Heer Hugo

Met wie kunnen wij beter beginnen dan met Heer Hugo?

Van wie de naam in velerlei variaties, ook heden nog in het maatschappelijk leven van, ja…, Heerhugowaard is te vinden. Hij is niet de gemakkelijkste “Heer” om mee te beginnen, er is weinig bekend van hem en er zijn verschillende verhalen over zijn bestaan in omloop. Als dan ook kenners van de Heerhugowaardse geschiedenis, zoals de heren Schilstra en Komen, er ook niet uitkomen wie nu precies de echte Hugo is, dan zullen ook wij moeten blijven gissen. Heer Hugo zal altijd een mysterie blijven, maar zijn naam leeft al bijna 800 jaar voort, ook in het Poldermuseum, ja… aan de Huygendijk!

Wij beginnen ons verhaal rond het jaar 1200, als de graven van Holland, vanuit Scorel en Egmont, via Alkmaar hun blik laten vallen op West-Friesland. Tussen Oudorp en Oterleek ligt een soort waddengebied, het Occenvorth, dat bij laag water de enige toegangsweg naar West-Friesland is. In 1248 vindt de grote dijkdoorbraak plaats bij Valkenoogh, waarbij de Grote Waert gevormd wordt. Om te voorkomen dat de Noordzee doordringt tot de Schermeer en N-Holland in twee stukken zou verdelen, heeft men daar toen een “dijk” aangelegd op het wad: de Huygendijk! Op de kaart uit 1288 in het museum staat “den Huygendyck” vermeld, weliswaar is dit niet de huidige Huigendijk, die is tijdens de drooglegging aangelegd, maar de tegenwoordige Slingerdijk, aan de andere kant van de ringvaart. Heer Huygen moet dus het voortouw genomen hebben om, waarschijnlijk met hulp van de monniken uit Egmont, deze dijk aan te leggen en als beloning werd de dijk naar hem genoemd.

Maar wie was hij, deze Heer Huygen? Was het Heer Huig (Hugo) van Assendelft, door de Graaf aangesteld als Baljuw van het Hoogwouder en Oterleeker Ambacht? Hij was tevens “kastelein”, slotvoogd van kasteel Radboud in Medemblik en bezat veel grond in West-Friesland. Hij had er dus alle belang bij om de “Grote Waert” in bedwang te houden. Wij weten verder niet veel van hem, alleen dat hij in 1296 sneuvelde bij een gevecht met de West-Friezen, in hetzelfde jaar trouwens dat Floris V door de edelen werd vermoord! Of zou het Hugo II van Akersloot zijn geweest, of misschien ene Hugo van Elkerslote? Wie van de drie….; het zal altijd een mysterie blijven, zolang er geen duidelijk bewijsmateriaal gevonden wordt.

In het Octrooi van 1625 ( de vergunning van de Staten van Holland om de Grote- of Zuider Waert droog te leggen ) wordt voor het eerst gesproken over de Heer-Huyge-Waert, dus bijna 400 jaar later. Heer Hugo heeft dus wel zijn sporen achtergelaten, zijn dijk heeft het mogelijk gemaakt de Grote- of Zuyder Waert droog te leggen! In het Poldermuseum is de archiefkast van het Polderbestuur te zien uit 1631, waarop, door de schrijnwerker, de naam HEER HVYGENWAERT is aangebracht, duidelijker kan het niet. Zijn naam is hierdoor voor altijd aan de polder verbonden. Ook op de kavelkaart uit 1631, waarvan de originele kopergravure van Anthonius Metius in het Poldermuseum te zien is, wordt dan ook gesproken van de polder HEER-HUYGHEN-WAERT.

Pas in de Franse tijd kwam de naam Heerhugowaard algemeen in gebruik, ook als naam van de Gemeente en de Polder. Maar zijn naam leeft voort, ook nu, wat denkt u van: de Hugo Girls, de Hugo Boys, de Heer Hugo Bulls (de darters van “t Waertje), het Verzorgingshuis Hugo Oord, de scholengemeenschap Huigenwaard, Hugofloor, de Huigenhoekring, er is een bloem naar hem genoemd de fuchsia “Heer Hugo” en zelfs een wijn “de “Heer Hugo” wijn , geproduceerd in Akersloot!

Zou het dus toch Heer Hugo II van Akersloot zijn geweest? Hij moest eens weten hoe zijn naam nu over de gehele wereld gaat als naamgever voor de Stad van de Kansen!