महाभारतम्-12-शांतिपर्व-253
विकारः।। 12-253-12 स्पर्शादयो वाय्वादीनां गुणास्तद्विकारैः स्पर्शनादीन्द्रियैर्गृह्यन्ते। वायोः प्राण इति ध. पाठः।। 12-253-13 एतेत्मयोनिजा इति थ. पाठः।।...
१० KB (७३ शब्दाः) - ०६:२९, २२ जनवरी २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ३३
पदार्थः—जो (अदितेः) नाशरहित कारणरूपी शक्ति के (पुत्रासः) बाहिर भीतर रहने वाले प्राण, सूर्यलोक, पवन और जल आदि पुत्र हैं (ते) वे (हि) ही (मर्त्याय) मनुष्यों के...
५ KB (१८७ शब्दाः) - १६:४४, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ७
मनुष्यों के अन्तःकरण में रहने वाली जो अग्नि की कान्ति है, वह प्राण और अपान वायु के साथ युक्त होकर प्राण, अपान, अग्नि और प्रकाश आदि चेष्टाओं के व्यवहारों को प्रसिद्ध...
६ KB (२०४ शब्दाः) - १५:११, १ डिसेम्बर् २०१८
महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-024
शरीरे। यस्मिन्प्रवृत्ते च पुनश्चरन्ति स वै श्रेष्ठो गच्छत यत्र कामः।। 7 प्राण उवाच। मयि प्रलीने प्रलयं व्रजन्ति सर्वे प्राणाः प्राणभृतां शरीरे। मयि प्रवृत्ते...
९ KB (३७६ शब्दाः) - ०७:२८, २२ जून् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ६
शिल्पविद्या के प्रचारक दो विद्वानो! जैसे मैं (अन्तरा) भीतर शरीर में (मित्रावरुणा) प्राण तथा उदान (चरन्ती) प्राप्त होते हुए (यज्ञानाम्) संगति के योग्य पदार्थों के...
७ KB (२५५ शब्दाः) - ०४:११, ३० नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ४१
पदार्थः—(ते) धनुर्ज्ये (आचरन्ती) समन्तात् प्राप्नुवत्यौ (समनेव) सम्यक् प्राण इव प्रिया (योषा) विदुषी स्त्री (मातेव) जननीव (पुत्रम्) सन्तानम् (बिभृताम्)...
७ KB (२७६ शब्दाः) - १६:५७, ३० नवेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं ११/सूक्तम् ०६
यस्मिन्त्सर्वं प्रतिष्ठितम् ॥१॥ नमस्ते प्राण क्रन्दाय नमस्ते स्तनयित्नवे । नमस्ते प्राण विद्युते नमस्ते प्राण वर्षते ॥२॥ यत्प्राण स्तनयित्नुनाभिक्रन्दत्योषधीः...
८ KB (३५७ शब्दाः) - २२:५५, २५ जून् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ५७
स्वरः॥ अथ मनलक्षणकथनानन्तरं प्राणलक्षणमुपदिश्यते॥ मन के लक्षण कहने के अनन्तर प्राण के लक्षण का उपदेश अगले मन्त्र में किया है॥ ए॒ष ते॑ रुद्र भा॒गः स॒ह स्वस्राम्बि॑कया॒...
११ KB (५१४ शब्दाः) - ००:३२, २ डिसेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं २/सूक्तम् १५
एवा मे प्राण मा बिभेः ॥१॥ यथाहश्च रात्री च न बिभीतो न रिष्यतः । एवा मे प्राण मा बिभेः ॥२॥ यथा सूर्यश्च चन्द्रश्च न बिभीतो न रिष्यतः । एवा मे प्राण मा बिभेः...
८ KB (४३५ शब्दाः) - ०२:२९, १७ मार्च् २०२०
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-272
यः शृणोति पश्यति जिघ्रति भक्षयति च स मातरं न हन्यादित्यर्थः।। 12-272-34 प्राण उपस्थेन्द्रियं तत्संश्लेषे मैथुने इत्यर्थः। अभिसंधिः पुत्रो मे गौरो...
२९ KB (२७३ शब्दाः) - ०६:३२, २२ जनवरी २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः ३२
विद्वान् से (भ्राजमानः) प्रकाशित होकर (ईयसे) विज्ञात होते हैं और जहां आप प्राण तथा बिजुली (सूर्य्यस्य) सूर्य्य वा बिजुली और (अग्नेः) भौतिक अग्नि के (अक्ष्णः)...
७ KB (२८४ शब्दाः) - ०४:५०, २ डिसेम्बर् २०१८
प्रश्नोपनिषत्/द्वितीयः प्रश्नः
८ ॥ इन्द्रस्त्वं प्राण तेजसा रुद्रोऽसि परिरक्षिता । त्वमन्तरिक्षे चरसि सूर्यस्त्वं ज्योतिषां पतिः ॥ ९ ॥ यदा त्वमभिवर्षस्यथेमाः प्राण ते प्रजाः । आनन्दरूपास्तिष्ठन्ति...
५ KB (२११ शब्दाः) - ००:०७, ४ नवेम्बर् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः १७
ब्राह्मी त्रिष्टुप् छन्दः। धैवतः स्वरः॥ पुनस्तौ कीदृशावित्युपदिश्यते॥ फिर वे प्राण और अपान कैसे हैं, इस विषय का उपदेश अगले मन्त्र में किया है॥ दे॒व॒श्रुतौ॑...
१० KB (४०१ शब्दाः) - १०:४९, २ डिसेम्बर् २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं ७.१०३
बीजवर्णौ भवतः। यदि मण्डूकस्य प्राण आत्मा षकारः अस्ति, अयं संकेतमस्ति यत् या ऊर्जा यातयामा, व्ययीकृतास्ति, सा मण्डूकस्य प्राण - आत्मा भवति। शतपथ ब्राह्मणानुसारेण...
४० KB (१,६९० शब्दाः) - ०८:४९, १० आगस्ट् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः १६
(एते) ये हम लोग सब जगत् को निवेदन करते हैं॥१॥१६॥ जो (विष्णो) व्यापनशील प्राण जो (इरावती) उत्तम अन्नयुक्त (धेनुमती) पशुसहित (सूयवसिनी) बहुत मिश्रित, अमिश्रित...
११ KB (५०३ शब्दाः) - ०९:२६, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ६०
(एकविंशाभ्याम्) इक्कीसवें (वैराजाभ्याम्) विराट् छन्द से जताये हुए (मित्रावरुणाभ्याम्) प्राण और उदान के अर्थ (पयस्या) जलक्रिया में कुशल विद्वान् (बृहस्पतये) बड़ों के...
१९ KB (६५८ शब्दाः) - १७:३६, ३० नवेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं १५/सूक्तम् १५
तस्य व्रात्यस्य ॥१॥ सप्त प्राणाः सप्तापानाः सप्त व्यानाः ॥२॥ योऽस्य प्रथमः प्राण ऊर्ध्वो नामायं सो अग्निः ॥३॥ योऽस्य द्वितीयः प्राणः प्रौढो नामासौ स आदित्यः...
२ KB (७२ शब्दाः) - २०:२७, १५ नवेम्बर् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २९/मन्त्रः ४४
हुए योद्धा (शत्रून्) वैरियों को (क्षिणन्ति) क्षीण करते हैं, उन को तुम लोग प्राण के तुल्य पालो॥४४॥ भावार्थः—जो राजपुरुष हाथी, घोड़ा, बैल आदि भृत्यों और अध्यक्षों...
७ KB (२५६ शब्दाः) - १७:०६, ३० नवेम्बर् २०१८
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः ३/सुपर्णचितिः
गायत्री चक्षुरुष्णिग्वागनुष्टुम्मनो बृहती श्रोत्रं पङ्क्तिर्य एवायं प्रजननः प्राण एष त्रिष्टुबथ योऽयमवाङ्प्राण एष जगती तानि वा एतानि सप्त छन्दांसि चतुरुत्तराण्यग्नौ...
५ KB (२२४ शब्दाः) - ०१:२८, २१ डिसेम्बर् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ५४
स्मरण करने वाला चित्त (ज्योक्) निरन्तर (सूर्यम्) परमेश्वर, सूर्यलोक वा प्राण को (दृशे) देखने वा (क्रत्वे) उत्तम विद्या वा उत्तम कर्मों की स्मृति वा (जीवसे)...
६ KB (२७१ शब्दाः) - ००:२९, २ डिसेम्बर् २०१८
प्रश्नोपनिषत्/तृतीयः प्रश्नः
सम्रादेवाधिकृतान् विनियुङ्क्ते । एतन् ग्रामानोतान् ग्रामानधितिष्टस्वेत्येवमेवैष प्राण इतरान् प्राणान् पृथक् पृथगेव सन्निधत्ते पायूपस्थेऽपानं चक्षुःश्रोत्रे मुखनासिकाभ्यां...
५ KB (१६८ शब्दाः) - ००:०७, ४ नवेम्बर् २०१९
अथर्ववेदः/काण्डं ११
यस्मिन्त्सर्वं प्रतिष्ठितम् ॥१॥ नमस्ते प्राण क्रन्दाय नमस्ते स्तनयित्नवे । नमस्ते प्राण विद्युते नमस्ते प्राण वर्षते ॥२॥ यत्प्राण स्तनयित्नुनाभिक्रन्दत्योषधीः...
८७ KB (४,२५६ शब्दाः) - ००:३२, ४ अक्टोबर् २०१७
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-336
॥३४॥ प्राणिनां सर्वतो वायुश्चेष्टा वर्तयते पृथक् । प्राणनाच्चैव भूतानां प्राण इत्यभिधीयते ॥३५॥ प्रेरयत्यभ्रसङ्घातान्धूमजांश्चोष्मजांश्च यः । प्रथमः प्रथमे...
३९ KB (६९४ शब्दाः) - ०२:३६, ८ जुलै २०१९
वामनपुराणम्/चतुर्विंशतितमोऽध्यायः
साङ्गोपाङ्गाश्च चत्वारो वेदा लोकपतिस्तथा २९ नयाश्च क्रतवश्चैव सङ्कल्पः प्राण एव च एते चान्ये च बहवः स्वयंभुवमुपासते ३० अर्थो धर्मश्च कामश्च क्रोधो हर्षश्च...
९ KB (३९६ शब्दाः) - ०२:५३, ३ एप्रिल् २०१७
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः १२
में बल को धारण करता है तथा जो भौतिक अग्नि पृथिवी आदि जगत् के पालन का हेतु होकर बिजुली जाठर आदि रूप से प्राण वा जलों के वीर्यों को उत्पन्न करता है॥१२॥...
८ KB (३४२ शब्दाः) - १५:२२, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः १९
प्राप्नुवन्तीति॥१९॥ पदार्थः—हे (अग्ने) जगदीश्वर! जो आप (सूर्यस्य) सब के अन्तर्गत प्राण वा (ऋषीणाम्) वेदमन्त्रों के अर्थों को देखने वाले विद्वानों की जिस (संस्तुतेन)...
९ KB (३६८ शब्दाः) - १५:३६, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ३१
हवन करने के योग्य पदार्थों को सम्पादन करने वाले (असि) हैं, जैसे जीवों में प्राण हैं, वैसे (प्रचेताः) चेत करने वाले (श्वात्रः) विद्वान् (असि) हैं, जैसे सूत्रात्मा...
७ KB (२९९ शब्दाः) - ११:१७, २ डिसेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं २
एवा मे प्राण मा बिभेः ॥१॥ यथाहश्च रात्री च न बिभीतो न रिष्यतः । एवा मे प्राण मा बिभेः ॥२॥ यथा सूर्यश्च चन्द्रश्च न बिभीतो न रिष्यतः । एवा मे प्राण मा बिभेः...
५३ KB (२,७१९ शब्दाः) - ०५:०६, २४ मार्च् २०२०
महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-046
तस्माद्वै वायुरायातस्तस्मिंश्च प्रयतः सदा | तस्मादग्निश्च सोमश्च तस्मिंश्च प्राण आततः ॥११॥ सर्वमेव ततो विद्यात्तत्तद्वक्तुं न शक्नुमः | योगिनस्तं प्रपश्यन्ति...
२० KB (४३६ शब्दाः) - २२:३२, ८ जुलै २०१९
अग्निपुराणम्/अध्यायः १२५
रविश्चन्द्र एकश्चैकैकशक्तिका ।१२५.०१३ भूतभेदेन तीर्थानि यथा तोयं महीतले ॥१२५.०१३ प्राण एको मण्डलैश्च भिद्यते भूतपञ्जरे ।१२५.०१४ वामदक्षिणयोगेन दशधा सम्प्रवर्तते...
१७ KB (८६१ शब्दाः) - ०६:४६, १६ जनवरी २०२२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ३७
स्तुति करने योग्य ईश्वर! आपकी कृपा से मैं (भूर्भुवः स्वः) जो प्रियस्वरूप प्राण, बल का हेतु उदान तथा सब चेष्टा आदि व्यवहारों का हेतु व्यान वायु है, उनके...
१० KB (४२१ शब्दाः) - १६:४९, १ डिसेम्बर् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं ५/सूक्तम् ३०
ये नयन्ति । उत्पारणस्य यो वेद तमग्निं पुरो दधेऽस्मा अरिष्टतातये ॥१२॥ ऐतु प्राण ऐतु मन ऐतु चक्षुरथो बलम् । शरीरमस्य सं विदां तत्पद्भ्यां प्रति तिष्ठतु ॥१३॥...
५ KB (२२६ शब्दाः) - १३:४२, ११ जुलै २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ६२
के ताप से रहित शरीर, मन, बुद्धि, चित्त, अहङ्काररूप अन्तःकरण, इन्द्रिय और प्राण आदि को सुख करने वाले विद्या-विज्ञान सहित आयु को हम लोग प्राप्त होकर तीन...
११ KB (४५४ शब्दाः) - ००:४१, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः १३
जैसे (ते) तेरा जो (इयम्) यह (यज्ञिया) यज्ञ के योग्य (तनूः) शरीर (अपः) जल, प्राण वा (प्रजाम्) प्रजा की रक्षा करता है, जिसको तू नहीं छोड़ता, मैं भी अपने उस...
७ KB (३१३ शब्दाः) - ०४:१६, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ४३
भेड़-बकरी आदि पशु (उपहूताः) समीप प्राप्त हुए (अथो) इसके अनन्तर (अन्नस्य) प्राण धारण करने वाले (कीलालः) अन्न आदि पदार्थों का समूह (उपहूताः) अच्छे प्रकार...
१० KB (४२३ शब्दाः) - १८:१७, १ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः २८
(अग्ने) जगदीश्वर! आप कृपा करके जिस कर्म से मैं (स्वायुषा) उत्तमतापूर्वक प्राण धारण करने वाले (आयुषा) जीवन से (अमृतान्) जीवनमुक्त और मोक्ष को प्राप्त हुए...
८ KB (३३१ शब्दाः) - ०४:४६, २ डिसेम्बर् २०१८
विशुद्धोपागमः (प्राणविद्या)
'प्राणकोष' के नाम से कहा जाता है। प्राण, अपान, व्यान, उदान, समान, नाग, कूर्म, कृकल, देवदत्त एवं धनञ्जय, इसमें 'प्राण' प्रथम बताया गया है जो शेष नौ का स्वामी...
११० KB (६,५८६ शब्दाः) - ०९:५८, २३ सेप्टेम्बर् २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः ६/ब्राह्मण २
आदधतीत्यधिदेवतम् - १०.६.२.[३] अथाध्यात्मम्। प्राणो वा अत्ता तस्यान्नमेवाहितयोऽन्नं हि प्राण आदधतीति न्वग्नेः - १०.६.२.[४] अथार्कस्य। अग्निर्वा अर्कस्तस्याहुतय एव कमाहुतयो...
४ KB (१७५ शब्दाः) - ०१:०४, १५ आगस्ट् २०१८
योगवासिष्ठः/प्रकरणम् ६ (निर्वाणप्रकरणस्य पूर्वार्धम्)/सर्गः ०२५
तत्पदमासाद्य न भूयो जन्मभाङ्नरः । प्राण एवार्कतां याति सबाह्याभ्यन्तरेऽम्बरे ।। ३८ आप्यायनकरीं पश्चाच्छशितामधितिष्ठति । प्राण एवेन्दुतां त्यक्त्वा शरीराप्यायकारिणीम्...
२० KB (७११ शब्दाः) - ०३:३३, ४ फेब्रवरी २०२२
पञ्चतन्त्रम् ०३
भू-भार-भूतोऽपरः॥पञ्च_२.२॥ तत्र च लघुपतनको नाम वायसः प्रतिवसति स्म। स कदाचित् प्राण-यात्रार्थं पुरम् उद्दिश्य प्रचलितो यावत् पश्यति, तावज् जाल-हस्तो अतिकृष्ण-तनुः...
३९ KB (२,१७३ शब्दाः) - ०१:४५, १९ जुलै २०२०
ऋग्वेदः मण्डल ४
योन्यां वसिष्यन्ति, तदा तेषां नवीनरूपे उत्पादनं भविष्यति। संवत्सरः मन, प्राण एवं वाचः सम्बन्धकरणतः सूचकः अस्ति। पुराणेषु वामदेव शिवस्य लक्षणरूपेण ओंकारस्य...
१४ KB (४७४ शब्दाः) - ०४:०६, १५ जून् २०२१
रामायणम्/किष्किन्धाकाण्डम्/सर्गः ५९
अहम् अस्मिन् गिरौ दुर्गे बहु योजनम् आयते । चिरात् निपतितो वृद्धः क्षीण प्राण पराक्रमः ॥४-५९-७॥ तम् माम् एवम् गतम् पुत्रः सुपार्श्वो नाम नामतः । आहारेण...
९ KB (५१४ शब्दाः) - ०६:०६, २ आगस्ट् २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १०
चन्द्रमा के (बाहुभ्याम्) बल और वीर्य्य से तथा (पूष्णः) पुष्टि करने वाले प्राण के (हस्ताभ्याम्) ग्रहण और त्याग से (अग्नये) अग्निविद्या के सिद्ध करने के...
९ KB (३७४ शब्दाः) - १५:३९, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः १२
को बढ़ाने वा (अमृताः) नाशरहित अमृतरसयुक्त (देवीः) दिव्यगुणसम्पन्न (आपः) प्राण वा जल हैं, (ताः) उनको आप लोग (स्वदन्तु) अच्छे प्रकार सेवन किया करो। इसका...
९ KB (३८३ शब्दाः) - ०४:१४, २ डिसेम्बर् २०१८
पञ्चतन्त्रम् ०२ट
मृत्युर् वै प्राणिनां ध्रुवः॥पञ्च_१.४५२॥ तथा च- गवार्थे ब्राह्मणार्थे च प्राण-त्यागं करोति यः। सूर्यस्य मंडलं भित्त्वा स याति परमां गतिम्॥पञ्च_१.४५३॥...
१६ KB (८३४ शब्दाः) - ०८:३७, २ जुलै २०१७
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ४/अध्यायः १/ब्राह्मण २
प्राणोदानावेवैतद्व्याकरोति तस्मादेतौ समानावेव सन्तौ नानेवाचक्षते प्राण इति चोदान इति च - ४.१.२.११ अहोरात्रे ह वा अस्यैतौ ग्रहौ । तयोरुदितेऽन्यतरं...
१७ KB (७४६ शब्दाः) - २३:५५, ३० जुलै २०२२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः २१
भावार्थः—इस मन्त्र में श्लेष और वाचकलुप्तोपमालङ्कार हैं। जैसे वाणी, बिजुली और प्राण पृथिवी आदि और विद्वानों के साथ वर्त्तमान हुए अनेक व्यवहार की सिद्धि के हेतु...
१० KB (३९९ शब्दाः) - ०४:३७, २ डिसेम्बर् २०१८
जैमिनीयोपनिषद्ब्राह्मणम्/अध्यायः २
ब्रूयादेकं म आगायेति प्राण उद्गीथ इति विद्वानेकं मनसा ध्यायेत् एको हि प्राणः एको हास्याजायते १ स यदि ब्रूयाद्द्वौ म आगायेति प्राण उद्गीथ इत्येव विद्वान्द्वौ...
८२ KB (४,२०२ शब्दाः) - १०:३४, २४ जुलै २०२१
पञ्चतन्त्रम् ०२छ
प्रभूत-भ्रांतेन। अयम् अस्माकम् प्रभोः क्रथनको विश्वस्तस् तिष्ठति। तद् एनम् हत्वा प्राण-यात्राम् कुर्मः। वायस आह-युक्तम् उक्तम् भवता। परम् स्वामिना तस्याभय-प्रदानम्...
४७ KB (२,५२४ शब्दाः) - ०८:०९, २ जुलै २०१७
योगवासिष्ठः/प्रकरणम् ६ (निर्वाणप्रकरणस्य पूर्वार्धम्)/सर्गः ०२४
विहरन्ति च । उत्पतन्ति पतन्त्याशु ता एताः प्राणशक्तयः ।। २७ स एष हृत्पद्मगतः प्राण इत्युच्यते बुधैः । अस्य काचिन्मुने शक्तिः प्रस्पन्दयति लोचने ।। २८ काचिस्पर्शमुपादत्ते...
१० KB (३२३ शब्दाः) - ०३:३२, ४ फेब्रवरी २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ८/ब्राह्मणम् ०९
वषट्कारो हन्तकारः स्वधाकारस्तस्यै द्वौ स्तनौ देवा उपजीवन्ति स्वाहाकारं च वषट्कारं च हन्तकारं मनुष्याः स्वधाकारं पितरस्तस्याः प्राण ऋषभो मनो वत्सः - १४.८.९...
७०६ B (२८ शब्दाः) - ०८:२२, २६ सेप्टेम्बर् २०१६
लक्ष्मीतन्त्रम्/अध्यायः ३१
सनातनः ।। 14 ।। 14. हेतिदेवः सुदर्शनः। सूर्यश्च भोक्तृतां प्राप्य प्राणयन् प्राण इष्यते। {11}आत्मानं दर्शयत्येष त्रैलोक्यैश्वर्यदान्वितः ।। 15 ।। 15. सूर्यो...
३२ KB (१,२७३ शब्दाः) - ११:५७, १५ जुलै २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः २७
वायु (ध्रुवेण) निश्चल (धर्मणा) धर्म से (मिनोतु) प्रयुक्त करे (मित्रावरुणौ) प्राण और अपान भी धर्म से प्रयुक्त करते हैं, वैसे आप कृपा करके हम लोगों के लिये...
११ KB (४६८ शब्दाः) - ११:०५, २ डिसेम्बर् २०१८
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः ८/ब्राह्मणं ३
एव यदि महसा यजते पारयत एव तस्मादैन्द्राग्न एवैष पशुः स्यादिति - ११.८.३.३ प्राण एव पशुबन्धः। तस्माद्यावज्जीवति नास्यान्यः पशूनामीष्टे बद्धा ह्यस्मिन्नेते...
७ KB (३१३ शब्दाः) - २०:५१, ९ नवेम्बर् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः २/ब्राह्मणं ४
उदानेन ह्ययं पुरुषः पूर्यत इव प्राण एव दर्शो ददृश इव ह्ययं प्राणस्तदेतावन्नादश्चान्नप्रदश्च दर्शपूर्णमासौ - ११.२.४.५ प्राण एवान्नादः। प्राणेन हीदमन्नमद्यत...
५ KB (२५८ शब्दाः) - ०३:२३, ८ जनवरी २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ८/अध्यायः ३
द्रव्य-नाशात्शत्रु-वेदनं गरीयः ।। ०८.३.१८ ।। द्रव्य-नाशः कोश-आबाधकः । शत्रु-वेदनं प्राण-आबाधकं इति ।। ०८.३.१९ ।। अनर्थ्य-सम्योगाद्दुःख-सम्योगो गरीयान् ।। ०८.३...
१२ KB (६९४ शब्दाः) - १०:२९, १ मार्च् २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ३/मन्त्रः ६०
लता के सम्बन्ध से छूट कर अमृत के तुल्य होता है, वैसे हम लोग भी (मृत्योः) प्राण वा शरीर के वियोग से (मुक्षीय) छूट जावें (अमृतात्) और मोक्षरूप सुख से (मा)...
१३ KB (५५६ शब्दाः) - ००:४०, २ डिसेम्बर् २०१८
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ८/अध्यायः ३/ब्राह्मणम् ४
पुरस्तात्प्राणाश्चत्वारि दोर्बाहवाणि शिरो ग्रीवा यदूर्ध्वं नाभेस्तत्सप्तममङ्गेऽङ्गे हि प्राण एते वै सप्त पुरस्तात्प्राणास्तानस्मिन्नेतद्दधाति - ८.३.४.[४] अथ याः सप्त...
८ KB (३२३ शब्दाः) - १५:५४, १३ आगस्ट् २०१८
अथर्ववेदः/काण्डं १५/सूक्तम् १७
चैव तत्पौर्णमासीं च ॥९॥ एकं तदेषाममृतत्वमित्याहुतिरेव ॥१०॥ टिप्पणी व्यान प्राण के प्रथम तीन स्तरों पर आश्रित पृथिवी,अन्तरिक्ष और द्यौ के त्रितय को क्रमशः...
३ KB (९५ शब्दाः) - ०९:५९, २१ जुलै २०२२
पैप्पलादसंहिता/काण्डम् ०६
विभीतो न रिष्यतः । एवा मे प्राण मा बिभेरेवा मे ऽपान मा रिष: 1१ ।विभे यथा वायुश्चान्तरिक्षं च न विभीतो न रिष्यतः । एवा मे प्राण मा विभेरेवा मे ऽपान मा रिष:...
५८ KB (३,०२८ शब्दाः) - ११:३७, १७ डिसेम्बर् २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः ४
(पवित्रेण) शुद्ध करने वाले (अच्छिद्रेण) अविनाशी विज्ञान वा (सूर्यस्य) सूर्य और प्राण के (रश्मिभिः) प्रकाश और गमनागमनों से (मा) मुझ और मेरे चित्त को (पुनातु)...
१० KB (४२३ शब्दाः) - ०४:०३, २ डिसेम्बर् २०१८
कूर्मपुराणम्-उत्तरभागः/नवविंशतितमोऽध्यायः
स्मृतिः ।२९.३० हिंसा चैषापरा दिष्टा या चात्मज्ञाननाशिका । यदेतद् द्रविणं नाम प्राण ह्येते बहिश्वराः ।२९.३१ स तस्य हरति प्राणान् यो यस्य हरते धनम् । एवं कृत्वा...
१२ KB (५४५ शब्दाः) - ११:५७, १६ जनवरी २०१६
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ३/अध्यायः १९
द्वादश-पण-परो दण्डः । पादेन द्वि-गुणः । दुःख-उत्पादनेन द्रव्येण पूर्वः साहस-दण्डः । प्राण-आबाधिकेन मध्यमः ।। ०३.१९.११ ।। काष्ठ-लोष्ट-पाषाण-लोह-दण्ड-रज्जु-द्रव्याणां...
८ KB (४३० शब्दाः) - ०८:३९, १ मार्च् २०१२
अथर्ववेदः/काण्डं १९/सूक्तम् ४४
आञ्जनं पृथिव्यां जातं भद्रं पुरुषजीवनम् । कृणोत्वप्रमायुकं रथजूतिमनागसम् ॥३॥ प्राण प्राणं त्रायस्वासो असवे मृड । निर्ऋते निर्ऋत्या नः पाशेभ्यो मुञ्च ॥४॥ सिन्धोर्गर्भोऽसि...
३ KB (१०७ शब्दाः) - ०२:१७, १७ जुलै २०२१
पञ्चतन्त्रम् ०२झ
द्विगुण-लाभेन स्वामिने प्रयच्छ, येन ते द्विगुणं शरीरं भवति। स्वामिनः पुनः प्राण-यात्रा भवति। तद् आकर्ण्य शंकुकर्णः प्राह-भद्र! यद्य् एवं तन् मदीय-प्रयोजनम्...
५६ KB (३,०५१ शब्दाः) - ०२:५२, २७ जुलै २०२१
ब्रह्मसूत्रम्/द्वितीयः अध्यायः/चतुर्थः पादः
प्राणस्य श्राव्यते सुप्तेषु वागादिषु प्राण एवैको जागर्ति प्राण एवैको मृत्युना अनाप्तः प्राणः संवर्गो वागादीन् संवृङ्क्ते प्राण इतरान्प्राणान्रक्षति मातेव पुत्रान्...
७० KB (२,५०३ शब्दाः) - ०५:०३, ३ डिसेम्बर् २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः ७
(विश्वशम्भुवः) सब के लिये सुख उत्पन्न कराने वाले (देवीः) दिव्यगुणसम्पन्न (आपः) प्राण वा जल से (स्वाहा) सत्य भाषण (द्यावापृथिवी) भूमि और प्रकाश की शुद्धि के अर्थ...
११ KB (४६३ शब्दाः) - ०४:०७, २ डिसेम्बर् २०१८
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ४/ब्राह्मणम् ३
सैषा ह्यन्तमायत्तैषा हि न प्राणोऽपानो व्यान उदानः समानोऽन इत्येतत्सर्वं प्राण एवैतन्मयो वा अयमात्मा वाङ्मयो मनोमयः प्राणमयः - १४.४.३.[१०] त्रयो लोका एत...
१६ KB (८१० शब्दाः) - ०५:२२, १२ आगस्ट् २०१८
अमृतनादोपनिषत्
प्रतिष्ठितः । एष प्राण इति ख्यातो बाह्यप्राणस्य गोचरः ॥ ३३ ॥ अशीतिश्च शतं चैव सहस्राणि त्रयोदश । लक्षश्चैकोननिःश्वास अहोरात्रप्रमाणतः ॥ ३४ ॥ प्राण आद्यो हृदिस्थाने...
१० KB (४१० शब्दाः) - १२:३८, ९ एप्रिल् २०२०
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः २६
के देने वाले परमेश्वर के (प्रसवे) उत्पन्न किये हुए संसार में (अश्विनोः) प्राण और अपान के (बाहुभ्याम्) बल और वीर्य तथा (पूष्णः) अतिपुष्ट वीर के (हस्ताभ्याम्)...
१२ KB (५४३ शब्दाः) - ११:०३, २ डिसेम्बर् २०१८
पाराशरगीता ४
शूद्रः सततं नियतेन्द्रियः। अतोऽन्यथा मनुष्येन्द्र स्वधर्मात्परिहीयते॥१५॥ प्राण सन्तापनिर्दिष्टाः काकिन्योऽपि महाफलाः। न्यायेनोपार्जिता दत्ताः किमुतान्याः...
६ KB (२४२ शब्दाः) - ११:५६, २३ सेप्टेम्बर् २०११
ऋग्वेदः सूक्तं ९.११२
अस्ति। अयं वाव शिशुर्योऽयं मध्यमः प्राणः तस्येदमेवाधानमिदं प्रत्याधानं प्राण स्थूणान्नं दाम तमेताः सप्ताक्षितय उपतिष्ठन्ते - माश १४.५.२.[२] अयं प्रतीयते...
२२ KB (९२५ शब्दाः) - ०१:३४, ९ आगस्ट् २०२१
ऋग्वेदः सूक्तं १.६०
हृद्यवस्थितात प्राणात् “जायमानम् उत्पद्यमानम् । अग्निर्हि वायोरुत्पद्यते' वायुश्च प्राण एव ।' यः प्राणः स वायुः ' इत्याम्नानात्। “मधुजिह्वं मादयितृज्वालम् । एवंभूतं...
२६ KB (१,०५७ शब्दाः) - २२:१८, १२ सेप्टेम्बर् २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ८/ब्राह्मणम् १३
पूयति वा अन्नमृते प्राणात्प्राणो ब्रह्मेत्येक आहुस्तन्न तथा शुष्यति वै प्राण ऋतेऽन्नादेते ह त्वेव देवते एकधाभूयं भूत्वा परमतां गच्छतः - १४.८.१३.१ तद्ध...
२ KB (८८ शब्दाः) - ०८:३०, २६ सेप्टेम्बर् २०१६
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊहगानम्/दशरात्रपर्व/विंशः ९/ऐषिरम्
वै सत्रिणां सत्रे विनश्यते तद् एभ्यो वायुर् अपिरोहयति। प्राणो वै वायुः। प्राण एवैभ्यस् तत् भिषज्यति। भेषजम् एवैतेन प्रायश्चित्तिं कुर्वत। जैब्रा ३.२२७...
२ KB (८६ शब्दाः) - ११:२२, १ मे २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/अथ यजुर्वेदभाष्यारम्भः
विज्ञानकांड है, सो क्रिया से फल देने वाला होता है। कोई जीव ऐसा नहीं है कि जो मन, प्राण, वायु, इन्द्रिय और शरीर के चलाये बिना एक क्षण भर भी रह सके, क्योंकि जीव...
१२ KB (५३५ शब्दाः) - १५:३१, २६ नवेम्बर् २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं ८.४९
वालखिल्यानां प्रसंगः संवत्सरनिर्माणतः सम्बद्धमस्ति। संवत्सरस्य निर्माणं सूर्य(प्राण), पृथिवी(आत्मा) एवं चन्द्रमा(मन), एतेषां त्रयाणां पिण्डानां आपेक्षिकाभिः...
४४ KB (१,८९४ शब्दाः) - ००:२२, २४ जनवरी २०२२
ऋग्वेदः सूक्तं १०.१३५
प्रत्यक्षः सन् देहात्मनोर्विवेकं बोधयति । हे कुमार ऋषे चक्ररहितम् एकेषम् । एकः प्राण ईषास्थानीयो यस्य । ईदृशमभिनवं सर्वतो गच्छन्तं शरीरात्मकं यं रथं मनसान्तःकरणेन...
२६ KB (१,०९१ शब्दाः) - २०:३१, २१ अक्टोबर् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ११
पूर्वदेश से जैसे मैं रक्षा करता हूं, वैसे आप भी (पातु) रक्षा करो जो (रुद्रैः) प्राण वा चवालीस वर्ष ब्रह्मचर्य्य किये हुये विद्वानों के साथ वर्त्तमान (प्रचेताः)...
१३ KB (५८६ शब्दाः) - ०९:१६, २ डिसेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १४/अध्यायः १
सद्यः-प्राण-हरम् । एतेषां वा धूमः ।। १४.१.०४ ।। कीटो वाअन्यतमस्तप्तः कृष्ण-सर्प-प्रियङ्गुभिः । ।। १४.१.०५अ ब ।। शोषयेदेष सम्योगः सद्यः-प्राण-हरो मतः...
१३ KB (७६९ शब्दाः) - ११:१५, १ मार्च् २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः २
यज्ञ का सेवन करते हैं, उससे पवित्रता का प्रकाश, पृथिवी का राज्य, वायुरूपी प्राण के तुल्य राजनीति, प्रताप, सब की रक्षा, इस लोक और परलोक में सुख की वृद्धि...
११ KB (५३७ शब्दाः) - १५:३२, २६ नवेम्बर् २०१८
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊह्यगानम्/संवत्सरपर्व/तृतीयादशतिः/विकर्णम्(श्रायन्त)
मनोदानायचोऽ२दायाऽ२न् ।। भ्राऽ२ट् ।। दी २० उ. न. मा. २२. वा. ।।५५।। टिप्पणी प्राण एव दिवाकीर्त्यम्। चक्षुषी भ्राजाभ्राजे। श्रोत्रं विकर्णम्। वाग् दशस्तोभम्।...
३ KB (९५ शब्दाः) - ०७:२८, २६ जुलै २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः १५
उमर (पुनः) फिर-फिर (आगन्) प्राप्त होता (मे) मुझ को (प्राणः) शरीर का आधार प्राण (पुनः) फिर (आगन्) प्राप्त होता (आत्मा) सब में व्यापक सब के भीतर की सब बातों...
१२ KB (५६० शब्दाः) - ०४:१९, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ११
किये हुए (प्रसवे) संसार में विद्यमान और (त्वा) उस उक्त भोग को (अश्विनोः) प्राण और अपान के (बाहुभ्याम्) आकर्षण और धारण गुणों से तथा (पूष्णः) पुष्टि के हेतु...
१३ KB (५६४ शब्दाः) - ०९:५२, २१ नवेम्बर् २०१८
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १२/अध्यायः ९/ब्राह्मण १
अथैता देवताः सह यजति। एतान्येवैतत् सार्धं कृत्वाऽऽत्मन् धत्ते॥१२.९.१.१३॥ प्राण एवेन्द्रः। जिह्वा सरस्वती। नासिके अश्विनौ। यद्वै प्राणेनान्नमात्मन् प्रणयते।...
१३ KB (६४७ शब्दाः) - २०:५७, १६ जून् २०२१
नारदपुराणम्- पूर्वार्धः/अध्यायः ६०
प्राणिनां सर्वतो वायुश्चेष्टा वर्तयते पृथक् ।। ६०-१६ ।। प्रीणनाञ्चैव सर्वेषां प्राण इत्यभिधीयते ।। प्रेषयत्यभ्रसंघातान्धूमजांश्चोष्मजांस्तथा ।। ६०-१७ ।। प्रथमः...
२४ KB (९९५ शब्दाः) - १०:५८, १९ जनवरी २०१६
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः ३/यजुस्तद्विधायक ब्राह्मणम्
उदेत्यथेदं सर्वं चरति तदेतद्यजुः सपुरश्चरणमधिदेवतं - १०.३.५.३ अथाध्यात्मम् प्राण एव यजुः प्राणो हि यन्नेवेदं सर्वं जनयति प्राणं यन्तमिदमनु प्रजायते तस्मात्प्राण...
९ KB (४२५ शब्दाः) - ०३:४९, १ सेप्टेम्बर् २०२२
काण्व-शतपथ ब्राह्मणम्
१ ।। अथाध्यात्मं प्राण एव दर्शः प्राणो ह्ययं ददृश इवोदान एव पूर्णमा उदानेन हीदꣳ सर्वं पूर्णं ते हैते देवते अन्नादश्चान्नप्रदश्च प्राण एवान्नादः प्राणेन...
१२ KB (४९७ शब्दाः) - ०२:०८, २५ जुलै २०२१
लिङ्गपुराणम् - पूर्वभागः/अध्यायः ८८
प्राणानां ग्रंथिरस्यात्मा रुद्रो ह्यात्मा विशांतकः।। रुद्रो वै ह्यात्मनः प्राण एवमाप्याययेत्स्वयम्।। ८८.८५ ।। प्राणे निविष्टो वै रुद्रस्तस्मात्प्राणमयः...
२४ KB (१,०६० शब्दाः) - १०:०२, १६ जनवरी २०१६
लक्ष्मीतन्त्रम्/अध्यायः १६
महान्नाम तस्यापि विधास्तिस्रः प्रकीर्तिताः। सात्त्विको बुद्धिरित्युक्तो राजसः प्राण एव हि{1} ।। 2 ।। 2. - - - - - - - - - - - - - - - {1. उच्यते E. } तामसः...
१६ KB (६७१ शब्दाः) - ११:१८, १५ जुलै २०१९
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः ०७
परिगृहीता भवन्ति । अशरीराभिः प्राण दीक्षाभिर् दीक्षते । प्राणा वै प्रयाजा अपाना अनुयाजाः । तद् यत् प्रयाज अनुयाजैश् चरन्ति । तत् प्राण अपाना दीक्षन्ते । यद्द्...
६० KB (३,३३७ शब्दाः) - ०८:५५, १५ जनवरी २०२०
रामायणम्/युद्धकाण्डम्/सर्गः २८
वक्षास् ताम्र अक्षो नील कुन्चित मूर्धजः । एषो अस्य लक्ष्मणो नाम भ्राता प्राण समः प्रियः ॥६-२८-२३॥ नये युद्धे च कुशलः सर्व शास्त्रभृताम् वरः । अमर्षी...
२१ KB (१,०६९ शब्दाः) - ११:४०, १५ सेप्टेम्बर् २०२१
कौषीतकिब्राह्मणोपनिषत्
तेजो गच्छति वायुं प्राण एतद्वै ब्रह्म दीप्यते यथादित्यो दृश्यतेऽथैतन्म्रियते यन्न दृश्यते तस्य चन्द्रमसमेव तेजो गचछति वायुं प्राण एतद्वै ब्रह्म दीप्यते...
६८ KB (२,८०३ शब्दाः) - २३:०५, ७ आगस्ट् २०१८
ब्राह्मणगीता ०३
शुभे॥९॥ न त्वं सर्वमिदं व्याप्य तिष्ठसीह यथा वयम्। न त्वं श्रेष्ठोऽसि नः प्राण अपानो हि वशे तव। प्रचचार पुनः प्राणस्तमपानोऽभ्यभाषत॥१०॥ मयि प्रलीने प्रलयं...
८ KB (३८२ शब्दाः) - १२:१६, २३ सेप्टेम्बर् २०११
प्रश्न उपनिषद्
८ ॥ इन्द्रस्त्वं प्राण तेजसा रुद्रोऽसि परिरक्षिता । त्वमन्तरिक्षे चरसि सूर्यस्त्वं ज्योतिषां पतिः ॥ ९ ॥ यदा त्वमभिवर्षस्यथेमाः प्राण ते प्रजाः । आनन्दरूपास्तिष्ठन्ति...
२७ KB (१,२२७ शब्दाः) - ०३:५५, १२ आगस्ट् २०२०
गरुडपुराणम्/आचारकाण्डः/अध्यायः १६७
३९ ॥ विलोमे मारुते चैव हृदयं परिपीड्यते । भ्रमो मूर्छा रुजा दाहः पित्तेन प्राण आवृते ॥ १,१६७.४० ॥ रुजा तन्द्रा स्वरभ्रंशो दाहो व्याने तु सर्वशः । क्रमों...
१७ KB (५८० शब्दाः) - ०७:३६, २० जनवरी २०१६
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ५/मन्त्रः ४३
योगाभ्यास का लक्षण, सृष्टि की उत्पत्ति, ईश्वर और सूर्य के कर्म्म का कहना, प्राण और अपान की क्रिया का निरूपण, सब के नियम करने वाले परमेश्वर की व्याप्ति का...
१६ KB (६८६ शब्दाः) - ११:२७, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ५
वायु, अन्तरिक्ष, सूर्य्य, प्रकाश, चन्द्रमा और तारागण ये वसु (रुद्राः) प्राण, अपान, व्यान, उदान, नाग, कूर्म्म, कृकल, देवदत्त, धनञ्जय और जीवात्मा, ये...
१४ KB (६४५ शब्दाः) - ०९:४९, २१ नवेम्बर् २०१८
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः १२
प्राण अपानाव् एव यद् उपांश्व् अन्तर्यामौ । तयोर् वा उदिते अन्यम् अनुदिते अन्यम् जुह्वति । इमाव् एव तत् प्राण अपानौ वितारयति । तस्माद्द् हि इमौ प्राण अपानौ...
४९ KB (२,८३५ शब्दाः) - ११:१३, २० मार्च् २०२०
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः ३
।। ब्रह्म-चारिणः स्वाध्यायो अग्नि-कार्य-अभिषेकौ भैक्ष-व्रतित्वं आचार्ये प्राण-अन्तिकी वृत्तिस्तद्-अभावे गुरु-पुत्रे सब्रह्म-चारिणि वा ।। ०१.३.१० ।। वानप्रस्थस्य...
४ KB (२२० शब्दाः) - ०५:२५, २९ फेब्रवरी २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः १/ब्राह्मण २
एवाग्निः प्राणो महाव्रतमात्मा महदुक्थं तस्मादेतानि सर्वाणि सहोपेयात्सह हि शिरः प्राण आत्मा तद्यदग्निः प्रथमश्चीयते शिरो हि प्रथमं जायमानस्य जायते तस्माद्यत्रैतानि...
६ KB (२३६ शब्दाः) - ०१:४२, २१ डिसेम्बर् २०२१
पद्मपुराणम्/खण्डः २ (भूमिखण्डः)/अध्यायः ००९
विहाय कायं निर्लक्ष्यं पतितं नैव पश्यति २। सहवर्द्धितयोर्नास्ति संबंधः प्राण देहयोः । धनपुत्रकलत्रैश्च संबंधः केन हेतुना ३। एवं ज्ञात्वा शमं गच्छ क्लैब्यं...
५ KB (२३९ शब्दाः) - ०२:०३, १६ मार्च् २०२२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः ४/मन्त्रः २५
नित्य करें, जिससे सब मनुष्य उनकी आज्ञा के अनुकूल सदा वर्त्तते रहें और जैसे प्राण में सब जीवों की प्रीति होती है, वैसे पूर्वोक्त परमेश्वर आदि में भी अत्यन्त...
१४ KB (६२३ शब्दाः) - ०४:४३, २ डिसेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १२
(सूर्य्यस्य) सूर्य्य की (रश्मिभिः) किरण हैं, उन से (वैष्णव्यौ) यज्ञसम्बन्धी प्राण और अपान की गति तथा (पवित्रे) पदार्थों के भी पवित्र करने में हेतु (स्थः)...
१३ KB (६२६ शब्दाः) - १६:१५, २६ नवेम्बर् २०१८
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः २१
(बाहुभ्याम्) दृढ़ता से (पूष्णः) पुष्टि करने वाले वायु के (हस्ताभ्याम्) प्राण और अपान से (त्वा) पूर्वोक्त तीन प्रकार के यज्ञ का (संवपामि) विस्तार करता...
१४ KB (६६४ शब्दाः) - १६:२१, २६ नवेम्बर् २०१८
लिङ्गपुराणम् - पूर्वभागः/अध्यायः ८
यः प्रसादस्तु मरुतामिति संस्मृतः।। ८.६२ ।। प्रयाणं कुरुते तस्माद्वायुः प्राण इति स्मृतः।। अपानयत्यपानस्तु आहारादीन् क्रमेण च।। ८.६३ ।। व्यानो व्यानामयत्यंगं...
२९ KB (१,२६० शब्दाः) - ०४:५१, १६ मार्च् २०२२
हठ योग प्रदीपिका द्वितीयोपदेशः
भवेत्॥हयो-२.४॥ शुद्धम् एति यदा सर्वं नाडी-चक्रं मलाकुलम्। तदैव जायते योगी प्राण-संग्रहणे क्षमः॥हयो-२.५॥ प्राणायामं ततः कुर्यान् नित्यं सात्त्विकया धिया।...
५९ KB (४,३५१ शब्दाः) - ०९:३७, २७ जनवरी २०१९
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः ८
ब ।। अवशः कर्मणा तेन वश्यो भवति तावतां ।। ०१.८.०९च्द् ।। यएनं आपत्सु प्राण-आबाध-युक्तास्वनुगृह्णीयुस्तानमात्यान्कुर्वीत। दृष्ट-अनुरागत्वात्" इति ।।...
५ KB (२६० शब्दाः) - ०५:४२, २९ फेब्रवरी २०१२
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ३
हैं और जो ब्रह्माण्ड में रहने और गमन वा आगमन स्वभाव वाले (मित्रावरुणौ) प्राण और अपान वायु हैं, वे (ध्रुवेण) निश्चल (धर्मणा) अपनी धारण शक्ति से (उत्तरतः)...
१४ KB (६३८ शब्दाः) - ०९:४८, २१ नवेम्बर् २०१८
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/१८. वैद्यकशास्त्रमूलोद्देशः
यथावदुदाहरिष्यामः। भाषार्थ - (सुमित्रिया न॰) हे परमेश्वर! आपकी कृपा से (आपः) अर्थात् जो प्राण और जल आदि पदार्थ तथा (ओषधयः) सोमलता आदि सब ओषधि (नः) हमारे लिये (सुमित्रियाः...
४ KB (२०४ शब्दाः) - १६:०७, १४ जुलै २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः १८
राज-पुत्रः कृच्छ्र-वृत्तिरसदृशे कर्मणि नियुक्तः पितरं अनुवर्तेत । अन्यत्र प्राण-आबाधक-प्रकृति-कोपक-पातकेभ्यः ।। ०१.१८.०१ ।। पुण्ये कर्मणि नियुक्तः पुरुषं...
५ KB (२४१ शब्दाः) - ०६:१३, २९ फेब्रवरी २०१२
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/आरण्यकगेयः/प्रपाठकः ६/शुक्रियपर्व/भ्राजाभ्राजे(अग्न)
भ्राजम्(अस्य प्रत्नां इति ) (ऊह्यगानम्) द्र. आभ्राजम् (परि स्वानो इति) (ऊह्यगानम्) प्राण एव दिवाकीर्त्यम्। चक्षुषी भ्राजाभ्राजे। श्रोत्रं विकर्णम्। वाग् दशस्तोभम्।...
४ KB (१५६ शब्दाः) - ०५:०७, २२ फेब्रवरी २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः ५/ब्राह्मणं ९
तस्मिन्नेतां वाचम्प्रतिष्ठापयति - ११.५.९.१ अथ मनो ह वा अंशुः। वागदाभ्यः प्राण एवांशुरुदानोऽदाभ्यश्चक्षुरेवांशुः श्रोत्रमदाभ्यस्तद्यदेतौ ग्रहौ गृह्णन्ति...
१४ KB (५९० शब्दाः) - ०४:२५, २१ मे २०२२
छान्दोग्योपनिषद्/अध्यायः १
हेतोर्व्यानमेवोद्गीथमुपासीत ॥ ५ ॥ अथ खलूद्गीथाक्षराण्युपासीतोद्गीथ इति प्राण एवोत्प्राणेन ह्युत्तिष्ठति वाग्गीर्वाचो ह गिर इत्याचक्षतेऽन्नं थमन्ने हीदँसर्वँस्थितम्...
३५ KB (१,४४९ शब्दाः) - ००:१९, २७ मे २०२१
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः १६
सके, उनके सिद्ध करने वाले हों और (मित्रावरुणौ) जो सब जीवों का बाहिर का प्राण और जीवों के शरीर में रहने वाला उदानवायु है, वे (वृष्ट्या) शुद्ध जल की वर्षा...
१५ KB (७०८ शब्दाः) - ०९:५७, २१ नवेम्बर् २०१८
समास:०६ वायुनिरूपणम्
चलनं च भवति।१६.६.२ चलनं वलनं प्रसारणं निरोधनम् आकुञ्चनं च (वायुना भवति)।प्राण: अपान:,व्यान:, उदान:समान: इति वायु: (एव)। १६.६.३ नाग: कूर्म: कर्कश: (कृकल:)देवदत्त:...
३ KB (१७५ शब्दाः) - ०६:४३, १४ डिसेम्बर् २०१४
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् २/अध्यायः २
०२.२.१३ ।। पर-अनीक-व्यूह-दुर्ग-स्कन्ध-आवार-प्रमर्दना ह्यतिप्रमाण-शरीराः प्राण-हर-कर्माणो हस्तिनः ।। ०२.२.१४ ।। कालिङ्ग-अङ्गरजाः श्रेष्ठाः प्राच्याश्चेदि-करूषजाः...
५ KB (२६३ शब्दाः) - ०६:५६, २९ फेब्रवरी २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १२/अध्यायः ८/ब्राह्मण १
पवित्रेणैवैनं पुनन्ति॥१२.८.१.१०॥ तिसृभिस्तिसृभिः पावयन्ति। त्रयो वै प्राणाः। प्राण उदानो व्यानः। तैरेवैनं पुनन्ति॥१२.८.१.११॥ नवभिः पावयन्ति। नव वै प्राणाः।...
१४ KB (७११ शब्दाः) - २३:२५, ९ मार्च् २०२१
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ७/अध्यायः २
अन्यत्रारि-विगृहीतात् ।। ०७.२.०८ ।। अशक्ये दण्ड-उपनतवद्वर्तेत ।। ०७.२.०९ ।। यदा चास्य प्राण-हरं व्याधिं अन्तः-कोपं शत्रु-वृद्धिं मित्र-व्यसनं उपस्थितं वा तन्-निमित्तां...
५ KB (२७७ शब्दाः) - १०:०१, १ मार्च् २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ६/ब्राह्मणम् १०
६.१०.२ स वै नो ब्रूहि याज्ञवल्क्य। प्राण एवायतनमाकाशः प्रतिष्ठा प्रियमित्येनदुपासीत का प्रियता याज्ञवल्क्य प्राण एव सम्राडिति होवाच प्राणस्य वै सम्राट्कामायायाज्यं...
१३ KB (५५७ शब्दाः) - १९:१५, १९ नवेम्बर् २०२१
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊहगानम्/दशरात्रपर्व/विंशः ४/गौरीवितम्(सुतासो)
अनुभव नीचे के स्तरों पर होगा उसे यज्ञ का 'श्वस्तनं' माना गया है। योगी के प्राण-रूप देव समाधि और व्युत्धान दोनों से सम्बन्ध रखते हैं, इसलिए देवों की दृष्टि...
४ KB (२१५ शब्दाः) - ०२:०९, २१ जुलै २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ८/अध्यायः १
०८.१.०९ ।। व्यसनेषु चऽसन्नः पर-उपजापः ।। ०८.१.१० ।। वैगुण्ये च प्राण-आबाधः प्राण-अन्तिक-चरत्वाद्राज्ञः" इति ।। ०८.१.११ ।। नैति कौटिल्यः ।। ०८.१.१२...
१२ KB (७१६ शब्दाः) - १०:२६, १ मार्च् २०१२
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् २/०५१-०६०
द्वया ह वै पूर्व ऋतव आसुः -- प्राणर्तवो देवर्तवः। अथेम एतर्ह्य् ऋतव एव। प्राण एव वसन्त आस। वाग् ग्रीष्मः। चक्षुर् वर्षाः। आर्द्रम् इव वै चक्षुर्, आर्द्रा...
२८ KB (१,५५२ शब्दाः) - ०१:०३, २८ एप्रिल् २०२२
ऋग्वेदः सूक्तं १०.११४
ब्रह्मादिस्तम्बपर्यन्तेषु देहेषु “पञ्चदशानि । चक्षुः श्रोत्रं मनो वाक् प्राण इत्येतानि पञ्च। तदाधारत्वेन मातापित्रोः सकाशादागतानि पृथिव्यप्तेजोवाय्वाकाशरूपाणि...
३९ KB (१,६५४ शब्दाः) - ००:४७, ९ मे २०२१
बृहदारण्यक उपनिषद् 1a
स पाप्मा ॥ बृह. १,३.२ ॥ अथ ह प्राणमूचुस्त्वं न उद्गायेति । तथेति तेभ्यः प्राण उदगायत् । यः प्राणे भोगस्तं देवेभ्य आगायत् । यत्कल्याणं जिघ्रति तदात्मने...
५८ KB (२,६८० शब्दाः) - १७:२७, ३ मे २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः ३/ब्राह्मणं १
जातानि योऽबिभः। तस्मिन्त्साऽस्य हुताऽऽहुतिर्गृहे यामस्य जुह्वतीति प्राणमेवैतदाह तस्मादाहुः प्राण एवाग्निहोत्रमिति - ११.३.१.[८] टिप्पणी वत्सोपरि टिप्पणी...
४ KB (१९३ शब्दाः) - ००:५६, ३१ डिसेम्बर् २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः २/मन्त्रः ३२
(पितरः) धर्मयुक्त जीविका के विज्ञान कराने वाले विद्वानो! (जीवाय) जिससे प्राण का स्थिर धारण होता है, उस जीविका के लिये (वः) तुम को हमारा (नमः) शील-धारण...
१५ KB (७६५ शब्दाः) - ११:०२, २१ नवेम्बर् २०१८
अहिर्बुध्नसंहिता/अध्यायः ७
4अख्यातिरीश्वरः प्राज्ञेत्येते तद्वाचका मुने। महतस्त्रैविध्यम् कालो बुद्धिस्तथा प्राण इति त्रेधा स गीयते ।। 7.9 ।। तमःसत्त्वरजोभेदात् तत्तदुन्मेषसंज्ञया। कालस्त्रुटिलवाद्यात्मा...
२२ KB (८५६ शब्दाः) - ०६:२८, १५ जुलै २०१९
वायुपुराणम्/पूर्वार्धम्/अध्यायः २५
अनिष्णत्तौ च कार्यस्य क्रोधस्त्वां समुपेष्यति। आत्मैकादश ये रुद्रा विहिताः प्राण हेतवः ।। २५.१५ ।। सोऽहमेकादशात्मा वै शूलहस्तः सहानुगः। ऋषिर्म्मित्रो महात्मा...
२६ KB (१,१३७ शब्दाः) - २२:२०, ४ जुलै २०२०
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ८/अध्यायः २
१२ ।। व्याधितो नवो वा राजाइति "व्याधितो राजा राज्य-उपघातं अमात्य-मूलं प्राण-आबाधं वा राज्य-मूलं अवाप्नोति । नवस्तु राजा स्व-धर्म-अनुग्रह-परिहार-दान-मान-कर्मभिः...
६ KB (३१० शब्दाः) - १०:२८, १ मार्च् २०१२
महावाक्यम्
हृदयं प्राण इति शतपथब्राह्मणे तस्मादहमात्मा प्राणरूपीति भावयेत्। बहुत समय तक जीवित रहता है, प्राणशक्ति से युक्त रहता है, अतएव प्राण है। 'प्राण' प्राणशक्ति...
७९ KB (४,०७१ शब्दाः) - १४:३०, ८ जुलै २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः ७/ब्राह्मणं २
इत्थमेव कुर्यात्। पुरोडाशेडायामेवोपहूतायां दक्षिणा नयेदैन्द्रो वा अयम्मध्यतः प्राण इममेवैतदैन्द्रं मध्यतः प्राणं दक्षिणाभिर्दक्षयत्यैन्द्रं वै माध्यन्दिनं...
५ KB (२२१ शब्दाः) - ०९:३२, २ जनवरी २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः ४/ब्राह्मण १
प्राणो वा अर्कस्तस्यान्नमेव क्यं तदर्क्यं यजुष्टः प्राण एव महांस्तस्यान्नमेव व्रतं तन्महाव्रतं सामतः प्राण उ एवोक्तस्यान्नमेव थं तदुक्थमृक्तस्तदेतदेकं सत्त्रेधाख्यायते...
१३ KB (६२१ शब्दाः) - ०१:२३, २१ डिसेम्बर् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः १/ब्राह्मण ४
कर्मणैतयावृतैकधाजरममृतमात्मानं कुरुते - १०.१.४.१ स प्रथमां चितिं चिनोति सा हास्यैषा प्राण एव तद्वै तदमृतमृतं हि प्राणः सैषामृतचितिरथ पुरीषं निवपति तद्धास्यैतन्मज्जैव...
१० KB (३७९ शब्दाः) - ०१:४४, २१ डिसेम्बर् २०२१
वेतालपञ्चविंशति 15
न च प्राप्नोमि अभव्या तत्नाम- आदि- अज्ञानमोहिता। तत् एवम् माम् दहति एषः प्राण- ईशविरहानलः॥१५.२२.४८॥ इति वाक्सुधया तस्याः पूर्णस्वश्रवणौदरः। स- आनन्दः...
३४ KB (१,८५५ शब्दाः) - १५:४५, ३० आगस्ट् २०१६
पञ्चतन्त्रम् ०५
कोप-कोटिम् आपन्नायाः सुदीनम् उवाच- मयि ते पाद-पतिते किंकरत्वम् उपागते। त्वं प्राण-वल्लभे कस्मात् कोपने कोपम् एष्यसि॥पञ्च_४.८॥ सापि तद्-वचनम् आकर्ण्याश्रुप्लुत-मुखी...
८५ KB (४,६६६ शब्दाः) - ०२:३२, २५ आगस्ट् २०२२
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ऊह्यगानम्/संवत्सरपर्व/द्वितीयादशतिः/भ्राजम्
सहस्रसाम् ऋषिम् इति। पयस्वान् एव भवत्य् आस्य सहस्रसा वीरो जायते॥जैब्रा १.९३॥ प्राण एव दिवाकीर्त्यम्। चक्षुषी भ्राजाभ्राजे। श्रोत्रं विकर्णम्। - जैब्रा २.३७...
४ KB (२१६ शब्दाः) - ०२:२३, २७ जुलै २०२१
ऋग्वेदः सूक्तं १.१८७
एवं चन्द्रमसः अन्योन्याश्रिताभिः गतिभिः भवति। आध्यात्मिक स्तरे एषः योगः प्राण, वाक् एवं मनसि भवति। शतपथब्राह्मणे १.६.३.१७ कथनमस्ति यत् यदा वृत्रस्य हननम्...
४४ KB (१,९४७ शब्दाः) - ००:५१, ३ जनवरी २०१९
ऋग्वेदः सूक्तं १०.४५
मरणरहितः “अभवत् । “यत यस्मात् कारणात् “एनम् अग्निं “सुरेताः शोभनरेतस्कः “द्यौः प्राण आदिस्यो वा “जनयत् जनयति ।। यस्ते॑ अ॒द्य कृ॒णव॑द्भद्रशोचेऽपू॒पं दे॑व घृ॒तवं॑तमग्ने...
४३ KB (१,८३२ शब्दाः) - २२:५८, ७ डिसेम्बर् २०२०
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/१९. पुनर्जन्मविषयः
हमारे बीच में उत्तम नेत्र आदि सब इन्द्रियां स्थापन कीजिए। तथा (पुनः प्राणं) प्राण अर्थात् मन बुद्धि, चित्त, अहङ्कार, बल, पराक्रम आदि युक्त शरीर पुनर्जन्म...
३८ KB (२,१८२ शब्दाः) - १६:०८, १४ जुलै २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ६/अध्यायः ४/ब्राह्मणम् २
गायत्रीभिः । प्राणो गायत्री प्राणमेवास्मिन्नेतद्दधाति तिसृभिस्त्रयो वै प्राणाः प्राण उदानो व्यानस्तानेवास्मिन्नेतद्दधाति तासां नवपदानि नव वै प्राणाः सप्त शीर्षन्नवाञ्चो...
७ KB (२९४ शब्दाः) - २२:५०, २४ नवेम्बर् २०२१
प्रश्नोपनिषद्भाष्यम्
चन्द्रमाः । अपरो भागः शुक्लपक्षो रयिरन्नं चन्द्रमाः । अपरो भागः शुक्लपक्षः प्राण आदित्योऽत्ताग्निः यस्माच्छुक्लपक्षात्मानं प्राणं सर्वमेव पश्यन्ति तस्मात्प्राणदर्शिन...
१६६ KB (६,१७४ शब्दाः) - १७:३७, ३ सेप्टेम्बर् २०१७
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ६/अध्यायः १/ब्राह्मणम् २
उपादधात्तस्मादाहोपधास्याम्युपदधामिति - ६.१.२.१४ तदाहुः । किं हितं किमुपहितमिति प्राण एव हितं वागुपहितं प्राणे हीयं वागुपेव हिता प्राणस्त्वेव हितमङ्गान्युपहितं...
१८ KB (८३१ शब्दाः) - २१:५९, २४ नवेम्बर् २०२१
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/५. वेदसंज्ञाविचारः
शतपथ-ब्राह्मण में लिखा है कि—‘चक्षु का नाम जमदग्नि और प्राण का नाम कश्यप है।’ इस कारण से यहाँ प्राण से अन्तःकरण और आँख से सब इन्द्रियों का ग्रहण करना चाहिये...
५७ KB (२,५८२ शब्दाः) - ०४:४४, १३ मे २०१९
योगपादः/अध्यायः २
दश प्राणादि वायवः।। 2.27 ।। प्राणादिपञ्चकं तेषु प्रधानां तत्र च द्वयम्। प्राण एवाथवा श्रेष्ठो जीवात्मानं भिभर्तियः।। 2.28 ।। आस्यनासिकयोर्मध्यं हृदयं...
१० KB (४४३ शब्दाः) - १०:०३, १६ जुलै २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः ३१
निरन्तर (पवित्रेण) शुद्धिकारक (सूर्य्यस्य) जो कि ऐश्वर्य हेतुओं के प्रेरक प्राण के (रश्मिभिः) अन्तराशय के प्रकाश करने वाले गुण हैं, उनसे (वः) तुम लोगों...
१८ KB (८५८ शब्दाः) - १६:२६, २६ नवेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १२/अध्यायः १
।। १२.१.१३ ।। तं अर्थेनाभ्यवपद्येत ।। १२.१.१४ ।। भूमि-द्रव्य-पुत्र-दार-प्राण-हरणेनासुर-विजयी ।। १२.१.१५ ।। तं भूमि-द्रव्याभ्यां उपगृह्याग्राह्यः प्रतिकुर्वीत...
६ KB (३३६ शब्दाः) - ११:०५, १ मार्च् २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ३/अध्यायः ८/ब्राह्मण ४
प्रयाजा एकादशानुयाजा एकादशोपयजो दश पाण्या अङ्गुलयो दश पाद्या दश प्राणाः प्राण उदानो व्यान इत्येतावान्वै पुरुषो यः परार्ध्यः पशूनां यं सर्वेऽनु पशवः -...
७ KB (३३२ शब्दाः) - ०४:३७, २१ नवेम्बर् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १२/अध्यायः २/ब्राह्मण ४
१२.२.४ गवामयनीयसंवत्सरस्य पुरुषविधोपासनम्। पुरुषो वै संवत्सरः। तस्य प्राण एव प्रायणीयोऽतिरात्रः। प्राणेन हि प्रयन्ति। वागेवारंभणीयमहः। वाचा ह्यारभन्ते।...
६ KB (३१५ शब्दाः) - २३:४३, ११ आगस्ट् २०१८
उमासहस्रनामस्तोत्रम्/दशमशतकम्/सप्तत्रिंशस्तबकः
प्रज्ञातृ सद्ब्रह्म तस्य ज्ञानं महेश्वरी । महिमा तेज आहोस्विच्छक्तिर्वा प्राण एव वा ॥ ३७.२॥ प्रचक्षते चिदात्मत्वं ज्ञातुर्ज्ञानस्य चोभयोः । प्रदीपस्य...
६ KB (२६० शब्दाः) - ०७:४०, २२ जनवरी २०१६
वेदान्तदर्शनम्/चतुर्थोऽध्यायः
इति प्रथमः पादः वाङ्मनसि दर्शनाच्छब्दाच्च १ अत एव च सर्वाण्यनु २ तन्मनः प्राण उत्तरात् ३ सोऽध्यक्षे तदुपगमादिभ्यः ४ भूतेषु तच्छ्रुतेः ५ नैकस्मिन्दर्शयतो...
७ KB (२९२ शब्दाः) - ०५:३२, २६ एप्रिल् २०१९
अथर्ववेदः/काण्डं ८/सूक्तम् ०१
सोमो अंशुमान् । उदेनं मरुतो देवा उदिन्द्राग्नी स्वस्तये ॥२॥ इह तेऽसुरिह प्राण इहायुरिह ते मनः । उत्त्वा निर्ऋत्याः पाशेभ्यो दैव्या वचा भरामसि ॥३॥ उत्क्रामातः...
६ KB (२९७ शब्दाः) - ०१:३२, ६ फेब्रवरी २०२०
कौषीतकीब्राह्मणोपनिषद्
तेजो गच्छति वायुं प्राण एतद्वै ब्रह्म दीप्यते यथादित्यो दृश्यतेऽथैतन्म्रियते यन्न दृश्यते तस्य चन्द्रमसमेव तेजो गचछति वायुं प्राण एतद्वै ब्रह्म दीप्यते...
६९ KB (२,८४२ शब्दाः) - ०९:२८, २३ अक्टोबर् २०१५
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः १७
। प्रतिष्ठा गार्हपत्य व्रत श्रपणाव् इति । अथ अपरम् । तस्य मन एव ब्रह्मा प्राण उद्गाता अपानः प्रस्तोता व्यानः प्रतिहर्ता वाग् घोता ( होता ) चक्षुर् अध्वर्युः...
३९ KB (२,०६९ शब्दाः) - ०५:५०, १८ अक्टोबर् २०२०
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः १४
पुरोरुग् असाव् एव यो असौ तपति । एष हि पुरस्ताद् रोचते । अथ वै पुरोरुक् प्राण एव आत्मा सूक्तम् । अथ वै पुरोरुग् आत्मा एव । प्रजा पशवः सूक्तम्। तस्मान्...
३९ KB (२,०६१ शब्दाः) - १५:४८, १ जुलै २०१९
कठोपनिषदत्/द्वितीयोध्यायः/तृतीयवल्ली
श्रिताः सर्वे तदु नात्येति कश्चन । एतद्वै तत् ॥ १ ॥ यदिदं किं च जगत् सर्वं प्राण एजति निःसृतम् । महद्भयं वज्रमुद्यतं य एतद्विदुरमृतास्ते भवन्ति ॥ २ ॥ भयादस्याग्निस्तपति...
६ KB (२५१ शब्दाः) - ०९:१७, २४ अक्टोबर् २०१५
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः २०
आत्मा षड्विधः । अनु द्वाव् इमौ प्राण अपानौ । षड् इमे प्राणाः । अनु तन् न संवत्सर सम्पदो यन्ति । न आत्म संस्कृतेर् न प्राण संस्कृतेः । अभूद् देवः सविता वन्द्यो...
३५ KB (१,८७९ शब्दाः) - ०१:०९, ३१ जुलै २०२१
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः १५
प्रगाथम् शंसति । पशवो वै प्रगाथः । पशूनाम् एव आप्त्यै । अथो प्राण अपानौ वै बार्हतः प्रगाथः । प्राण अपानाव् एव तद् आत्मन् धत्ते । इन्द्रस्य नु वीर्याणि प्र...
३७ KB (१,९५३ शब्दाः) - १५:५४, १ जुलै २०१९
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः ६/ब्राह्मणं ३
देवावित्यन्नं चैव प्राणश्चेति कतमोऽध्यर्ध इति योऽयं पवत इति कतम एको देव इति प्राण इति - ११.६.३.१० स होवाच। अनतिप्रश्न्यां मा देवतामत्यप्राक्षीः पुरेत्तिथ्यै...
५ KB (२८३ शब्दाः) - ०९:२९, २ जनवरी २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः २/ब्राह्मणं ६
एवैतद्यज्ञस्य संस्करोति स विद्याच्छिर एव म एतत्संस्क्रियत इति - ११.२.६.१ प्राण एवास्येध्मः। प्राणेन हीदं सर्वमिद्धं यत्प्राणभृन्निमिषद्यदेजति स विद्यादहमेवैष...
७ KB (३०७ शब्दाः) - ०३:२४, ८ जनवरी २०२२
ऐतरेय आरण्यकम्/आरण्यक २
प्राविशत्तत्प्राणे प्रपन्न उदतिष्ठत्तदुक्थमभवत्, इति । तदेतदुक्थाँ३ प्राण एव, इति प्राण उक्थमित्येव विद्यात्, इति । तं देवा अब्रुवन्त्वमुक्थमसि त्वमिदं सर्वमसि...
७२ KB (२,९७१ शब्दाः) - २२:४७, १८ जनवरी २०१९
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ११/अध्यायः २६
सन्तो ब्रह्मविदः शान्ता नौर्दृढेवाप्सु मज्जताम् ॥ ३२ ॥ अन्नं हि प्राणिनां प्राण आर्तानां शरणं त्वहम् । धर्मो वित्तं नृणां प्रेत्य सन्तोऽर्वाग् बिभ्यतोऽरणम्...
१० KB (३८९ शब्दाः) - ०९:५०, १५ जून् २०१७
वेतालपञ्चविंशति 13
गृहीत्वा नभसा ययौ॥१३.२०.९॥ क्षणात् प्रबुद्धः अथ युवा हरिस्वामी सः तत्पतिः। प्राण- ईश्वरीम् अपश्यन् ताम् उदतिष्ठत् ससंभ्रमः॥१३.२०.१०॥ अहो किम् एतत् क्व गता...
१९ KB (१,००४ शब्दाः) - ११:३३, ३० आगस्ट् २०१६
लक्ष्मीनारायणसंहिता/खण्डः १ (कृतयुगसन्तानः)/अध्यायः ०८१
धर्मराज इवाऽपरः ।। १६।। इन्द्र इव बली चैव पाशीव वैरिपाशकृत् । कुबेरइव धनवान् प्राण इव प्रजाग्रहः ।। १७।। राजराजः स एवासीद् रुद्र इव रिपुञ्जयः । विश्वदेवसमो...
२१ KB (८८० शब्दाः) - १०:३६, ४ जुलै २०१८
ऋग्वेदः सूक्तं १.७१
विहृतो विभज्य स्थितः । तदपि प्राणसंवादे तैरेवाम्नातं-’ तान्वरिष्ठः प्राण उवाच । मा मोहमापद्यथाहमेवैतत् पञ्चधात्मानं प्रविभज्यैतत्प्राणमवष्टभ्य विधारयामीति'...
५३ KB (२,३३५ शब्दाः) - १३:५९, २५ जुलै २०१९
यजुर्वेदभाष्यम् (दयानन्दसरस्वतीविरचितम्)/अध्यायः १/मन्त्रः १
अपने मित्रों के जो (वायवः) सब क्रियाओं के सिद्ध करानेहारे स्पर्श गुणवाले प्राण अन्तःकरण और इन्द्रियां (स्थ) हैं, उनको (श्रेष्ठतमाय) अत्युत्तम (कर्मणे)...
२० KB (१,००३ शब्दाः) - ०३:२८, १ डिसेम्बर् २०१८
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १/अध्यायः १६
पर-अधिष्ठानं अनुज्ञातः प्रविशेत् ।। ०१.१६.१० ।। शासनं च यथा-उक्तं ब्रूयात् । प्राण-आबाधेअपि दृष्टे ।। ०१.१६.११ ।। परस्य वाचि वक्त्रे दृष्ट्यां च प्रसादं वाक्य-पूजनं...
८ KB (४३४ शब्दाः) - ०६:१०, २९ फेब्रवरी २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः १/ब्राह्मण ४
सूर्येणारूरुचत - १४.१.४.६ ते वा एते त्रयोऽवकाशा भवन्ति त्रयो वै प्राणाः प्राण उदानो व्यानस्तेनैवास्मिन्नेतद्दधाति - १४.१.४.७ धर्ता दिवो विभाति तपसस्पृथिव्यामिति।...
७ KB (३७२ शब्दाः) - २३:००, २४ नवेम्बर् २०२१
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः ११
उपांश्व् अन्तर्यामौ च अन्तरेण वाचम् विसृजते । प्राण अपानौ वा उपांश्व् अन्तर्यामौ । वाक् प्रातर् अनुवाकः । न इत् प्राण अपानौ च वाचम् च अन्येन अन्तर् दधाति इति...
३८ KB (२,०६९ शब्दाः) - १५:३७, १ जुलै २०१९
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १/अध्यायः ४/ब्राह्मण ३
चक्षुरेवैतया समिन्द्धे - १.४.३.७ अग्निं दूतं वृणीमह इति । य एवायं मध्यमः प्राण एतमेवैतया समिन्धे सा हैषान्तस्था प्राणानामतो ह्यन्य ऊर्ध्वाः प्राणा...
८ KB (३८४ शब्दाः) - ०३:१९, ८ डिसेम्बर् २०२१
बैबल्/फिलोमोनं पत्रम्/अध्यायः १
दानशीलता यत् सफला भवेत् तदहम् इच्छामि। ७ हे भ्रातः, त्वया पवित्रलोकानां प्राण आप्यायिता अभवन् एतस्मात् तव प्रेम्नास्माकं महान् आनन्दः सान्त्वना च जातः।...
६ KB (३०९ शब्दाः) - १५:४९, १९ नवेम्बर् २०१८
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् १/०११-०२०
तस्मिन् सास्य हुताहुतिर् गृहे याम् अस्य जुह्वति॥ इति। प्राण इति होवाच। प्राणो वा भुवनेषु जागरः। प्राण एवास्य सा हुताहुतिर् भवति। तस्मादु आहुः प्राणो ऽग्निहोत्रम्...
१८ KB (१,०४३ शब्दाः) - २२:१५, २५ मे २०२०
यज्ञाधिकारः/सप्तदशोऽध्यायः
देकैकं तत्समं विदुः 9 तस्मात्तत्तद्ध्रुवेणैव ध्यात्वा सम्यक्समर्चयेत् शरीरे प्राण एकत्वात् तथान्यान्यं समाचरेत् ? 10 शङ्गारार्धं (च तद्विष्णोः रूपमत्रापि...
१० KB (३८६ शब्दाः) - ०५:४७, २४ फेब्रवरी २०२२
छान्दोग्योपनिषद्/अध्यायः ७
ददाति प्राणाय ददाति प्राणो ह पिता प्राणो माता प्राणो भ्राता प्राणः स्वसा प्राण आचार्यः प्राणो ब्राह्मणः ॥ १ ॥ स यदि पितरं वा मातरं वा भ्रातरं वा स्वसारं...
३३ KB (१,३६२ शब्दाः) - ०८:३७, २९ जनवरी २०२०
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १२/अध्यायः ९/ब्राह्मण २
मित्रः। अपानो वरुणः। अन्नमेव पयस्या। तद्यत् मैत्रावरुण्या पयस्यया यजते। प्राण एवान्नाद्येऽन्ततः प्रतितिष्ठति॥१२.९.२.१२॥ इति चतुर्थप्रपाठके चतुर्थं ब्राह्मणम्॥...
८ KB (४१९ शब्दाः) - ०५:५१, १८ आगस्ट् २०१८
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १/अध्यायः ३/ब्राह्मण २
सर्वाण्यङ्गानि प्रभवन्ति तस्मादु ध्रुवाया एव सर्वो यज्ञः प्रभवति- १.३.२.२ प्राण एव स्रुवः । सोऽयं प्राणः सर्वाण्यङ्गान्यनुसंचरति तस्मादु स्रुवः सर्वा अनु...
१० KB (४५७ शब्दाः) - २३:४०, २९ एप्रिल् २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् १२/अध्यायः २
अमित्राणां श्रोतुम् । मित्राण्युद्वेजयितुं अमित्रांश्च श्रेयसा योक्तुम् । प्राण-संशयं अनर्थं चौपगन्तुम्" इति यच्छेत् ।। १२.२.०७ ।। तथाअपि प्रतिष्ठमानस्य...
९ KB (४५९ शब्दाः) - ११:०६, १ मार्च् २०१२
पञ्चतन्त्रम् ०२ज
प्रहारो न दीयते। उक्तं च- येन स्याल् लघुता वाथ पीडा चित्ते प्रभोः क्वचित्। प्राण-त्यागेपि तत् कर्म न कुर्यात् कुल-सेवकः॥पञ्च_१.३८४॥ तच् छ्रुत्वा भगवान् आह-भो...
४३ KB (२,३५७ शब्दाः) - ०८:३४, २ जुलै २०१७
पञ्चतन्त्रम् ०२च
युक्तम् इति। पिंगलको पि चेतनां समासाद्य कथम् अपि तम् आह-सञ्जीवकस् तावत् प्राण-समो भृत्यः। स कथं ममोपरि द्रोह-बुद्धिं करोति। दमनक आह-देव, भृत्यो भृत्य...
४३ KB (२,३४५ शब्दाः) - ०४:४०, २८ अक्टोबर् २०२०
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ३/अध्यायः २
वाउपगच्छेत् ।। ०३.२.४७ ।। नीचत्वं पर-देशं वा प्रस्थितो राज-किल्बिषी । ।। ०३.२.४८अ ब ।। प्राण-अभिहन्ता पतितस्त्याज्यः क्लीबोअपि वा पतिः ।। ०३.२.४८च्द् ।।...
९ KB (४९५ शब्दाः) - १०:५२, २९ फेब्रवरी २०१२
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः १०/उत्तरार्धः/अध्यायः ५६
क्षीणसत्त्वः स्विन्नगात्रस्तमाहातीव विस्मितः २५। जाने त्वां सर्वभूतानां प्राण ओजः सहो बलम्। विष्णुं पुराणपुरुषं प्रभविष्णुमधीश्वरम् २६। त्वं हि विश्वसृजां...
१२ KB (४६१ शब्दाः) - १३:१८, १६ आगस्ट् २०२२
नारदपुराणम्- पूर्वार्धः/अध्यायः ८८
शून्यं चाग्नियुतं हृदाहंसाच्च तत्परम् ॥ ८८-५७ ॥ रसः स्थिरांबु च वियत्स्वयुतं प्राण एव च ॥ दाहोऽग्रियुग्रसस्तस्मास्थिराक्ष्मा दाहसंयुता ॥ सचरः स्याज्जवीपूर्वविद्या...
६६ KB (२,४९४ शब्दाः) - २१:१९, १२ मे २०२१
गौडपादकारिका/द्वितीयप्रकरणम्
। मायैषा तस्य देवस्य (यया संमोहितः /ष्]ययायं मोहितः) स्वयम् ॥ २.१९ ॥ (प्राण /प्राणा) इति प्राणविदो भूतानीति च तद्विदः । गुणा इति गुणविदस्तत्त्वानीति...
११ KB (४९१ शब्दाः) - ११:३९, २८ मार्च् २०१९
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् १/१११-१२०
प्राणस्यैतन् मध्ये प्राणं समानयति॥ यद्य् उ च इयात् प्राणापानव्यानान् गायेत्। प्राण इति द्वे अक्षरे अपान इति त्रीणि व्यान इति त्रीणि। तद् अष्टौ संपद्यन्ते।...
१९ KB (१,०४५ शब्दाः) - १७:४४, २७ एप्रिल् २०२२
ऐतरेय आरण्यकम्/आरण्यक ३
दिवस्तत्रायमन्तरेणाऽऽकाशो यथाऽसौ द्यावापृथिव्यावन्तरेणाऽऽकाशस्तस्मिन्हस्मिन्नाकाशे प्राण आयत्तो यथाऽमुष्मिन्नाकाशे वायुरायत्तो यथाऽमूनि त्रीणि ज्योतींष्येवमिमानि...
३८ KB (१,६१२ शब्दाः) - २१:४८, २४ आगस्ट् २०१९
पञ्चतन्त्रम् ०२घ
संशयः। यद् ग्रामांते वसेत् सर्पस् तस्य स्यात् प्राण-संशयः॥पञ्च_१.२३०॥ अस्माकम् अपि तत्र-स्थितानां प्रतिदिनं प्राण-संशयः। स आह-नात्र विषये स्वल्पो पि विषादः...
७१ KB (३,५३६ शब्दाः) - १४:२७, १९ डिसेम्बर् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ६/ब्राह्मणम् ०१
पुरोऽनुवाक्या च याज्या च शस्यैव तृतीयाऽधिदेवतमथाध्यात्मं कतमास्ता या अध्यात्ममिति प्राण एव पुरोऽनुवाक्याऽपानो याज्या व्यानः शस्या किं ताभिर्जयतीति यत्किं चेदं प्राणभृदिति...
८ KB (३५० शब्दाः) - २१:०८, २२ डिसेम्बर् २०२१
श्रीआञ्जनेयअष्टोत्तरशतनामावलिः
नमः । ॐ महा तपसे नमः । ॐ लन्किनी भJण्जनाय नमः । ॐ श्रीमते नमः । ॐ सिंहिका प्राण भन्जनाय नमः । ॐ गन्धमादन शैलस्थाय नमः । ॐ लंकापुर विदायकाय नमः । ॐ सुग्रीव...
७ KB (४०३ शब्दाः) - ०९:४४, २२ आगस्ट् २०१२
गोरक्षशतकम्
द्विज-सेवित-शाखस्य श्रुति-कल्प-तरोः फलं । शमनं भव-तापस्य योगं भजति सज्जनः ॥ ३ ॥ आसनं प्राण-संयामः प्रत्याहारोऽथ धारणा । ध्यानं समाधिरेतानि योगाङ्गानि भवन्ति षठ् ॥...
२६ KB (१,३३७ शब्दाः) - ०६:१२, ३ फेब्रवरी २०२२
ऋग्वेदः सूक्तं १.२
शास्त्री १.२.१ वायवा याहि इति वायुर् अग्रेगास्(ऋग्वेदः खिल ५.६.१-७) तत् प्राण रूपम् । वायवा तद् अपानस्य रूपम् । - शां.ब्रा. १४.४ १.२.७ मित्रं हुवे पूतदक्षं...
७२ KB (३,१४४ शब्दाः) - ०३:२९, २३ मे २०२१
देवीभागवतपुराणम्/स्कन्धः ११/अध्यायः २२
गार्हपत्यकः ॥ ३० ॥ नाभौ च दक्षिणाग्निः स्यादधः सभ्यावसथ्यकौ । वाग्घोता प्राण उद्गाता चक्षुरध्वर्युरेव च ॥ ३१ ॥ मनो ब्रह्मा भवेच्छ्रोत्रमाग्नीध्रस्थान...
१२ KB (४७२ शब्दाः) - २२:३४, १२ अक्टोबर् २०१८
पञ्चतन्त्रम् ०४
चैव संधेयः स रिपुर् भवेत्॥पञ्च_३.८॥ संधिः कार्योऽप्य् अनार्येण विज्ञाय प्राण-संशयम्। प्राणैः संरक्षितैः सर्वम् यतो भवति रक्षितम्॥पञ्च_३.९॥ अनेक-युद्ध-विजयी...
२३ KB (१,१९० शब्दाः) - ०८:३९, २ जुलै २०१७
पञ्चतन्त्रम् ०४ख
दुर्ग-व्याजेन बंधनम्॥पञ्च_३.१२२॥ न च त्वया मद्-अर्थं कृपा कार्या। उक्तं च- अपि प्राण-समान् इष्टान् पालितान् लालितान् अपि। भृत्यान् युद्धे समुत्पंने पश्येच् छुष्कम्...
४९ KB (२,५३२ शब्दाः) - ०८:४१, २ जुलै २०१७
पञ्चतन्त्रम् ०३क
तत्र च ताम्रचूडो नाम परिव्राजकः प्रतिवसति स्म। स च नगरे भिक्षाटनं कृत्वा प्राण-यात्रां समाचरति। भिक्षा-शेषं च तत्रैव भिक्षा-पात्रे निधाय तद्-भिक्षा-पात्रं...
४७ KB (२,५२४ शब्दाः) - ०९:१८, ४ फेब्रवरी २०२०
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/१५. मुक्तिविषयः
मोक्षसुख को प्राप्त होता है अन्य प्रकार से नहीं॥9॥ (प्राणस्य प्राण॰) जो परमेश्वर प्राण का प्राण, चक्षु का चक्षु, श्रोत्र का श्रोत्र, अन्न का अन्न और मन का...
४३ KB (२,९६५ शब्दाः) - १६:०४, १४ जुलै २०२१
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः २/अध्यायः ५
॥ २५ ॥ नभसोऽथ विकुर्वाणाद् अभूत् स्पर्शगुणोऽनिलः । परान्वयाच्छब्दवांश्च प्राण ओजः सहो बलम् ॥ २६ ॥ वायोरपि विकुर्वाणात् कालकर्मस्वभावतः । उदपद्यत तेजो...
११ KB (४४८ शब्दाः) - ०१:२४, २५ एप्रिल् २०१९
श्रीमद्भागवत महापुराण/स्कंध ०२/अध्यायः ०५
२५ ॥ नभसोऽथ विकुर्वाणाद् अभूत् स्पर्शगुणोऽनिलः । परान्वयाच्छब्दवांश्च प्राण ओजः सहो बलम् ॥ २६ ॥ वायोरपि विकुर्वाणात् कालकर्मस्वभावतः । उदपद्यत तेजो...
११ KB (४६४ शब्दाः) - ११:२२, २९ अक्टोबर् २०१६
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ४/अध्यायः ४/ब्राह्मण १
गृह्णाति - ४.४.१.३ तं वा उपांशुपात्रेण गृह्णाति । मनो ह वा ऽऽअस्य सविता प्राण उपांशुस्तस्मादुपांशुपात्रेण गृह्णात्यन्तर्यामपात्रेण वा समानं ह्येतद्यदुपांश्वन्तर्यामौ...
११ KB (४९९ शब्दाः) - ०४:५०, १ आगस्ट् २०२२
ब्रह्मसूत्रम्/प्रथमः अध्यायः/प्रथमः पादः
तथोत्तरत्रापि अथ खलु प्राण एव प्रज्ञात्मेदं शरीरं परिगृह्योत्थापयति इति। तथा न वाचं विजिज्ञासीत वक्तारं विद्यात् इति। अन्ते च स एष प्राण एव प्रज्ञात्मानन्दोऽजरोऽमृतः...
२४८ KB (६,८३० शब्दाः) - १२:४७, ३ डिसेम्बर् २०१६
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् १/२५१-२६०
ब्रह्मवर्चसं हरति य एवं वेद॥1.253॥ अथ माध्यंदिनस्य पवमानस्य गायत्री। यो ऽयम् अवाङ् प्राण एष एव सः। तस्यां द्वे सामनी। तस्माद् एतेन द्वयं प्राणेन करोति भस्म च करोति...
३२ KB (१,७१७ शब्दाः) - ०८:५९, २७ एप्रिल् २०२२
योगवासिष्ठः/प्रकरणम् ५ (उपशमप्रकरणम्)/सर्गः ७८
। देहेऽस्मिन्देहनाडीषु वातः स्फुरति योऽभितः । स्पन्देष्विव भुवो वारि स प्राण इति कीर्तितः ।। १० तस्य स्पन्दवशादन्तः क्रियावैचित्र्यमीयुषः । अपानादीनि...
१५ KB (५०५ शब्दाः) - १३:१७, १८ मार्च् २०१७
ऋग्वेदः सूक्तं ३.६२
"अस्मान् "अवन्तु । "होत्रा । हूयन्तेऽस्यां हवींषीति । यद्वा । हूयते तत्र प्राण इति होत्रा वाक् । तथा च श्रुतिः - ‘ वाचि हि प्राणं जुहुमः प्राणे वा वाचम्'...
४८ KB (१,९५६ शब्दाः) - २३:२५, २९ जनवरी २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ८/अध्यायः ४/ब्राह्मणम् ३
प्रजापतिरत्राधिपतिरासीत् - ८.४.३.३ तिसृभिरस्तुवतेति । त्रयो वै प्राणाः प्राण उदानो व्यानस्तैरेव तदस्तुवत ब्रह्माऽसृज्यतेति ब्रह्मात्रासृज्यत ब्रह्मणस्पतिरधिपतिरासीदिति...
११ KB (४१८ शब्दाः) - ०५:०७, ९ मार्च् २०२२
तैत्तिरीयसंहिता(विस्वरः)/काण्डम् ३/प्रपाठकः ३
यजति यो ऽदाभ्यं गृहीत्वा सोमाय जुहोति परा वा एतस्यायुः प्राण एति 3 यो ऽꣳशुं गृह्णाति । आ नः प्राण एतु परावत इत्य् आह । आयुर् एव प्राणम् आत्मन् धत्ते । अमृतम्...
६७ KB (३,८१५ शब्दाः) - ०९:५०, ९ आगस्ट् २०२०
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ६/ब्राह्मणम् ०९
सर्वस्यात्मनः परायणं यमात्थय एवायं वायौ पुरुषः स एष वदैव शाकल्य तस्य का देवतेति प्राण इति होवाच - १४.६.९.१३ काम एव यस्यायतनम्। चक्षुर्लोको मनो ज्योतिर्यो वै तं...
१९ KB (९८८ शब्दाः) - २१:१३, २२ डिसेम्बर् २०२१
वायुपुराणम्/उत्तरार्धम्/अध्यायः ३९
सुविस्मिताः। ऋषयः प्रत्यभाषन्त नैमिषेयास्तपस्विनः ।। ३९.२९२ ।। भगवन्सर्वभूतानां प्राण सर्वत्रग प्रभो। के ते सिंहमहाभूताः क्व ते जाताः किमात्मकाः ।। ३९.२९३ ।।...
९७ KB (३,८३९ शब्दाः) - १०:३८, १२ जून् २०२१
तैत्तिरीयब्राह्मणम् (विस्वरपाठः)/काण्डः २/प्रपाठकः ०३
यत्पुरस्ताद्वाति । प्राण एव भूत्वा पुरस्ताद्वाति ३ तस्मात्पुरस्ताद्वान्तम् । सर्वाः प्रजाः प्रतिनन्दन्ति । प्राणो हि प्रियः प्रजानाम् । प्राण इव प्रियः प्रजानां...
३९ KB (१,५४० शब्दाः) - ००:००, ८ डिसेम्बर् २०१९
अथर्ववेदः/काण्डं २/सूक्तम् १६
द्यावापृथिवी इति । उपऽश्रुत्या । मा । पातम् । स्वाहा ॥२॥ 'तान् वरिष्ठः प्राण उवाच । मा मोहम् आपद्यथ । अहमेवैतत् पञ्चधात्मानं प्रविभज्यैतद् बाणम् अवष्टभ्य...
१२ KB (४७४ शब्दाः) - ०२:०१, १८ मार्च् २०२०
हरिवंशपुराणम्/पर्व ३ (भविष्यपर्व)/अध्यायः ०६६
साङ्गोपाङ्गाश्चतुर्वेदाः सरहस्यपदक्रमाः । क्रियाश्च क्रतवश्चैव संकल्पः प्राण एव च ।। ३६ ।। एते चान्ये च बहवः स्वयम्भुवमुपस्थिताः । अर्थो धर्मश्च कामश्च...
१३ KB (४८९ शब्दाः) - ०२:४०, १९ मार्च् २०१८
पञ्चतन्त्रम् ०४घ
प्रयच्छति। अन्न-दाता भय-त्राता पञ्चैते पितरः स्मृताः॥पञ्च_३.२०८॥ तत् त्वयास्याः प्राण-प्रदत्ता। अपरं ममाप्य् अपत्यं नास्ति। तस्माद् एषा मम सुता भविष्यति। तथानुष्ठिते...
६२ KB (३,३२४ शब्दाः) - ०४:३२, १ सेप्टेम्बर् २०२१
भार्गवतन्त्रम्/अध्यायः ९
निवेशितः। ञकारो वाङ्मयो वर्णो वाचि नित्यं प्रतिष्ठितः ।। 9.59 ।। (a: T. प्राण for घ्राण;) झकारः करतत्त्वं स्यात् करयोर्विधिनिर्मितः। जकारः पादतत्त्वार्णः...
२९ KB (१,२४२ शब्दाः) - ०९:५६, १५ जुलै २०१९
गर्भोपनिषद्
प्रकृतयः षोडश विकाराः शरीरे तस्यैव देहिनः अथ मात्राऽशितपीतनाडीसूत्रगतेन प्राण आप्यायते । अथ नवमे मासि सर्वलक्षणज्ञानकरणसम्पूर्णो भवति । पूर्वजातीः स्मरति...
१० KB (४०६ शब्दाः) - ०५:१९, ६ डिसेम्बर् २०१४
तैत्तिरीयारण्यकम्(विस्वर)/प्रपाठकः ८
इति । स वा एष पुरुषविध एव । तस्य पुरुषविधताम् । अन्वयं पुरुषविधः । तस्य प्राण एव शिरः । व्यानो दक्षिणः पक्षः । अपान उत्तरः पक्षः । आकाश आत्मा । पृथिवी...
२२ KB (९३९ शब्दाः) - २३:०२, २७ मार्च् २०१९
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ११/अध्यायः १८
असक्तचित्तो विरमेद् इहामुत्र चिकीर्षितात् ॥ २६ ॥ यदेतदात्मनि जगन् मनो-वाक्-प्राण-संहतम् । सर्वं मायेति तर्केण स्वस्थः त्यक्त्वा न तत्स्मरेत् ॥ २७ ॥ ज्ञाननिष्ठो...
१३ KB (५४३ शब्दाः) - ०७:१४, १३ जून् २०१७
विष्णुधर्मोत्तरपुराणम्/ खण्डः १/अध्यायाः १७६-१८०
विद्युतो रविः ।। बृहद्ग्रहो नभश्चैव महाबलपराक्रमः ।। २ ।। ऊर्जस्तस्य तथा प्राण ऋषभो निश्चलस्तथा ।। दन्तोभिः शाक्वरीवांश्च ऋषयः सप्त कीर्तिताः ।। ३ ।। भूषिता...
१५ KB (५४६ शब्दाः) - ००:३३, ११ आगस्ट् २०१७
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ९/ब्राह्मण २
श्रोत्रेण विद्वांसो मनसैवमजीविष्मेति प्रविवेश ह रेतः - १४.९.२.[१२] अथ ह प्राण उत्क्रमिष्यन्। यथा महासुहयः सैन्धवः पड्वीशशङ्कून्त्संवृहेदेवं हैवेमान्प्राणान्त्संववर्ह...
८ KB (४२७ शब्दाः) - ००:४३, १ जून् २०२१
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् २/२६१-२७०
ऽग्नौ सर्वहुतां होष्याम इति। ते प्रजापतेर् एव वपाम् उदखिदन्। वाचम् एव तेषां प्राण एवाश्रावयद्, अपानः प्रत्याश्रावयत्। मन एव होतासीत्। प्रजापतिर् एव चतुर्थो...
२२ KB (१,२१५ शब्दाः) - ०१:३४, २८ एप्रिल् २०२२
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् १/१२१-१३०
गायत्री। यो ऽयं अवाङ् प्राण एष एव सः। तस्माद् एतेन द्वयं प्राणेन करोति भस्म च करोति वातं च॥ द्विषाम्णी बृहती। यो ऽयं प्राङ् प्राण एष एव सः। तस्माद् एतेन...
२२ KB (१,१९९ शब्दाः) - ०७:२४, २७ एप्रिल् २०२२
लक्ष्मीतन्त्रम्/अध्यायः ३३
ततः कालाग्निकूर्माय नमोऽन्तः प्रणवादिकः ।। 32 ।। 32. अनलद्वयमध्यस्थ इति। प्राण इत्यनुषज्यते। ओं र्ह्रूं कालाग्निकूर्माय नमः। मन्त्रः कालाग्निकूर्मस्य विज्ञेयोऽयं...
४२ KB (१,९३३ शब्दाः) - ११:५९, १५ जुलै २०१९
अष्टाङ्गहृदयम्/शारीरस्थानम्/अध्यायः ४
। क्षिप्रापालाप-बृहती-नितम्ब-स्तन-रोहिताः ॥ ५४ ॥ कालान्तर-प्राण-हरा मास-मासार्ध-जीविताः । उत्क्षेपौ स्थपनी त्रीणि वि-शल्य-घ्नानि तत्र हि...
२३ KB (१,३१३ शब्दाः) - ०६:५२, १७ जून् २०१६
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः ०२
प्राणेन न अनापेन आह इति प्राणिषम् वा अपानिषम् वा इति । वाचा एव तद् आह । तत् प्राण अवानौ वाचम् अपीतो वान्मयौ भवतः । अथ यच् चक्षुषा पश्यति । न तच् चक्षुषा आह...
४७ KB (२,७७२ शब्दाः) - १४:५४, २५ मे २०२०
अद्वैतशतकम्
देहसाक्षी प्राण एव इति चेत्तन्न संगतम् । सुषुप्तौ सर्वदेहानां जडत्वादेव नान्यथा ॥१४॥ स्वव्यापारकृते प्राणो देहोपरतिदर्शनात् । देहस्य कर्ता न प्राण इत्येवमवधारय...
२४ KB (१,०१९ शब्दाः) - १४:०६, २८ जनवरी २०१२
पञ्चविंशब्राह्मणम्/अध्यायः १
त्रिष्टुप्छन्दसः सर्वगणस्य सर्वगण उपहूत उपहूतस्य भक्षयामि आयुर्मे प्राणो मनोऽसि मे प्राण आयुपत्न्यामृचि यन्मे मनो यमं गतं यद्वा मे अपरागतं राज्ञा सोमेन तद्वयं पुनरस्मासु...
६१ KB (२,७५३ शब्दाः) - १३:५३, ३१ जुलै २०२१
कौशिकसूत्रम्/अध्यायः ०६
इन्द्र पुरोहितो विश्वतः पाहि रक्षसः। अभि गावो अनूषताभि द्युम्नं बृहस्पते।। प्राण प्राणं त्रयस्वासो असवे मृड। निरृते निरृत्या नः पाशेभ्यो मुञ्च।। इति दण्डमादत्ते...
३३ KB (१,७११ शब्दाः) - ०३:१८, २ डिसेम्बर् २०१७
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः १०/उत्तरार्धः/अध्यायः ६३
ब्रह्मलिङ्गं प्रशान्तम् ॥ २५ ॥ कालो दैवं कर्म जीवः स्वभावो द्रव्यं क्षेत्रं प्राण आत्मा विकारः । तत्सङ्घातो बीजरोहप्रवाहः त्वन्मायैषा तन्निषेधं प्रपद्ये...
१६ KB (५९७ शब्दाः) - ०४:२३, २२ डिसेम्बर् २०१६
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः ५/ब्राह्मणं ४
समीक्षमाणायानुब्रूयात् - ११.५.४.१४ तां वै पच्छोऽन्वाह त्रयो वै प्राणाः प्राण उदानो व्यानस्तानेवास्मिंस्तद्दधात्यथार्धर्चशो द्वौ वा इमौ प्राणौ प्राणोदानावेव...
१० KB (४७२ शब्दाः) - ०८:३०, १८ नवेम्बर् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ११/अध्यायः ५/ब्राह्मणं ३
यस्यैतदविदितं स्याद्विद्याभिस्त्वेवाहमतारिषमिति किं विदितं का प्रायश्चित्तिरिति प्राण उदानमप्यगादिति गार्हपत्य आहुतिं जुहुयां सैव प्रायश्चित्तिर्न तदागः कुर्वीयेत्येतन्नौ...
१२ KB (४७२ शब्दाः) - ०८:२९, १८ नवेम्बर् २०२१
कल्पः/श्रौतसूत्राणि/द्राह्यायणश्रौतसूत्रम्/पटलः ०६
प्रतिमन्त्रयेरन्नमीमदन्त पितरो यथाभागमावृषायिषत इति ५ सोम्यमाहृतमुद्गातावेक्षेतायुर्मे प्राण इति ६ पुनरस्मासु दध्मसीत्यन्तः ७ तं दशमेऽहन्यभ्यस्येत् ८ यन्मे मादे स्थाने...
१५ KB (६०६ शब्दाः) - १४:३४, ६ आगस्ट् २०२०
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ग्रामगेयः/प्रपाठकः ०९/वरुणान्याः(उरोष्ट)
इयमसाविति स्त्रियाः, नाम उच्चार्य, तत्प्रतिकृतौ मनसा साध्यरूपं भावयित्वा प्राण प्रतिष्ठाप्य तां पूर्वाह्णे प्राक्शिरसं मध्याह्ने दक्षिणशिरसम् , अपराह्णे...
११ KB (४७१ शब्दाः) - ०३:०५, २९ सेप्टेम्बर् २०२१
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् २/०३१-०४०
यत् प्राणो भूत्वा पराणि चावराणि चाहानि दाधर्ति तेनो एव प्रजा दाधारयति। प्राण एव दिवाकीर्त्यम्। चक्षुषी भ्राजाभ्राजे। श्रोत्रं विकर्णम्। वाग् दशस्तोभम्।...
२३ KB (१,२४९ शब्दाः) - ०१:०२, २८ एप्रिल् २०२२
योगवासिष्ठः/प्रकरणम् ६ (निर्वाणप्रकरणस्य पूर्वार्धम्)/सर्गः ०८१
भाष्यम् प्राणापानयोरप्यग्नीषोमात्मकत्वं प्रागुक्तं प्रकृतोपयोगाय स्मारयति-प्राण इति ॥ १११ ॥ तयोः कुड्यालोकवदन्योन्यतादात्म्यस्थितिं दर्शयति-अपाने इति ॥११२॥...
३९ KB (१,४०७ शब्दाः) - ०८:४६, ११ जुलै २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ८/अध्यायः ७/ब्राह्मणम् ३
दक्षिणम्पक्षमथ पुच्छमथोत्तरं तद्दक्षिणावृत्तद्धि देवत्रा - ८.७.३.[५] स एष प्राण एव यत्पुरीषम् । तेन सर्वमात्मानं प्रच्छादयति सर्वस्मिंस्तदात्मन्प्राणं दधाति...
१३ KB (५५९ शब्दाः) - ०२:४४, ५ एप्रिल् २०२१
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १०/अध्यायः २/ब्राह्मण ६
पुनर्मृत्युं जयति सर्वमायुरेति य एवं वेद तदेतदमृतमित्येवामुत्रोपासीतायुरितीह प्राण इति हैक उपासते प्राणोऽग्निः प्राणोऽमृतमिति वदन्तो न तथा विद्यादध्रुवं वै...
११ KB (५०० शब्दाः) - ०१:३९, २१ डिसेम्बर् २०२१
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/आरण्यकगेयः/परिशिष्टः/उद्वयामेकंसाम (उद्वयं)
इयमसाविति स्त्रियाः, नाम उच्चार्य, तत्प्रतिकृतौ मनसा साध्यरूपं भावयित्वा प्राण प्रतिष्ठाप्य तां पूर्वाह्णे प्राक्शिरसं मध्याह्ने दक्षिणशिरसम् , अपराह्णे...
११ KB (४८५ शब्दाः) - ०३:०७, २९ सेप्टेम्बर् २०२१
जैमिनीयं ब्राह्मणम्/काण्डम् ३/३७१-३८०
आहुर् - यद् एकैवेदं देवता सर्वम् अभवद् द्वादशाह एव, कतमा सा देवतेति॥3.376॥ प्राण इति ब्रूयात्। प्राणो वा इदं सर्वम् अभवत्। स यद् द्वार् इत्य् एतद् ध्य् एवेदं...
२३ KB (१,३९३ शब्दाः) - ०३:००, २९ एप्रिल् २०२२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ८/अध्यायः ७/ब्राह्मणम् २
देवत्राऽथो एवं वा असावादित्य इमांल्लोकान्दक्षिणावृदनुपर्यैति - ८.७.२.[१३] स एष प्राण एव यल्लोकम्पृणा । तया सर्वमात्मानं प्रच्छादयति सर्वस्मिंस्तदात्मन्प्राणं...
१३ KB (५०७ शब्दाः) - ००:०४, ५ जनवरी २०१९
काठकसंहिता (विस्वरः)/स्थानकम् ३४
धेनुर्देवतया वायव्यं वत्समष्टमेऽहन्नालभेरन् मध्यमे छन्दोमे प्राणो वै वायुः प्राण एव तद्यज्ञस्यान्ततः प्रतितिष्ठन्ति ॥ वायव्यः खलु वाव वत्सो देवतया वाचे पृश्निं...
५७ KB (२,१३४ शब्दाः) - ००:०५, ११ नवेम्बर् २०२१
कौषीतकिब्राह्मणम्/अध्यायः १६
शंसति । पशवो वा अक्षर पङ्क्तयः । पशूनाम् एव आप्त्यै । अथो प्राण अपानौ वा अक्षर पङ्क्तयः । प्राण अपानाव् एव तद् आत्मन् धत्ते । अथो शस्त्रस्य एव स इन्द्रतायै...
५७ KB (२,९२७ शब्दाः) - ०१:४०, २० सेप्टेम्बर् २०२०
ऋग्वेदादिभाष्यभूमिका (दयानन्दसरस्वतीविरचिता)/२५. ग्रन्थप्रामाण्याप्रामाण्यविषयः
गया-संज्ञक प्राण आदि में परमेश्वर की उपासना करने से जीव की मुक्ति हो जाती है। प्राण में बल और सत्य प्रतिष्ठित है, क्योंकि परमेश्वर प्राण का भी प्राण है, और...
२०८ KB (११,५०८ शब्दाः) - १६:१२, १४ जुलै २०२१
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ग्रामगेयः/प्रपाठकः ०२/यामं(इदंत)
इयमसाविति स्त्रियाः, नाम उच्चार्य, तत्प्रतिकृतौ मनसा साध्यरूपं भावयित्वा प्राण प्रतिष्ठाप्य तां पूर्वाह्णे प्राक्शिरसं मध्याह्ने दक्षिणशिरसम् , अपराह्णे...
११ KB (४९९ शब्दाः) - ०३:००, २९ सेप्टेम्बर् २०२१
सामवेदः/कौथुमीया/संहिता/ग्रामगेयः/प्रपाठकः १६/वैधृतवासिष्ठम्(एषप्र)
इयमसाविति स्त्रियाः, नाम उच्चार्य, तत्प्रतिकृतौ मनसा साध्यरूपं भावयित्वा प्राण प्रतिष्ठाप्य तां पूर्वाह्णे प्राक्शिरसं मध्याह्ने दक्षिणशिरसम् , अपराह्णे...
११ KB (४९४ शब्दाः) - ०३:०४, २९ सेप्टेम्बर् २०२१
शिवपुराणम्/संहिता २ (रुद्रसंहिता)/खण्डः ५ (युद्धखण्डः)/अध्यायः ५४
परमेश्वरम् ।। ४४ ।। कालो दैवं कर्म जीवस्स्वभावो द्रव्यमेव च ।। क्षेत्रं च प्राण आत्मा च विकारस्तत्समूहकः ।। ४५ ।। बीजरोहप्रवाहस्तु त्वन्मायैषा जगत्प्रभो...
१७ KB (६४९ शब्दाः) - ०३:४२, ९ फेब्रवरी २०१७
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १४/अध्यायः ९
कुर्वन्त एव वयमजीविष्मेत्युत्तरं श्रुत्वा पुनः शरीरप्रवेशनस्य कथनं, ततो यदा च प्राण उत्क्रमणमैच्छत्तदानीमेव वागादयः स्वस्वस्थानाद्विचलिताः सन्तोऽब्रुवत हे भगवंस्त्वं...
२० KB (६४२ शब्दाः) - ०४:३०, ३ आगस्ट् २०२०
श्रीमद्भागवतपुराणम्/स्कन्धः ४/अध्यायः १
॥ ४३ ॥ आयतिं नियतिं चैव सुते मेरुस्तयोरदात् । ताभ्यां तयोरभवतां मृकण्डः प्राण एव च ॥ ४४ ॥ मार्कण्डेयो मृकण्डस्य प्राणाद्वेदशिरा मुनिः । कविश्च भार्गवो...
१८ KB (७१६ शब्दाः) - १४:५३, १९ जून् २०१९
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् १/अध्यायः ३/ब्राह्मण १
१.३.१.[६] स वा इत्यग्रैरन्तरतः सम्मार्ष्टीति । मूलैर्बाह्यत इतीव वा अयं प्राण इतीवोदानः प्राणोदानावेवैतद्दधाति तस्मादितीवेमानि लोमानीतीवेमानि - १.३.१...
१५ KB (६४१ शब्दाः) - १३:५४, २२ नवेम्बर् २०१९
हितोपदेशम् 02क
न च वचनम् उक्तं यद् अनृतं वरं क्लैब्यं पुंसां न च पर-कलत्राभिगमनम्। वरं प्राण-त्यागो न च पिशुन-वाक्येष्व् अभिरुचिर् वरं भिक्षाशित्वं न च पर-धनास्वादन-सुखम्॥हित्_१...
५४ KB (३,१९७ शब्दाः) - १२:५७, २३ सेप्टेम्बर् २०११
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ४/अध्यायः १/ब्राह्मण १
प्रातःसवनमेवैतत्क्रियते - ४.१.१.८ स गृह्णाति । वाचस्पतये पवस्वेति प्राणो वै वाचस्पतिः प्राण एष ग्रहस्तस्मादाह वाचस्पतये पवस्वेति वृष्णो अंशुभ्यां गभस्तिपूत इति सोमांशुभ्यां...
१६ KB (७०० शब्दाः) - १०:५०, २० मे २०२२
अर्थशास्त्रम्/अधिकरणम् ८/अध्यायः ४
श्रेणी-मुख्य-एक-देश-उपग्रहेण वा ।। ०८.४.२९ ।। स्तम्भ-युक्तो मुख्यः पर-प्राण-द्रव्य-उपघाताभ्यां पीडयतिइति ।। ०८.४.३० ।। "सम्निधातृ-समाहर्त्रोः सम्निधाता...
१४ KB (७२७ शब्दाः) - १०:३०, १ मार्च् २०१२
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ९/अध्यायः ४/ब्राह्मण २
प्राणा वै वातहोमाः प्राणैरेवैनमेतद्युनक्ति त्रिभिर्युनक्ति त्रयो वै प्राणाः प्राण उदानो व्यानस्तैरेवैनमेतद्युनक्त्यधोऽधो धुरमधोऽधो हि धुरं योग्यं युञ्जन्ति...
१३ KB (५५९ शब्दाः) - ००:३१, १४ आगस्ट् २०१८
शतपथब्राह्मणम्/काण्डम् ३/अध्यायः १/ब्राह्मणम् ३
त्रीणि स्युः । एको ह्येवायं पवते सोऽयं पुरुषेऽन्तःप्रविष्टस्त्रेधाविहितः प्राण उदानो व्यान इति तदेतस्यैवानु मात्रां तस्मात्त्रीणि स्युः - ३.१.३.२० अथो...
१४ KB (६७० शब्दाः) - ०८:२५, २९ मे २०२२