พิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้าไทยพวน
พิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้าไทยพวน
พิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้าไทยพวน
พื้นที่ของจังหวัดนครนายก มีตำบลหนองแสง ตำบลเกาะหวาย ตำบลเกาะโพธิ์ และตำบลท่าเรือ ชุมชนไทยพวน
พิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้าไทยพวน หรือที่ชาวไทยพวนเรียกกันจนเคยชินว่า “พาขวัญสูตรชะตา หรือ พาสูตร” พิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้า เป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม จัดขึ้นในเทศกาลสงกรานต์ หรือวันขึ้นปีใหม่ไทย มีความเชื่อว่า การได้ร่วมทำพิธีดังกล่าว เป็นการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุ และเพื่อความเป็นสิริมงคลในการดำเนินชีวิตชาวไทยพวนนิยมตั้งถิ่นฐานสร้างที่ทำกิน บริเวณลุ่มแม่น้ำด้วยมีอาชีพเกษตรกรรมเมื่ออพยพมาอยู่ในประเทศไทย จึงเลือกสถานที่สร้างบ้านเรือนอยู่ตามแม่น้ำลำคลอง สังเกตได้จากชาวไทยพวนอำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก จะสร้างบ้านอยู่ตามริมคลองตั้งแต่ตำบลหนองแสง ตำบลเกาะหวาย ตำบลเกาะโพธิ์ จนถึงตำบลท่าเรือ เป็นต้น ชาวไทยพวนตำบลเกาะหวาย อำเภอปากพลี และทั่วไป นอกจากจะนับถือและยึดมั่นในศาสนาพุทธแล้วขนบธรรมเนียม และประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ของตนมาแต่โบราณ โดยชาวไทยพวนนั้นเคร่งครัดต่อขนบธรรมเนียม และประเพณีของตนมาก ซึ่งได้ถือปฏิบัติมาตามแบบอย่างบรรพบุรุษในวันสงกรานต์ ชาวพวนมีพิธีอาบน้ำก่อนกาเพื่อชำระมลทินและเสริมสิริมงคล แต่รุ่งเช้า มีพิธีสูดเสื้อสูดผ้าซึ่งเป็นพิธีสะเดาะเคราะห์ต่อชะตาที่วัดลักษณะเฉพาะที่แสดงถึงอัตลักษณ์ของมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้าของชาวไทยพวน พบว่า พิธีกรรม สูดเสื้อสูดผ้าจะจัดขึ้น ในงานประเพณีสงกรานต์ ของทุกๆ ปี สืบทอดต่อกันมาจากบรรพบุรุษ ซึ่งในการทำ พิธีกรรมจะทำเป็นขั้นตอน มีระเบียบวิธี โดยจะมีอุปกรณ์เพื่อใช้เป็นสื่อกลางเพราะเชื่อว่าจะเป็นหนทางที่จะนำมา ซึ่งความสำเร็จในสิ่งที่คาดหวังไว้ และสิ่งที่สำคัญทำเพื่อให้เกิดความสบายใจมีกำลังใจที่จะดำเนินชีวิตต่อไป นอกจากนี้ยังเชื่อว่าเมื่อได้ทำพิธีกรรมแล้ว จะทำให้ครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข และเชื่อว่าเป็นการสะเดาะเคราะห์ ต่อชะตาได้อีกด้วย เช่น ขนมข้าวเกรียบ(ข้าวเขียบ) แสดงถึงชีวิตจะเจริญรุ่งเรือง ขนมข้าวต้มมัด จำนวน 9 กลีบ เป็นขนมอีกอย่างหนึ่งที่สำคัญ ในการทำพิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้า ซึ่งแสดงถึงความรักใคร่สมัครสมานสามัคคีในครัวเรือนและสังคม ผลไม้รสเปรี้ยวหรือหวานตามฤดูกาล จำนวน 9 ชิ้น ขันธ์ห้า มีธูป 5 ดอก เทียน 5 เล่ม ดอกไม้ 5 ดอก ใสในขันมีข้าวสารด้วย ด้ายมงคลใช้สำหรับวัดในตัวเราเสื้อผ้า จำนวน 1 ชุด ทราย 1 ขัน/ถุงหญ้าคาถอนเอาทั้งราก หมากพลูบุหรี่ แสดงถึงความเคารพนับถือ น้ำ จำนวน 1 ขันหรือ 1 ถัง ปั้นข้าวสุก 9 ก้อน, เทียนเล็ก 9 เล่ม การสร้างมณฑลพิธี ประยุกต์ใช้ศาลาการเปรียญวัดเป็นมณฑลพิธีแทน
การทำพิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้า ต้องอาศัยอุปกรณ์เป็นสื่อกลาง ได้แก่ ขนมข้าวเกรียบ(ข้าวเขียบ) ข้าวเกรียบหรือที่ชาวไทยพวนเรียกว่าข้าวเขียบ เป็นสิ่งที่สำคัญในการทำพิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้า ซึ่งสมัยก่อนนั้นพิถีพิถันกันมาก ทุกบ้านจะต้องทำกันเอง เมื่อนำมาย่างแล้วจะพองใหญ่ขึ้น แสดงถึงชีวิตจะเจริญรุ่งเรืองขึ้น
ขนมข้าวต้มมัด จำนวน 9 กลีบ เป็นขนมอีกอย่างหนึ่งที่สำคัญ ในการทำพิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้า ซึ่งแสดงถึงความรักใคร่สมัครสมานสามัคคีในครัวเรือนและสังคม
ผลไม้รสเปรี้ยวหรือหวานตามฤดูกาล จำนวน 9 ชิ้น
ขันธ์ห้า มีธูป 5 ดอก เทียน 5 เล่ม ดอกไม้ 5 ดอก ใสในขันมีข้าวสารด้วย ซึ่งข้าวสารนั้น เมื่อทำพิธีกรรมเสร็จแล้วจะนำไปถวายพระภิกษุสงฆ์ที่วัด เพราะเชื่อว่าจะได้เกิดความมั่งมีศรีสุขตลอดปี
ด้ายมงคลใช้สำหรับวัดในตัวเรา วัดดังนี้
- วัดรอบหัว วัดเวียนรอบศีรษะ
- วัดศอกก้อย วัดจากปลายนิ้วก้อยถึงปุ่มข้อศอก
- วัดค่าคิง วัดจากไหปลาร้าถึงสะดือ โดยวัดต่อเนื่องกันเสร็จแล้วนำไปชุบเทียน เมื่อแห้งแล้วใช้หัวแม่มือหยิกนับเท่าอายุ และให้เกินไปอีก 1 ครั้งแล้วหักพับให้ได้ความยาวพอประมาณบิดให้เป็นเกรียว เพื่อให้พระสงฆ์จุดทำน้ำมนต์เวลาสวด
เสื้อผ้า จำนวน 1 ชุด ก่อนถึงวันสงกรานต์หรือบุญปีเหม่อ ชาวไทยพวนจะเตรียมเสื้อผ้าเครื่องตบแต่งกายที่สดสวยพร้อมเครื่องประดับที่มีค่าไว้ตบแต่งแก่ตนเองและบุตรหลานเพื่อไปทำบุญกันที่วัดใกล้บ้านของตนและเพื่อเข้าร่วมพิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้าหรือพาขวัญสูตรชะตาผู้มีหน้าที่ตระเตรียมพาสูตรนี้มักจะเป็นผู้สูงอายุในบ้านเพราะรู้เรื่องดีกว่าประกอบด้วยเสื้อและผ้านุ่งของคนทุกๆคนในครอบครัวคือเสื้อหนึ่งตัวกางเกงหรือผ้านุ่งอีกหนึ่งผืน
ทราย 1 ขัน/ถุง ต้องเตรียมไปจากบ้านเพื่อให้พระภิกษุใช้ในการประกอบพิธีกรรม หลังจากนั้นจึงนำมาหว่านรอบบริเวณบ้าน เพราะเชื่อว่าสามารถป้องกันภูตผีปีศาจและสิ่งอัปมงคลไม่ให้เข้าบ้าน
หญ้าคาถอนเอาทั้งราก จำนวน 5 ต้น ขมวดยอดผูกเข้าหากัน หลังจากเสร็จพิธีกรรมแล้วชาวบ้านจะนำกลับไปเหน็บไว้บนชายคา หรือประตูบ้าน เพราะเชื่อกันว่าเป็นของศักดิ์สิทธิ์เป็นสิริมงคล สามารถ ป้องกันสิ่งไม่ดีเข้ามาในบ้าน เชื่อว่าเป็นหญ้าศักดิ์สิทธิ์
หมากพลูบุหรี่ แสดงถึงความเคารพนับถือที่คนโบราณใช้กันมาตลอด เมื่อทำพิธีกรรมเสร็จแล้วจะนำไปกิน เพราะเชื่อว่าจะได้เกิดความเป็นศิริมงคล
น้ำ จำนวน 1 ขันหรือ 1 ถัง เพื่อให้พระสงฆ์ทำพิธีสวดหยดเทียนด้ายมงคลที่ทำไว้หลังจากทำพิธีกรรมเสร็จแล้วชาวบ้านจะนำกลับบ้านเพราะเชื่อว่าจะเกิดความชุ่มชื่นส่วนน้ำที่ให้พระสงฆ์ทำพิธีสวดหยดเทียนด้ายมงคลนั้นต้องเตรียมไว้ต่างหากเมื่อเสร็จพิธีกรรมก็นำกลับบ้านเช่นกันเพื่อนำไปปะพรมที่บ้านแต่มีบางคนนำไปให้สมาชิกในครอบครัวผสมน้ำอาบเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ทุกคนในครอบครัว
ปั้นข้าวสุก 9 ก้อน, เทียนเล็ก 9 เล่ม ปักบนข้าวใส่ในพาสูตรการสร้างมณฑลพิธีปัจจุบันไม่ได้มีการสร้างมณฑลพิธีแต่ประยุกต์ใช้ศาลาการเปรียญวัดเป็นมณฑลพิธีแทน
ความเชื่อของชาวไทยกับพิธีสูดเสื้อสูดผ้า
ชาวไทยพวนมีความเชื่อว่าการได้เข้าพิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้าจะเกิดความเป็นสิริมงคลแก่ตัวผู้เข้าร่วมพิธีกรรม นอกจากนี้ยังเชื่อว่าเป็นการสะเดาะเคราะห์ต่ออายุประจำปีอีกด้วย หลังจากเสร็จสิ้นพิธีกรรมสูดเสื้อสูดผ้า หรือพาขวัญสูตรชะตาแล้ว ชาวบ้านจะนำเครื่องอุปกรณ์ที่ใช้ในการประกอบพิธีกรรมกลับบ้าน เพราะมีความเชื่อว่าเป็นของศักดิ์สิทธิ์ถ้านำกลับบ้านแล้วจะเกิดความเป็นสิริมงคลแก่ตนเองและสมาชิกในครอบครัว
มิวเซียม ปะพวน
วัดฝั่งคลอง ตำบล เกาะหวาย อำเภอปากพลี นครนายก
14.163716129005177, 101.26339939232984