Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ Ο ΜΕΣΣΗΝΙΟΣ(+1588) (8 ΙΟΥΝΙΟΥ)
Ο ένδοξος νεομάρτυς Θεοφάνης (βαπτιστικό όνομα Θεόδωρος) γεννήθηκε από φιλόθεους γονείς στην Καλόβρυση της Μεσσηνίας. Σε μικρή ηλικία ευρισκόμενος στην Κωνσταντινούπολη για να μάθει ραπτική τέχνη πήγε σε κάποιο μουσουλμανικό πανηγύρι και από επιπολαιότητα αρνήθηκε την Ορθόδοξη πίστη του.
Οι Αγαρηνοί εκτιμώντας τα προσόντα του της ευφυΐας και δυνάμεως τον προώθησαν στο παλάτι του Σουλτάνου. Μέσα σ' αυτό το αντίχριστο περιβάλλον για έξι χρόνια μυείται στη μωαμεθανική θρησκεία και σπουδάζει με δίψα τις αραβικές επιστήμες... Σε λίγο θα ανήκε στο τάγμα των Γενιτσάρων και θα μπορούσε να πολεμά τα αδέλφια του τούς Έλληνες...
Όμως ό Θεός της αγάπης, πού παρακολουθεί με συμπόνια τα παιδιά του και πιο πολύ τα παραστρατημένα, δεν τον εγκαταλείπει. Ή καλοπροαίρετη ψυχή του νεαρού Θεοδώρου με τον φωτισμό του Θεού ξύπνησε - ευτυχώς όχι αργά - από το βαθύ ύπνο της προδοσίας. Και τότε ξέσπασε σε λυγμούς για τη μεγάλη του άρνηση. Και με εμπιστοσύνη στην Πρόνοια του Θεού αναχώρησε κρυφά από το παλάτι.
Ό Κύριος οδήγησε τα βήματα του στη Βενετία, όπου αρχιεράτευε ό Μητροπολίτης Φιλαδέλφειας Γαβριήλ Σεβήρος. Σ' αυτόν τον «σοφό και ενάρετο» αρχιερέα ό Θεόδωρος εξομολογήθηκε το βαρύτατο αμάρτημα του. Από αυτόν έλαβε πολύτιμες οδηγίες και συμβουλές, αλλά και το σχήμα του μονάχου πού ποθούσε, με νέο πλέον όνομα: Θεοφάνης. Ό μοναχός Θεοφάνης ζει τώρα ζωή μετανοίας και ασκήσεως. Μελετά πνευματικά βιβλία, προσεύχεται... Ό διακριτικός Γαβριήλ βλέποντας την ωριμότητα του τον προτρέπει να επιστρέψει πίσω στον τόπο της αποστασίας του και εκεί να «ομολογήσει δημόσια την μεταστροφή του». Έτσι θα ολοκληρωνόταν ή μετάνοια του.
Πλημμυρισμένος από ανέκφραστη χαρά και με ισχυρό τον πόθο του μαρτυρίου, ό Θεοφάνης αναχωρεί από τη Βενετία. Φθάνει στην Κωνσταντινούπολη. Άλλα εδώ συναντά εμπόδια στην εκπλήρωση του σχεδίου του. Κατεβαίνει στην Αθήνα. Παρουσιάζεται στον Τούρκο δικαστή. Του λέει την ιστορία του. Ό δικαστής τον ακούει με συμπάθεια και τον αθωώνει. Λυπημένος ό Θεοφάνης αναχωρεί... Διέρχεται τον Εύριπο κηρύττοντας τον Χριστό. Φθάνει στη Λάρισα. Παρουσιάζεται στον Τούρκο δικαστή της. Ομολογεί και έδώ - ανάμεσα σε άγνωστους - τη μεταστροφή του. Ό σκληρός δικαστής της Λάρισας τον τιμωρεί με 600 μαστιγώσεις. Ό πιστός Θεοφάνης «πάσχει υπέρ Χριστού» αγόγγυστα και χαρούμενα. Ό Κύριος όμως θεραπεύει με θαύμα τις πληγές του.
Στη συνέχεια ό μοναχός Θεοφάνης επισκέπτεται το «Περιβόλι της Παναγίας». Ζητά τις ευλογίες και τις ευχές των Αγιορειτών Πατέρων και κατευθύνεται πλέον στον τελευταίο σταθμό της επίγειας ζωής του, την Κωνσταντινούπολη. Κοντά του είναι και ό Γέροντας του ιερομόναχος Ευθύμιος, ό άλείπτης (γυμναστής, προπονητής) πολλών Νεομαρτύρων. Σ' αυτόν μετά τον Θεό εμπιστεύεται τα τελευταία του βήματα. Υπακούει με ακρίβεια σε ό,τι τον συμβουλεύει...
Μετά από ολονύκτια ολόθερμη προσευχή και εν κατανύξει συμμετοχή στα Άχραντα Μυστήρια ό Θεοφάνης προφέροντας τη φράση «εις το όνομα της Αγίας Τριάδος» διασχίζει το παλάτι του Σουλτάνου. Και σε κάποια αυλή των ανακτόρων μπροστά σε πλήθος δικαστών και υπαλλήλων ό γενναίος αθλητής του Χριστού επανορθώνει το λάθος του και κηρύττει με παρρησία την αληθινή του πίστη στον Ιησού Χριστό, τον αληθινό Θεό!
Εξοργισμένος ό Σουλτάνος διατάζει να τον φυλακίσουν και να τον μαστιγώσουν με 700 μαστιγώσεις. Ακολουθούν καλοπιάσματα. Ό Θεοφάνης μένει σταθερός! Τον κλείνουν και πάλι στη φυλακή. Εκεί γύρω του οι φύλακες βρίσκουν την ευκαιρία να τον περιπαίξουν. Τον ειρωνεύονται και κοροϊδευτικά ζητούν απ' αυτόν κάποιο θαύμα. Ό άγιος για τρείς ώρες στέκεται όρθιος, ακλόνητος, απορροφημένος σε προσευχή. Και μετά το «αμήν» της προσευχής του ένας παράδοξος σεισμός συγκλονίζει τα θεμέλια της φυλακής κι ένα υπερκόσμιο φώς «ήλιου φαεινότερον» περιλούει τον μοναχό Θεοφάνη. Οι φύλακες ηρεμούν σαν πρόβατα. Γονατιστοί του ζητούν συγγνώμη. Και πολλοί πιστεύουν στον Χριστό! Ή είδηση αυτή φέρνει αναστάτωση στο παλάτι του Σουλτάνου. Οι Αγαρηνοί προσπαθούν με νέα καλοπιάσματα να τον μεταπείσουν. Αλλά ό άγιος Θεοφάνης με «εμπνευσμένο ζήλο» διαλύει τα τεχνάσματα τους σαν να είναι «υφάσματα αράχνης».
Δεν άργησε όμως να έλθει και το τέλος του, ό «πικρότατος θάνατος». Του έγδαραν σε λωρίδες το σώμα, τον περιέφεραν «σαν κακούργο» στους δρόμους πάνω σ' ένα μουλάρι ανάποδα και καρφωμένο. Μετά τον κρέμασαν σε τσιγκέλια σε σχήμα σταυρού. Και τον πέταξαν έπειτα μέσα σε αιχμηρά σίδερα. Πεσμένος ανάμεσα σ' αυτά, καταπληγωμένος και καταματωμένος, όμως ειρηνικός ό Όσιος, προσευχόταν και δοξολογούσε τον Θεό! Θάμβος δημιούργησε σε όλους ένα θέαμα: Ένα πτηνό σαν λευκό περιστέρι πετούσε τρεις ώρες πάνω από τον μάρτυρα. Πολλοί Αγαρηνοί ομολόγησαν: «Πράγματι είναι αληθινός Θεός ό Χριστός πού κηρύττει ό Θεοφάνης»!
Καθώς έδυε ό ήλιος, ό υποψήφιος μάρτυρας του Χριστού είπε: «Διψώ». Και οι δήμιοι του απάντησαν: «Γίνε όπως και μείς και θα σου δώσουμε νερό». Και ό μακάριος αθλητής συνέχισε: «Διψώ τη σωτηρία σας. Ό Χριστός με δροσίζει με ουράνια δροσιά»! Και όταν απλώθηκε γύρω το σκοτάδι της νύχτας, ακούστηκαν βροντές από τον ουρανό, και αστραπές έλαμψαν. Και ένα φώς ουράνιο έλουζε το μαρτυρικό σώμα. Κάποιοι Αγαρηνοί έκπληκτοι ομολογούσαν: «Μία και μοναδική και αληθινή είναι ή πίστη των Χριστιανών»! Άλλοι όμως γεμάτοι μίσος όρμησαν με αιχμηρά σίδερα και κατατρυπούσαν το σώμα του μάρτυρος, του έγδερναν το πρόσωπο, τα μάγουλα, του έβγαλαν και τα μάτια. Και όσοι πρωτοστάτησαν στη βεβήλωση αυτή, τιμωρήθηκαν με θεία τιμωρία. Τυφλώθηκαν ή παραφρόνησαν και έτρεξαν και πνίγηκαν στη θάλασσα. Όσοι μετάνιωσαν και ζήτησαν τις πρεσβείες του, σώθηκαν και διαλαλούσαν τη δύναμη της χριστιανικής θρησκείας.
Ό μάρτυς Θεοφάνης είχε περάσει πλέον στην αθανασία. Ήταν 8 Ιουνίου του 1588. Τα χαριτόβρυτα τίμια Λείψανα του υπήρξαν θαυματουργά για πολλούς ασθενείς, λεπρούς, δαιμονισμένους...
«Θαυμαστός ό Θεός εν τοις άγίοις αυτού». Όσιε νεομάρτυς Θεοφάνη, πρέσβευε και υπέρ ημών.