराने वाले तस्कर हैं । - वेदों में अन्तरिक्ष पर्यायों का प्रतीकवाद (अरुणा शुक्ला)...
३३ KB (१,७२३ शब्दाः) - ०९:३९, २५ जुलै २०२२
शुक्लयजुर्वेदः/अध्यायः ०४
पूष्णे ऽग्नये स्वाहा आपो देवीर् बृहतीर् विश्वशम्भुवो द्यावापृथिवी ऽ उरो ऽ अन्तरिक्ष । बृहस्पतये हविषा विधेम स्वाहा ॥ 4.8 विश्वो देवस्य नेतुर् मर्तो वुरीत...
२१२ KB (९,४३३ शब्दाः) - ०४:३४, ९ मार्च् २०२२
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 11-20 सूक्तानि
(यत्र) जिस अन्तरिक्ष में (अमृतस्य) जलसमूह का (चक्षणम्) दर्शन होता है, उस (आनुषक्) चारों ओर से घिरे और (घृतपृष्ठम्) जल से भरे हुए (बर्हिः) अन्तरिक्ष को (स्तृणीत)...
४९४ KB (२७,०७८ शब्दाः) - १०:०२, १० मे २०१९
तैत्तिरीयसंहिता(विस्वरः)/काण्डम् ६/प्रपाठकः ६
गार्हपत्ये जुहोति द्विपाद् यजमानः प्रतिष्ठित्यै । आग्नीध्रे जुहोति । अन्तरिक्ष एवाऽऽक्रमते सदो ऽभ्य् ऐति सुवर्गम् एवैनं लोकं गमयति सौरीभ्याम् ऋग्भ्यां...
८२ KB (४,३७० शब्दाः) - ०५:००, २४ जुलै २०२०
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः २५
जागतो वा एष य एष तपति । यजमाना दूरोहणः । एतम् एव तद् यजमाना रोहन्ति । तद् अन्तरिक्ष लोकम् आप्नुवन्ति । त्रि पच्छस् तृतीयम् । तद् अमुंल् लोकम् आप्नुवन्ति ।...
८४ KB (४,६७३ शब्दाः) - २३:५७, १६ नवेम्बर् २०२१
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/१९. पुनर्जन्मविषयः
आपके अनुग्रह से हमारे लिये वारंवार पृथिवी प्राण को, प्रकाश चक्षु को, और अन्तरिक्ष स्थानादि अवकाशों को देते रहें। (पुनर्नः सोमस्तन्वं ददातु) पुनर्जन्म में...
३८ KB (२,१८२ शब्दाः) - १६:०८, १४ जुलै २०२१
तैत्तिरीयब्राह्मणम् (विस्वरपाठः)/काण्डः १/प्रपाठकः ०१
प्रतिष्ठितमाधत्ते । वामदेव्यमभिगायत उद्ध्रियमाणे । अन्तरिक्षं वै वामदेव्यम् । अन्तरिक्ष एवैनं प्रतिष्ठितमाधत्ते । अथो शान्तिर्वै वामदेव्यम् । शान्तमेवैनं पशव्यमुद्धरते...
५६ KB (२,२३२ शब्दाः) - १२:४८, ११ एप्रिल् २०२२
तैत्तिरीयब्राह्मणम् (विस्वरपाठः)/काण्डः ३/प्रपाठकः ०१
नुदामि । शिवं प्रजायै शिवमस्तु मह्यम् । या दिव्या आपः पयसा संबभूवुः । या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । यासामषाढा अनुयन्ति कामम् । ता न आपः शꣳ स्योना भवन्तु...
५० KB (२,३८४ शब्दाः) - २३:०७, १८ सेप्टेम्बर् २०२०
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 161-170 सूक्तानि
योग्य सब व्यवहार को जानें॥7॥ भावार्थः—जैसे पक्षी अन्तरिक्ष में भ्रमते हैं, वैसे ही सब लोक अन्तरिक्ष में भ्रमते हैं। जैसे गौयें बछड़ों के लिये दूध देकर...
७८३ KB (४३,६१३ शब्दाः) - ०५:१३, २२ डिसेम्बर् २०१७
तैत्तिरीयब्राह्मणम् (विस्वरपाठः)/काण्डः ३/प्रपाठकः ०२
अग्निवत्युपदधाति । अस्मिन्नेव लोके ज्योतिर्धत्ते । अङ्गारमधिवर्तयति १ अन्तरिक्ष एव ज्योतिर्धत्ते । आदित्यमेवामुष्मिन्लोके ज्योतिर्धत्ते । ज्योतिष्मन्तोऽस्मा...
६४ KB (२,५१५ शब्दाः) - १०:१२, १६ डिसेम्बर् २०२१
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः २६
प्रथमस्य अह्नः । २६.११ द्वितीयछन्दोमः अयम् वै लोकः प्रथमश् छन्दोमः । अन्तरिक्ष लोको द्वितीयः । असौ लोकः उत्तमः । तस्मान् महद्वन्ति मध्यमे अहन्त् सूक्तानि...
९८ KB (५,६५१ शब्दाः) - २१:०३, १३ डिसेम्बर् २०२१
तैत्तिरीयसंहिता(विस्वरः)/काण्डम् ६/प्रपाठकः ३
गार्हपत्ये जुहोति द्विपाद् यजमानः प्रतिष्ठित्यै । आग्नीध्रे जुहोति । अन्तरिक्ष एवाऽऽक्रमते । आहवनीये जुहोति सुवर्गम् एवैनं लोकं गमयति देवान् वै सुवर्गं...
१०८ KB (५,८८२ शब्दाः) - ०४:१७, ३ आगस्ट् २०२१
पैप्पलादसंहिता/काण्डम् १०
दिव्येकादश स्थ ते देवासो हविरिदं जुषध्वम्।।१।। तु. शौ.सं. १९.२७.११ ये देवा अन्तरिक्ष एकादश स्थ ते देवासो हविरिदं जुषध्वम्।।२।। ये देवा पृथिव्यामेकादश स्थ ते...
४३ KB (२,१३२ शब्दाः) - २२:३९, ६ सेप्टेम्बर् २०१८
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/१. ईश्वरप्रार्थनाविषयः
जिसने अपनी सृष्टि में पृथिवी को पादस्थानी रचा है, (अन्तरिक्षमुतोदरम्) अन्तरिक्ष जो पृथिवी और सूर्य के बीच में आकाश है सो जिसने उदरस्थानी किया है, (दिवं...
५६ KB (३,०३५ शब्दाः) - १८:१७, २४ नवेम्बर् २०२०
तैत्तिरीयब्राह्मणम् (विस्वरपाठः)/काण्डः २/प्रपाठकः ०७
वाञ्छन्तु । मा त्वद्राष्ट्रमधिभ्रशत् । या दिव्या आपः पयसा संबभूवुः । या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । तासां त्वा सर्वासाꣳ रुचा । अभिषिञ्चामि वर्चसा । अभि...
४९ KB (२,२३० शब्दाः) - १२:३८, ११ एप्रिल् २०२२
संस्काररत्नमाला (भागः २)/नवमं प्रकरणम्
दाय' इति पितृपात्रस्थमन्नमभिमृशेत् । एवमितरेषु । मा पितामहानां क्षेष्ठा० अन्तरिक्ष समं त० येति द्वितीये विशेषः । मा प्रपितामहानां क्षेष्ठाः० द्यौः समा तस्याऽऽदि०...
६९२ B (६,६७५ शब्दाः) - ०७:२७, २७ मार्च् २०२०
तैत्तिरीयसंहिता(विस्वरः)/काण्डम् ७/प्रपाठकः ४
। अस्मिन्न् एव तेन लोके प्रति तिष्ठन्ति गोष्टोमं द्वितीयम् उप यन्ति । अन्तरिक्ष एव तेन प्रति तिष्ठन्ति । आयुष्टोमं तृतीयम् उप यन्ति । अमुष्मिन्न् एव तेन...
१०३ KB (५,३३९ शब्दाः) - १९:२१, १९ नवेम्बर् २०२१
मैत्रायणीसंहिता/काण्डं ३/प्रपाठकः ०९
यज्ञस्याशीर्गच्छति, वपाश्रपणीभ्यां अन्वारभते, तत् स्विदुभयमकर् , उरो अन्तरिक्ष सजूर्देवेन वातेनेति , अन्तरिक्षं वै पशवो , वातः प्राणः, प्राणानस्मिन्...
५० KB (२,३७२ शब्दाः) - २०:१५, ७ जनवरी २०१९
पैप्पलादसंहिता/काण्डम् ०१
ददाम्येतं त एनं स्वस्ति जरसे नयाथ ।२। ये देवा दिवि ष्ठ ये पृथिव्यां ये अन्तरिक्ष औषधीष्वप्सु। ते कृणुत जरसमायुरस्मै शतमन्यान् परि वृणक्त मृत्यून् ।।३।।...
१३५ KB (६,९५३ शब्दाः) - ०१:४७, १४ डिसेम्बर् २०२०
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 21-30 सूक्तानि
प्रदीप्त करता और जो सब लोक अन्तरिक्ष में अपनी-अपनी परिधियुक्त हैं कि किसी लोक का किसी लोकान्तर के साथ संग नहीं है, किन्तु सब अन्तरिक्ष में ठहरे हुए अपनी-अपनी...
७१७ KB (४०,१६९ शब्दाः) - ०४:४०, २२ डिसेम्बर् २०१७
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/२३. वर्णाश्रमविषयः
होम करके उन को प्रतिज्ञा कराते हैं, कि जो ब्रह्मचारी पृथिवी, सूर्य्य और अन्तरिक्ष इन तीनों प्रकार की विद्याओं को पालन और पूर्ण करने की इच्छा करता है, सो...
६६ KB (३,५१६ शब्दाः) - १६:११, १४ जुलै २०२१
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/२५. ग्रन्थप्रामाण्याप्रामाण्यविषयः
'वृत्रासुर' के नाम से बोलते हैं। वायु और सूर्य का नाम 'इन्द्र' है। वायु अन्तरिक्ष में और सूर्य प्रकाशस्थान में स्थित हैं। इन्हीं वृत्रासुर और इन्द्र का...
२०८ KB (११,५०८ शब्दाः) - १६:१२, १४ जुलै २०२१
अथर्ववेदभाष्यम्-काण्डम् १ (क्षेमकरणदास् त्रिवेदी)
प्रसिध्यनि॥२॥१२॥ चार वर्ण [ ब्रमण , क्षत्रिय , वैश्य , शद्र . ] तीन लोक [ स्वर्ग, अन्तरिक्ष, भूलोक ] , चार श्राश्रम [ ब्रह्मचर्य , गृहस्थ वानप्रस्थ , सन्यास ], और...
४६३ B (४४,६७९ शब्दाः) - ०६:१४, २४ डिसेम्बर् २०१९
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 91-100 सूक्तानि
हैं, वैसे ही सूर्य की किरणें भूमि को प्राप्त हुई वहाँ से निवृत्त हो और अन्तरिक्ष में प्रकाश प्रकट कर समस्त वस्तुओं को पुष्ट करके सब प्राणियों को सुख देती...
६१५ KB (३४,०८५ शब्दाः) - ०४:३३, २२ डिसेम्बर् २०१७
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/४. वेदविषयविचारः
वसुसंज्ञकाः सन्तीति बोद्धव्यम्। उनमें से आठ वसु ये हैं—अग्नि, पृथिवी, वायु, अन्तरिक्ष, आदित्य, द्यौः, चन्द्रमा और नक्षत्र। इनका वसु नाम इस कारण से है कि सब...
२९१ KB (१४,९८९ शब्दाः) - ०४:४३, १३ मे २०१९
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 141-150 सूक्तानि
बड़े (वर्पसः) रूप अर्थात् सूर्यमण्डल के सम्बन्ध में स्थित (बुध्नात्) अन्तरिक्ष से (ईम्) इस प्रत्यक्ष व्यवहार को (अनुक्रन्त) अनुक्रम से प्राप्त हों वा...
३०९ KB (१७,०७६ शब्दाः) - ०५:०२, २२ डिसेम्बर् २०१७
पैप्पलादसंहिता/काण्डम् १५
नीलव्यक्तानि बिभ्रती: । इदमुलुङ्गुलुकाभ्यो अप्सराभ्यो ऽकरं नमः ॥७। या अन्तरिक्ष ईरयन्ति वातेन रेष्मणा सह । इदमुलुङ्गुलुकाभ्यो अप्सराभ्यो ऽकरं नमः॥८॥ या...
६२ KB (२,८८७ शब्दाः) - १४:४८, २० मार्च् २०२१
कल्पः/श्रौतसूत्राणि/मानव-श्रौतसूत्रम्/कल्पः १३
अस्तु रुद्रे भ्यो ये दिवीत्यँ सदघ्ने ध्यायेद्नमो अस्तु रुद्रे भ्यो ये अन्तरिक्ष इति नाभिदघ्ने नमो अस्तु रुद्रे भ्यो ये पृथिव्यामिति जानुदघ्ने ध्यायेत्...
१०४ KB (४,१११ शब्दाः) - १०:२७, ६ जनवरी २०२१
पैप्पलादसंहिता/काण्डम् ०४
सर्वा आयन्त्वापो दिव्या: पयस्वती: । !५ ।। या आपो दिव्याः पयसा मदन्ति या अन्तरिक्ष उत पार्थिवा याः । तासां त्वा सर्वासामपामभि षिञ्चामि वर्चसा ।। ६ ।। अभि...
८७ KB (४,३९२ शब्दाः) - १२:३९, ६ आगस्ट् २०१८
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 101-110 सूक्तानि
करतीं वा पोषण करातीं तथा (द्यावाक्षामा) प्रकाश और भूमि मिल कर वा (पृथिवी) अन्तरिक्ष (सूर्याचन्द्रमसा) सूर्य और चन्द्रमा आदि लोक धरते पुष्ट कराते हैं, ये सब...
५३५ KB (२९,५६३ शब्दाः) - १०:०२, १० मे २०१९
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/२२. राजप्रजाधर्मविषयः
निर्भय, शस्त्र-अस्त्र चलाने में अतिचतुर और जिस का रथ पृथिवी, समुद्र और अन्तरिक्ष में जाने आनेवाला हो, ऐसा राजा होता है, वहां भय और दुःख नहीं होते। श्रीर्वै...
९७ KB (५,१२५ शब्दाः) - १६:१०, १४ जुलै २०२१
संस्काररत्नमाला (भागः २)/अष्टमं प्रकरणम्
गन्धपुष्पाभ्यां तद्धस्तमञ्जलिं वाऽभ्यर्च्य 'या दिव्या आपः पयसा संबभूवुः । या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । तासां त्वा सर्वासा रुचा अभिषिञ्चामि वर्चसा' इति मन्त्रेण...
७१७ B (६,६३७ शब्दाः) - ०७:२३, २७ मार्च् २०२०
आपस्तम्बीय श्रौतप्रयोगः/निरूढपशुबन्धप्रयोगः
आहवनीयादुल्मुकमादायाग्नीध्रः पूर्व: प्रतिपद्यते । शमिता पशुं नयति । उरो अन्तरिक्ष सजूर्देवेन वातेनास्य हविषस्त्मना यज समस्य तनुवा भव वर्षीयो वर्षीयसि यज्ञे...
१०७ KB (४,०२१ शब्दाः) - १८:२३, २८ जून् २०२२
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/८. सृष्टिविद्याविषयः
उत्पादितवानस्ति॥13॥ भाषार्थ - (नाभ्या आसीदन्त॰) इस पुरुष के अत्यन्त सूक्ष्म सामर्थ्य से अन्तरिक्ष अर्थात् जो भूमि और सूर्य आदि लोकों के बीच में पोल है, सो भी नियत किया...
११० KB (६,११५ शब्दाः) - १६:२०, १४ जुलै २०२१
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 51-60 सूक्तानि
लोग जिस (स्वभिष्टिम्) उत्तम इष्टि युक्त (अन्तरिक्षप्राम्) अपने तेज से अन्तरिक्ष अर्थात् अवकाश में सबको सुख से पूर्ण करने (मदच्युतम्) हर्षादि को देने वाले...
५३१ KB (२८,९७२ शब्दाः) - ०४:४२, २२ डिसेम्बर् २०१७
पञ्चविंशब्राह्मणम्/अध्यायः १२
अन्तरिक्षं भवति १२.३.१९ सामाहःसङ्गतिप्रदर्शनं अन्तरिक्षदेवत्यं एतदहर्यत्तृतीयं अन्तरिक्ष एव तदन्तरिक्षेण स्तुवते प्रतिष्ठायै १२.३.२० एकसामगेयताविधानं आष्कारणिधनं...
१३४ KB (५,९७८ शब्दाः) - १५:२०, २९ जून् २०२२
मानवगृह्यसूत्रम्
नमो अस्तु सर्पेभ्य इति तिसृभिश्च ३ शाम्यन्तु सर्पाः स्वशया भवन्तु ये अन्तरिक्ष उत ये दिवि श्रिताः । इमां महीं प्रत्यवरोहेम । शिवामजस्राँ शिवाँ शान्ताँ...
१४२ KB (५,९८५ शब्दाः) - २१:४४, १४ डिसेम्बर् २०१९
आपस्तम्बीय श्रौतप्रयोगः/अग्निष्टोमप्रयोगे तृतीयोऽध्यायः
दक्षिणेन । यूपस्य पश्चात् पुरतः पशोश्च स्यादुल्मुकं चाहवनीयतः पृथक् ॥ उरो अन्तरिक्ष सजूर्देवेन वातेनास्य हविषस्त्मना यज समस्य तनुवा भव वर्षीयो वर्षीयसि यजे...
१३८ KB (५,१३८ शब्दाः) - १७:४३, २८ जून् २०२२
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 111-120 सूक्तानि
प्रशंसित जिसके हैं, उसकी और (याभिः) जिन रक्षाओं से (पृश्निगुम्) विमानादि से अन्तरिक्ष में जानेहारे (पुरुकुत्सम्) बहुत शस्त्राऽस्त्रयुक्त पुरुष की (आवतम्) रक्षा...
७९८ KB (४३,१५७ शब्दाः) - ०४:४९, २२ डिसेम्बर् २०१७
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 151-160 सूक्तानि
विभूषयन्ति॥3॥ पदार्थः—हे (वृषणा) विद्या की वर्षा करानेवाले (यत्) जो (रोदस्योः) अन्तरिक्ष और पृथिवी के बीच वर्त्तमान (क्षितयः) मनुष्य (महे) अत्यन्त (दक्षसे) आत्मबल...
२८९ KB (१५,८७७ शब्दाः) - ०५:०६, २२ डिसेम्बर् २०१७
बौधायनश्रौतसूत्रम्/प्रश्नः १८
चतुष्टयीरपः समवनीयाभिषिञ्चति १६ 18.17 या दिव्या आपः पयसा संबभूवुर्या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । तासां त्वा सर्वासाꣳ रुचाभिषिञ्चामि वर्चसा ॥ अभि त्वा...
१५९ KB (६,१६८ शब्दाः) - २२:०६, २५ फेब्रवरी २०२२
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 1-10 सूक्तानि
में पहुँचाने वाले गुणों से ग्रहण किये गये हैं। (अथातो॰) जो-जो पदार्थ अन्तरिक्ष में हैं, उनमें प्रथमागामी वायु अर्थात् उन पदार्थों में रमण करनेवाला कहाता...
६४१ KB (३४,८६९ शब्दाः) - १०:०१, १० मे २०१९
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 41-50 सूक्तानि
अविद्या, अधर्माचरण से रहित सरल (सुगः) सुख से जानने योग्य (पन्थाः) जल, स्थल, अन्तरिक्ष में जाने के लिये वा विद्या, धर्म, न्यायप्राप्ति के मार्ग का सम्पादन किया...
४८५ KB (२६,४०९ शब्दाः) - ०४:४२, २२ डिसेम्बर् २०१७
कल्पः/श्रौतसूत्राणि/हिरण्यकेशि-श्रौतसूत्रम्/प्रश्नः ०३
लौहान्यौदुम्बराणि पार्थिवानां विकल्पार्थानि भवन्ति । यास्ते शिवास्तनुवो जातवेदो या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्याः । ताभिः संभूय सगणः सजोषा हिरण्ययोनिर्वह हव्यमग्न इत्युत्तरतः...
८९ KB (२६,९४५ शब्दाः) - ०५:०४, २९ अक्टोबर् २०२१
जैमिनिगृह्यसूत्रम्
प्रजानीमाश्विभ्यां प्रत्तं स्वधया मदध्वम् । य इह पितरः पार्थिवासो ये अन्तरिक्ष उत ये समुद्रि याः । ये वाचमाप्त्वा अमृता बभूवुस्तेऽस्मिन्सर्वे हविषि मादयन्तामेषा...
११९ KB (४,२२८ शब्दाः) - २०:१९, १६ नवेम्बर् २०१७
वटेश्वरसिद्धान्तः
ह्यस्तनाद्यतनयोविशेषजा १०२ APPENDIX I1 LIST OF WORD-NUMERAS 1. Numberwise 0 अनन्त, अन्तरिक्ष, अभ्र, अम्बर, अम्बुद, असत्, आकाश, खं, ख, गगन, छिद्र, जलद, जलधर, जलधरपथ...
३२४ B (४८,५५५ शब्दाः) - ०३:४४, ९ आगस्ट् २०१८
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 131-140 सूक्तानि
के समान आचरण करते हैं, उनको (उक्षणः) बल देनेवाले कीजिये, जो (धन्वन्) अन्तरिक्ष में (नदी) नदी के (चित्) समान वर्त्तमान (अनाशवः) किसी में व्याप्त नहीं...
४३६ KB (२३,९१६ शब्दाः) - ०४:५९, २२ डिसेम्बर् २०१७
वेणीसंहारम् (आङ्गलटिप्पणीसहितम्)/आङ्ग्लटिप्पणी
adverb meaning ' why wherefore. St. 19. भीरु ! दिक्षु व्यूढान्त्रिपाङ, अन्तरिक्ष तृणजटिलचलपशुदण्डः, मङ्कारी, शर्करालः, विटपिनां स्कन्धकाषैः सधूमः,प्रासादानां...
४६७ B (५६,४९६ शब्दाः) - ११:००, २२ मे २०१९
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 61-70 सूक्तानि
घात करता है वा जिस की (दिवः) प्रकाश (पृथिव्याः) भूमि और (अन्तरिक्षात्) अन्तरिक्ष से (इत्) भी (परि) सब प्रकार (महित्वम्) पूज्य वा महागुणविशिष्ट महिमा (प्र...
४७३ KB (२५,८४० शब्दाः) - ०४:४३, २२ डिसेम्बर् २०१७
अथर्ववेदसंहिता-भागः ४ (१)
स्वर्महर्जनस्तपः- सत्याख्यानां लोकानां पञ्चसंख्याकत्वात् पञ्चभिरित्युक्तम् । तथा अन्तरिक्ष- स्पितस्य [सूर्यस्य ] अधः प्रकाश्यस्य भूलोकस्य एकत्वात् एकयैर्वाड् इत्यु-...
३७९ B (८२,२२६ शब्दाः) - ०६:३५, ७ आगस्ट् २०१८
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 171-180 सूक्तानि
विद्वान् आप (यथा) जैसे (वेः) स्वीकार करें वैसे (गायत्) गावें और (बर्हिषि) अन्तरिक्ष में जो (गावः) किरणें उनके समान जो (अदब्धाः) न हिंसा करने योग्य (धेनवः)...
३२४ KB (१८,०३४ शब्दाः) - ०५:१५, २२ डिसेम्बर् २०१७
श्रीमहाराणाप्रतापसिंहचरितम्
। सम्प्रेरिताश्च ते शिष्यैरपि सोत्साहमुत्प्लुत्योत्प्लुत्य सभेरीनादं अन्तरिक्ष एव गुलिकास्त्रमोक्षै: सन्तोलिताः सविस्मया इव शत्रुबलसौष्ठवं प्राशंसिषुः...
४०४ B (९,४२५ शब्दाः) - १०:४०, ३० जुलै २०१८
कल्पः/धर्मसूत्राणि/बोधायन-धर्मसूत्राणि
।जुहोम्य् अक्षितम् ।असि मा पितॄणां ।क्षेष्ठा अमुत्र_अमुष्मिं लोक इति । अन्तरिक्ष-समन्तस्य [K: अन्तरिक्षस्समं तस्य ] ते वायुर् ।उपश्रोता यजूंषि ते महिमा...
१९० KB (१०,७०१ शब्दाः) - १८:५५, २० डिसेम्बर् २०१७
श्रीवैखानसगृह्यसूत्रम्-भागः १
पृथिव्याश्चाझेश्च, य एवमेतां वाचो विभूतिं वेद । प्राणेन सृष्टावन्तरिक्षञ्च वायुश्ध, अन्तरिक्ष वा अनुचरन्त्यन्तरिक्षमनुश्शृण्वन्ति वायुरसै पुण्यं गन्धमावहति, एवमेतैौ...
३९३ B (७४,३७१ शब्दाः) - १०:२३, ७ आगस्ट् २०१८
विशुद्धोपागमः (प्राणविद्या)
जन जानते हैं। व्यान के प्रभेदों में पहला व्यान पृथ्वी है। दूसरा व्यान अन्तरिक्ष है। स्वर्ग तीसरा व्यान एवं नक्षत्र चौथे व्यान हैं। काल के मार्ग में स्थित...
११० KB (६,५८६ शब्दाः) - ०९:५८, २३ सेप्टेम्बर् २०२२
तैत्तिरीयब्राह्मणम् (विस्वरपाठः)
आधत्ते । वामदेव्यम् अभिगायत उद्ध्रियमाणे । अन्तरिक्षं वै वामदेव्यम् । अन्तरिक्ष एवैनं प्रतिष्ठितम् आधत्ते । अथो शान्तिर् वै वामदेव्यम् । शान्तम् एवैनं...
१.४४ MB (८६,६०५ शब्दाः) - ०८:३५, १५ डिसेम्बर् २०१९
अमरकोषः (अमरविवेकव्याख्यासहितः)
अलुक् । अप्पतिः पञ्चक वरुणस्य । श्वसनः स्पर्शनः वायुः मातरिश्वा । मातरि अन्तरिक्ष वयति सचरति श्वभुक्षनिति निपातनात् सप्तम्या अलुक् । सदागतिः॥६४ ॥ पादश्वः।...
४२५ B (११,९७६ शब्दाः) - १२:१५, ८ अक्टोबर् २०१८
ईशावास्योपनिषत् (शांकरभाष्योपेता)
पूर्णेऽस्मिन्परे ब्रह्मणि केवले । अपः कर्माणि सर्वाणि मातरिश्वा दधाति च ॥ ६ ॥ अन्तरिक्ष स्वयं याति सूत्रात्मा पवनः स्वयम् । कर्म चैतत्फलं चैव धारयत्येव सर्वदा...
३७१ B (१३,२६१ शब्दाः) - ०७:२५, ११ मे २०१९
तैत्तिरीयसंहिता(विस्वरः)
आशिषा घृतेनाक्तौ पशुं त्रायेथाम् । रेवतीर् यज्ञपतिम् प्रियधाऽऽ विशत । उरो अन्तरिक्ष सजूर् देवेन VERSE: 2 वातेनास्य हविषस् त्मना यज सम् अस्य तनुवा भव वर्षीयो...
१.०६ MB (६१,७१८ शब्दाः) - ११:१४, २८ फेब्रवरी २०२०
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 71-80 सूक्तानि
करनेवाला (श्येतः) प्राप्त होने का (जेन्यः) और विजय का हेतु तथा (मातरिश्वा) अन्तरिक्ष में सोने आदि विहारों का करनेवाला वायु (यत्) जो (दूत्यम्) दूत का कर्म है...
४०१ KB (२१,९०२ शब्दाः) - ०४:४३, २२ डिसेम्बर् २०१७
सामवेदसंहिता भागः १
अत्यन्तरिक्षगम नि० १, , ८); रेतेत्यु दकगम नि० १० १९, १ ); अमरपथ ' सम्बन्धेन अन्तरिक्ष म्ल् मारभूताः। यथवा अपां वीर्थलि रेनांसि तामी- त्यये । जिञ्चति प्रोत्रा...
३८६ B (१,०३,४११ शब्दाः) - ०४:२४, ७ आगस्ट् २०१८
कृष्ण यजुर्वेद काण्डाः 5-7
गार्हपत्ये जुहोति द्विपाद् यजमानः प्रतिष्ठित्यै । आग्नीध्रे जुहोति । अन्तरिक्ष एवाऽऽक्रमते । आहवनीये जुहोति सुवर्गम् एवैनं लोकं गमयति देवान् वै सुवर्गं...
९३४ KB (४८,८५० शब्दाः) - ०७:२७, ५ डिसेम्बर् २०१९
कृष्णयजुर्वेद:/काण्डानि ५-७
गार्हपत्ये जुहोति द्विपाद् यजमानः प्रतिष्ठित्यै । आग्नीध्रे जुहोति । अन्तरिक्ष एवाऽऽक्रमते । आहवनीये जुहोति सुवर्गम् एवैनं लोकं गमयति देवान् वै सुवर्गं...
८९७ KB (४८,८४३ शब्दाः) - ११:३१, २४ एप्रिल् २०१६
श्रीवेङ्कटाचलमाहात्म्यम्-२
मुखपुरन्दरोधि दिग्देवाः श्रोत्रतोऽभवन् ॥ ३ शीतांशुर्मनसो जातः प्राणाद्वायुरजायत । अन्तरिक्ष नान्तोिऽभूत् फयां भूमिरबापत ॥ ४ २४९ श्रीमदादित्यपुराणे चतुर्थोऽध्यायः...
३४७ B (५३,१९१ शब्दाः) - १०:४५, ७ आगस्ट् २०१८
उत्तररामचरितम् (वीरराघवकृतटीकासहितम्)
मन्थादिधेति । गाइसम्भः मन्यादिव मथनादिव क्षुभ्यति क्षोभं प्राप्नोति। अन्तरिक्ष देवैः ऋषिभिश्च व्याप्तम् । कौतुकादिति भावः ।आर्या सीता देवताभ्यां गङ्गामहीभ्यां...
३९४ B (३१,३०२ शब्दाः) - ०९:०३, ११ मे २०१९
अनुक्रमणिका
नपुं/ पुष्कर,1/2/1/1/5,नपुं/ अम्बर,1/2/1/1/6,नपुं/ नभस्,1/2/1/2/1,पुं/ अन्तरिक्ष,1/2/1/2/2,नपुं/ गगन,1/2/1/2/3,नपुं/ अनन्त,1/2/1/2/4,नपुं/ सुरवर्त्मन्...
५२६ KB (८१,५८९ शब्दाः) - ०९:४२, २३ अक्टोबर् २०१८
तैत्तिरीयसंहिता-१-४
घृ॒तेना॒क्तौ प॒शुं त्रा॑येथा॒॒ रेव॑तीर्य॒ज्ञप॑तिं प्रिय॒धाऽऽवि॑श॒तोरो॑ अन्तरिक्ष स॒जूर्दे॒वेन॑ [14] 1.3.8.2 वाते॑ना॒ऽस्य ह॒विष॒स्त्मना॑ यज॒ सम॑स्य त॒नुवा॑...
१.२२ MB (५१,४५७ शब्दाः) - ०७:३०, ५ डिसेम्बर् २०१९
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 81-90 सूक्तानि
गीली करते अर्थात् रथ को चलाते हुए जल टपकाते जाते हैं, वैसे उन यानों से अन्तरिक्ष मार्ग से देश-देशान्तर और द्वीप-द्वीपान्तर में जा-आ के लक्ष्मी को बढ़ाओ॥5॥...
४६८ KB (२५,६९७ शब्दाः) - ०४:४४, २२ डिसेम्बर् २०१७
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 181-191 सूक्तानि
भावार्थः—जो अतीव शिल्पविद्यावेत्ता जन हों वे ही नौकादि यानों से भू, समुद्र और अन्तरिक्ष मार्गों से पार-अवर लेजा-लेआ सकते हैं, वे ही विद्वानों के मार्गों में अग्नि...
४५० KB (२४,९६७ शब्दाः) - ०५:१९, २२ डिसेम्बर् २०१७
वाचस्पत्यम्/अनुलेप
। अन्तरेति पृथक्पद- मिति मल्लि० । “समूहे चान्तरावेद्यामिति” त्रिका० । अन्तरिक्ष न० अन्तः स्वर्गपृथिव्योर्मध्ये ईक्ष्यते ईक्ष--कर्म्मणि घञ्, अन्तः ऋक्षाणि...
३४७ KB (1 शब्दः) - ०१:२३, १८ मे २०२१
चम्पूभारतम्.pdf
बलरामो यदूना यादवाना यद्वल चतुरङ्ग तस्य रजसा श्रेणिभि पटिक्त्तभिर्धावाभूमी अन्तरिक्ष भूमिं च निरन्बनाछादयन्सन् । स्वस्य विनयेन गुरुणा श्रेष्ठेन शौरिणा कृष्णेना...
३१० B (६६,२३० शब्दाः) - १२:२६, २७ जुलै २०१८
शब्दकल्पद्रुमः/सप्तनामा
सर्गोऽभीत्यर्थे वर्त्तते । कर्मणि ड-प्रत्यय इति विशेषः । सम्मोदन्तेऽस्मिन् भूतानि अन्तरिक्ष- चारीणीति वा । सम्पूर्वात् मुद हर्षे इत्यस्मात् स्फायितञ्चिवञ्चि इत्यादिना...
३२२ KB (६५६ शब्दाः) - २२:३१, ६ फेब्रवरी २०२२
शब्दकल्पद्रुमः/भारविः
ततः परा हिरण्मयी भूमिः । ततो लोकालोकपर्वतः एष भूर्लोकः ॥ १५ ॥ अस्योपरि अन्तरिक्ष- लोकः खेचराणां रम्यस्तदूर्ध्वं स्वर्गलोकः ॥ १६ ॥ स्वर्गस्थानं महापुण्यं...
३०५ KB (1 शब्दः) - १२:३३, ८ जनवरी २०१६
कादम्बरी-उत्तरभागः
०सुखम्। is the object of अनुभवताम्. रणतां भूषणानाम् आरवः तेन बधिरितं अन्तरिक्ष यथा स्यात्तथा in such a way as to deafen the sky by the noise of her jingling...
३६८ B (१,४०,८८८ शब्दाः) - १०:३८, २७ जुलै २०१८
वाचस्पत्यम्/अपि
अन्तरिक्षजाते “यदग्ने! दिविजा अप्स्वप्सुजाः” इति ऋ० ८, ४३, २८, “अप्सुजा अन्तरिक्ष- जाता” इति भा० । अप्सुजा पु० अप्सु--जायते जन + विट् अलुक्स० । अश्वे “अमृताबाष्पतो...
४०३ KB (1 शब्दः) - ०१:२५, १८ मे २०२१
वाचस्पत्यम्/दीर्घशर
शाकिन्यादिग्रहग्रस्ते जपेद्रुदं यथोदितम् । विद्युत्पातेन निहते विद्यादानं समाचरेत् । अन्तरिक्ष मृते कार्यं वेदपारायणं तथा । सच्छास्त्रपुस्तकं दद्या- दस्पृश्यस्पर्शतो...
३६१ KB (1 शब्दः) - १३:२९, ९ फेब्रवरी २०१६
वाल्मीकिरामायणम्-युद्धकाण्डम्
॥ २३-२४ ॥ शौर्यबलानशालिनो मे हितोपदेशे प्रावर्ततेत्याह--अब्रवीदिति । अन्तरिक्ष- | कुतो विपशील्यत्राह-शूरा इति । कालाभिपन्नाः गतः श्रीमान् । ‘‘परित्यक्ता...
३९५ B (१६३ शब्दाः) - ११:१४, २८ जुलै २०१८
ऋग्वेदभाष्यम् प्रथममण्डले 121-130 सूक्तानि
(सूनृतायै) उत्तम सत्य तथा प्रिय वाणी के लिये (नः) हम लोगों के (अश्वबुध्यान्) अन्तरिक्ष में हुए अग्नि आदि पदार्थों को चलाने वा बढ़ाने को जो जानते उन्हें और (वाजान्)...
६१८ KB (३४,२३५ शब्दाः) - ०४:५४, २२ डिसेम्बर् २०१७