Tajemnice wyobraźni artystycznej. O intuicji, wolności twórczej i jej granicach

Problem wyobraźni twórczej należy do spraw najtrudniejszych do rozwikłania i pewnie zawsze będzie wymykał się rozumieniu. Tym niemniej, jest to zarazem kwestia tak żywa i ważna, że poświęcali jej uwagę najwięksi myśliciele i artyści od starożytności po dzień dzisiejszy. 

Wykład będzie przeglądem wybranych, najważniejszych stanowisk dotyczących istoty twórczości. Zostaną one omówione na przykładzie reprezentatywnych cytatów wybitnych filozofów, naukowców i artystów. Zarysowana zostanie główna linia demarkacyjna oddzielająca czasy nowe (a zwłaszcza epokę postromantyczną) od wiekowej tradycji: o ile dawniej sztuka polegała na naśladowaniu ograniczającej ją natury zewnętrznej, tak obecnie jej celem jest innowacyjność i ekspresja stanów wewnętrznych. Ale zarazem samo to rozróżnienie poddana zostanie dyskusji. Ukazane zostaną próby uzgodnienia wymiaru naturalnego i umysłowego (np. w romantycznej koncepcji sztuki organicznej, w psychologii C.G. Junga i w teorii rezonansu morficznego R. Sheldrake’a). 

Szczególna uwaga należy się specyficznemu odcieniowi, jaki problematyka ta przybiera w twórczości muzycznej. Unaocznią to przykładowe wypowiedzi wybitnych kompozytorów oraz teoretyków ostatnich dwóch stuleci. Ostatecznie bowiem zajmowanie się tajemnicą wyobraźni artystycznej ma wymiar tyleż teoretyczny, co praktyczny: niewykluczone, że świadomość pewnych uniwersalnych tendencji, a może nawet reguł kreatywności, pozwala lepiej gospodarować własnymi siłami twórczymi.