1. ความหมายของความเป็นพลเมือง (Citizenship)
1. ความหมายของความเป็นพลเมือง (Citizenship)
ประชาชน คือ คนธรรมดาทั่วไปที่อาศัยอยู่ในประเทศใดประเทศหนึ่ง ถ้าอาศัยในประเทศไทยเรียกว่า ประชาชนชาวไทย หรือพลเมืองไทย
พลเมือง หมายถึง คนที่มีสิทธิและหน้าที่ในฐานะประชาชนของประเทศใดประเทศหนึ่ง หรือประเทศที่อยู่ภายใต้ผู้ปกครองเดียวกัน มักมีวัฒนธรรมเดียวกัน
ความเป็นพลเมือง คือ สถานภาพของบุคคลที่จารีตประเพณีหรือกฎหมายของรัฐรับรองให้สิทธิและหน้าที่แห่งความเป็นพลเมืองแก่บุคคล (เรียก พลเมือง) ซึ่งอาจรวมสิทธิออกเสียงเลือกตั้ง การทำงานและอาศัยอยู่ในประเทศ สิทธิกลับประเทศ สิทธิครอบครองอสังหาริมทรัพย์ และสิทธิการคุ้มครองผ่านกองทัพหรือการทูต พลเมืองยังมีหน้าที่อื่น เช่น หน้าที่ปฏิบัติตามกฎหมายของรัฐ ชำระภาษี หรือรับราชการทหาร บุคคลที่ไม่มีความเป็นพลเมือง เรียกว่า ผู้ไร้สัญชาติ (Stateless)
คนไทยทั้งประเทศ คือ พลเมืองไทยทั้งหมดที่เป็นกำลังสำคัญของประเทศที่เข้ามามีส่วนในการเมืองการปกครอง สังคม เศรษฐกิจ ภายใต้กฎหมายอันเป็นรัฐธรรมนูญเดียวกัน มีสิทธิ เสรีภาพ และหน้าที่ความรับผิดชอบในการพัฒนาประเทศไทยให้เจริญรุ่งเรือง
ประเทศที่จะเจริญก้าวหน้าและสงบสุขได้จะต้องเป็นประเทศที่มีพลเมืองที่ดี ความหมายของ พลเมืองที่ดี หมายถึง ผู้ที่ปฏิบัติหน้าที่พลเมืองได้ครบถ้วน ทั้งกิจที่ต้องทำ และกิจที่ควรทำสำหรับความหมายของหน้าที่ หมายถึง กิจที่ต้องทำ หรือควรทำ เป็นสิ่งที่กำหนดให้ทำ หรือห้ามมิให้กระทำ ถ้าทำจะก่อให้เกิดผลดี เกิดประโยชน์ต่อตนเอง ครอบครัว หรือสังคมส่วนรวมแล้วแต่กรณี ถ้าไม่ทำหรือละเว้นการกระทำตามที่กำหนดจะได้รับผลเสียโดยตรง คือ ได้รับโทษ หรือถูกบังคับ เช่น ปรับ จำคุก หรือประหารชีวิต เป็นต้นโดยทั่วไปสิ่งที่ระบุกิจที่ต้องทำ ได้แก่ กฎหมาย เป็นต้น
2.1 ด้านสังคม
1) พลเมืองที่ดีช่วยให้สังคมมีความสงบเรียบร้อย
2) สังคมมีการพัฒนาได้อย่างรวดเร็ว
3) มีการแก่ไขปัญหาต่าง ๆ โดยใช้หลักเหตุผล
4) ช่วยลดความขัดแย้งและการใช้ความรุนแรงในสังคม
2.2 ด้านเศรษฐกิจ
1) พลเมืองที่ดีจะประกอบสัมมาอาชีพสุจริต
2) ดำเนินชีวิตประจำวันอยู่บนพื้นฐานของหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
3) มีความประหยัดอดออม ไม่ใช้จ่ายเกินตัวและไม่ก่อหนี้
4) มีความร่วมมือจากทุกฝ่าย เพื่อสร้างความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจทั้งระดับครอบครัวชุมชน และประเทศ
2.3 ด้านการเมืองการปกครอง
1) พลเมืองดีย่อมเคารพกฎหมาย
2) ปฏิบัติตนตามวิถีประชาธิปไตย
3) รู้จักสิทธิและหน้าที่ของตนเอง
3.1 เคารพกฎหมาย
3.2 เคารพสิทธิและเสรีภาพของตนเองและผู้อื่น
3.3 มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ทั้งในครอบครัว ชุมชน ประเทศชาติ และสังคมโลก
3.4 มีเหตุผลใจกว้าง และรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น
3.5 มีคุณธรรมและจริยธรรมในการดำเนินชีวิตประจำวัน
3.6 มีจิตสาธารณะ คำนึงถึงประโยชน์ของส่วนรวม
3.7 มีส่วนร่วมในกระบวนการทางการเมืองการปกครอง
4.1 การเห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวม
1) มีจิตสาธารณะ
2) รู้จักเสียสละประโยชน์ส่วนตนเพื่อประโยชน์ส่วนรวม
3) ให้ความช่วยเหลือคนรอบข้างและคนในสังคมอยู่เสมอ
4.2 การรับฟังความคิดเห็นของกันและกัน
1) เคารพในความคิดเห็นที่แตกต่าง
2) เปิดโอกาสให้ผู้อื่นได้แสดงความคิดเห็นอย่างเสรี
3)ยึดหลักเสียงส่วนมากเพื่อหาข้อยุติและเคารพเสียงส่วนน้อย
4.3 การมีระเบียบวินัย รับผิดชอบต่อหน้าที่
1) เคารพกฎระเบียบ และกติกาของสังคม
2) ไม่ละเมิดสิทธิผู้อื่น และรู้จักปกป้องคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของตนเอง
3) ปฏิบัติหน้าที่ของตนเองอย่างเต็มความสามารถ
4.4 ความซื่อสัตย์สุจริต
1) ไม่เบียดบังเอาทรัพย์สินของผู้อื่นมาเป็นของตน
2) มีความชื่อตรงต่อหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย
4.5 ความกล้าหาญและเชื่อมั่นในตนเอง
1) มีความกล้าที่จะแสดงความคิดเห็นในเชิงสร้างสรรค์
2) ไม่ยอมรับหรือสนับสนุนการกระทำที่ไม่ถูกต้อง
4.6 ความสามัคคี
1) มีความรักใคร่กลมเกลียวต่อคนรอบข้าง
2) ไม่สร้างความแตกแยกในสังคม
3) ร่วมแรงร่วมใจกันทำงานเพื่อพัฒนาชาติ
4.7 ความละอายและเกรงกลัวต่อการทำชั่ว
1) มีความชื่อสัตย์
2) ปฏิบัติตนโดยยึดหลักธรรมในการดำเนินชีวิต
3) ละเว้นการทำในสิ่งไม่ดีทั้งหลาย
4.8 ส่งเสริมให้คนดีปกครองบ้านเมือง
1) ประชาชนควรเลือกคนดี มีความสามารถให้เข้าไปบริหารบ้านเมือง
2) ควบคุมคนไม่ดีไม่ให้มีอำนาจทางด้านการปกครอง
5.1 ด้านการเมืองการปกครอง
5.1.1 เคารพกฎหมาย
1) ปฏิบัติตามกรอบของกฎหมายอย่างเคร่งครัด
2) ไม่กระทำการใด ๆ ที่ละเมิดต่อกฎหมายบ้านเมือง
5.1.2 รู้จักใช้สิทธิและหน้าที่ของตน
1) ปฏิบัติตนตามบทบาทหน้าที่ให้ดีที่สุด
2) รู้จักปกป้องคุ้มครองสิทธิของตนเองและผู้อื่นอย่างเหมาะสม
5.1.3 ออกไปใช้สิทธิเลือกตั้ง
1) ไปใช้สิทธิเลือกตั้งทุกครั้งเพื่อเลือกคนดีเข้าไปบริหารประเทศ
2) ไม่นอนหลับทับสิทธิ
3) ไม่ขายสิทธิขายเสียง
5.2 ด้านเศรษฐกิจ
5.2.1 ประกอบอาชีพสุจริต
1) ดำรงชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
2) รู้จักเก็บออมเงินเพื่อไว้ใช้จ่ายในยามจำเป็น
5.2.2 ใช้จ่ายอย่างประหยัด
1) มีวินัยทางการเงิน
2) ไม่นำเงินไปซื้อสิ่งของที่ไม่จำเป็น
3) ไม่อยากได้ในวัตถุสิ่งของที่เกินฐานะของตน
5.2.3 ชำระภาษี
1) ชำระภาษีครบตามจำนวน และตรงเวลา
2) ไม่กระทำการใดๆ เพื่อเป็นการหลบเลี่ยงภาษี
5.3 ด้านสังคมและวัฒนธรรม
5.3.1 รักษาความสงบเรียบร้อย
1) ไม่ก่อความวุ่นวายในสังคม
2) ปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีแก่คนรอบข้าง
3) หลีกเลี่ยงการใช้ความรุนแรงตัดสินปัญหา
5.3.2 ช่วยเหลือคนพิการและผู้ด้อยโอกาส
1) มีเมตตากับผู้ด้อยโอกาสทั้งหลาย
2) ไม่ละเมิดสิทธิเสรีภาพของผู้พิการหรือผู้ด้อยโอกาส
3) ให้การสนับสนุนและส่งเสริมคนพิการและผู้ด้อยโอกาสตามความเหมาะสม
5.3.3 อนุรักษ์วัฒนธรรมไทย
1) อนุรักษ์และสืบสานวัฒนธรรมอันดีงามของชาติ
2) ถ่ายทอดมรดกทางวัฒนธรรมสืบต่อไปยังคนรุ่นหลัง
2.1 ด้านสังคม
1) พลเมืองที่ดีช่วยให้สังคมมีความสงบเรียบร้อย
2) สังคมมีการพัฒนาได้อย่างรวดเร็ว
3) มีการแก่ไขปัญหาต่าง ๆ โดยใช้หลักเหตุผล
4) ช่วยลดความขัดแย้งและการใช้ความรุนแรงในสังคม